Στο BIM Conference, που συνδιοργανώνει η BOUSSIAS με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, με στρατηγικό συνεργάτη στην επικοινωνία το Archisearch, οι Σιλένα Πατσαλίδου, BIM Lead του PILA, και η Ιακωβίνα Κοντιζά, Computational Lead του PILA, θα παρουσιάσουν πώς θα «ξαναζωντανέψει» το ιστορικό κτίριο του Πύργου του Πειραιά, σε περιβάλλον ΒΙΜ.
Όπως έχουν εξηγήσει οι επικεφαλής του PILA, Ηλίας Παπαγεωργίου και Χριστίνα Παπαλεξανδρή, στο περιοδικό Construction: «Βασικό και κρίσιμο χαρακτηριστικό της πρότασής μας είναι η ολιστική προσέγγιση που ακολουθήσαμε από τα πρώτα κιόλας στάδια.
Από τον σχεδιασμό του concept υπήρχε στο μυαλό μας το στάδιο της κατασκευής, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας αλλά και των εργαλείων που χρησιμοποιούμε σαν ομάδα για να εκτελέσουμε με επιτυχία την ιδέα μας».
Τα γραφεία είναι οι χώροι όπου οι άνθρωποι περνούν το σημαντικότερο τμήμα της ημέρας τους. Έτσι, έχουν ιδιαίτερη σημασία τόσο λόγω του ότι είναι εργασιακοί χώροι όσο και επειδή είναι χώροι κοινωνικοποίησης – οι εργαζόμενοι έρχονται σε επικοινωνία μεταξύ τους, με πελάτες και εξωτερικούς συνεργάτες.
Η διαμόρφωση των γραφείων αλλάζει καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, ενώ και οι υγειονομικές (και όχι μόνο) συνθήκες του τελευταίου ενάμιση χρόνου δεν έχουν καμία σχέση με αυτές που γνωρίζαμε μέχρι τότε. Το πώς είναι κάτι που προσπαθούμε να εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο.
Πανδημία, τεχνολογία και σχεδιασμός γραφείων
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πως η πανδημία έφερε αλλαγές στο εργασιακό μοντέλο και στους εργασιακούς χώρους, άλλες παροδικές και άλλες μόνιμες, ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις έπαιξαν και αυτές ρόλο.
Ο Φίλιππος Ζακόπουλος, Managing Partner του Found.ation, το οποίο ξεκίνησε ως ένας από τους πρώτους συνεργατικούς χώρους στην Αθήνα και πλέον λειτουργεί ως ολοκληρωμένος επιχειρηματικός σύμβουλος και εκπαιδευτικός κόμβος καινοτομίας, βλέπει πως τα γραφεία καταφεύγουν σε λύσεις που έχουν στοιχεία του co-working. «Η πανδημία έφερε τεράστιες αλλαγές σε κάθε κλάδο, οι οποίες επηρεάζουν με πολλούς τρόπους το μέλλον της ίδιας της φύσης της εργασίας. Πολλές επιχειρήσεις αντιμετώπισαν το πρόβλημα της ανεπάρκειας κατάλληλων αποστάσεων ανάμεσα στους σταθμούς εργασίας, με αποτέλεσμα να καταφύγουν σε μοντέλα εκ περιτροπής εργασίας ή πλήρους τηλεργασίας. Το δεύτερο ήταν πιο σπάνιο, καθώς απαιτεί ριζικές αλλαγές σε οργανωτικά και τεχνικά κομμάτια αλλά και στην κουλτούρα, και ακόμη και όπου έχει εφαρμοστεί δεν είναι βέβαιο πως γίνεται σωστά. Με τη σταδιακή επιστροφή σε μια -νέα- κανονικότητα, οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές: οι εργαζόμενοι θέλουν να κρατήσουν μέρος της ευελιξίας που είχαν διαμορφώνοντας τον χώρο εργασίας τους όπως τους εξυπηρετούσε, ενώ οι επιχειρήσεις πρέπει να διασφαλίσουν ότι θα πληρούν τις προδιαγραφές ασφαλείας. Κι έτσι, οι υπάρχουσες δομές δεν επαρκούν για να στεγάσουν σωστά όλους τους εργαζόμενους, ενώ από την άλλη είναι δύσκολο να επεκταθούν οι φυσικοί χώροι. Φτάνουμε, λοιπόν, σε λύσεις που δανείζονται πολλά στοιχεία από το co-working», υπογραμμίζει.
Ο Αλέξανδρος Πασχαλούδης, Senior Architect και Design Leader των A&M Architects, θεωρεί ότι τα γραφεία του μέλλοντος θα είναι άνετοι χώροι όπου οι εργαζόμενοι θα μπορούν να αυτοσυγκεντρώνονται, να δημιουργούν και να συνεργάζονται. Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά, «Η εξέλιξη των γραφειακών χώρων υπήρξε για εμάς κύριο θέμα συζήτησης και μελέτης των τελευταίων ετών. Η πανδημία επιτάχυνε αυτές τις συζητήσεις, για την ευελιξία και την εξισορρόπηση του χρόνου μεταξύ της τηλεργασίας και της συνεργασίας στον φυσικό χώρο του γραφείου. Στην συνθήκη που όλοι βιώνουμε, διακρίνουμε με ενθουσιασμό την ευκαιρία οι Αρχιτέκτονες & Interior Designers να ανταποκριθούμε και να σχεδιάσουμε ένα καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, όπου οι χρήστες θα επιθυμούν να επιστρέψουν σε αυτό και να νιώσουν ασφάλεια και οικειότητα. Η τηλεργασία εξάλλου, έχει πλέον καθιερωθεί και αποδίδει αξιόπιστα σε τεχνικό επίπεδο, κάτι για το οποίο δύσκολα θα φανταζόμασταν ένα με δύο χρόνια πριν. Οι μελλοντικοί χώροι γραφείων δεν θα είναι πλέον ένας χώρος στον οποίο θα εργάζεσαι, αλλά σχεδιασμένος ώστε να προσφέρει άνετους χώρους για αυτοσυγκέντρωση, δημιουργία και συνεργασία».
Η Μαρία Δέδα, Head Architect και Founder του γραφείου Deda and Architects, στέκεται στη λύση των open space γραφειακών χώρων, ενώ προκρίνει και την εργασία σε υπαίθριους χώρους. «Πλέον στον σχεδιασμό γραφείων, πέρα από τις παραμέτρους που λαμβάνονταν για τη δημιουργία ιδανικών εργασιακών συνθηκών, θα κρίνεται απαραίτητη η μελέτη ενός «σεναρίου επιδημίας», ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί σε συνθήκες όπως αυτές της επιδημίας του Covid-19. Η λύση του open space σε γραφειακούς χώρους, αποτελούσε μέχρι σήμερα μια από τις βασικότερες επιλύσεις σε επίπεδο κάτοψης, δημιουργώντας χώρους κοινούς και ελεύθερους πλέον λόγω των περιορισμών και κανονισμών. Κρίνεται αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός αυτής της σύγχρονης λύσης για την επίτευξη τόσο της ασφάλειας των εργαζομένων όσο και τη διατήρηση του co-working και της αλληλεπίδρασης μεταξύ των εργαζομένων. Επιπλέον ενδιαφέρον θα είχε μια νέα συνθήκη εργασίας σε υπαίθριους χώρους για να λαμβάνουν χώρα εξωτερικές συναντήσεις των συνεργατών», επισημαίνει.
Για τον Μάνο Γωγούλη, Founding Partner του γραφείου MUTINY architecture & design, η πανδημία «αμφισβητεί» την υπάρχουσα δομή και οργάνωση των γραφειακών χώρων, ενώ βλέπει την ανάπτυξη του ψηφιακού co-working και της εργασίας σε υπαίθριους χώρους. «Η συζήτηση που έχει ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα για το κατά πόσο οι αλλαγές που μας επιβλήθηκαν στον τρόπο ζωής και εργασίας μας θα παραμείνουν και, αν ναι, σε τι ποσοστό και με ποιον τρόπο, δημιουργεί και προσφέρει στους αρχιτέκτονες τα συστατικά μιας νέας σχεδιαστικής βάσης που θα αφορά τον κτιστό χώρο γύρω μας. Είτε έχει να κάνει με χώρο κατοίκησης, είτε ψυχαγωγίας, είτε εργασίας κοκ. Τα τελευταία χρόνια αν παρατηρήσουμε τις μεγάλες πολυεθνικές θα δούμε ότι είχαν στραφεί σε μεγάλα συγκροτήματα κτιρίων και κτίρια-πολυχώρους με ατομικούς χώρους εργασίας, χώρους ομαδικής εργασίας, συνεργασίας, χώρους χαλάρωσης, χώρους παιχνιδιού, υπαίθριους χώρους, εστιατόρια, καφέ κλπ., αναδεικνύοντας τα κτίρια και τους χώρους που τα περιβάλλουν σε πυρήνα οικονομικής και επαγγελματικής δράσης στον οποίο κινούνται συνδιαλέγονται και δρουν άνθρωποι μαζικά για πολλές και διαφορετικές ώρες την ημέρα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Όπως είναι εύκολα κατανοητό, μετά τους τελευταίους μήνες, όλο το παραπάνω οικοδόμημα τίθεται σαφώς εν αμφιβόλω και ξεκινάμε πάλι από την αρχή. Οι αρχιτέκτονες θέτουμε νέα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν και μας θέτουν νέα δεδομένα που πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε. Αριθμός εργαζομένων, τρόπος εργασίας, διάρθρωση τμημάτων και προσωπικού, νέα ιεραρχία, νέο οργανόγραμμα αλλά και νέα υλικά θωράκισης εργασιακών χώρων, διαφορετικές συνθήκες αερισμού και φωτισμού, νέες τεχνολογίες κλπ.
Ο νέος σχεδιασμός κατά πάσα πιθανότητα θα κινηθεί σε 3+1 βασικούς άξονες:
τον πληθυσμό
την αλληλεπίδραση του πληθυσμού με τον χώρο και τις εγκαταστάσεις γενικότερα
την θωράκιση και προστασία κτιρίων και χώρων έναντι της Covid-19, ή πιθανών μελλοντικών αντίστοιχων θεμάτων.
3+1. τη λειτουργικότητα, την αισθητική και το design. Αναπόσπαστα κομμάτια της αρχιτεκτονικής σύνθεσης και δημιουργίας ανεξαρτήτως εποχής, συνθηκών και λοιπών παραγόντων.
Όλα τα παραπάνω, σε ένα καθόλου μακρινό μέλλον, θα οδηγήσουν τις εταιρείες σε μικρότερα ευέλικτα σχήματα εργασιακών χώρων και εγκαταστάσεων που θα αποφεύγεται ο συγχρωτισμός, θα ενθαρρύνεται η εξ` αποστάσεως εργασία και το ψηφιακό co-working, θα δημιουργηθούν συνθήκες εργασίας σε υπαίθριους χώρους», τονίζει.
Co-working: Μια νέα τάση αναδύεται
Ο σχεδιασμός co-working χώρων ήδη έχει κάνει την εμφάνισή της στο εξωτερικό, ενώ και στην Ελλάδα αρχίζει να γίνεται λόγος για αυτή την τάση. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα τάση η οποία δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας και ανταλλαγής πρακτικής γνώσης μεταξύ διαφορετικών επαγγελματικών, ακόμα και κοινωνικών ομάδων.
Ο Φίλιππος Ζακόπουλος (Found.ation) πιστεύει πως για πολλές επιχειρήσεις η μίσθωση co-working χώρων είναι η ιδανική λύση. «Για τις επιχειρήσεις που υιοθετούν το υβριδικό μοντέλο εργασίας, επιτρέποντας επιλεκτική εργασία εξ αποστάσεως, οι γραφειακοί χώροι μετατρέπονται σε co-working spaces, όπου ο κάθε εργαζόμενος κάνει κράτηση του σταθμού εργασίας του για συγκεκριμένες ημέρες/ώρες και τον μοιράζεται με άλλους, ακολουθώντας το μοντέλο του hot desking. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των συναντήσεων θα εξακολουθήσουν να γίνονται μέσω τηλεδιασκέψεων, οπότε πλέον είναι απαραίτητοι και οι χώροι που να το επιτρέπουν. Και καθώς οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν διαθέτουν ή δεν μπορούν να διαμορφώσουν με τέτοιο τρόπο τους υπάρχοντες χώρους τους, η μίσθωση σε co-working spaces είναι σε πολλές περιπτώσεις ιδανική λύση, καθώς παρέχουν οργανωμένα γραφεία, γρήγορη σύνδεση Internet και τη ζητούμενη ευελιξία», τονίζει.
Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Πασχαλούδη (A&M Architects), βλέπει πως το co-working θα οδηγήσει -μεταξύ άλλων- τα γραφεία να προσφέρουν ευέλικτα σημεία εργασίας, συνεργασίας και συνεύρεσης σε έναν χώρο. «Το ανθρωποκεντρικό κριτήριο του Αρχιτέκτονα και Interior Designer ήταν πάντα να αφουγκραζόμαστε τις επιθυμίες του χρήστη, αλλά και να ακολουθούμε τις απαιτήσεις και τα “trends” των καιρών. Για τους γραφειακούς χώρους ειδικότερα, πιστεύουμε πως θέτοντας το κατάλληλο “work culture” στο εργασιακό περιβάλλον, θα ωφελήσει όλες τις πλευρές, όχι μόνο στην παραγωγικότητα αλλά και στο “wellbeing” του εργαζόμενου, όπου θα έχει τις επιλογές χρήσης διαφορετικών χώρων ανάλογα με την φύση εργασίας- συνεργασίας. Η ισορροπία της διαβάθμισης ιδιωτικότητας με χώρους αυτοσυγκέντρωσης και συνεργασίας θα συνυπολογίζεται με τις νέες παραμέτρους τήρησης αποστάσεων και αποφυγής πυκνής χωροδιάταξης. Οι μελλοντικοί γραφειακοί χώροι θα προσφέρουν ευέλικτα σημεία εργασίας , συνεργασίας και συνεύρεσης σε ενιαίο χώρο, με τον συνδυασμό των κατάλληλων υλικών, επίπλων καθώς και της τεχνολογίας, ενώ το καθιερωμένο “workstation” και “meeting room” θα καταλαμβάνει μικρότερο ποσοστό από όσο μέχρι πρόσφατα χρησιμοποιούσαμε», καταλήγει.
