Μήνας: Οκτώβριος 2021

Π. Τουλιάτος: Τεράστιες οι δυνατότητες του ξύλου

Posted on by admin

Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της, έλεγε ο Βίκτωρ Ουγκό. Όταν ο καθηγητής Παναγιώτης Τουλιάτος είδε το ξύλο ως το δομικό υλικό με τις τεράστιες δυνατότητες, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε περί «ιδέας». Σήμερα, με τα έργα-ορόσημα να αξιοποιούν το ξύλο ως το βασικό υλικό, μάλλον μπορούμε να μιλήσουμε για το πλήρωμα του χρόνου για την «ιδέα» αυτή…

Συνέντευξη στη Λήδα Δεληγιάννη

Tο αιτούμενο (και απαιτούμενο ενίοτε) είναι το – κατά τον διεθνή όρο – sustainability, ποιες νέες προοπτικές βλέπετε στην εφαρμογή του ξύλου στα αρχιτεκτονικά αλλά και κατασκευαστικά έργα;

Το ξύλο και, κατ΄ επέκταση, η ξύλινη κατασκευή έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες απόδοσης σε αντοχές, ανθεκτικότητα στον χρόνο, αντισεισμική, βιοκλιματική και ενεργειακή συμπεριφορά, ταχύτητα κατασκευής και αισθητική απ΄ ό,τι το συμβατικό σύστημα οπλισμένου σκυροδέματος.

Η μελέτη, όμως, και η κατασκευή μιας ξύλινης δομής δεν είναι τόσο απλή όσο της συμβατικής κατασκευής εάν κάποιος δεν είναι γνώστης των ιδιαιτεροτήτων αυτής και, κυρίως, αυτών που αφορούν την παθολογία της. Προσομοιάζει περισσότερο στη μελέτη μιας φέρουσας χαλύβδινης κατασκευής, αλλά και με αυτήν έχει αρκετές διαφορές.
Στον συνθέτη και μελετητή συνηθισμένο στη χρήση της «Συμβατικής Κατασκευής», δηλαδή κατασκευής με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα, η ξαφνική ενασχόληση με τη μεταλλική, και ιδιαίτερα την ξύλινη κατασκευή, φαντάζει, και είναι, πολύ πιο πολύπλοκη και περίπλοκη.

Η Συμβατική Κατασκευή με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα ως απόλυτα τυποποιημένο, σχεδιαστικά και υπολογιστικά, πλαισιωτό ισοστατικό σύστημα φέροντος οργανισμού, συνηθέστατα εξαντλούμενο με τη σύνθεση και συνεργασία υποστυλωμάτων, τοιχίων, δοκών και πλακών απασχολεί σε μικρό ποσοστό την ευρηματική-συνθετική προσπάθεια του Συνθέτη – Δημιουργού, ιδιαίτερα κατά τα στάδια των αρχικών μελετών, όπως η προμελέτη. Το γεγονός αυτό έχει τόσο πολύ καθιερωθεί, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ώστε ακόμα και επίσημοι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί συχνά δεν απαιτούν σοβαρή, ισότιμη εμπλοκή του πολιτικού μηχανικού κατά το στάδιο αυτό. Έτσι, κτίρια ολοκληρώνονται σαν λειτουργική, μορφολογική, αισθητική και ενταξιακή πρόταση χωρίς ιδιαίτερη ενασχόληση με την επιλογή και μόρφωση του Συστήματος Φέροντος Οργανισμού, των Φορέων που αυτός θα περιέχει, τη δομή και σύνθεση του Εξωτερικού Περιβλήματος και των Εσωτερικών Χωρισμάτων και, κυρίως, χωρίς τη σύνταξη των κρισίμων Λεπτομερειών Συνδεσμολογίας, Επικαλύψεων και Μονώσεων.

Από άποψη ανθεκτικότητας, δηλαδή αντοχής στον χρόνο, το ξύλο ουσιαστικά είναι ασυναγώνιστο ως υλικό. Σαν φυσικό υλικό η ξυλεία με μεγάλη ανθεκτικότητα, με πλήρη ουδετερότητα στα οξέα, χωρίς επηρεασμό από τη ραδιενεργό ακτινοβολία, στα χέρια του ανθρώπου, και από δική του απροσεξία φθείρεται γρήγορα.

Γιατί, εκτός από τα ίδια τα μακρόβια δένδρα, πολλές ξύλινες κατασκευές επιβιώνουν σε καλή και λειτουργήσιμη κατάσταση μετά από εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια. Τέτοιο παράδειγμα είναι τα ξύλινα έπιπλα του τάφου του Φαραώ Τουταγχάμων, (1323 π.Χ.- Λούβρο – Βρετανικό Μουσείο), τα ξύλινα εμπόλια και οι αντίστοιχοι πόλοι των κιόνων του Παρθενώνα, 2500 ετών σε άριστη κατάσταση (Μουσείο Ακρόπολης), η στέγη της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, επίσης, σε άριστη κατάσταση (527 – 565 μ. Χ.), οι πολυάριθμες ξύλινες κατασκευές πατωμάτων, στεγάσεων, ορόφων κτιρίων, εκατοντάδων ετών σε άγριες περιβαλλοντικές συνθήκες κ.λπ.

Περιβαλλοντικά οφέλη. Υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα. Αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα του ξύλου τα προαναφερθέντα. Πλην αυτών, όμως, ποιες άλλες ιδιότητές του το κάνουν «ανταγωνιστική» επιλογή έναντι πιο συμβατικών υλικών;

Στο ξύλο η απαιτούμενη, για την προμήθεια του υλικού και την επεξεργασία του, ενέργεια είναι η ελαχίστη, συγκρινόμενη με εκείνη που απαιτείται για:
το τσιμέντο, τον χάλυβα και κυρίως το αλουμίνιο. Αντίστοιχα μικρότεροι είναι και οι ρύποι που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα.
Το δένδρο και, κατ΄ επέκταση, η ξυλεία απορροφούν από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύουν CO2, ιδίως κατά το στάδιο της ανάπτυξης, ενώ εμπλουτίζουν την ατμόσφαιρα με οξυγόνο.

Το ξύλο έχει μόνον δύο, κύριους, τρόπους καταστροφής του, τα βιολογικά αίτια και τη φωτιά:
Α. Η κυτταρίνη, το κύριο συστατικό του ξύλου είναι τροφή για έμβια όντα. Η κύρια βιολογική ανάλωση της ξυλείας γίνεται από τους ξυλοφάγους μύκητες. Τη διαδικασία αυτή την αποκαλούμε σήψη. Τα έντομα, όπως το σαράκι, ή ο ξυλοφάγος τερμίτης είναι μια άλλη βιολογική απειλή για την καταστροφή του ξύλου. Η ανθεκτικότητα του ξύλου, δηλαδή η αντοχή του στον χρόνο, μπορεί να φθάσει σε εντυπωσιακά νούμερα χιλιάδων ετών, εφόσον βέβαια δεν επιτρέψουμε να προσφερθεί το ξύλινο στοιχείο ως τροφή.

Β. Επειδή το ξύλο καίγεται και κατ’ εξοχήν συντηρεί τη φωτιά, σε ορισμένους σχηματίζεται η εντύπωση ότι η ξύλινη κατασκευή είναι η πιο επικίνδυνη κατασκευή στην πυρκαγιά. Όμως, όπως είναι γνωστό, σε κατασκευές με εξαιρετικά θερμοαγώγιμο φέροντα οργανισμό, όπως οι μεταλλικές, εάν ο φέρων οργανισμός εκτεθεί σε θερμοκρασίες πυρκαγιάς σε ένα οποιοδήποτε σημείο του, η θερμότητα θα διαχυθεί, σε συντομότατο χρόνο, πρακτικώς σε όλη την έκτασή του, αναπτύσσοντας υψηλές θερμοκρασίες. Οπότε και αναλόγως των ιδιοτήτων του υλικού, ο φέρων οργανισμός θα υποστεί τις σχετικές επιπτώσεις πολύ γρήγορα και απότομα.