Η Μαρία Δέδα (Deda and Architects) πιστεύει πως πρόκληση είναι η εύρεση λύσεων που διατηρούν το co-working, εξασφαλίζοντας την υγεία των εργαζομένων. «Η χρονιά που μας πέρασε είχε πολλές δυσκολίες τόσο στον επαγγελματικό τομέα, όσο και στον κοινωνικό. Οι δια ζώσης συναντήσεις αντικαταστάθηκαν από συνεχή διαδικτυακά meeting και κλήσεις, δημιουργώντας μια νέα συνθήκη αλληλεπίδρασης μεταξύ των ατόμων και ανταλλαγής ιδεών. Η νέα αυτή πραγματικότητα παρουσίασε νέες δυνατότητες και επαναπροσδιόρισε την έννοια του co-working και της συνεργασίας μεταξύ των εργαζομένων. Παρόλα αυτά, η κοινωνική αλληλεπίδραση και οι δια ζώσης συναντήσεις συνεχίζουν να αποτελούν βασικό αντικείμενο για τη σωστή λειτουργία ενός γραφείου. Ο αρχιτέκτονας καλείται να διερευνήσει νέες λύσεις οι οποίες έχουν ως απώτερο σκοπό τόσο τη διατήρηση του co-working με κύριο μέλημα την ασφάλεια των εργαζομένων».
Αντιμικροβιακή προστασία και εστίαση σε νέα υλικά
Μία από τις πολλές αλλαγές που έχει επιφέρει η πανδημία στις ζωές μας, είναι ότι οι εσωτερικοί χώροι, τα κτίρια εν γένει, οφείλουν να θωρακίζουν -περισσότερο από ποτέ- τους χρήστες έναντι των μικροβίων. Αυτό ισχύει για χώρους κάθε χρήσης, αλλά ακόμα περισσότερο για τα γραφεία όπου καλείται να συνυπάρξει ένας -μικρότερος ή μεγαλύτερος- αριθμός ανθρώπων, σε σχέση πχ με τις κατοικίες.
Για τον Αλέξανδρο Πασχαλούδη (A&M Architects), η αντιμικροβιακή θωράκιση μπορεί να αλληλοσυμπληρώσει τον σχεδιασμό βιώσιμων κτιρίων, ενώ θα ήθελε να δει τη βιομηχανία υλικών και επίπλων να εστιάζει σε φυσικά υλικά όπως το “linoleum”. Πιο αναλυτικά, και με δικά του λόγια, «Tα σημεία των καιρών καθόριζαν πάντα την πηγαία αντίδραση και προσαρμογή του Αρχιτέκτονα και Interior Designer στις νέες παραμέτρους. Η θωράκιση των κτιρίων – χώρων έναντι των μικροβίων μπορεί να συμβαδίσει με την κλιματική αλλαγή και να αλληλοσυμπληρώσει την ανάγκη σχεδιασμού βιώσιμων κτιρίων με σεβασμό στο περιβάλλον, με την ανάγκη παροχής φρέσκου και καθαρού αέρα στο εσωτερικό τους. Ο φυσικός εξαερισμός και ηλιασμός του κτιρίου και των εσωτερικών χώρων, ή ο τεχνητός μέσω εξοπλισμού ελάχιστου δυνατού περιβαλλοντικού αποτυπώματος, είναι ακόμα πιο αναγκαίος και επίκαιρος στην εποχή μας. Η βιομηχανία που σχετίζεται με τα υλικά και τα έπιπλα, έχει μόλις αρχίσει να προσαρμόζεται και να ερευνά τρόπους αντιμικροβιακής προστασίας. Ακολουθούμε τις προτάσεις σημαντικών οργανισμών στον χώρο σχεδιασμού γραφειακών χώρων, οι οποίοι έχουν εισαγάγει στο εύρος υλικών τους νέα υφάσματα, μοκέτες, δάπεδα και σκληρές επιφάνειες με “hygienic & antistatic” ιδιότητες και τη δυνατότητα συχνών καθαρισμών για προστασία. Προσωπικά, θα ήθελα η βιομηχανία να εστιάσει περισσότερο στην χρήση, εκμετάλλευση και εξέλιξη φυσικών υλικών όπως το “linoleum”, το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στα δάπεδα όσο και στα έπιπλα, ακολουθώντας συγχρόνως την ευθύνη όλων μας για βιώσιμο περιβαλλοντικό σχεδιασμό».
Για τη Μαρία Δέδα (Deda and Architects), σημαντικά στοιχεία είναι ο εξαερισμός των χώρων εργασίας, η μείωση των εργαζομένων και η τοποθέτηση διαχωριστικών, ενώ, από άποψης υλικών, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιστρώσεις με ιόντα αργύρου. Σύμφωνα με την ίδια, «Ο συνεχής και σωστός εξαερισμός του χώρου εργασίας αποτελεί βασικό παράγοντα για τη διασφάλιση χώρων με λιγότερα μικρόβια και καλύτερη ατμόσφαιρα. Οι συνεχείς προσπάθειες και δοκιμές για την επιστροφή στην κανονικότητα της εργασίας έχουν δείξει ότι ο συχνός αερισμός του χώρου σε συνεργασία με την ατομική προσπάθεια των εργαζομένων μπορούν να δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον εργασίας. Αναπόφευκτη είναι η μείωση του αριθμού των εργαζομένων σε έναν χώρο για τη μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια καθώς και η χρήση διαχωριστικών για μεγαλύτερη ασφάλεια. Επιπλέον απαραίτητες κρίνονται οι ειδικές μελέτες των μηχανολογικών εγκαταστάσεων καθώς και η χρήση ειδικών φίλτρων για τη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος εργασίας. Η νέα τεχνολογία επιστρώσεων με την ειδική ενσωμάτωση κατάλληλων αντιμικροβιακών δομών βασισμένων σε ιόντα αργύρου αποτελεί μια νέα έξυπνη τεχνολογία που αναπτύχθηκε τον τελευταίο καιρό. Επιφάνειες με επίστρωση ιόντων αργύρου καθώς και βαφές της τεχνολογίας VAIROTM, προσφέρουν στον χρήστη επιφάνειες με αντιμικροβιακές ιδιότητες κι αποτελούν την έναρξη ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και τρόπων για την παρεμπόδιση ανάπτυξης ιών και βακτηριδίων σε καθημερινές επιφάνειες».
Τέλος, ο Μάνος Γωγούλης (MUTINY architecture & design) προκρίνει -μεταξύ άλλων, ως προς τα υλικά- τη χρήση του χαλκού με την αντιμικροβιακή του δράση, καθώς και δάπεδα και επιφάνειες εργασίας από μη απορροφητικά υλικά. «Θα γίνει ευρεία χρήση υλικών όπως ο χαλκός που μέχρι τώρα αποτελούσαν πολυτέλεια κυρίως λόγω του κόστους τους έναντι άλλων υλικών, προσφέροντας πέρα από αντιμικροβιακή δράση και νέα αισθητική. Θα προκριθούν ψηλοτάβανοι χώροι με μεγάλα ανοίγματα, με δάπεδα και επιφάνειες εργασίας από μη απορροφητικά υλικά, χωρίς πολλά διακοσμητικά αντικείμενα, θα κυριαρχήσουν οι ψηφιακές εφαρμογές επικοινωνίας και οι αντίστοιχες συσκευές που θα τις υποστηρίζουν, και θα είναι βασικό ζητούμενο η άμεση χωρική σχέση του εργασιακού χώρου με επισκέψιμα προστατευμένα υπαίθρια τμήματα. Ένας νέος ιδιότυπος μινιμαλισμός βρίσκεται προ των πυλών», προβλέπει.
Αναντίρρητα, αρχιτεκτονική χωρίς όραμα δεν μπορεί να υπάρξει, και αυτό γιατί η εξέλιξη και το βλέμμα προς τα μπροστά είναι στο «γενετικό υλικό» της. Ειδικά την τελευταία δεκαετία, παρατηρούμε πως τα όρια του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου κάμπτονται, πολυπολιτισμικές ομάδες εμπλουτίζουν τον αρχιτεκτονικό στοχασμό, τα έργα «συνδιαλέγονται» με τον τόπο και την κοινωνία, αλλά και η ίδια η κοινωνία μεταμορφώνεται από τις διεθνείς εξελίξεις.
Κομβικά ερωτήματα
Ωστόσο, όσο εύκολο είναι να δοθεί μια τέτοια απάντηση, άλλο τόσο δύσκολο και περίπλοκο είναι να αναλογιστούμε: Σε ποιον απευθύνεται το αρχιτεκτονικό όραμα; Αφορά και ανταποκρίνεται στην κοινωνία και στο σύνολο των πολιτών; Σχεδόν ταυτόχρονα, η πανδημία ενέσκηψε τόσο βίαια που μετάλλαξε οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες, και κατ’ επέκταση την ίδια την αρχιτεκτονική. Εύλογα προκύπτει λοιπόν το ερώτημα: Ποιες τάσεις θα αλλάξουν την αρχιτεκτονική μετά την πανδημία; Και τέλος, λαμβάνοντας όλα τα παραπάνω, πώς βιώνει ο κάθε αρχιτέκτονας σε προσωπικό-επαγγελματικό επίπεδο την τέχνη του; Το Architect έθεσε σε Έλληνες αρχιτέκτονες που διακρίνονται για τις δημιουργίες τους εντός και εκτός των συνόρων, και από διαφορετικά αντικείμενα και οπτικές, τα παραπάνω ερωτήματα.
Ακολουθούν σε αλφαβητική σειρά οι τοποθετήσεις των αρχιτεκτόνων.
Ανυφαντής Σωτήρης, A2 Architects
Να μεταλαμπαδεύσουμε τη σημασία της αρχιτεκτονικής
Η αρχιτεκτονική θεωρώ πως απευθύνεται σε όλους. Το όραμα της αρχιτεκτονικής είναι διαχρονικό και αποσκοπεί στο να πλαισιώνει τις προσωπικές και κοινωνικές δραστηριότητες των ανθρώπων με κελύφη που συνδυάζουν την τέχνη με την τεχνική, την λειτουργικότητα με την αισθητική.
Η σημασία αυτού του οράματος είναι αυτή που πρέπει να μεταλαμπαδευθεί ευρύτερα στο σύνολο των πολιτών ώστε η αρχιτεκτονική να επηρεάσει με θετικό τρόπο τις αλλαγές.
Πλεονεκτικός προορισμός η Ελλάδα
Η διεθνής τάση του εργαζομένου, πιστεύω σε συνδυασμό με την νέα πραγματικότητα της κατοικίας – γραφείου που εισήγαγε σχεδόν βίαια στις ζωές μας η Covid-19 θα επιταχύνει τις εξελίξεις. Οι άνθρωποι πλέον ονειρεύονται τις ζωές τους σε «ξένους» τόπους, ζητώντας από τους αρχιτέκτονες να δημιουργήσουν οικιστικά – εργασιακά καταφύγια υψηλής αισθητικής. Η παραπάνω τάση θεωρώ ότι θα επηρεάσει τρομακτικά την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια αφού τα παραδοσιακά πλεονεκτήματα του κλίματος, του ήλιου, της κουλτούρας της, την καθιστούν πλεονεκτικό προορισμό υψηλής ζήτησης.
Σε κάθε έργο, βλέπουμε τα όρια ως πρόκληση
Κάθε έργο για εμάς είναι διαφορετικό, ανεξαρτήτως της «κατηγορίας» που ανήκει. Υπάρχουν όλοι εκείνοι οι παράμετροι (τόπος, όρια, χρήστης, επισκέπτης,…) που το κάνουν ιδιαίτερο. Αυτό που απολαμβάνουμε από κάθε έργο, είναι η έμπνευση που έρχεται από αυτό που βιώνουμε κάθε φορά.
Μεγάλη σημασία δίνουμε στα υλικά και στην κατασκευαστική λεπτομέρεια, στη σχέση με τον περιβάλλοντα χώρο και τον τόπο, στις αναλογίες και γενικά στη λειτουργικότητα και στην απλότητα που μπορεί να έχει ένας χώρος.
Οι «επιθυμίες» του πελάτη αποτελούν ένα «σενάριο», που προσπαθούμε να μεταφράζουμε και να αναδιατυπώνουμε κάθε φορά με τη δική μας αισθητική και ματιά.
Σαφώς υπάρχουν πελάτες που θέτουν όρια κάθε μορφής (οικονομικά, λειτουργικά), τα οποία μας δεσμεύουν. Πολλές φορές όμως, τα όρια αυτά τα βλέπουμε και σαν πρόκληση.