Τουναντίον, στην ξύλινη κατασκευή η διάδοση της θερμότητας διαμέσου του υλικού είναι πρακτικώς αμελητέα. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέλος του φέροντος οργανισμού μπορεί να έχει προσβληθεί από υψηλές θερμοκρασίες και να καίγεται σε κάποιο σημείο, χωρίς όμως να μεταδίδει τη θερμότητα σε όλη του τη μάζα.
Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι το ότι ακόμη και στις προσβαλλόμενες περιοχές το φαινόμενο περιορίζεται στην ελεύθερη επιφάνεια. Η θερμότητα προς στο εσωτερικό μεταδίδεται με βραδείς ρυθμούς και λίγα μόλις χιλιοστά εσωτερικότερα το ξύλο δεν αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες. Για ένα ευμέγεθες ξύλινο μέλος, σε ένα βάθος της τάξεως των 25-30 mm η επιρροή του φαινομένου της πυρκαγιάς μηδενίζεται και η θερμοκρασία του ξύλου αντιστοιχεί σε κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (20˚C).

Σε αντίθεση με τον χάλυβα, ο οποίος σε υψηλές θερμοκρασίες πλαστικοποιείται και χάνει και κάποιες μηχανικές ιδιότητες λόγω μόνιμων χημικών μεταβολών, στο ξύλο χημική επίδραση της θερμοκρασίας δεν υπάρχει και έτσι, κατά την καύση, ένα ικανό τμήμα της διατομής παραμένει απολύτως υγιές και ικανό να φέρει φορτία ακριβώς όπως και στις κανονικές συνθήκες.
Η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα επιδρά επίσης και στον ρυθμό εξέλιξης του φαινομένου της καύσεως. Η απανθράκωση των ξύλινων μελών ικανών διαστάσεων (όπως τα φέροντα μέλη) εξελίσσεται με αξιοσημείωτα βραδείς ρυθμούς. Επιπλέον δε, η ταχύτητα της απανθρακώσεως είναι σταθερή στον χρόνο και κατά συνέπεια το βάθος απανθρακώσεως είναι σε κάθε στιγμή ανάλογο του χρόνου εκθέσεως στη φωτιά.

Οι δύο αυτές ιδιότητες του ξύλου, το γεγονός δηλαδή ότι ακόμη και απανθρακωμένα εξωτερικώς τα μέλη μπορούν να φέρουν φορτία, καθώς και το ότι η εξέλιξη του φαινομένου είναι σταθερή με τον χρόνο, αποτελούν τους άξονες στους οποίους κινείται ο σχεδιασμός του φέροντος οργανισμού της ξύλινης κατασκευής στην περίπτωση της πυρκαγιάς. Κι αυτό, γιατί όχι μόνο μπορούν να εξασφαλίζονται οι απαιτήσεις φέρουσας ικανότητος του εκάστοτε μέλους, αλλά επιπλέον η σταθερή εξέλιξη του φαινομένου επιτρέπει τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου για τον οποίο οι απαιτήσεις αυτές πληρούνται. Γι’ αυτό η ξύλινη κατασκευή ήταν η πρώτη ιστορικά κατασκευή που ήταν δυνατόν να υπολογιστεί σε πυρκαγιά, γύρω στην αρχή του εικοστού αιώνα. Χωρίς αυτές τις αιτίες το ξύλο, είτε ζωντανό, σαν δένδρο, είτε σαν ξυλεία μπορεί να διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια.

Αν έρθουμε στην ελληνική… επικράτεια, πώς ανταποκρίνεται το ξύλο στις ιδιαίτερες απαιτήσεις των κατασκευών;

Ο συχνά πανύψηλος κορμός ενός δένδρου σε όλη του τη μακράς διάρκειας ζωή υφίσταται και, κατά κανόνα, αντιμετωπίζει επιτυχώς συνεχείς δυναμικές καταπονήσεις από τους ανέμους. Η σημαντική ελαστικότητα του ξύλου και η εξαιρετική του συμπεριφορά στις καμπτικές παραμορφώσεις συνηγορούν και στην εξαιρετική του συμπεριφορά στον σεισμό.
Κατά τη διάρκεια μιας σεισμικής καταπόνησης, η οποιαδήποτε παραμόρφωση του κτιρίου προκαλείται από την αδρανειακή του συμπεριφορά. Η αδρανειακή, όμως, συμπεριφορά μιας υλικής κατασκευής είναι ευθέως ανάλογη της μάζας του. Ένα κυβικό ξύλου κυμαίνεται γύρω στα 500 με 600 κιλά έναντι των 2.400 κιλών ανά κυβικό του οπλισμένου σκυροδέματος και των 7.800 του χάλυβα. Επιπρόσθετα, λόγω υψηλών αντοχών και της δομής της, μια ξύλινη διατομή φέροντος στοιχείου από ξύλο είναι πολύ μικρότερη εκείνης της αντίστοιχης από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Για παράδειγμα, ένα υποστύλωμα ενός μονώροφου οικίσκου με διατομή στο ξύλινο 0,10Χ0,15Χ3,0 μέτρα, και 0,25Χ0,30Χ3,0 μέτρα στο οπλισμένου σκυροδέματος, θα μας δώσει αντίστοιχα βάρη των 24,75 κιλών στο ξύλινο και 540 κιλά στο εξ οπλισμένου σκυροδέματος. Εξάλλου γι΄ αυτό η ξύλινη κατασκευή, όπως και η χαλύβδινη ονομάζονται «ελαφρές κατασκευές».
Πέραν, όμως, της θερμομονωτικής ιδιότητος του ξύλου έναντι του χάλυβα και του οπλισμένου σκυροδέματος, κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι κατατάσσεται, διαχρονικά και παγκόσμια, στην ομάδα των «φιλικών» στην ανθρώπινη αφή, καθώς και στο ανθρώπινο βλέμμα υλικών.
Να αναφέρω, για άλλη μια φορά, τα λόγια που μου κληροδότησε να μεταδίδω ο αείμνηστος καθηγητής του ΕΜΠ, Κυπριανός Μπίρης: «Να θυμίζεις στους σπουδαστές σου ότι ο άνθρωπος το μωρό του και τον νεκρό του τα εμπιστεύεται στην αγκαλιά του ξύλου» .

Θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε έναν δισταγμό, που πιθανόν αποτελεί μύθο, ωστόσο ακόμη παίζει ρόλο ίσως στις επιλογές των τελικών κυρίων των έργων: Πώς προστατεύονται οι ξύλινες κατασκευές σε περιπτώσεις πυρκαγιάς;

Επειδή το ξύλο καίγεται και κατ’ εξοχήν συντηρεί τη φωτιά, σε ορισμένους σχηματίζεται η εντύπωση ότι η ξύλινη κατασκευή είναι η πιο επικίνδυνη κατασκευή στην πυρκαγιά.
Τον σπουδαιότερο ρόλο στην εξέλιξη του φαινομένου της καύσεως σε ένα ξύλινο μέλος παίζει η θερμική αγωγιμότητα του ξύλου. Όπως έχει ήδη αναπτυχθεί, το ξύλο αποτελείται από κυτταρικούς θύλακες, οι οποίοι όσο το δένδρο είναι ζωντανό είναι γεμάτοι χυμούς. Στις, συνήθεις όμως συνθήκες χρήσεως, είναι κατά κανόνα κενοί με μικρή ποσότητα περιεχομένης υγρασίας, που είναι νερό δεσμευμένο στον κυτταρικό φλοιό.