Γεωργαντζής Τάσος, Urban Soul Project
Αλληλένδετη η αρχιτεκτονική με το φυσικό περιβάλλον
Η αρχιτεκτονική απευθύνεται, ανέκαθεν, σε ολόκληρη την κοινωνία, όλες τις κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Θα λέγαμε δηλαδή πως η αρχιτεκτονική δεν είναι μία, έχει διαφορετικές εκφράσεις και στόχος της είναι να δίνει διαφορετικές απαντήσεις, σε διαφορετικά ερωτήματα, που τίθενται όμως ταυτόχρονα. Αυτό που αλλάζει είναι το ποιο κομμάτι της αρχιτεκτονικής προβάλλεται κάθε φορά. Πριν μερικές δεκαετίες, προβαλλόταν περισσότερο η «φαντασμαγορική» αρχιτεκτονική, των starchitects. Σταδιακά το ενδιαφέρον μετατοπίστηκε σε έργα και γραφεία με περισσότερο κοινωνικό ή περιβαλλοντικό προσανατολισμό. Σήμερα, δηλαδή, δεν νοείται αρχιτεκτονική που δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της το περιβάλλον. Διαρκώς παρουσιάζονται υλικά και τεχνικές που επιχειρούν να βελτιστοποιήσουν τις συνθήκες στο εσωτερικό των κτιρίων, ελαχιστοποιώντας το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Θα έλεγα λοιπόν πως είναι το ζητούμενο «κοινό όραμα» σήμερα. Μάλλον, πάντα ήταν (ή θα έπρεπε να είναι).
Στο επίκεντρο η έννοια του ανοιχτού, δημόσιου χώρου
Οι επιπτώσεις της πανδημίας είναι ένα θέμα που μας έχει απασχολήσει πολύ στο γραφείο, τόσο εσωτερικά, για τους δικούς μας χώρους, όσο και επαγγελματικά, για τους χώρους που σχεδιάζουμε. Η πρώτη ανάγκη που προέκυψε μέσα από τη συνθήκη της πανδημίας είναι αυτή για χώρους ευέλικτους, πολλαπλών δυνατοτήτων. Όχι μόνο σπίτια αλλά και επαγγελματικοί χώροι πρέπει να μπορούν να εξυπηρετήσουν πολλές, διαφορετικές και συχνά αντικρουόμενες ανάγκες. Δεύτερη τάση είναι βέβαια η ανάγκη για χώρους υψηλής ποιότητας, χώρους που «προστατεύουν» τους χρήστες τους. Και δεν μιλάω μόνο για χώρους εργασίας, για τους οποίους εδώ και μερικά χρόνια έχουν τυποποιηθεί παγκοσμίως πρότυπα όπως το WELL αλλά και ξενοδοχεία, χώρους διασκέδασης και ψυχαγωγίας, σταθμούς μεταφορών κ.λπ. Τέλος, θα έλεγα πως η συνθήκη του εγκλεισμού και των περιορισμένων μετακινήσεων, επανέφερε ένα ζήτημα που στην Ελλάδα έχει παραμεληθεί δραματικά: το ζήτημα του δημόσιου χώρου. Αντιληφθήκαμε όλοι πως είναι απολύτως απαραίτητο στοιχείο κάθε πόλης να υπάρχουν ανοιχτοί χώροι, σχεδιασμένοι σωστά, που παρέχουν εξίσου δυνατότητες απομόνωσης και συνύπαρξης.
Δίνουμε ζωή σε παλιούς χώρους
Στα δώδεκα χρόνια λειτουργίας του, το γραφείο μας έχει δουλέψει σε έργα διαφορετικής κλίμακας, διαφορετικών απαιτήσεων και προδιαγραφών. Τις μεγαλύτερες προκλήσεις όμως τις έχουμε αντιμετωπίσει δουλεύοντας σε υπάρχοντα κτίρια μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας. Αυτή τη στιγμή, ανάμεσα σε άλλα, έχουμε αναλάβει τον σχεδιασμό σε κάποια εμβληματικά κτίρια του αθηναϊκού κέντρου που μέσα στους επόμενους μήνες θα λειτουργήσουν σαν ξενοδοχεία υψηλών προδιαγραφών. Αναφέρω ενδεικτικά το Sans Rival ή το κτίριο στη Θεμιστοκλέους 11· στις περιπτώσεις αυτές, κάθε λεπτομέρεια, είτε υφιστάμενη, είτε σχεδιασμένη, έχει τεράστια σημασία. Θα έλεγα πως αυτού του είδους τα έργα περιγράφουν την τοποθέτηση του γραφείου μας γύρω από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό: θέλουμε να σχεδιάζουμε εξαιρετικούς χώρους, όταν δουλεύουμε σε υπάρχοντα κτίρια να αναδεικνύουμε τα ειδικά χαρακτηριστικά τους και να βρίσκουμε τους τρόπους να δίνουμε σε παλιούς χώρους νέα ζωή, τόσο αισθητικά (συνδυάζοντας κλασικές και μοντέρνες φόρμες) όσο και τεχνικά (επιλέγοντας υλικά και τεχνικές σχεδιασμού).
Κουτσουκώστα Άννα και Φιλιππίδη Μαρίνα, AMK Architecture & Design
Μπορεί η αρχιτεκτονική να γίνει κτήμα των πολλών;
Οι εικόνες της αρχιτεκτονικής που προβάλλονται σήμερα, και θα μπορούσε κανείς να πει ότι την αντιπροσωπεύουν, στα μάτια του κόσμου, είναι εικόνες εντυπωσιασμού. Απίστευτα τεχνολογικά και κατασκευαστικά κατορθώματα καθώς και προβολή ενός «lifestyle». Παρουσιάζεται μια αρχιτεκτονική που αναζητά την έκπληξη, τη διαφοροποίηση, τη μοναδικότητα και μαζί την πολυτέλεια. Μια αρχιτεκτονική που οι περισσότεροι θα βιώσουν μόνο από απόσταση. Με αυτά τα δεδομένα είναι εύλογη η απορία αν υφίσταται μια «κοινωνική» αρχιτεκτονική, απευθυνόμενη στους «πολλούς».
Μπορούν τα έργα της αρχιτεκτονικής να αλλάξουν και να επιτευχθεί το αποτέλεσμα, με άλλα μέσα, ώστε να γίνει πιο προσιτή; Είναι δυνατή η ύπαρξή της; Μπορεί να γίνει αποδεκτή από το ευρύ κοινό; Είναι ερωτήματα που οφείλουμε να ερευνήσουμε και να ακολουθήσουμε.
Η πανδημία δεν θα αλλάξει την αρχιτεκτονική ριζικά
H αρχιτεκτονική, μετά την πανδημία, δεν πιστεύουμε ότι θα αλλάξει ριζικά. Παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για ακόμη επικείμενες πανδημίες, η, αν και αργή, αποκατάσταση της κανονικότητας επιφέρει λήθη. Αλλαγές στη νοοτροπία μας και από την πρόοδο της τεχνολογίας σίγουρα θα επηρεάσουν τον τρόπο που σκεφτόμαστε τον χώρο, όχι όμως σε βαθμό που να αλλάξει την ίδια την αρχιτεκτονική ως επιστήμη/τέχνη.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση αναζητά μια ισορροπημένη σχέση στους χώρους μαζικής συγκέντρωσης, εστίασης και μεταφοράς. Παράλληλα η ανέπαφη τεχνολογία οδηγεί σε νέα προϊόντα και κατασκευές. Συνθήκες που τώρα μοιάζουν φυσιολογικές στο μέλλον μπορεί να πάψουν, οπότε ίσως αυτό να σημαίνει την απαίτηση για ευελιξία.
Πλάθουμε συγκινησιακές εμπειρίες
Tο γραφείο μας πλάθει συγκινησιακές εμπειρίες καθώς εξειδικεύεται σε ένα πολύ απαιτητικό τομέα (yachts, πλοία, ξενοδοχεία) όπου η πρωτοτυπία, η μοναδικότητα και ο εντυπωσιασμός αποτελούν must. Για να το καταφέρνουμε αυτό, εστιάζουμε στη διαχείριση των αισθήσεων και στην ισορροπημένη πελατοκεντρική βιωματική εμπειρία.
Μάνου-Ανδρεάδη Νίκη, Nimand Architects
Να αφήσουμε να φανεί η τέχνη της αρχιτεκτονικής
Η Αρχιτεκτονική απευθύνεται σε όλη την κοινωνία, είτε με κτίρια η κατασκευές που υλοποιούνται με κρατική μέριμνα είτε από ιδιώτες, δημιουργώντας έργα που υπηρετούν βασικές ανάγκες, τόσο στεγαστικές η υποδομών, ως επιστήμη της κατασκευής, όσο και εκφραστικές, ως συνιστώσα των τεχνών. Η Αρχιτεκτονική διαμορφώνει το περιβάλλον αλλά και διαμορφώνεται από αυτό, δημιουργεί συναισθήματα στους χρήστες, κινητοποιεί τις αισθήσεις και παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αξιών μιας εποχής. Τα κτίρια είναι τα πιο σημαντικά ίχνη που αφήνουμε πίσω μας ως άνθρωποι.
Ο οραματικός χαρακτήρας της αρχιτεκτονικής έχει εκφραστεί διαχρονικά μέσα από τις θέσεις πολύ σημαντικών εκπροσώπων της. Το αποτύπωμα της αρχιτεκτονικής στον κόσμο, αν και αποτελεί πολλές φορές μία όχι θετική έκφραση της τρέχουσας κοινωνικής εξέλιξης, είναι ικανό εντούτοις να σηματοδοτήσει ένα θετικό όραμα για την κοινωνία. Αρκεί να αποφύγει κανείς την παγίδα του πρόσκαιρου εντυπωσιασμού διά της υπερβολής, που παρέχουν οι σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες της κατασκευής. Και να αφήσει την τέχνη που ενσωματώνει η αρχιτεκτονική, να φανεί.
Η πανδημία έφερε προκλήσεις
Η πανδημία είναι μία οικουμενική υγειονομική κρίση που δημιούργησε αβεβαιότητα σε όλες τις κοινωνίες. Από ό,τι φαίνεται θα μας ακολουθήσει και τα επόμενα χρόνια ελπίζω όμως όχι σαν το βασικό θέμα της καθημερινότητάς μας. Πρέπει με τον σχεδιασμό μας να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και να λάβουμε όλα τα μέτρα που θα προστατεύουν τη δημόσια υγεία.
Η ανάγκη της προστασίας με την απόσταση, οδηγεί σε νέα πρότυπα σχεδιασμού, με μεγαλύτερους κλειστούς χώρους, αλλά και μεγαλύτερους προστατευμένους εξωτερικούς χώρους. Ιδιαίτερα σε μεγάλους κοινόχρηστους χώρους, γίνεται κρίσιμη η ανάγκη να υπάρχει αυξημένη προστασία, χωρίς όμως να επικρατεί η αίσθηση απομόνωσης.
Οι αλλαγές αυτές αποτελούν ήδη σημαντικές προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες, κυρίως όσους έχουν την ευθύνη σχεδιασμού μεγάλων ειδικών κτιρίων. Παράλληλα, σημαντικό είναι να γίνει κατανοητό ότι οι ισχύοντες ελληνικοί νόμοι και κανονισμοί έχουν περιοριστικό χαρακτήρα και δεν αποτελούν θετικό πλαίσιο για τις αναγκαίες αυτές εξελίξεις. Είναι πλέον προφανές ότι όλα αυτά αποτελούν αντικείμενο έρευνας και κατάρτιση κανονισμών όλων των ευρωπαϊκών χωρών, για να μην πούμε ότι θα πρέπει να γίνει παγκόσμια έρευνα.
Θέλουμε να δημιουργούμε χώρους κομψούς και λειτουργικούς
Στόχος του σχεδιασμού και της αρχιτεκτονικής του γραφείου μου είναι ένα σωστά σχεδιασμένο και ολοκληρωμένο αποτέλεσμα, με πολλές αναγνώσεις. Οι αρχιτεκτονικοί χειρισμοί μας αντικατοπτρίζουν τις σύγχρονες τάσεις σύνθεσης και σχεδιασμού.
Μας ενδιαφέρει τα κτίριά μας να εντάσσονται όσο γίνεται καλύτερα στο περιβάλλον και να συνδιαλέγονται με το τοπίο, να αντέχουν στον χρόνο. Πάντα όμως φροντίζουμε να προχωρήσουμε με μια δική μας αρχιτεκτονική γλώσσα και να πάμε τον σχεδιασμό μας ένα βήμα πιο πέρα, έχοντας δημιουργήσει ένα δικό μας πλαίσιο αναφοράς.
Η φιλοσοφία μας για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των ξενοδοχείων αλλά και για την εσωτερική διακόσμησή τους είναι να δημιουργήσουμε χώρους όπου η πολυτέλεια και η κομψότητα συνδυάζονται με τη λειτουργικότητα, με την ποιότητα και την άνεση των χώρων.
Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι προκαλούν την περιέργεια για εξερεύνηση και δίνουν στον επισκέπτη μία εξελισσόμενη αίσθηση ευχαρίστησης. Επίσης, αποπνέουν μία μινιμαλιστική ατμοσφαιρική αισθητική, με την ανθρώπινη κλίμακα και τις αρμονικές αναλογίες των κτιρίων, που ενισχύονται και ενδυναμώνονται από την καθαρότητα των γραμμών καθώς και τη λιτότητα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.