Επιπλέον η ίδια η κυτταρίνη, από την οποία αποτελείται ο κυτταρικός φλοιός είναι ελάχιστα θερμοαγώγιμη. Τα δύο αυτά στοιχεία έχουν ως αποτέλεσμα η θερμική αγωγιμότητα του ξύλου να είναι εξαιρετικά μικρή. Με απλά λόγια, εάν για την μετάδοση ενός ποσού θερμότητας διαμέσου του χάλυβα απαιτείται ένα λεπτό, για την αντίστοιχη μετάδοση διαμέσου του ξύλου απαιτούνται σχεδόν έξι ώρες .

Επίσης, για να αναφλεγεί ένα ξύλο ικανών διαστάσεων, απαιτείται να αναπτυχθούν στην επιφάνειά του υψηλές θερμοκρασίες και μάλιστα να διατηρηθούν για ικανό χρόνο. Αυτό υποδεικνύει ότι απαιτείται να έχει προϋπάρξει κάποια εστία πυρός ικανής ισχύος. Για τον λόγο αυτόν η αναφλεξιμότητα των μεγάλων στοιχείων του φέροντος οργανισμού δεν θεωρείται ιδιαίτερη «απειλή» για την πρόκληση μιας πυρκαγιάς στην ξύλινη κατασκευή.

Να συμπληρώσουμε ακόμη πως σε κατασκευές με εξαιρετικά θερμοαγώγιμο φέροντα οργανισμό, όπως οι μεταλλικές, εάν ο φέρων οργανισμός εκτεθεί σε θερμοκρασίες πυρκαγιάς σε ένα οποιοδήποτε σημείο του, η θερμότητα θα διαχυθεί, σε συντομότατο χρόνο, πρακτικώς σε όλη την έκτασή του, αναπτύσσοντας υψηλές θερμοκρασίες. Οπότε και αναλόγως των ιδιοτήτων του υλικού, ο φέρων οργανισμός θα υποστεί τις σχετικές επιπτώσεις. Τουναντίον, στην ξύλινη κατασκευή η διάδοση της θερμότητας διαμέσου του υλικού είναι πρακτικώς αμελητέα. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέλος του φέροντος οργανισμού μπορεί να έχει προσβληθεί από υψηλές θερμοκρασίες και να καίγεται σε κάποιο σημείο, χωρίς όμως να μεταδίδει τη θερμότητα σε όλη του τη μάζα.

Τέλος, σημειώνεται πως οι ξύλινοι φορείς χάνουν την αντοχή τους γραμμικά, με την πάροδο του χρόνου της πυρκαγιάς, λόγω σταδιακής και με σταθερό ρυθμό απώλειας της διατομής τους. Οι μεταλλικοί φορείς αστοχούν απότομα μόλις η θερμοκρασία τους φθάσει, περίπου, στους 520˚C. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι το ότι ακόμη και στις προσβαλλόμενες περιοχές το φαινόμενο περιορίζεται στην ελεύθερη επιφάνεια. Η θερμότητα προς το εσωτερικό μεταδίδεται με βραδείς ρυθμούς και λίγα μόλις χιλιοστά εσωτερικότερα το ξύλο δεν αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες. Για ένα ευμέγεθες ξύλινο μέλος, σε ένα βάθος της τάξεως των 25-30 mm η επιρροή του φαινομένου της πυρκαγιάς μηδενίζεται και η θερμοκρασία του ξύλου αντιστοιχεί σε κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (20˚C).

Η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα επιδρά επίσης και στον ρυθμό εξέλιξης του φαινομένου της καύσεως. Η απανθράκωση των ξύλινων μελών ικανών διαστάσεων (όπως τα φέροντα μέλη) εξελίσσεται με αξιοσημείωτα βραδείς ρυθμούς. Επιπλέον δε, η ταχύτητα της απανθρακώσεως είναι σταθερή στον χρόνο και κατά συνέπεια το βάθος απανθρακώσεως είναι σε κάθε στιγμή ανάλογο του χρόνου εκθέσεως στη φωτιά.
Όσον αφορά τους τρόπους προστασίας, ο συνηθέστερος, σήμερα, τρόπος προστασίας από φωτιά μικρών διατομών ξύλινα στοιχεία είναι η επένδυση με πυρίμαχη γυψοσανίδα βάσει κανονισμών. Όμως προστασία γίνεται συχνά και με αντιπυρικό εμποτισμό εντός κλιβάνου και με επαλείψεις με πυρίμαχα χρώματα.

Ποια έργα υποδομής ή μεγάλα έργα θεωρείτε ότι δίνουν το «στίγμα» προς την χρήση του ξύλου στον φέροντα οργανισμό των κτιρίων;

Σε χώρες με προηγμένη οικοδομική τεχνολογία, όπως ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης κ.λπ., η ξύλινη κατασκευή εφαρμόζεται ευρύτατα σε επίπεδο φέροντος οργανισμού σε όλες τις κλίμακες της δομικής δραστηριότητας, από τη μονοκατοικία έως τα πολυώροφα οικοδομικά συγκροτήματα, κτίρια μεγάλου στατικού ανοίγματος και τις γέφυρες. Τελευταία, με την ταχύτατη ανάπτυξη και διάδοση του ευρωπαϊκού CLT, η ξύλινη κατασκευή ήδη χρησιμοποιείται σε ανέγερση ουρανοξυστών. Σε χώρες με λιγότερο προηγμένη οικοδομική τεχνολογία η ξύλινη κατασκευή καλύπτει το πεδίο κουφωμάτων, επενδύσεων και τμηματικών κατασκευών ενός οικοδομήματος όπως π.χ. οι στέγες. Σε αυτές τις χώρες, στις οποίες ανήκει και η Ελλάδα, η ξύλινη κατασκευή, εδώ και κάποιες δεκαετίες, άρχισε να αναπτύσσεται στον τομέα του φέροντος οργανισμού κτιρίων μεγάλου στατικού ανοίγματος ή και ιδιαίτερης λειτουργίας όπως εργοστασιακοί και αποθηκευτικοί χώροι, γυμναστήρια, κολυμβητήρια, υπεραγορές κ.λπ.

Πόσο συμβατό είναι το ξύλο με υφιστάμενο υπόστρωμα άλλων υλικών; Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην αναστήλωση μνημείων και ιστορικών κτιρίων;

Το ξύλο και η ξύλινη κατασκευή συνυπάρχει, συνεργάζεται και χρησιμοποιείται με την λιθοδομή από την αυγή των χρόνων της ανθρώπινης δομικής δραστηριότητας. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εκτός από αμιγείς ξύλινες κατασκευές, να συνυπάρχει με την μεταλλική ή την κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος.
Και στο φυσικό περιβάλλον, το ξύλο ως ένα από τα βασικά φυσικά υλικά συνυπάρχει με τον λίθο, την άργιλο και το νερό, κάτω από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, επιζώντας και αναπτυσσόμενο ομαλά επί χιλιάδες χρόνια, μέσα σε περιβάλλον βιολογικής προσβολής, κυρίως, μυκήτων και εντόμων.

Γιατί στις κατασκευές του ανθρώπου το ξύλο, συνεργαζόμενο με τον τεχνητό λίθο της εποχής μας, που είναι τα σκυροδέματα, ή με τον χάλυβα, να μην παρουσιάζει την ανάλογη ανθεκτικότητα και αντοχή; Εξ άλλου, γύρω μας, ευτυχώς ακόμα, πλήθος μεγάλων ιστορικών κατασκευών, όπως η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και τα 20 Μοναστήρια του Αγίου Όρους, κατασκευασμένα από λιθοδομή, ξύλινη κατασκευή και κονίαμα, αντέχουν σε σκληρές συνθήκες περιβάλλοντος και χρήσης επί πολλές εκατοντάδες χρόνια.

Πιστεύετε ότι θεσμοί, όπως τα Wood Awards, μπορούν να συμβάλλουν στην προώθηση του ξύλου στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα;

Αναμφίβολα, θεσμοί, όπως τα Wood Awards της Boussias, μπορούν να συμβάλλουν στην προώθηση του ξύλου στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, πιστεύω ότι μπορούν να βοηθήσουν στο κρίσιμο ζήτημα της ορθής γνώσης και της κατάλληλης χρήσης του ξύλου και της ξύλινης κατασκευής. Διότι, δυστυχώς συχνά, αυτό που παρατηρώ είναι πως η ακατάλληλη μέθοδος χρήσης και εφαρμογής, τόσο του ξύλου ως δομικού υλικού, όσο και της ξύλινης κατασκευής, τα δυσφημίζει στα μάτια των χρηστών, κατατάσσοντάς τα συνεπώς σε κατηγορίες προχείρων και πρόσκαιρων δομών.

PILA Studio: Ξυπνώντας τον «κοιμώμενο γίγαντα» του Πειραιά

Posted on by admin

Πώς αν αλλάξει η «αμήχανη αντιμετώπιση» των παλαιών κτιρίων μπορούν να προκύψουν νέα κτίρια με ιδιαίτερο χαρακτήρα
Συνέντευξη – Επιμέλεια: Λήδα Δεληγιάννη

Παραφράζοντας τη γνωστή ρήση περί προσωπικής αντίληψης για τη χρησιμότητα, δηλαδή κάτι που για κάποιον είναι σκουπίδι για τον άλλον είναι θησαυρός και τ’ ανάπαλιν, μου ήρθαν στο μυαλό συζητήσεις και συνεντεύξεις για αρχιτεκτονικά θέματα. Στις 12 Οκτωβρίου, η ομάδα του PILA Studio παρουσίασε στο ΒΙΜ Conference το πρότζεκτ ανάπλασης του εμβληματικότερου κτιρίου του μείζονος των ελληνικών λιμανιών: τον Πύργο του Πειραιά. Το άλλοτε τσιμεντένιο «κουφάρι» ή ο «κοιμώμενος γίγαντας», όπως το ονομάζει η ομάδα όταν μιλά για αυτό, θα «αφυπνιστεί», μέσα από ένα πλήρες σχέδιο ανάπλασης, που ισορροπεί ανάμεσα στην ιστορικότητα του Πύργου και το ζωηρό «παρών» που θέλουν να δώσει το κτίριο, αξιοποιώντας μια σειρά καινοτόμων τεχνολογιών και σχεδιαστικών παρεμβάσεων.

Μερικά… χιλιόμετρα παραπέρα στον πλανήτη, στη Γαλλία, ένα πρώην εργοστάσιο γυαλιού γίνεται ένα από τα πλέον ακτινοβόλα destinations της χώρας, το Site Verrier. Ένα εγκαταλελειμμένο συγκρότημα βιομηχανικών κτιρίων που δίνει νέες προοπτικές χρήσεων και εμπειρίας στους επισκέπτες του στο οποίο ο Ηλίας Παπαγεωργίου δούλεψε αρχικά από τη Νέα Υόρκη και εν συνεχεία από την Αθήνα. Και να, λοιπόν, πως ένα απόθεμα κτιρίων και υποδομών, αντί να «σαπίζουν», μπορούν να δώσουν νέους χώρους. Και χώρο… στους κατοίκους και τους επισκέπτες αυτής της πόλης και αυτής της χώρας.

«Λείπουν περισσότερο οι υποδομές, παρά τα κτίρια», σχολιάζει ο Ηλίας Παπαγεωργίου, εκ των επικεφαλής του PILA Studio. «Θεωρούμε ότι υπάρχει αρκετό κτιριακό απόθεμα, αρκετά διαφορετικών τύπων κτιρίων και τυπολογιών», συμφωνεί και η Χριστίνα Παπαλεξανδρή, με την επισήμανση και των δυο ότι «στις ήδη υπάρχουσες κτιριακές υποδομές υπάρχουν αρκετά περιθώρια για καλύτερη εκμετάλλευση». Ενδεικτικά αναφέρουν τις αναβαθμίσεις σε κτίρια γραφείων αλλά και την αύξηση των χώρων αυτών, σε αριθμό και όγκο, για να υπηρετήσουν τις σύγχρονες απαιτήσεις της εργασιακής ζωής.

Η αποβιομηχανοποίηση, η αμηχανία και η αξιοποίηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα των κτιρίων
«Ιδιαίτερα με την αποβιομηχανοποίηση που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα πλήθος παλαιών κτιρίων, βιομηχανιών και βιοτεχνιών, που είναι και αρκετά μέσα στα κέντρα της Αθήνας και των άλλων πόλεων. Και, μέχρι στιγμής, είναι λίγο αμήχανη η αντιμετώπιση αυτών των κτιρίων. Είναι μια ευκαιρία γιατί πολλά από αυτά τα κτίρια παρέχουν πάρα πολύ ωραίους χώρους, πολύ ευρύχωρους, μεγάλους, ψηλοτάβανους, με άπλετο φυσικό φως. Θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν είτε για χώρους γραφείων είτε για χώρους τέχνης και πολιτισμού.

Το στάνταρ που γίνεται είναι να χρησιμοποιούνται για εστίαση ή ξενοδοχεία. Αλλά θεωρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο εκμετάλλευσης αυτών των κτιρίων. Ακόμη και κατοικίες, γιατί κάποια από αυτά τα κτίρια είναι και πολυώροφα.
Προφανώς χρειάζονται κάποιες στατικές ενισχύσεις ή επικαιροποίηση των κτιρίων αυτών, ως προς τη λειτουργικότητά τους και την ενεργειακή τους επίδοση, κάποια ενεργειακή αναβάθμιση.
Αλλά πολλές φορές είναι τόσο όσο, γιατί αρκετές φορές αυτά τα κτίρια έχουν έναν πολύ ωραίο χαρακτήρα και μπορεί με κάποιες παρεμβάσεις να υποδεχτούν νέες χρήσεις και να αποκτήσουν νέα ζωή.»

Ταράτσες: Αν το απέραντο τοπίο μπετόν γινόταν ένα νέο… επίπεδο ελεύθερων χώρων
Μιλήσαμε λίγο για την Αθήνα, τους απροσπέλαστους από πεζούς, παιδικά καροτσάκια, ακόμη περισσότερο άτομα με κινητικά προβλήματα δρόμους της αλλά και το γκρίζο τοπίο από μπετόν, όταν κοιτάς από ψηλά.

Ο Ηλίας και η Χριστίνα μίλησαν για τις ταράτσες. Αναπόφευκτα – ακούγοντας τους – τις βλέπει κανείς στο εξής με άλλο μάτι. «Υπάρχει ένα απέραντο τοπίο από ταράτσες στην Αθήνα, τα δώματα, τα οποία είναι μια ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για να δημιουργηθεί ένα νέο είδος ελεύθερου χώρου για τους χρήστες των κτιρίων και τους κατοίκους».
Περιδιαβαίνοντας ανάμεσα στα κτίρια

Κατεβαίνοντας όμως από τις ταράτσες στους δρόμους, οι επικεφαλής του PILA μοιράστηκαν μαζί μας το ενδιαφέρον τους να «ασχοληθούμε πιο επιτακτικά είναι το θέμα του δημόσιου χώρου, το ενδιάμεσο των κτιρίων. Το οποίο θεωρούμε ότι πάσχει αρκετά στις ελληνικές πόλεις.»
Και βέβαια, δεν μιλήσαμε για έργα κλίμακας ενός νέου Μεγάλου Περίπατου αλλά για απλές παρεμβάσεις που μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινότητα και να προάγουν την ευζωΐα των κατοίκων. «Σε πολλές γειτονιές μπορεί να σκεφτεί κανείς το προφίλ του δρόμου, τα πεζοδρόμια, τον αστικό εξοπλισμό. Ένα σύστημα με το οποίο θα μπορούσαν αυτά τα στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για την πόλη να αναδιοργανωθούν με έναν τρόπο που θα μπορούσε πραγματικά να βελτιώσει τη ζωή μας μέσα στον αστικό ιστό».