Ποτηρόπουλος Δημήτρης, Potiropoulos+Partners
Η αρχιτεκτονική ακούει και μετουσιώνει τον σύγχρονο τρόπο ζωής
Η αρχιτεκτονική εξετάζει σήμερα νέους τρόπους σκέψης και σχεδιαστικής έκφρασης στους οποίους τέμνονται διαφορετικές ροές διερευνήσεων συμπυκνώνοντας πολύπλευρες νοηματικές, συντακτικές και φαντασιακές προθέσεις. Στο πλαίσιο αυτό καλείται να επανερμηνεύσει τα πολλαπλά δυναμικά πεδία που απελευθερώνει η ίδια η εξέλιξη του σύγχρονου τρόπου ζωής, διερευνώντας πιο βαθιές οπτικές γωνίες νοηματοδότησης του υλικού χώρου, εκδήλωσης της φαντασίας και ενεργοποίησης των συναισθημάτων. Ώστε να μπορεί να αφουγκράζεται τις εν δυνάμει αλλαγές μιας ανοικτής πλέον κοινωνίας και να τις μετουσιώνει σε έναν αρχιτεκτονικό λόγο με νόημα, πιο ποιητικό, πιο διερευνητικό, και περισσότερο ευαισθητοποιημένο απέναντι στις ανθρώπινες ανάγκες.
Απροσδιόριστες οι μελλοντικές τάσεις
Δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής στα επόμενα χρόνια. Στις ημέρες μας ανακύπτει στην αρχιτεκτονική ένα ζήτημα μετάβασης από το σημερινό στάτους, όπου το κτίριο λειτουργεί με «συμβατικά» δεδομένα, σε μια μελλοντική κατάσταση, όπου θα λειτουργεί βάσει άγνωστων σε μας παραμέτρων λόγω της ραγδαίας εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας. Παράλληλα, σε αυτό το τεχνο-κεντρικό περιβάλλον –που σε πολλές εκφάνσεις του στρέφεται κατά του φυσικού, με αποτέλεσμα την κλιματική αλλαγή– θα πρέπει η αρχιτεκτονική να αντιτάξει την αειφόρο ανάπτυξη, με το να διαμεσολαβεί ανάμεσα στον άνθρωπο και τα φυσικά φαινόμενα προκειμένου να ικανοποιήσει αρχέγονες ανάγκες του που σχεδόν έχουν πλέον ξεχαστεί. Όλα αυτά μας οδηγούν στο να σκεφτούμε ότι βαδίζουμε προς μια αρχιτεκτονική με την οποία δεν έχουμε έρθει ακόμη αντιμέτωποι, με απροσδιόριστο προφίλ, και με αντιθετικές τάσεις και επιδιώξεις.
Εμπνεόμαστε από ιδέες που αγγίζουν τη σκέψη και την ψυχή
Τον ρόλο της αρχιτεκτονικής στην πόλη τον καταλαβαίνουμε σαν έναν «κρίκο» που είναι ικανός να ενισχύσει τους αστικούς χώρους συνδέοντάς τους μέσα από την ίδια τη χωρική τους δυναμική. Ώστε οι χώροι αυτοί –που κάποιες φορές είναι αποσπασματικοί, άμορφοι ή εγκαταλελειμμένοι– να αποκτούν σύνδεση και ενδιαφέρον. Αυτή η διαδικασία είναι πολύ πιο σύνθετη αλλά και γνήσια, από το να προσπαθεί κανείς να επιβάλει ένα «προκατασκευασμένο» πολεοδομικό μοντέλο και κατόπιν να επιχειρήσει να διαπραγματευτεί την αρχιτεκτονική που του αντιστοιχεί.
Στα σχέδιά μας διερευνούμε εκείνες τις «ιδέες» που θεωρούμε ότι αγγίζουν τη σκέψη και την ψυχή, μετουσιώνοντας τον αρχιτεκτονικό χώρο σε πολιτισμό. Που μπορούν να επιδράσουν στη συλλογική αντίληψη οδηγώντας την σε μια πιο ευαισθητοποιημένη συνειδητοποίηση: Ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι μόνο μορφή ή λειτουργικός χώρος, ούτε μόνον από υλικά φτιαγμένη. Αντίθετα, η αρχιτεκτονική σκέψη μπορεί να «σκηνογραφήσει» χωρικά βιώματα που συμπυκνώνουν μέσα τους βαθύτερες προθέσεις με μεγάλη δύναμη, που διευρύνουν τα όρια –πέρα από την υλική υπόσταση του κτιρίου– ανάμεσα στο οικείο και το πειραματικό στοιχείο, το υλικό και το νοηματικό, το τεχνητό και το φυσικό, με το να τα ωθούν πάντα προς νέους ορίζοντες.
Μας απασχολεί η «θεατρική» οργάνωση του χώρου, ο τρόπος με τον οποίον η αρχιτεκτονική μπορεί να παρέμβει στο περιβάλλον «χρωματίζοντας» την καθημερινότητά μας. Με το να διαμορφώνει εστίες ζωής –στη μικρή κλίμακα του κτιρίου και στη μεγάλη της πόλης– που θα αναζωογονούν το συναίσθημα συγκεράζοντας την πιο «τεχνική» της πλευρά με το φαντασιακό και βιωματικό στοιχείο. Αυτή η αρχιτεκτονική μπορεί να προσφέρει μοναδικά συναισθήματα παράγοντας μία ζωντανή εμπειρία του νου και του χώρου.
Στυλιανίδη Βάσια, 3SK Stylianidis Architects
Να αντιληφθούν όλοι τη σημασία της αρχιτεκτονικής
Θα έπρεπε η αρχιτεκτονική να απευθύνεται και να ενδιαφέρει τους πάντες, κυρίως γιατί είναι καθημερινότητα και ομορφαίνει τον κόσμο γύρω μας, εκτός του ότι καλύπτει βασικές ανάγκες. Θα ήταν θεμιτό να διδασκόταν στα παιδιά από μικρά η σημασία της αρχιτεκτονικής. Είναι κρίμα να ζούμε σε μια πόλη η οποία είναι τόσο άσχημη, όταν οι γύρω ευρωπαϊκές μας πόλεις ανακαινίζονται ουσιαστικά και ενδιαφέρονται για τους πολίτες τους. Δυστυχώς η Αθήνα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο parking και ο δημόσιος χώρος έχει συρρικνωθεί, θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο. Το όραμα θα ήταν για εμένα η αρχιτεκτονική να αντιμετωπίζεται εκτός από καθημερινότητα και ως τέχνη για όλους τους ανθρώπους και να μαθαίνεις μέσα από αυτήν. Όταν βρεθείς σε ένα ωραίο κτίριο, αισθάνεσαι καλά, αυτό θα μου άρεσε να ισχύει σε περισσότερα κτίρια και σε δημόσιους χώρους.
Αναπόφευκτο να αλλάξει ο σχεδιασμός
Οι συναντήσεις μέσω της νέας τεχνολογίας. Οι προτεραιότητες. Τα ταξίδια με νέο στόχο τον εσωτερικό τουρισμό. Αυτές είναι οι νέες τάσεις που επιφέρει η πανδημία.
Όλα τα παραπάνω μαζί θα διαμορφώσουν νέες παραμέτρους σχεδιασμού. Καθότι διαφαίνεται ότι μέχρι το 2024 η αγορά των ξενοδοχείων δεν θα ανακάμψει στα επίπεδα που γνωρίζαμε, με προτεραιότητα των εσωτερικό τουρισμό, πλέον θα αλλάξει και ο σχεδιασμός. Οι ταξιδιώτες θα καταλάβουν τη σημασία του τώρα/του σήμερα, του να κάνουν μερικά βήματα πίσω, δηλαδή να υιοθετήσουν πιο χαλαρούς ρυθμούς και να αναζητήσουν νέους τρόπους χαλάρωσης και διασκέδασης και -γιατί όχι- να περάσουν περισσότερο χρόνο με τον εαυτό τους! Κάτι που ήδη έγινε κατά την πανδημία σε μεγάλο βαθμό. Η βραδύτητα είναι μια παράμετρος η οποία θα συμβάλει στο νόημα της κατανόησης του wellbeing/ευεξίας. Αυτό σιγά σιγά θα διαμορφώσει και τους χώρους γύρω μας και ίσως ο άνθρωπος να ξαναεπικοινωνήσει περισσότερο με τον εαυτό του και λιγότερο με μέσα ενημέρωσης. Ας ελπίσουμε ότι η φύση θα επανέλθει στις ζωές μας ώστε να είμαστε περισσότερο σε ισορροπία και αυτογνωσία.
Θέλουμε κάθε κτίριο να διηγείται την ιστορία του
Η εμπειρία μας πάει πολλά χρόνια πίσω και σε πολλά είδη κτιρίων. Ακούμε τον πελάτη γιατί αυτό είναι μια βασική αρχή ώστε να πετύχει το έργο, και μαζί με τη δική μας εξειδίκευση αλλά και τις τρέχουσες τάσεις της αρχιτεκτονικής, δημιουργούμε τα κτίρια ή για κάποιους τα όνειρά τους! Θέλουμε τα έργα μας να έχουν διαχρονικότητα αλλά και καινοτομίες, πρέπει με σωστό τρόπο η αρχιτεκτονική μας να προσαρμόζεται δίνοντας σκοπό στα κτίρια. Σχεδιάζουμε κτίρια με προσδιορισμένο κόστος μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, δυο ακόμα βασικοί παράγοντες για τη σίγουρη επιτυχία. Η αρχιτεκτονική είναι παντού γύρο μας, πρέπει να έχει ουσία και αισθητική. Ως νέοι άνθρωποι θέλουμε να σχεδιάζουμε κάτι με διάρκεια αλλά και με νέες ιδέες, νέα υλικά και πλέον με την τεχνολογία πολύ κοντά μας. Το γραφείο μας μπαίνει δυναμικά στη νέα χρονιά με νέα μέλη και καινούριες σκέψεις για την αρχιτεκτονική αλλά και τη ζωή, ώστε κάθε κτίριο να διηγείται μια δική του ιστορία.
Τάκα Ασπασία, Taka & Partners
Οραματιζόμαστε ιδανικές συνθήκες διαβίωσης
Ο δομημένος χώρος είναι η κοινωνία μας. Σήμερα περισσότερο από ποτέ οραματιζόμαστε ιδανικές συνθήκες διαβίωσης και η αρχιτεκτονική πρακτική λειτουργεί καταλυτικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Αναζητούνται νέα χωρικά χαρακτηριστικά
Προτιμώ να προσεγγίζω πάντα τη θετική σκοπιά, παρατηρώντας πως μετά την πανδημία ενισχύεται σημαντικά ο σεβασμός στον χώρο του άλλου και αναζητούνται πλέον νέα ποιοτικά χωρικά χαρακτηριστικά.
Το απόλυτο εργαλείο έκφρασης
Η αρχιτεκτονική δημιουργία είναι για εμάς το απόλυτο εργαλείο έκφρασης. Η αρχιτεκτονική πρέπει να οργανώνει, να εκπλήσσει, να εμπνέει. Βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να την υπηρετούμε καθημερινά.
Ηχηρό μήνυμα για την πορεία των έργων στο Ελληνικό έδωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Lamda Development Οδυσσέας Αθανασίου.
Συγκεκριμένα, σε ανάρτησή του στο προφίλ του στο Instagram ο κ. Αθανασίου ανέφερε χαρακτηριστικά πως «Πάντα οι πράξεις μιλούν δυνατότερα από τα λόγια! Ένα νέο Ελληνικό ξεπηδά από τα χαλάσματα του παλιού!» συνοδεύοντας το κείμενο με ένα εντυπωσιακό βίντεο που δείχνει τη σημερινή εικόνα και πώς πρόκειται αυτή να αλλάξει προς το καλύτερο με την ολοκλήρωση των έργων.
Η ανάρτηση συμπίπτει χρονικά με την έναρξη των έργων κατεδάφισης, που επιβεβαιώνουν πως πλέον τα έργα στο Ελληνικό βρίσκονται σε τροχιά απογείωσης, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και το βίντεο της Lamda Development. Μάλιστα, μέσα από το προφίλ του στο Instragram (@odisseas_athanasiou) ο κ. Αθανασίου αναμένεται να αναρτά και νέο υλικό από τα έργα στο Ελληνικό, δίνοντας από πρώτο χέρι πληροφορίες στους ακολούθους του για την πορεία της επένδυσης.
Ανοδικά με ποσοστό 23% κινούνται οι εταιρικές πωλήσεις της Isomat και κατά 20% αυτές του ομίλου κατά το πρώτο οκτάμηνο του 2021 σε σύγκριση με την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2020, όπως προκύπτει από την αναφορά που πραγματοποίησε ο πρόεδρος της επιχείρησης Στέφανος Τζιρίτης κατά την πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Άδωνι Γεωργιάδη.
Όπως διαβάζουμε αναλυτικότερα στο newsletter Build, ο επικεφαλής του ομίλου αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην πορεία του 2020, οικονομική χρήση κατά την οποία η Isomat κατέγραψε τζίρο 57 εκατ. ευρώ, κινούμενος ανοδικά κατά 6,64% σε επίπεδο εταιρείας σε σύγκριση με το 2019, ενώ ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών ανήλθε στα 74,6 εκατ. ευρώ.
Ειδική μνεία πραγματοποιήθηκε στις επενδυτικές κινήσεις της Isomat, με τον κύριο Τζιρίτη να επισημαίνει ότι «στην Ελλάδα ολοκληρώνεται επένδυση 8 εκατ. ευρώ και ξεκινάει νέα επένδυση ύψους 11 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται επένδυση 7 εκατ. ευρώ στην παραγωγική μας εταιρεία στη Ρουμανία αλλά και επένδυση 3 εκατ. στην παραγωγική εταιρεία μας στη Σερβία».