Ο Πύργος του Πειραιά το 2023 και τα επόμενα βήματα
Βεβαίως ο Πύργος του Πειραιά επανερχόταν σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας. Λογικός ο ενθουσιασμός επ’ αυτού. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι εργασίες στο κτίριο, αποξηλώνεται η υπάρχουσα όψη, προχωρούν οι στατικές ενισχύσεις στο εσωτερικό. Μέσα στο 2023 αναμένεται η ολοκλήρωση του έργου.

Κάποιες κατοικίες στην πόλη της Αθήνας είναι επίσης από τα πρότζεκτ του PILA Studio που θα δούμε να ολοκληρώνονται το προσεχές διάστημα.
Μια συνεργασία με μεγάλους developers και αρχιτέκτονες στο Παρίσι για το ΜΚΝΟ, ένα έργο αστικής ανάπλασης, ένα έργο μεικτών χρήσεων με κατοικίες, γραφεία, ξενοδοχεία και χώρους εστίασης, στο οποίο η ομάδα της… οδού Λεπενιώτου κάνει το masterplan. Η πανδημία έριξε λίγο τους ρυθμούς στο συγκεκριμένο έργο, που όμως έχει κάνει δυναμικό resume.
Τέλος, ετοιμάζεται μια αρχιτεκτονική έκθεση του γραφείου, σε συνεργασία με την Design Ambassador.

Site Verrier: Το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο γυαλιού που έγινε υπερτοπικό κέντρο πολιτισμού με εντολέα το Γαλλικό Δημόσιο
Από τον 19ο, όπου τα ξακουστά προϊόντα φυσητού γυαλιού που παρήγε έφταναν σε όλη την Ευρώπη, στο εμβληματικό τοπόσημο του 21ου αιώνα: το πρώην εργοστάσιο γυαλιού στο Meisenthal της Γαλλίας έγινε ένα υπερτοπικό κέντρο πολιτισμού, έκτασης 7.000 τ.μ. (εσωτερικοί χώροι), το Site Verrier.
Η βιομηχανική μονάδα ήταν εγκαταλελειμμένη από τη δεκαετία του ’70 και το 2014, το Γαλλικό Δημόσιο προκήρυξε διαγωνισμό για την ανάπλασή του. Η αρχιτεκτονική πρόταση του SO-IL, με έδρα τη Νέα Υόρκη, κέρδισε στο διαγωνισμό. Διευθυντής του έργου ήταν ο εκ των ιδρυτών του SO-IL, Ηλίας Παπαγεωργίου, που τα τελευταία δύο χρόνια παρακολούθησε την ολοκλήρωση της κατασκευής από την Αθήνα.

Το κέντρο σχεδιάστηκε ώστε να φιλοξενεί ένα ευέλικτο πολιτιστικό πρόγραμμα. Περιλαμβάνει:
Μουσείο για την ανάδειξη της ιστορίας του γυαλιού.
Εκθεσιακούς χώρους για εικαστικές εκθέσεις.
Βlack box θέατρο δυναμικότητας 300 θέσεων. Ιδιαίτερο στοιχείο του θεάτρου είναι η ευέλικτη διαμόρφωση του χώρου που μπορεί να το μετατρέψει συναυλιακό χώρο που μπορεί να φιλοξενήσει έως και 3.000 άτομα.
Σύγχρονα εργαστήρια γυαλιού για την εκμάθηση της τέχνης του φυσητού γυαλιού.
Γραφεία.
Χώρους εστίασης.
Εμπορικά καταστήματα.
Σχεδιαστικά η προσέγγιση υπηρετεί έναν διττό ρόλο: την ανάδειξη του μοναδικού χαρακτήρα των παλιών βιομηχανικών κτιρίων και παράλληλα τη δημιουργία μιας σύγχρονης και ισχυρής ταυτότητας.

Ο περιβάλλων χώρος έχει διαμορφωθεί ώστε να συνδέει όλα τα κτίρια του συγκροτήματος. Η εύκαμπτη πλάκα από μπετόν, ένας κυματοειδής σχηματισμός που ενοποιεί κτίρια, τα οποία έχουν κατασκευαστεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους για διαφορετικές χρήσεις και είναι κτισμένα σε διαφορετικά επίπεδα.
«Είναι ένα ιδιαίτερο βιομηχανικό συγκρότημα το οποίο αποτελούνταν από διάφορα κτίρια, τα οποία είχαν κτιστεί σε διαφορετικές περιόδους και για διαφορετικές χρήσεις. Άρα υπήρξε ανάγκη να δώσουμε μια συνοχή στο όλο site. Στόχος ήταν να αναδείξουμε τις ιδιαίτερες ιστορικές ταυτότητες αυτών των διαφορετικών ιστορικών και βιομηχανικών κτιρίων αλλά ταυτόχρονα να τους δώσουμε και μια ιδιαίτερη, σύγχρονη ταυτότητα. Αυτή η εύκαμπτη πλάκα από μπετόν παίζει ακριβώς αυτό το ρόλο: συνδέει αυτά τα διαφορετικά κτίρια και μάλιστα τα συνδέει και λειτουργικά, γιατί πολλά από αυτά βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα. Άρα τους δίνει έναν ενιαίο τρόπο πρόσβασης και ανάγνωσης και τα αναδεικνύει. Παράλληλα, δημιουργεί την υποδομή κάτω από μια έξαρση που κάνει – σαν λόφο – η οποία είναι αναγκαία για τη λειτουργία του πολιτιστικού κέντρου. Ξεκινά από το χώρο της εισόδου όπου λειτουργεί ένα κατάστημα και ένα εστιατόριο, εκεί δηλαδή που ξεκινά κανείς την εμπειρία του σε αυτό το πολιτιστικό κέντρο» μας εξηγεί ο Ηλίας Παπαγεωργίου.

Θέρμανση από την ενέργεια του γυαλιού για χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα
Καινοτόμες λύσεις αξιοποιήθηκαν προκειμένου το Site Verrier να μην επιβαρύνει το περιβάλλον. Ενδεικτικά: η ανακύκλωση της θερμότητας η οποία εκλύεται κατά τη παραγωγή του φυσητού γυαλιού για τις ανάγκες θέρμανσης του συγκροτήματος.

Επανάχρηση παλαιών κτιρίων ως 5 αστέρων ξενοδοχείων

Posted on by admin

Στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου στη Ρόδο, παρουσιάστηκαν από τη Γλυκερία (Κλαίρη) Νίτσα (DELBLU architetti) δύο ενδιαφέρουσες μελέτες που αναδεικνύουν τη σημασία της επανάχρησης εγκαταλελειμμένων κτιρίων της χώρας μας.
Επιμέλεια: Φωτεινή Δαϊλά

Είναι αλήθεια πως πολλά κτίρια, και μάλιστα πολυώροφα, που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, «αφήνονται» στην τύχη τους και στέκονται απλά άδεια -θυμίζοντας με δυσκολία το παρελθόν τους. Η μη αξιοποίηση των κτιρίων οδηγεί στην απαξίωση του κτιριακού δυναμικού της χώρας μας. Κάποια από αυτά τα κτίρια καταλήγουν να έχουν καλύτερη μοίρα, μιας και αξιοποιούνται τελικώς από τον τουριστικό τομέα.
Η Γλυκερία (Κλαίρη) Νίτσα, Αρχιτέκτων μηχανικός ΑΠΘ, Interior designer – IED Milano, και Συν-ιδρύτρια και μέτοχος της εταιρείας DELBLU architetti παρουσίασε στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού στη Ρόδο δύο ενδιαφέροντα παραδείγματα επανάχρησης εγκαταλελειμμένων πολυώροφων κτιρίων ως ξενοδοχεία 5 αστέρων. Ο λόγος για το CRONWELL RESORT SERMILIA και το V45, δύο έργα που έχουν διακριθεί τόσο σε εγχώρια όσο και διεθνή βραβεία. Τα εν λόγω κτίρια έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για πολυώροφα, εγκαταλελειμμένα για χρόνια, κτίρια που, αν και συνέβαλαν στην υποβάθμιση της περιοχής τους, διεθνή brands ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτά. Όμως, πρόκειται και για δύο κτίρια που ανήκουν σε διαφορετικό είδος και απευθύνονται σε διαφορετικό target group: family friendly resort το ένα και city & business hotel το άλλο.

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ
Όπως επισήμανε η κα Νίτσα, τα κτίρια αυτά αποτέλεσαν επιλογή διεθνών brands λόγω της θέσης και της ιδιαιτερότητάς τους για να γίνουν ξενοδοχεία 5 αστέρων, εντός των πλαισίων της ανάπτυξής τους στην εγχώρια τουριστική αγορά. Έτσι, οι λύσεις έπρεπε να είναι εναρμονισμένες τόσο με την Πολεοδομική Νομοθεσία, τις σχετικές διατάξεις, πρότυπα και προδιαγραφές, όσο και με τα business plans των επενδυτών και τα standards των ξενοδοχειακών αλυσίδων στις οποίες θα εντάσσονταν. Και στα δύο κτίρια «ενσωματώθηκαν facilities ανάλογα με τις προδιαγραφές της αστεροποίησης και σύμφωνα με το target group στο οποίο απευθύνονταν. Η επανάχρησή τους απαιτούσε την αισθητική αναβάθμισή τους σε συνδυασμό με περιβαλλοντικά και τεχνοοικονομικά κριτήρια, τη στατική αποκατάσταση, ενισχύσεις και προσθήκες, λαμβάνοντας παράλληλα υπ’ όψη θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, ασφάλειας και περιβαλλοντικού ισοζυγίου. Στόχος ήταν η ομαλή επανένταξή τους στο άμεσο δομημένο και φυσικό περιβάλλον τους, η έμφαση στη λειτουργικότητα, αλλά και η εξασφάλιση βιώσιμης δυναμικότητας εντός του συγκεκριμένου κελύφους με επαρκή αναλογία δωματίων και κοινοχρήστων χώρων. Και στις δύο περιπτώσεις, στα πλαίσια της επανατοποθέτησής τους στην τουριστική αγορά ως νέα ανταγωνιστικά προϊόντα, έγινε επιλογή των αρχιτεκτονικών εκείνων στοιχείων που θα έπρεπε να διατηρηθούν, να ενισχυθούν ή και να προστεθούν», επισήμανε.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ CRONWELL RESORT SERMILIA
Το CRONWELL RESORT SERMILIA, ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο, χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 με ειδικούς προνομιακούς όρους δόμησης, αποτελείται από 6 ορόφους και βρίσκεται στον τουριστικό οικισμό Ψακούδια στη χερσόνησο Σιθωνία της Χαλκιδικής.

Σύμφωνα με την κα Νίτσα, ήταν ένα γερασμένο -από άποψη αισθητικής και στατικής- παραθαλάσσιο κτίριο, με ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος και «όγκο» σε σχέση με το άμεσο δομημένο περιβάλλον του. Η ίδια υπογράμμισε πως η εναλλακτική λύση της κατεδάφισής του και της κατασκευής μιας νέας τουριστικής μονάδας ουσιαστικά δεν ήταν βιώσιμη, καθώς είχε κτιστεί με ειδικό Προεδρικό Διάταγμα που έδινε επιπλέον μέτρα δόμησης και ορόφους με σκοπό την τουριστική ανάπτυξη περιοχών και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Λαμβάνοντας υπόψη το target group του νέου ξενοδοχείου (οικογένειες με μικρά παιδιά), απαραίτητη κρίθηκε η δημιουργία πρόσθετων χώρων και εγκαταστάσεων με στόχο την κάλυψη των αναγκών των παιδιών, αλλά και των ενήλικων μελών των οικογενειών, όπως χώροι απασχόλησης παιδιών, δωμάτια με επαρκή χώρο για την άνετη φιλοξενία οικογενειών, παιδικό τμήμα εστιατορίου, ειδικές παιδικές κοινόχρηστες τουαλέτες, παιδική πισίνα και splash park, υπαίθριος χώρος ψυχαγωγίας, μικρό business center, γυμναστήριο και spa.

«Όσον αφορά το αισθητικό κομμάτι της επέμβασης, επιλέχτηκε η υιοθέτηση μιας μοντέρνας μορφής με καθαρές γραμμές, όχι πολύ ανταγωνιστικής με το γύρω περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη την ήδη υπάρχουσα αντίθεση εξαιτίας του μεγέθους. Επειδή δεν ήταν εφικτή μια ουσιαστική διάσπαση των όγκων, έγινε επιμέρους διαχείριση του ενιαίου όγκου με την προσθήκη ημιυπαίθριων χώρων και στοιχείων πέργολας, καθώς και διακοπή της μονότονης συνέχειας των όψεων και των μπαλκονιών μέσω της χρήσης κατακόρυφων στοιχείων οριοθέτησής τους. Οι παραπάνω επεμβάσεις βοήθησαν επίσης στον μετριασμό της έντονης εικόνας «πολυκατοικίας» που παρουσίαζε το κτίριο.

Η προστασία και διατήρηση των μεγάλων φοινίκων που υπήρχαν και η προσθήκη μια εκτεταμένης πέργολας στο ισόγειο, εκτός της κάλυψη των αυξημένων αναγκών για σκίαση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, βοήθησαν επίσης στην επίτευξη της σταδιακής κλιμάκωσης των υψών, σε συνάρτηση με την απόσταση από το θαλάσσιο μέτωπο. Η κεντρική είσοδος του ξενοδοχείου χωροθετήθηκε εκ νέου στην πλάγια όψη, και όχι επί της παραλιακής οδού, σε ανεξάρτητο κτιριακό «όγκο», για να σηματοδοτηθεί καλύτερα και να μην παρεμβαίνει στην ομαλή λειτουργεία άλλων δραστηριοτήτων του ξενοδοχείου αλλά και των περιπατητών. Το κατάστημα και το pool-beach bar αντίθετα χωροθετήθηκαν επί της παραλιακής οδού με σκοπό την προσέλκυση εξωτερικών πελατών από κοντινά καταλύματα. Για να εκμεταλλευτούμε το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα της θέας των 360° μοιρών που προσφέρει ένα τόσο ψηλό κτίριο μπροστά στη θάλασσα, δημιουργήσαμε στον 6ο όροφο roof garden – sky bar», συνέχισε η κα Νίτσα.

Όπως αναδείχθηκε από την ομιλία, ιδιαίτερο στοιχείο στο εσωτερικό του ξενοδοχείου αποτελεί το αίθριο, σχήματος “V” και ύψους 18 μ., το οποίο στεγάζεται με πέργολα που ανοιγοκλείνει και περιβάλλεται από τους διαδρόμους κίνησης που οδηγούν στα δωμάτια του ξενοδοχείου. «Ο χώρος αυτός ήταν σημαντικό, πέραν του δεδομένου λειτουργικού του ρόλου (εξασφάλιση φυσικού φωτισμού και εξαερισμού στους διαδρόμους), να αποκτήσει “ζωή”, αισθητικό νόημα και “θεατρικότητα”. Για το λόγο αυτό επιλέξαμε να μετατραπεί σε μια ζωντανή χρωματικά αυλή ξεκούρασης και ταυτόχρονα φιλοξενίας περιοδικών εκθέσεων», δήλωσε η ομιλήτρια.

V45 Hospitality
Το V45 βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα από την οδό Αριστοτέλους και την ομώνυμη πλατεία, σε άμεση επαφή με διατηρητέο νεοκλασικό κτίσμα, και προοριζόταν να γίνει κτίριο πολυτελών διαμερισμάτων. Η κατασκευή του όμως σταμάτησε, αφού ολοκληρώθηκε ο φέρων οργανισμός, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Το κτίριο αποτελούνταν από δύο οκταώροφους πύργους με ενιαίο υπόγειο, που συνδέονταν μεταξύ τους με διώροφο «λαιμό».