Από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά, οι Έλληνες στρέφονται όλο και περισσότερο στην ανακαίνιση του χώρου τους, αντί για την αγορά ή ανέγερση ενός νέου ακινήτου, για να αναβαθμίσουν τον χώρο τους – όποια χρήση και αν αυτός έχει. Και αυτό δεν είναι καθόλου περίεργο, δεδομένου της -συνήθως- μικρότερης οικονομικής επιβάρυνσης, αλλά και της ανάγκης για αναβάθμιση του επιπέδου διαβίωσης και του εσωτερικού κλίματος.
Η ανακαίνιση δεν είναι βέβαια μια στατική διαδικασία. Είναι ρευστή καθώς αλλάζουν συχνά οι συνθήκες που την επηρεάζουν, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν νέες τάσεις, εξελίσσοντας διαρκώς τον κλάδο.
Η σχέση του χώρου με τη διαδικασία της ανακαίνισης
Ο χώρος και η χρήση του (οικιστική, εμπορική, τουριστική) είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που καθορίζουν τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της ανακαίνισης – την ίδια τη διαδικασία, εν τέλει.
Η Mάρα Παπαβασιλείου, Co-founder της ομάδας Micromega Architecture and Strategies, στέκεται -μεταξύ άλλων- στην ανάγκη της εις βάθους ανάλυσης των δεδομένων που αφορούν τη χρήση, τη χρηστικότητα και την απόλαυση του εκάστοτε χώρου. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «ο χώρος αδιαμφισβήτητα επηρεάζει την ψυχολογία μας. Την πρώτη εβδομάδα του lockdown λάβαμε το εξής μήνυμα: «μένω σπίτι με μεγάλη ευγνωμοσύνη για αυτό που σχεδιάσατε». Η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι όταν το έργο μας επηρεάζει θετικά τη ζωή εκείνου που το βιώνει. Προσεγγίζουμε τον σχεδιασμό, ειδικά σε έργα κατοικίας ή εργασιακών χώρων, μετά από ανάλυση των δεδομένων που προκύπτουν από ενδελεχείς συζητήσεις, με έμφαση στη χρήση, τη χρηστικότητα αλλά και την απόλαυση. Ειδικά σε έργα ανακαίνισης ενός υφιστάμενου κελύφους, είναι ενδιαφέρον το ότι υπάρχει ήδη μια βάση, ένα πλαίσιο αναφοράς, το οποίο ωστόσο ανατρέπεται, καμιά φορά ριζικά. Παράλληλα, και με δεδομένο το γερασμένο κτιριακό απόθεμα των ελληνικών πόλεων, βρισκόμαστε συχνά αντιμέτωποι κατά την κατασκευή με ανάγκες, κυρίως στατικής φύσης φέροντος οργανισμού, οι οποίες συχνά επιβαρύνουν τόσο το χρονοδιάγραμμα, όσο και τον προϋπολογισμό του έργου».
Από την πλευρά της, η Χριστίνα Τσιραγγέλου, Associate Design Director του αρχιτεκτονικού γραφείου Urban Soul Project, προκρίνει την ύπαρξη κοινών παραμέτρων – ανεξαρτήτως κλίμακας και λειτουργίας του χώρου. «Ίσως οι παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν είναι κοινές, ανεξάρτητα από την κλίμακα και την λειτουργία του χώρου. Αυτό που αλλάζει ανάλογα με το έργο, είναι η ιεράρχηση τους. Πρωταρχική παράμετρος είναι πάντα οι χρήστες: τα χαρακτηριστικά τους, οι ανάγκες τους, οι δραστηριότητες τους και οι προσδοκίες τους από τον χώρο. Στη συνέχεια, λαμβάνουμε υπόψιν θέματα όπως η λειτουργικότητα, η ευελιξία, η βιωσιμότητα, η τοποθεσία, οι περιβαλλοντικές συνθήκες, η κατάσταση και τα ειδικά στοιχεία του υπάρχοντος χώρου και φυσικά το επιδιωκόμενο κόστος κατασκευής. Από εκεί και πέρα, στα ξενοδοχεία περισσότερο αλλά και στα γραφεία, είναι σημαντική η εμπορική κατεύθυνση: οι χώροι αυτοί, εκφράζουν μία εταιρική ταυτότητα, αρχές και αξίες, οπότε και αυτά είναι στοιχεία που λαμβάνονται υπόψιν», επισημαίνει.
Οι Design Box Architects, που αποτελούνται από τους Λευτέρη Μαρτάκη και Αγγελική Λω, αναδεικνύουν τη σημασία κάποιων παραμέτρων όπως η χρήση του χώρου, υφιστάμενη και νέα, και τα υλικά. Πιο αναλυτικά, «η ανακαίνιση ενός χώρου αποτελεί ένα σύνθετο project καθώς ο Αρχιτέκτονας καλείται να δημιουργήσει και να εμπνευστεί εντός ενός υφισταμένου κελύφους. Λαμβάνοντας υπόψη τις κατάλληλες παραμέτρους το αποτέλεσμα μπορεί να γίνει ιδιαίτερο και μοναδικό. Οι βασικές παράμετροι που μελετούνται στον σχεδιασμό ενός χώρου υπό ανακαίνιση είναι:
η υφιστάμενη και η νέα χρήση του χώρου,
ο προσανατολισμός και η θέση του ακινήτου,
οι οπτικές φυγές και η θέα,
η επιλογή των υλικών, λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω παραμέτρους, και τέλος
ο προϋπολογισμός του έργου
Συνεπώς, η ριζική ανακαίνιση ενός υφιστάμενου χώρου μπορεί να αποτελέσει μία εξολοκλήρου νέα εμπειρία για τον χρήστη». Η Νεφέλη Ματσούκη Ντόριζα, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Doriza Design, τονίζει τη σημασία των λειτουργικών απαιτήσεων του χώρου και τη δημιουργία συνθηκών ανάλογων της προσωπικότητας του χρήστη. Σύμφωνα με την ίδια, «η ανακαίνιση ενός χώρου ξεκινάει από την ανάγκη ανασχεδιασμού του, ώστε να ικανοποιήσει νέες απαιτήσεις και διαφορετικούς σκοπούς. Κατά την ανακαίνιση χώρων κατοίκισης, ο σχεδιασμός οφείλει αφενός να αφουγκράζεται τις εκάστοτε λειτουργικές απαιτήσεις και παράλληλα να δημιουργεί συνθήκες ήρεμης διαβίωσης που αντανακλούν την προσωπικότητα των ενοίκων. Η μελέτη σχεδιασμού επαγγελματικών χώρων (γραφεία, καταστήματα, εστιατόρια κλπ.) πρέπει να προτείνει χώρους άνετους και ευέλικτους που πληρούν τις ειδικές απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλειας, σωστού και επαρκή φωτισμού, εξαερισμού και ακουστικής. Τέλος, οι ξενοδοχειακοί χώροι οφείλουν να ανανεώνονται συχνά και να ακολουθούν τις σχεδιαστικές τάσεις της εποχής δημιουργώντας ευχάριστη και οικεία ατμόσφαιρα, προσφέροντας μια όμορφη διαμονή στους επισκέπτες».
Τελικά, επηρέασε η πανδημία την ανακαίνιση;
Η Covid-19 έφερε τα πάνω-κάτω στις ζωές μας. Lockdowns, τα σπίτια μετατράπηκαν σε γραφεία, μέτρα… Το πώς επηρέασε, -και συνεχίζει να επηρεάζει-, η πανδημία εμάς, το βιώνουμε καθημερινά. Πώς όμως επηρέασε τον κλάδο της ανακαίνισης και ποιες νέες συνθήκες δημιούργησε; Η Μάρα Παπαβασιλείου (Micromega Architecture and Strategies) ξεχωρίζει την ανάδειξη της φυσικής και ψηφιακής υπόστασης των χώρων, αλλά και της ύπαρξης μεταβατικών χώρων. Σύμφωνα με την ίδια, «μετά από την εμπειρία του lockdown, νομίζουμε ότι θα επανέλθουν σε μεγαλύτερο βαθμό ζητήματα ιδιωτικότητας και συγκατοίκησης, ενώ οι χώροι που κατοικούμε και εργαζόμαστε, οι χώροι που μαθαίνουμε και διασκεδάζουμε, θα κληθούν να έχουν διττή υπόσταση, φυσική και ψηφιακή. Εξίσου σημαντικοί είναι και οι μεταβατικοί χώροι, ο χώρος για παράδειγμα, όπου αφήνεις μεταφορικά αλλά και, κυρίως, κυριολεκτικά τον έξω κόσμο όταν εισέρχεσαι στο σπίτι σου. Παπούτσια, πανωφόρι, τσάντα, μάσκα, πλύσιμο χεριών: ένα ευλαβικό πλέον τελετουργικό που φιλοξενείται σε ένα διευρυμένο κατώφλι μετάβασης από το δημόσιο στο ιδιωτικό».
Η Χριστίνα Τσιραγγέλου (Urban Soul Project) αναγνωρίζει πως η πανδημία κατέστησε απαραίτητες τις ανακαινίσεις σε πολλές περιπτώσεις. «Αρχικά, σκεφτείτε πως χώροι οι οποίοι δεν σταματούσαν να λειτουργούν ποτέ, όπως ξενοδοχεία, χώροι γραφείων αλλά και χώροι ψυχαγωγίας, βρέθηκαν ξαφνικά κενοί και μάλιστα για μεγάλα διαστήματα. Οπότε πολλοί επιχειρηματίες είδαν την ευκαιρία και επέλεξαν να επενδύσουν ποσά στην ανακαίνιση των χώρων τους. Επιπλέον, αναπόφευκτα, η πανδημία μας έφερε αντιμέτωπους με σενάρια τα οποία δεν είχαμε προβλέψει ή φανταστεί όταν σχεδιάζαμε τους χώρους στους οποίους ζούσαμε στις αρχές του 2020. Με την πανδημία λοιπόν, προέκυψαν νέες ανάγκες και νέες απαιτήσεις. Οπότε σε πολλές περιπτώσεις, οι ανακαινίσεις ήταν απαραίτητες», τονίζει.
Σύμφωνα με τον Λευτέρη Μαρτάκη και την Αγγελική Λω (Design Box Architects), οι χρήστες συνειδητοποίησαν πόσο καθοριστικός είναι ο χώρος που ζουν, δουλεύουν και διασκεδάζουν. «Η πανδημία αποτέλεσε μία πρωτόγνωρη κατάσταση για όλους μας, υποχρεώνοντας τον κόσμο να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο σπίτι του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι χρήστες να βιώσουν περισσότερο το περιβάλλον του σπιτιού τους, να παρατηρήσουν ελλείψεις και ανάγκες σε αυτό. Απόρροια αυτού είναι η επιθυμία για εξειδικευμένη βοήθεια, με σκοπό την αλλαγή και βελτίωση του χώρου τους, συνεπώς του τρόπου ζωής και της ψυχολογίας τους. Στην τελική, ο χρήστης συνειδητοποίησε ότι ο χώρος που ζει, δουλεύει και διασκεδάζει, είναι αυτός που τον επηρεάζει και τον καθορίζει», υπογραμμίζουν.
Από τη μεριά της, η Νεφέλη Ματσούκη Ντόριζα (Doriza Design) πιστεύει πως η πανδημία οδήγησε στην αναθεώρηση του προσωπικού μας χώρου. Σύμφωνα με την ίδια, «η πανδημία, σε πείσμα των δυσοίωνων αρχικών προβλέψεων, επηρέασε θετικά τα έργα ανακαινίσεων. Εικάζουμε ότι ο εγκλεισμός και η παρατεταμένη διαμονή στους χώρους κατοικίας οδήγησαν τους ανθρώπους σε γενικότερη αναθεώρηση των προσωπικών τους χώρων. Επίσης, πολλοί επιχειρηματίες, εκμεταλλευόμενοι το επιβεβλημένο κλείσιμο των επαγγελματικών χώρων τους, προχώρησαν σε ανακαινίσεις τις οποίες, λόγω φόρτου εργασίας, δεν είχαν πραγματοποιήσει στο παρελθόν. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν νέες λειτουργικές ανάγκες σε γραφειακούς χώρους, όπου σε υφιστάμενα κελύφη κατασκευάστηκα μεμονωμένα δωμάτια για εργασία. Οι νέες αυξανόμενες ανάγκες για ανασχεδιασμό αντιστάθμισαν το ξαφνικό «πάγωμα» των ανακαινίσεων λόγω της βραχυχρόνιας ενοικίασης και του Airbnb».
Νέες τάσεις
Οι εποχές αλλάζουν, οι τεχνολογίες αλλάζουν, το ίδιο και οι συνθήκες. Κάπως έτσι, και η ανακαίνιση, μια διαδικασία που επηρεάζεται από τις αλλαγές του περιβάλλοντος (με την ευρύτερη έννοια), θα πρέπει να αλλάζει, με αποτέλεσμα την εμφάνιση νέων τάσεων. Ποιες είναι όμως αυτές οι τάσεις; Η Μάρα Παπαβασιλείου (Micromega Architecture and Strategies) δίνει έμφαση στον σχεδιασμό εμπειριών, λέγοντας πως «η ανακαίνιση ενός χώρου, ειδικά σε έργα φιλοξενίας, εστίασης και αναψυχής, ξεπερνά τα όρια του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού: καλούμαστε να σχεδιάσουμε εμπειρίες, να δημιουργήσουμε χώρους οι οποίοι συγκινούν, δίνουν ερεθίσματα και δημιουργούν αναμνήσεις στον επισκέπτη. Τα τελευταία χρόνια έχουμε εξελίξει μια ολιστική μεθοδολογία σχεδιασμού στου γραφείο μας. Ως Micromega αντιμετωπίζουμε κάθε project ως μια μοναδική ευκαιρία να συγκινήσουμε τον χρήστη δημιουργώντας exclusive εμπειρίες στην τομή του χωρικού σχεδιασμού και του branding. Αναζητούμε το signature DNA του εκάστοτε πελάτη/brand και ακολουθώντας μια συνολική σχεδιαστική αντιμετώπιση, μεταφράζουμε αυτό που κάνει μοναδικό το κάθε project σε όλα τα στοιχεία, αρχιτεκτονικά / interior design / οπτικής επικοινωνίας, δημιουργώντας μια συνεκτική χωρική αφήγηση».