Η κα Νίτσα επισήμανε πως η αλλαγή του Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) επέτρεπε την προσθήκη επιπλέον δόμησης, αλλά και τη δυνατότητα προσαύξησής της κατά 5% στην περίπτωση κατάταξης του κτιρίου στην ενεργειακή κλάση Α+. Παράλληλα όμως, στόχος ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου και φιλικού προς το περιβάλλον κτιρίου, που σέβεται και συμβάλλει στην ανάδειξη του ιστορικού παρελθόντος της πόλης και την εξέλιξή της. Αυτό οδήγησε τους αρχιτέκτονες να αναζητήσουν από τη μία καινοτόμα υλικά και επιφάνειες και από την άλλη στοιχεία του παρελθόντος που θα μπορούσαν να ενταχθούν με έναν πιο σύγχρονο τρόπο -λειτουργώντας ως συνδετικός κρίκος. «Τα στοιχεία αυτά είναι οι αεριζόμενες εφελκυόμενες προσόψεις, το χαρακτηριστικό μοτίβο των εξωστών των κτιρίων του Ernest Hébrard επί της οδού Αριστοτέλους και ο αρχιτεκτονικός όγκος – προεξοχή, το ονομαζόμενο «σαχνισί», που συναντώνται στην ογκοπλασία ιστορικών κτιρίων της πόλης. Έτσι λοιπόν μειώσαμε σε βάθος τους εξώστες της πρόσοψης και δημιουργήσαμε ένα «σιωπηλό» κέλυφος, που διακόπτεται από δύο «δανεικά» μορφολογικά στοιχεία του παρελθόντος, επιτρέποντας ταυτόχρονα στο όμορο διατηρητέο κτήριο να αναδείξει την αρχιτεκτονική του.

Το μοτίβο λοιπόν του Hébrard και η ιδέα του σαχνισί συνδυάζονται σε δύο συμμετρικούς γωνιακούς εξώστες στα όρια του αιθρίου στην πρόσοψη, ενώ σημαντικό τμήμα της επενδύεται με μια καινοτόμα «υφασμάτινη επιδερμίδα». Σε επιλεγμένα σημεία η επιδερμίδα αυτή αναδιπλώνεται δημιουργώντας προστεγάσματα, σηματοδοτώντας τις κοινόχρηστες λειτουργίες του κτιρίου (lobby, χώροι καθιστικού και εστιατορίου). Το υλικό αυτό είναι υαλοΰφασμα, είναι αυτοκαθαριζόμενο και ανακυκλώσιμο, και συνδυάζει εξαιρετικά την μετάδοση του φωτός με την υψηλή ενεργειακή απόδοση. Έχει βιοκλιματικές ιδιότητες συμβάλλει στη δημιουργία ηλιακής σκίασης και μικροκλίματος, είναι διάτρητο, διαπνέον, ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και στην UV ακτινοβολία, έχει διαφάνεια και επιτρέπει την οπτική επικοινωνία των ενοίκων με τον εξωτερικό χώρο, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μια αίσθηση ιδιωτικότητας. Και ενώ την ημέρα επιτυγχάνουμε ένα ήσυχο αποτέλεσμα, το βράδυ με έναν δυναμικό φωτισμό και ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες, το κτίριο μπορεί να μεταλλαχθεί σε έναν σύγχρονο υπερμεγέθη καμβά», υπογράμμισε η κα Νίτσα. Αξίζει να σημειωθεί πως η ανωτέρω βραβευμένη πρόσοψη θα υλοποιηθεί τροποποιημένη, λόγω αντιρρήσεων της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων στο στάδιο της αδειοδότησης.

‘Όπως φάνηκε στην παρουσίαση της μελέτης του V45, προστίθενται επιπλέον τ.μ. σε όλους τους ορόφους στον κεντρικό «λαιμό» του κτιρίου, καθώς και ένας επιπλέον όροφος σε όλο σχεδόν το εύρος της κάτοψης. Παράλληλα, δημιουργείται φυτεμένο δώμα και κατασκευάζεται στον τελευταίο όροφο του κτιρίου χώρος αναψυχής (roof garden, Skybar και πισίνα). Στο ισόγειο, και ανάμεσα στους δύο πύργους, δημιουργείται -μέσω ημιυπαίθριων χώρων- ένας «ημιδημόσιος» χώρος, για να είναι πιο ομαλή η μετάβαση από τους κοινόχρηστους χώρους της πόλης στο κτίριο. Στον εν λόγω «ημιδημόσιο» χώρο εντάσσεται και ο πίσω ακάλυπτος, ως η «αυλή» του ξενοδοχείου. Η οπτική ενοποίηση της «αυλής» επιτυγχάνεται μέσω μεγάλων ανοιγμάτων στον «λαιμό» του κτιρίου.

Τέλος, στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο αναπτύσσονται κοινόχρηστες δραστηριότητες και εξειδικευμένα facilities για το target group στο οποίο απευθύνεται το ξενοδοχείο, δηλαδή business & city brake ταξιδιώτες.

ΓΙΑΤΙ ΑΞΙΖΕΙ Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΛΕΙΜΜΕΝΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Κλείνουμε με τα λόγια της κας Νίτσας, η οποία «έκλεισε» την εισήγησή της λέγοντας πως «είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η ολοκλήρωση και η λειτουργία έργων όπως τα προαναφερθέντα αποδεικνύουν πως η προσπάθεια για την αποκατάσταση και επανάχρηση παλαιών κελυφών αξίζει τον κόπο, παρότι αυτή μετατρέπεται συνήθως σε αγώνα δρόμου με το χρόνο, λόγω των συχνών αλλαγών στη νομοθεσία και του μεγάλου χρόνου λήψης των απαραίτητων εγκρίσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μέσα από τη συνέργεια εξειδικευμένων επιστημόνων και μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων είναι δυνατή όχι μόνον η ουσιαστική αναβάθμιση ενός γερασμένου τουριστικού προϊόντος και η αναγέννηση ενός εγκαταλελειμμένου φέροντος οργανισμού, αλλά και ο υπό προϋποθέσεις επαναπροσδιορισμός του παραθαλάσσιου μετώπου ενός «ξεχασμένου χωριού», ή ενός δρόμου στο κέντρο μιας πόλης. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό όχι μόνον για τους μελετητές και τους εν δυνάμει επενδυτές αλλά και για τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες».

ΒΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ CRONWELL RESORT SERMILIA
Τοποθεσία: Ψακούδια Χαλκιδικής.
Σε λειτουργία από το 2016, μέλος της εταιρείας CRONWELL HOTELS & RESORTS
Αρχιτεκτονική Μελέτη & Μελέτη εσωτερικού χώρου: DELBLU architetti
Βραβεύσεις:
“Best Hotel Architecture GREECE”, European Property Awards 2016-2017.
“Excellent Communication Design – Architecture”, German Design Awards 2018.
“GOLD Award – Architecture & Interior design”, Tourism Awards 2017.

V45 Hospitality
Τοποθεσία: Βασ. Ηρακλείου 45, Θεσσαλονίκη.
Υπό κατασκευή, με ορίζοντα λειτουργίας τον Απρίλιο του 2022, μέλος της αλυσίδας Marriott.
Αρχιτεκτονική Μελέτη: DELBLU architetti & associates
Μελέτη εσωτερικού χώρου βράβευσης: DELBLU architetti
Βραβεύσεις:
“Best Hotel Architecture GREECE” – European Property Awards 2019-2020.
“Best Hotel Architecture EUROPE” – European Property Awards 2019-2020.
NOMINEE – Best International Hotel Architecture – International Property Awards 2019-2020.