Η Χριστίνα Τσιραγγέλου (Urban Soul Project) ξεχωρίζει την ανάπτυξη του storytelling, λέγοντας πως «μία “τάση” που παρακολουθούμε με ενδιαφέρον, είναι το storytelling. Μετά από κάποια χρόνια που το βασικό ζητούμενο από τους χώρους ήταν να είναι φωτογενείς και “instagramable” βλέπουμε πως σχεδιάζονται όλο και συχνότερα χώροι που έχουν νόημα, επιχειρούν να αφηγηθούν κάποια ιστορία. Αυτό το στοιχείο, η ουσιαστική νοηματοδότηση του χώρου και όχι η επιφανειακή αναπαραγωγή αισθητικών τάσεων, έχει βέβαια επίδραση στην εμπειρία του χρήστη, στον τρόπο που βιώνει και αντιλαμβάνεται τον χώρο».
Ο Λευτέρης Μαρτάκης και η Αγγελική Λω (Design Box Architects) βλέπουν ως τάσεις τον συνδυασμό υφών και υλικών, τη μελέτη φωτισμού και την επανασύνδεση χρήστη και φυσικού περιβάλλοντος. «Οι νέες τάσεις που εμφανίζονται ποικίλλουν και για το λόγο αυτό ο Αρχιτέκτονας καλείται να φιλτράρει και να εφαρμόσει τις τάσεις που τον αντιπροσωπεύουν, πάντα σε αλληλεπίδραση με τον εκάστοτε πελάτη. Για τους Design Box Architects, οι τάσεις που εφαρμόζονται κατά την τρέχουσα περίοδο, στην ανακαίνιση των εσωτερικών χώρων, είναι ο συνδυασμός υφών και υλικών καθώς υπάρχει στην αγορά μεγάλη ποικιλία νέων, σύγχρονων, τεχνητών υλικών τα οποία μπορούν να συνδυαστούν με φυσικά υλικά. Άλλο σημαντικό τμήμα μιας μελέτης εσωτερικού χώρου αποτελεί η μελέτη φωτισμού και οι εμπειρίες που προσφέρει ο φωτισμός στον χρήστη. Τέλος, παρατηρείται η τάση για επανασύνδεση του χρήστη με το φυσικό περιβάλλον, μέσω στοιχείων φύτευσης σε οριζόντιες και κάθετες επιφάνειες μέσα στον χώρο», υπογραμμίζουν.
Τέλος, η Νεφέλη Ματσούκη Ντόριζα (Doriza Design) ξεχωρίζει την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και τα έξυπνα σπίτια, λέγοντας πως «η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων αποδεικνύεται ολοένα και περισσότερο σημαντική σήμερα, γεγονός που αποτυπώνεται τόσο σε θεσμικό επίπεδο με την υιοθέτηση κανονισμών και τη χορήγηση προγραμμάτων (Εξοικονομώ κατ’ οικον.), όσο και σε επιχειρηματικό επίπεδο με την εμφάνιση συγχρόνων προϊόντων υψηλής τεχνολογίας. Πέρα από τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, επιτυγχάνονται στο εσωτερικό καλύτερες συνθήκες άνεσης και διαβίωσης. Μία ολοένα και αυξανόμενη τάση αποτελεί η αξιοποίηση της έξυπνης τεχνολογίας στο σχεδιασμό. Το λεγόμενο « έξυπνο σπίτι» αποκτά ένθερμους υποστηρικτές, οι οποίοι επιθυμούν να εντάξουν την τεχνολογία στις καθημερινές λειτουργίες από το κουδούνι και το φωτισμό μέχρι την προστασία του σπιτιού και τη ρύθμιση της θερμοκρασίας».
Το πρώτο δημόσιο κτίριο στην Ελλάδα που θα έχει μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα κατασκευάσει ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με την κρατική εταιρεία «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε».
Μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό «Αθήνα 9,84» ο Διευθύνων Σύμβουλος της «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» κ. Χρόνης Ακριτίδης αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία του δήμου, υπογραμμίζοντας ότι το κτίριο αυτό θα είναι το Μουσείο των Αθηνών στην Ακαδημία Πλάτωνος.
«Η ανάπλαση θα ξεκινήσει πολύ σύντομα την προκήρυξη ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ιδεών που θα ζητούνται να σχεδιαστεί ένα κτίριο, οικολογικό, με μηδέν εκπομπές ρύπων, να είναι 100% φιλικό προς το περιβάλλον και να μην καταναλώνει καθόλου ενέργεια.
Εκεί θα στεγαστεί το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών. Όλα θα γίνουν με σεβασμό στο περιβάλλον. Το πράσινο θα δεκαπλασιαστεί».
Είναι οξύμωρο, απογοητευτικό αλλά και επικίνδυνο, να διαπιστώνουμε πως σε μία χώρα με τόσο σημαντική ιστορία και αξιοθαύμαστο πολιτισμό η αρχιτεκτονική και ο αρχιτέκτονας ουσιαστικά «διώκονται» από μία σειρά ενεργειών που το τελευταίο διάστημα, υπό μορφή Προεδρικού Διατάγματος, Υπουργικών Αποφάσεων ή και απαντήσεων της Διοίκησης και των αρμοδίων υπουργείων, έρχονται να δώσουν μία νομική κάλυψη στην υποβάθμιση του δημοσίου χώρου και της αρχιτεκτονικής.
Η ποιοτική αρχιτεκτονική, πώς και από ποιους εξασφαλίζεται
Η βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, του δομημένου και αδόμητου, του δημοσίου και του ιδιωτικού χώρου, είναι μία ιδιαίτερα επιστημονική και εξειδικευμένη εργασία που δεν μπορεί να παραχωρείται άκριτα και έξω από διαδικασίες, που έρχονται σε αντίθεση με Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Συμβάσεις και να γινόμαστε ως κράτος αντικείμενο αρνητικής κριτικής από διεθνείς οργανισμούς όπως η Διεθνής Επιτροπή Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών ICC (ΔΕΑ – UIA).
Δυστυχώς τέτοια θέματα δεν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος προς συζήτηση και αντιπαράθεση μεταξύ των πολιτών, οι οποίοι κατακλύζονται από τα καθημερινά και τρέχοντα θέματα, όπως αυτά της υγείας, της ασφάλειας ή της οικονομίας που κατά κύριο λόγο συντηρούνται και είναι συνεχώς στην επικαιρότητα. Τόσο η φωνή των αρχιτεκτόνων, όπως αυτή εκφράζεται από τις ανακοινώσεις της Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), όσο και η ανακοίνωση των Προέδρων και Κοσμητόρων των τμημάτων και σχολών αρχιτεκτόνων των ελληνικών ΑΕΙ για τα επαγγελματικά δικαιώματα των αρχιτεκτόνων μηχανικών, πέρασε δυστυχώς απαρατήρητη.
Μη αναστρέψιμη βλάβη στο δημόσιο συμφέρον
Ο Νοέμβριος του 2018 με τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος 99 περί των «επαγγελματικών δικαιωμάτων των μηχανικών», όπως και ο Μάιος του 2021 με τη δημοσίευση του «νέου πλαισίου διενέργειας των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών», αναφορικά με τις εξαιρέσεις σημαντικών έργων από τη διενέργεια Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, σηματοδοτούν δύο χρονικές στιγμές αλλά και δύο εργαλεία που προκαλούν μη αναστρέψιμη βλάβη στο δημόσιο συμφέρον.
Διερωτάται κανείς αν οι πολίτες αυτής της χώρας αντιλαμβάνονται τις αρνητικές συνέπειες, τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις αναμφίβολα τροφοδοτούν τα αίτια που έχουν σαν αποτέλεσμα τις φυσικές καταστροφές που συμβαίνουν γύρω μας, αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, πράγμα διαπιστωμένο που το ζούμε καθημερινά σε όλο τον πλανήτη.
Πέρα από τη σύγχυση και τις διαφορετικές ερμηνείες των διατάξεων, των επίμαχων προαναφερθέντων κειμένων, διαπιστώνει κανείς μια απόσταση από κάθε έννοια απλής λογικής και πλανάται η απορία για τη σκοπιμότητα και την απουσία επιστημονικής τεκμηρίωσης. Παράλληλα και σε συνέχεια όλων αυτών καλλιεργείται ένα κλίμα αντιπαράθεσης και αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των συναδέλφων μηχανικών διαφορετικών ειδικοτήτων, αποτέλεσμα της προχειρότητας, της έλλειψης μιας σωστής διαβούλευσης, με σοβαρές υπόνοιες για τη διαδικασία που ακολουθήθηκε από τους συντάκτες των δύο αυτών κειμένων.
Στο σημείο αυτό να επισημάνουμε πως η διεπιστημονική συνεργασία πρέπει να προστατευθεί.
Είναι καλό να θυμόμαστε πως τα πλέον σημαντικά και μεγάλα έργα υλοποιούνται με την διαδικασία της χρηματοδότησης, από το Ταμείο Ανάκαμψης, ή από άλλα Ευρωπαϊκά προγράμματα, ή εντάσσονται για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ, ή αυτά υλοποιούνται μέσω Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα.
Τα έργα αυτά μπορεί να είναι δημοσίου ενδιαφέροντος, να είναι αξιόλογα τεχνικά έργα, που έχουν ευρύτερη κοινωνική, πολεοδομική, αρχιτεκτονική, τεχνική, συμβολική και περιβαλλοντική σημασία, η δε λειτουργία τους, ο όγκος, η θέση ή άλλα χαρακτηριστικά τους να έχουν ιδιαίτερη επίδραση στο ευρύτερο δομημένο ή φυσικό περιβάλλον. Είναι πολιτιστικά κτίρια και πολιτιστικές εγκαταστάσεις, κτίρια εκπαίδευσης, διοίκησης, του δημοσίου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα, νοσοκομεία, κέντρα υγείας, Κοινωνικής Πρόνοιας, διαμορφώσεις – αναπλάσεις και σχεδιασμός του αστικού εξοπλισμού ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, Πολεοδομικές – χωροταξικές μελέτες ιδεών, μελέτες αστικού σχεδιασμού κ.λπ.
Αν αυτά λοιπόν τα έργα που προανέφερα απαλλάσσονται της διαδικασίας των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών τι απομένει; Ποιο μεγάλο και σημαντικό έργο μπορεί να γίνει χωρίς σοβαρές χρηματοδοτήσεις;
Κατά συνέπεια θα μπορούσε κανείς να πει πως είναι ένας εύσχημος τρόπος για να αποφύγουμε το κανονικό, το νόμιμο και θεσμοθετημένο και τη διεθνή πρακτική. Ένα τέτοιο πλαίσιο δεν γίνεται και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από τις ελληνικές και διεθνείς ενώσεις των αρχιτεκτόνων, πράγμα που η ελληνική πολιτεία μέχρι σήμερα, παρά τις αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί, δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να αναθεωρήσει.
Ερωτήματα που χρήζουν απάντησης
Πιστεύει κανείς πως η ένταξη, η χωροθέτηση και η ενσωμάτωση των κτιρίων στο περιβάλλον είναι θέμα κάποιου άλλου επιστημονικού κλάδου από αυτού των αρχιτεκτόνων;
Πιστεύει κανείς πως ο έλεγχος ως προς τη σχέση και τη σύνθεση των όψεων, των όγκων και των λοιπών ορατών τμημάτων των κατασκευών, ώστε αυτές να ικανοποιούν τις απαιτήσεις της αισθητικής, σε σχέση με το οικοδομικό τετράγωνο και το περιβάλλον οικιστικό και φυσικό, πως είναι αντικείμενο κάποιου άλλου επιστημονικού κλάδου;
Είναι δυνατό μια μελέτη σε περιοχή που έχει τον οποιονδήποτε χαρακτηρισμό προστασίας, όπως παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορικοί τόποι, αρχαιολογικοί χώροι κ.λπ. ή κτίρια τα οποία έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά, διατηρητέα, μνημεία, να μπορεί να συντάσσεται από μελετητές με γνωστικό αντικείμενο άλλο από αυτό του αρχιτέκτονα;
Με λίγα λόγια τόσο το Π.Δ 99/2018 ΦΕΚ 187 – 05/11/2018 περί των επαγγελματικών δικαιωμάτων των μηχανικών, όσο και η Υ.Α. ΦΕΚ 2239/Β/31 Μαΐου 2021, αποτελούν προσβολή του αρχιτεκτονικού πολιτισμού και παρακάμπτεται έτσι η αξιοκρατία και το δημόσιο συμφέρον για μία καλύτερη ποιότητα ζωής.
Το 2011 ήταν η χρονιά κατά την οποία έκανε την εμφάνισή του ένα διαφορετικό μέσο επικοινωνίας για τον αρχιτεκτονικό κλάδο, που ακόμη και σήμερα, 10 χρόνια μετά τη δημιουργία του, καταφέρνει να πρωτοπορεί και να εντυπωσιάζει. Ο λόγος για το Archisearch.gr, του αρχιτέκτονα Βασίλη Μπαρτζώκα, ιδρυτή της εταιρείας επικοινωνίας Design Ammbassador και Συμβούλου Έκδοσης του περιοδικού Architect.
Εκεί που η αρχιτεκτονική συνομιλεί με την κοινωνία & το περιβάλλον
Το Archisearch.gr, λοιπόν, ερευνά, επιλέγει και παρουσιάζει έργα που ασχολούνται με διάφορες πτυχές της αρχιτεκτονικής σε όλο τον κόσμο. Αναλαμβάνοντας τον ρόλο ενός μη συμβατικού ερευνητικού εργαλείου, επιδιώκει την παρούσα και τη μελλοντική πολιτιστική εξέλιξη μέσω της αρχιτεκτονικής, καθώς και την πιθανή ανταλλαγή με σχεδιασμό, τέχνη, γραφικά και πράσινο/ οικολογικό design. Θέτει ερωτήσεις που στοχεύουν να προκαλέσουν νέες σκέψεις και προσεγγίσεις. Έχει έντονο ενδιαφέρον για πειραματισμό και επικύρωση, ενώ υπογραμμίζει τον πλούτο που βρίσκεται στη συνύπαρξη διαφορετικών ιδεών.
Επικεντρώνεται σε ζητήματα που σχετίζονται με το ενσωματωμένο (και συχνά μη κατασκευασμένο) αρχιτεκτονικό context και τις παραμέτρους του από τα κοινωνικά οφέλη ενός έργου και τη συμβολή του στην αστική περιοχή, στην ατμόσφαιρα και την κατασκευαστική του σημασία. Προωθεί τη σύνδεση μεταξύ κοινωνίας και αρχιτεκτονικής παραγωγής και διερευνά τους τρόπους με τους οποίους η αρχιτεκτονική μάς παροτρύνει να αλληλεπιδράσουμε με το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον.
Μια δεκαετία συνεχούς εξέλιξης
Από το 2009, με ένα διάλειμμα στα χρόνια που ο Βασίλης Μπαρτζώκας δοκίμαζε τις δυνατότητές του στο Βερολίνο και σε μεγάλες πόλεις της Κίνας, το έργο της Design Ammbassador και του Archisearch.gr είναι αδιάκοπο, γνήσια ενδιαφέρον, προοδευτικό και εμπνευσμένο. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του Archisearch.gr αποτυπώνεται στις δράσεις και δημιουργικές ανακαλύψεις του.
2005: H έκθεση Invisible Hotel, που πραγματοποιήθηκε σε παραγωγή της Design Ambassador, στο τεχνολογικό Πάρκο Θέρμης, και στο Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ στο Νέο Ψυχικό, με την επιμέλεια του Μέμου Φιλιππίδη προσκάλεσε 10 νέους αρχιτέκτονες να δημιουργήσουν τα ξενοδοχεία του μέλλοντος.
2007: Το «The Archive» ήταν μια βιβλιοθήκη υλικών αρχιτεκτονικών εφαρμογών και παράλληλα ένας δημιουργικός χώρος εργασίας, που απευθυνόταν σε αρχιτέκτονες και designers.
2008 και 2010: Το Green Design festival ήταν άλλη μία δράση σε συνδιοργάνωση με την Brainlab. Η πρωτότυπη, δημόσια, δωρεάν πολιτιστική εκδήλωση υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων «κατέλαβε» επί 2 χρονιές την πλατεία Συντάγματος, όπου εγκατέστησε ένα οικολογικό μουσείο, με στόχο την ενίσχυση της ευρύτερης κατανόησης των περιβαλλοντικών και οικολογικών θεμάτων μεταξύ των πολιτών της Αθήνας και πέραν αυτής.
2009: Το εργαστήριο αρχιτεκτονικής με τίτλο “1st Athens Architecture Workshop” έφερε στην Αθήνα τη λάμψη των Aires Mateus, Piere Allain Croset, Antonio Tejedor, Μichel Kagan, Antonio Citterio που με τον Νίκο Κτενά δίδαξαν σε ξένους και Έλληνες φοιτητές αρχιτεκτονικής καθώς και νέους αρχιτέκτονες που εργάζονται στο εξωτερικό, αλλά και στο κοινό.
2012 -2021: Από τα πρώτα κιόλας χρόνια με αδιάλειπτη παρουσία μέχρι σήμερα, το μεγαλύτερο event που συμπορεύεται με το Archisearch.gr είναι η ημερίδα ΕΣΩ, σε συνεργασία με τον Δημήτρη Φακίνο, διοργανωτή των European Design Awards, των Βραβείων ΕΒΓΕ και ιδρυτή του περιοδικού +DESIGN.
2018 – 2021: Το Architect Show σε Production Design & Creative Direction της Design Ambassador και διοργάνωση MEDEXPO είναι ένα διήμερο γεγονός, το οποίο έχει στόχο να συνδέσει γρήγορα και οικονομικά, τις κορυφαίες εταιρείες υλικών Αρχιτεκτονικών Εφαρμογών και Διακόσμησης με τους Αρχιτέκτονες καθώς και τους Σχεδιαστές.
2019 – 2021: Τα βραβεία συνολικής προσφοράς του Archisearch και της Design Ambassador εγκαθιδρύθηκαν το 2019 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
2020: Στα δύσκολα χρόνια της πανδημίας, ξεχωριστός ήταν ο Διεθνής Διαγωνισμός Αρχιτεκτονικών Ιδεών Pandemic Architecture που έγινε viral σε όλο τον πλανήτη, με αποτέλεσμα τις αξιόλογες συμμετοχές από κάθε σημείο του πλανήτη, το 2020. Στην ίδια περίοδο, τα Archisearch Portfolio Reviews αποτέλεσαν μια πρωτοποριακή δράση ενίσχυσης και προβολής νέων αρχιτεκτόνων.
2020 – 2021: Το Αrchisearch.gr ωριμάζει και μετατρέπεται σε έντυπο. Το Archisearch Paper Edition είναι μία μοναδική έκδοση που συνδυάζει τις αρετές των coffee table books κα των free press, η οποία κερδίζει το ασημένιο βραβείο στην κατηγορία Magazines των European Design Awards.
2020: Το Conceptual event: Man on The moon ήταν η πρώτη προσπάθεια για να ξεδιπλωθεί η πλούσια ιστορία του μαρμάρου. Στο event γνωριμίας με το υλικό του μαρμάρου και το χώρο των λατομείων επαγγελματίες από τον χώρο της αρχιτεκτονικής, της κατασκευής συμμετείχαν στην αφήγηση της αρχαίας ιστορίας του ελληνικού μαρμάρου, καταλήγοντας στο σεληνιακό τοπίο των λατομείων.
Ποιος είναι ο Βασίλης Μπαρτζώκας O Βασίλης Μπαρτζώκας γεννήθηκε και μεγάλωσε στη χώρα των αρχιτεκτονικών υλικών. Από μικρό παιδί έμαθε να αναγνωρίζει τις υφές, να ταιριάζει τα μοτίβα, να παρατηρεί και να προτείνει τρόπους για να ενταχθούν σε ένα ολοκληρωμένο αρχιτεκτονικό έργο. Η επαφή του με την αρχιτεκτονική και τους ανθρώπους της ενίσχυαν ολοένα και περισσότερο την αγάπη του για αυτή. Έτσι το πάθος του έγινε επάγγελμα, που συνδυάστηκε με τα hard skills του στο management και τα soft skills του στην επικοινωνία, το matchmaking και τη δημιουργικότητα. Οι καρποί αυτής της ένωσης είναι μία σειρά από εκδόσεις, φεστιβάλ, συνέδρια και άλλα events που συνδέουν την αρχιτεκτονική με την επιχειρηματικότητα και την κοινωνία.
Στο πλαίσιο της οικογένειάς του, ο Βασίλης Μπαρτζώκας έχει 4 παιδιά: τους 3 λατρεμένους του, πανύψηλους γιους που ζουν στο Βερολίνο και κυκλοφορούν στα social media με το hashtag #skatofatses, αλλά και το Archisearch.gr που «κατοικεί» στο διαδίκτυο, ενίοτε βγαίνει για λίγο στο χαρτί, ενώ υπογράφει μαζί με την Design Ambassador – εταιρεία επικοινωνίας του Βασίλη Μπαρτζώκα.
Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον κορονοϊό ως «πανδημία» και έκανε αυτό που φάνταζε ως «μακρινό πρόβλημα των άλλων», δική μας καθημερινή πραγματικότητα. Οι συνθήκες που εργαζόμασταν, κυκλοφορούσαμε και ζούσαμε άλλαξαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, διαμορφώνοντας μια πραγματικότητα που αποτέλεσε πρόκληση για την ίδια την αρχιτεκτονική.
Ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών Pandemic Architecture, σε επιμέλεια της Design Ambassador για το Archisearch.gr, ξεκίνησε λοιπόν μέσα στην καραντίνα με στόχο να καταφέρει να απαντήσει σε ένα ερώτημα: «Τι μπορεί να κάνει η αρχιτεκτονική για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία;». Με λίγα λόγια, το αποτέλεσμα ήταν η συγκεκριμένη προσπάθεια να συγκεντρώσει την προσοχή της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κοινότητας.
Σχεδιάζοντας ένα καλύτερο αύριο
Στον διαγωνισμό, ο οποίος ουσιαστικά καλούσε τη δημιουργική κοινότητα των αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών να δώσει λύσεις για το μέλλον της κατοικίας, του χώρου εργασίας, του δημόσιου χώρου, των χώρων υγείας και της τουριστικής βιομηχανίας στη νέα αυτή, άγνωστη εποχή, ανταποκρίθηκαν περισσότεροι από 800 άνθρωποι καταθέτοντας πάνω από 450 προτάσεις από 65 διαφορετικές χώρες της υφηλίου. Μαζί με τους αριθμούς, ας ληφθούν υπόψη οι πολλές και συχνές δυσκολίες όπως, για παράδειγμα, οι συχνές διακοπές ρεύματος στην Ινδία, που εμπόδιζαν την αποστολή των προτάσεων ή τα προβλήματα που προέκυπταν στις συνεργασίες ομάδων από απόσταση, καθώς πολλές φορές κάθε μέλος της εκάστοτε ομάδας τύχαινε να είχε αποκλειστεί σε διαφορετικό σπίτι. Παρόλα αυτά, είναι αξιοσημείωτες οι πολυάριθμες συμμετοχές από την Ινδία, το Λίβανο, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική, τις ΗΠΑ, τη Νότια Κορέα, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Τουρκία και την Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο δίδαγμα του διεθνούς διαγωνισμού Pandemic Architecture, πέραν των μελετών που βραβεύτηκαν και αυτών που απέσπασαν τους επαίνους, είναι πως παρά το κλίμα φόβου και ανασφάλειας που νιώθαμε για το αύριο, άνθρωποι από διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες ενώθηκαν για να παρουσιάσουν ένα καλύτερο αύριο. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανθρωπότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια τρομακτική απειλή, που προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί μεγάλες ανακατατάξεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, όμως, για πρώτη φορά διαφορετικοί άνθρωποι έδωσαν το μήνυμα πως, όποιο και αν είναι το μέλλον, η ζωή θα προσαρμοστεί, θα συνεχιστεί και θα ανθίσει.
Ο ιδιωτικός και ο δημόσιος χώρος… αλλιώς
Δύο θέματα που φαίνεται να απασχόλησαν σχεδόν όλους τους αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, ήταν η ένταξη των στοιχείων της φύσης –ήλιος, νερό, αέρας, γη- στον εσωτερικό χώρο, στοιχεία που έλειψαν πολύ, ειδικά στους εγκλωβισμένους κατοίκους των πόλεων, αλλά και η εξωστρέφεια ανθρώπων και κτιρίων. Στην πλειονότητα των προτάσεων βλέπουμε ιδέες που εξασφαλίζουν την ασφαλή επικοινωνία μεταξύ των ενοίκων μιας πολυκατοικίας ή των πολιτών μιας κοινωνίας. Άλλωστε, η ιδέα η φύση να εισέρχεται στο σπίτι μας και η ουσιαστική επικοινωνία να είναι εφικτή με κάθε τρόπο και κάθε στιγμή, όσο μακριά κι αν είμαστε ο ένας από τον άλλον είναι κάτι που χρειαζόμαστε ανεξαρτήτως πανδημίας…
Πώς σχεδιάζουμε μια πόλη
Σύμφωνα με το κάλεσμα του διαγωνισμού Pandemic Architecture, σε κάθε περίπτωση διαχείρισης υγειονομικής κρίσης, ο σχεδιασμός μίας πόλης πρέπει να έχει δύο γενικούς σκοπούς: 1. την αντιμετώπιση του ξαφνικού μεγάλου αριθμού ασθενών και 2. τη διατήρηση της κανονικότητας της ζωής στο μέτρο του εφικτού για όλους τους υπόλοιπους. Επίσης, ο σχεδιασμός χώρων διαβίωσης στο μέλλον φαίνεται ότι δεν πρέπει μόνο να λαμβάνει υπόψη λειτουργικούς χώρους για μεμονωμένες και συλλογικές ανάγκες, αλλά και να προστατεύει την υγεία, καθώς οι άνθρωποι ξοδεύουν ολοένα και περισσότερο τον χρόνο τους απομονωμένοι σε χτισμένους χώρους. Έτσι, οι λύσεις που κέρδισαν την προσοχή των κριτών ήταν εκείνες που ενσωμάτωσαν με επιτυχημένο τρόπο την τεχνολογία, χαρακτηρίζονταν από καινοτομία και περιελάμβαναν κοινωνικούς, πολιτικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Ακολουθούν αναλυτικά τα δύο ισότιμα βραβεία, οι δύο ισότιμες προτάσεις ειδικής μνείας, αλλά και οι οκτώ ισότιμοι έπαινοι.
Πρώτο βραβείο BIG APPLE, SMALL PLUG-IN
Ομάδα Gandong Cai, Mingjie Cai Χώρα ΗΠΑ
Επιτρέπεται σε όλους η πρόσβαση στον δημόσιο χώρο ακόμα και στη νέα κανονικότητα; Μπορούμε να ορίσουμε εκ νέου τον δημόσιο χώρο και να προτείνουμε μια νέα συμπεριφορική μέθοδο σε αυτόν; Μπορεί το μεγάλο πρόβλημα της Νέας Υόρκης να λυθεί από μικρές παρεμβάσεις;
Η πρόταση κατασκευάζει ένα φανταστικό σενάριο για το άμεσο μέλλον, όπου ο δημόσιος χώρος της Νέας Υόρκης «ανοίγει» ξανά και μια κοινωνική πολιτική υπό τον τίτλο «Social Plug-in Plan» εφαρμόζεται σε όλη την πόλη. Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό και συνάμα εφικτό σενάριο για το αύριο, στο οποίο η προσωπική ελευθερία πρόσβασης στο δημόσιο χώρο και η ευθύνη τήρησης ασφαλών αποστάσεων συμβαδίζουν με την υποτιθέμενη νέα κανονικότητα.
Δωρητής Χρηματικού Βραβείου
Kilada Hills
Δεύτερο βραβείο WALL – BEING
Ομάδα Clara Fung Ka Yee, Cherene Hui, Jennifer Yip | Χώρα Χόνγκ Κόνγκ
Πώς μπορεί να βοηθήσει ο “τοίχος” στην προστασία της υγείας μας;
Αν και δυσχερείς καταστάσεις μπορεί να απαιτούν ακραία μέτρα, όπως η καραντίνα που βιώσαμε πρόσφατα, τι μπορεί να προσφέρει η αρχιτεκτονική για τη στοιχειώδη, καθημερινή μας διαβίωση πριν το μέτρο της καραντίνας καταστεί αναγκαίο;
Στοχοποιώντας το θεμελιώδες αρχιτεκτονικό στοιχείο του τοίχου, εντός του οποίου διαβιούμε καθημερινά, η παρούσα πρόταση φιλοδοξεί να συνεισφέρει στη προστασία της δημόσιας υγείας, με αρχιτεκτονικούς όρους, απελευθερώνοντας τους πολίτες από το χώρο της οικίας και από τον περιορισμό τους εντός των τοίχων. Δωρητής Χρηματικού Βραβείου
ORAMA MINIMAL FRAMES
ΕΙΔΙΚΗ ΜΝΕΙΑ (2 ισότιμα βραβεία)
GIFT VOUCHER (2 Prizes) για online σεμινάριο Lighting Masterclass with Creative Lighting (αξίας £500 το καθένα)
Πρώτο βραβείο RED BALLOON PLAN
Ομάδα Ningxin Zhang, Yue Peng, Boliang Du | Χώρα Κίνα
Ένα κόκκινο μπαλόνι για κάθε απομονωμένο στο διαμέρισμά του ένοικο.
Η πρόταση αφορά τον σχεδιασμό ενός ατομικού αναπνευστικού μηχανισμού που θα παρέχεται σε κάθε πάσχοντα από κορονοϊό με σκοπό την αντιμετώπιση ζητημάτων αποστασιοποίησης στον οικιακό χώρο θέτοντας ως προτεραιότητα την ελαχιστοποίηση της διασποράς νοσημάτων μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας, παρέχοντας, παράλληλα, υποστήριξη σε κάθε μεμονωμένο άτομο που έχει προσβληθεί από τον Covid-19.
Δεύτερο βραβείο ISOLINETION
Ομάδα Arseniy Bychkov, Sofya Garkusha, Valentin Garkusha | Χώρα Ρωσία
Ρεαλιστικά σενάρια διαδρομών μέσα στην πόλη την εποχή του κορονοϊού.
Η πρόταση στοχεύει να διασφαλίσει ένα ασφαλές περιβάλλον κίνησης εντός των πόλεων κατά τη διάρκεια πανδημιών, κάνοντας χρήση των επιδημιολογικών δεδομένων και ενός συγκεκριμένου αλγορίθμου για να χαρτογραφήσει τη διασπορά και κατανομή της νόσου στον αστικό ιστό, θέτοντας ως απώτερο σκοπό την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των αστικών κέντρων σε περιόδους κρίσεων καθιστώντας τα διαπερατά και άρα λειτουργικά.
8 προτάσεις που απέσπασαν ισότιμους επαίνους
Pandemic Life Tower Ομάδα Dalong Li, Weijun Peng, Yueling Lin | Χώρα Κίνα
Ένας πύργος για τους ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό.
Η πρόταση επικεντρώνεται στον κριτικό επανακαθορισμό του χώρου απομόνωσης για τον Ασαφή Πληθυσμό – τα άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό και η παρούσα κατάστασή τους ορίζεται ανάμεσα σε υγιή και νοσούντα άτομα – με σχεδιαστική πρόθεση τη δημιουργία ενός ενδιαφέροντος και συμπεριληπτικού χώρου διαβίωσης που θα προάγει, με προτεραιότητα την ασφάλεια, την ελευθερία και την αλληλεπίδραση των ενοίκων, χωρίς να τους «απομονώνει».
Mourning Maps Ομάδα Gemma Jones, Malex Salamanqués | Χώρα Ηνωμένο Βασίλειο
Ένα προσωπικό “υπεραντικείμενο πένθους” για την εποχή του κορονοϊού.
Η πρόταση αποτελεί μια συγκεκριμένη θέση για το πένθος και ένα υπεραντικείμενο που διαμορφώνεται από μικρο-αρχιτεκτονικές δομές με σκοπό την αποκεντρωμένη συλλογική μνήμη.
Ένας υπερ-χάρτης που δομείται από μικρο-ναούς, λειτουργώντας ως ένα πολυσυλλεκτικό ιερό, που αποτελείται από μικρότερα συνδεδεμένα μεταξύ τους μνημεία, δίνοντάς μας, με αυτό τον τρόπο, συντεταγμένες για ένα ταξίδι μνήμης.
We Take the Roof Ομάδα Aglaia Lampropoulou, Myrto Kozaki | Χώρα Ηνωμένο Βασίλειο
Το δώμα ως εναλλακτική λύση στην πανδημία.
Τι συμβαίνει όταν μια κρίση μάς ωθεί έξω από τους δρόμους;
Τι συμβαίνει στα πρωτόκολλα της διαβίωσης και της φροντίδας όταν αφαιρεθεί ο ιστός που συγκρατεί τις πόλεις μας;
Αντλώντας έμπνευση από την αρχιτεκτονική έκτακτης ανάγκης καθώς και από την τέχνη των εγκαταστάσεων, η πρόταση προβάλλει την οροφή/το δώμα ως εναλλακτική λύση στην υγειονομική κρίση αλλά και πέραν αυτής, ως ένα αναδυόμενο πεδίο ευκαιριών που επιτρέπει την εμφάνιση νέων μικρο-οικονομιών που αποκαθιστούν τις χαμένες συνδέσεις με την πόλη. Τα οικοδομικά τετράγωνα γίνονται μικρόκοσμοι της ζωής στην πόλη όχι πια ως ιδιωτικές, αυτόνομες φυσαλίδες αλλά ως μέρος ενός ευρύτερου δικτύου που μας συνδέει ξανά με το κοινωνικό.
Avlea Ομάδα Nikolaos Gkrintzos, Angeliki Tziotaki, Anastasia Peslis | Χώρα Ελλάδα
Ο επανασχεδιασμός του αθηναϊκού μπαλκονιού.
Τι συμβαίνει όταν είναι απαραίτητο να περιοριστούν οι άνθρωποι στον ιδιωτικό τους χώρο;
Τελικά θα καταφύγουν στο μόνο μέρος του διαμερίσματος που προσφέρει την αίσθηση της εξόδου και της διαφυγής, διατηρώντας παράλληλα την ιδιωτικότητα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το μπαλκόνι. Η πρόταση παρουσιάζει τον μηχανισμό τύπου κέλυφος Avlea, που τοποθετείται στον εξώστη και αποτελείται από εναλλάξιμα στοιχεία, ενισχύοντας, με αυτό τον τρόπο, την απομόνωση και επιτυγχάνοντας μια κατάσταση απορρήτου και εσωστρέφειας σε έναν κατά τα άλλα εξωστρεφή χώρο.
Novus Ομάδα Franz Christopher Berania Diaz, Camille Francesca Villar Pe | Χώρα Φιλιππίνες
Ένα νέο σύστημα εργασίας και διαβίωσης για το μέλλον.
Η πρόταση επικεντρώνεται στον σχεδιασμό ενός νέου συστήματος διαβίωσης αποτελούμενου από χώρους που ικανοποιούν τις διάφορες ανάγκες και επιθυμίες του τρόπου ζωής των ανθρώπων μέσω αρθρωτών-σπονδυλωτών συστημάτων υπό την πεποίθηση ότι η αρχιτεκτονική και ο σχεδιασμός πρέπει να διαθέτουν ισχυρή ικανότητα προσαρμογής ώστε να επιτρέπουν και να διευκολύνουν την ευελιξία στο μέλλον. Πρόκειται για έναν σχεδιασμό που ανταποκρίνεται σε απαιτήσεις έκτακτης ανάγκης ανακουφίζοντας, έτσι, τη ζωή των ανθρώπων, καταπολεμώντας τις κοινωνικές αδικίες και διατηρώντας την οικονομία σε περιόδους πανδημίας.
Cannibalism City Ομάδα Yafei Li | Χώρα ΗΠΑ
Μια «φανταστική» πόλη δέχεται επίθεση από τον COVID-19
Η πρόταση αποτελεί μια σειρά σχεδίων με γραφίτη, υπό τον τίτλο Cannibalism City και απεικονίζει μια «φανταστική» πόλη υπό την επίθεση του COVID-19 από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Πρόκειται για έναν μετα-έργο με αντισυμβατική άποψη, όπως σχολιάζει η κριτική επιτροπή των βραβείων, που στόχο έχει μεταξύ άλλων, να αναδείξει την ανατροπή των ισορροπιών και της ανθρώπινης φύσης.
Gender Violence in Covid Times Ομάδα Adrián Zavala Moreno, Irlanda Gatica López, Edgar Adrián González Pérez | Χώρα Μεξικό
Ένα καταφύγιο για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας στην πανδημία.
Η πρόταση αφορά τον σχεδιασμό ενός καταφυγίου για γυναίκες που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία σε περιόδους πανδημικών κρίσεων, ώστε όταν ωθούνται εκτός της κατοικίας τους να μην είναι εκτεθειμένες στον ιό. Η βασική μονάδα έχει μέγεθος 2.4 x 3.6 μέτρα και έχει τη δυνατότητα να επεκτείνεται προσθέτοντας περισσότερες περιμετρικά της ενώ η ευελιξία του συστήματος, του επιτρέπει να συναρμολογηθεί με πολλούς τρόπους και σε διαφορετικές τοποθεσίες. Η στρατηγική επιλογή του σημείου τοποθέτησης του καταφυγίου δύναται ν’ αποτελέσει μια δήλωση για το πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να διαμεσολαβήσει μια διαμαρτυρία λειτουργώντας ως τρόπος προβολής ενός ζητήματος.
Self-Help Ομάδα Yau Kai Shing | Χώρα Χόνγκ Κόνγκ
DIY συστήματα επέκτασης του χώρου κατοίκησης από μπαμπού.
Η πρόταση παρουσιάζει τον σχεδιασμό μιας γρήγορα και εύκολα κατασκευάσιμης υποδομής από μπαμπού για τα οικιστικά κτίρια στο Χονγκ Κονγκ, που μπορεί να συναρμολογηθεί από ανθρώπους χωρίς επαγγελματική κατάρτιση σε περιόδους πανδημικών κρίσεων.
Σκοπός της κατασκευής είναι η άμβλυνση της αίσθησης εγκλεισμού που προκύπτει από ακραία μέτρα όπως η καραντίνα μέσω της διάνοιξης του περιορισμένου χώρου κατοίκησης προς τον δημόσιο χώρο της πόλης και της εισαγωγής νέων λειτουργιών όπως η εργασία και η ψυχαγωγία, συμπληρωματικά του οικείν.
Στοιχεία Διαγωνισμού
Επιμέλεια: Βασίλης Μπαρτζώκας Archisearch & Design Ambassador
Συνεπιμελήτρια: Τίνα Μαρινάκη, αρχισυντάκτρια Archisearch.gr
Χορηγοί βραβείων: Kilada | Dolphin Capital Investors, Orama Minimal Frames, Creative Lighting
Υποστηρικτές: Xi’ an Jiaotong University, Creative Lighting, Mdff Greece-Cyprus, Ecoweek
Γραφιστικά: AG Design Agency
Ο διαγωνισμός Pandemic Architecture πραγματοποιείται υπό την αιγίδα του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ, της Ένωσης Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου, Cyprus Architects Association & του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.