Γ. Σκιαδόπουλος: Απαραίτητη η καλλιέργεια αρχιτεκτονικής παιδείας

Posted on by admin

Την πρόοδο που καταγράφει η Ρόδος στη σύμπλευση αρχιτεκτονικής και τουρισμού περιγράφει στο Architect ο Γιώργος Σκιαδόπουλος. Όπως επισημαίνει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου, «ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας των επιστημόνων και των επιχειρηματιών “συνδιαλέγεται” σε θεσμικό επίπεδο με τους φορείς, με γνώμονα το υγιές συμφέρον του τόπου». Συνέντευξη στον Γιάννη Πισπιρίγκο

Τον Σεπτέμβριο ολοκληρώθηκε το 4ο Συνέδριο Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού στη Ρόδο. Πώς θα κρίνατε το αποτέλεσμα του συνεδρίου;

Αφενός, το γεγονός ότι σε επιστημονικό επίπεδο είχαμε συμμετοχή 40 εισηγητών από όλη την Ελλάδα και, αφετέρου, ότι 1.000 άτομα παρακολούθησαν το συνέδριο διαδικτυακά, καθιστά από μόνο του το συγκεκριμένο εγχείρημα πετυχημένο. Η στήριξη του κόσμου είναι δυναμική, καθώς το συνέδριο παρακολούθησαν όχι μόνο αρχιτέκτονες, μηχανικοί, επαγγελματίες του τουρισμού, αλλά και συμπολίτες μας ανεξαρτήτως μορφωτικού υποβάθρου.
Τα επιτεύγματα είναι πολυδιάστατα. Έχουμε πετύχει η φωνή, η οπτική, η πλευρά του αρχιτέκτονα να ακούγεται ευρέως σε μία επιστημονική βάση, ενώ πλέον μέσα από τη νέα συνεργασία που θα έχουμε με την Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου, θα υπάρξει άμεση επαφή και διάδραση με τους επιχειρηματίες, ξενοδόχους, ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων και γενικότερα επαγγελματίες του τουρισμού.

Ουσιαστικά, πλέον, ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας των επιστημόνων και των επιχειρηματιών «συνδιαλέγεται» σε θεσμικό επίπεδο με τους φορείς, με γνώμονα το υγιές συμφέρον του τόπου. Φέτος, για πρώτη φορά μεταξύ των εισηγητών ήταν δήμαρχοι, αντιδημάρχοι, δημόσιοι υπάλληλοι, ιδιώτες αρχιτέκτονες και ξενοδόχοι. Όλοι έχουμε λόγο και μερίδιο στην ευθύνη, αλλά και στο όραμα για το μέλλον του τόπου μας, ενώ η συνεργασία μας είναι επιβεβλημένη.
Τέλος, η πρωτοβουλία αυτή αποκτά τεράστια σημασία ως υλοποιημένη, εν μέσω των πρωτόγνωρων υφιστάμενων δυσμενών υγειονομικών συνθηκών. Ενδεχομένως να μην υπάρχει άλλο συνέδριο αρχιτεκτονικής που να πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με τόσο ευρεία συμμετοχή. Τα συμπεράσματα και τα πρακτικά των συνεδρίων θα δημοσιοποιηθούν το προσεχές χρονικό διάστημα.

Ποια είναι η κατάσταση του τουρισμού σήμερα στη Ρόδο;

Η κατάσταση του τουρισμού επέχει σαφώς πολλά περιθώρια βελτίωσης, ενώ πλέον είναι ορατή η επιθυμία ανάδειξης και ενίσχυσης του εναλλακτικού τουρισμού, γεγονός που έχει ιδιαίτερη αξία.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού προς το δομημένο και αδόμητο περιβάλλον έχει τάσεις βελτίωσης, ενώ η νομοθεσία έχει ξεκινήσει να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα τελευταία έτη, τα ξενοδοχεία εξελίσσουν τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (μονάδες βιολογικού καθαρισμού), ενώ οι αφαλατώσεις, η αντίστροφη ώσμωση αποτελεί ενδεδειγμένη διαδικασία εξοικονόμησης υδάτινων πόρων, τόσο για ΟΤΑ, όσο και για ιδιώτες.

Η Ρόδος αποτελεί έναν από τους πλέον διαδεδομένους τουριστικούς προορισμούς και αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Στόχος μας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητας του ντόπιου κατοίκου. Εφόσον το πετύχουμε αυτό, κατ’ επέκταση θα βελτιωθεί και η αντίστοιχη ποιότητα της διαμονής του επισκέπτη, του τουρίστα δηλαδή, και θα μπορέσουμε σταδιακά να πετύχουμε την εισροή τουρισμού αναβαθμισμένης ποιότητας.

Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης και πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό μέσω της αρχιτεκτονικής;

Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να επέλθει ανάπτυξη, είναι απαραίτητη η καλλιέργεια μίας αρχιτεκτονικής παιδείας. Σε κάθε έκφανση, στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο αρχιτέκτονας, η ποιοτική αρχιτεκτονική, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στη διαμόρφωση της ποιότητας της ζωής μας.
Η αρχιτεκτονική επιστήμη λοιπόν, η αρχιτεκτονική κουλτούρα, μπορούν να προωθηθούν με διάφορους τρόπους εξωστρεφείς, όπως οι αρχιτεκτονικές εκθέσεις, τα αρχιτεκτονικά συνέδρια και οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Ένας ξεκάθαρα δημοκρατικός και καθολικά αποδεκτός τρόπος είναι η συνεχής προκήρυξη Διεθνών και Πανελλήνιων Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών. Θεωρώ ότι στο νότιο Αιγαίο έχουμε σαφείς υλοποιημένες επιτυχίες πάνω στον τομέα αυτό, ενώ την τρέχουσα περίοδο θα ανακοινωθεί η εξέλιξη των συγκεκριμένων δράσεων.

Από την εμπειρία σας, πιστεύετε ότι ο διάλογος μεταξύ αρχιτεκτονικής και τουρισμού, σε πανελλήνιο επίπεδο, βρίσκεται στο επιθυμητό επίπεδο;

Η σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τον τουρισμό είναι διαρκής και αναγκαία. Αφενός έχουμε τη μοναδική αρχιτεκτονική μας κληρονομιά και αφετέρου την ισχυρή βιομηχανία του τουρισμού. Δυστυχώς υπάρχουν πολλά κακώς κείμενα και δυσάρεστα παραδείγματα τόσο του παρελθόντος, όσο και του παρόντος, που χρήζουν την καλλιέργεια μίας αρχιτεκτονικής παιδείας, προκειμένου να ξεπεραστούν και να αποφευχθούν στο μέλλον. Θα πρέπει όλοι μαζί, χέρι-χέρι να προχωρήσουμε με αμοιβαία κατανόηση. Γι’ αυτό και ουσιαστικά είναι επιβεβλημένο να καθόμαστε «στο ίδιο τραπέζι», τόσοι διαφορετικοί φορείς, επιστήμονες και επαγγελματίες, προκειμένου να βρούμε κοινά σημεία σύγκλισης.

Η υφιστάμενη κατάσταση, νοοτροπίες και πρακτικές, σίγουρα δεν μπορούν να αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά σίγουρα είμαστε σε καλύτερο δρόμο από το παρελθόν. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο ρόλος και η παρουσία του αρχιτέκτονα στον σχεδιασμό του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου είναι απαραίτητα στοιχεία, αναφορικά με την ανάπτυξη του τόπου μας.

Αίγυπτος: Από τα «θαύματα» της αρχαιότητας… στα σύγχρονα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα

Posted on by admin

Αν θέλαμε να προσδώσουμε ένα βασικό στοιχείο που συναντάμε στα χαρακτηριστικά των γνωστών αρχαίων πολιτισμών (όπως στις περιπτώσεις και του ελλαδικού χώρου) είναι το γεγονός πως η αρχιτεκτονική καθρεφτίζει τη συνεχή ενασχόληση των δημιουργών με τα θεία και το υπερφυσικό: Περίφημα κτίρια, μνημεία γνωστά ανά τους αιώνες αντιπροσωπεύουν συμβολικά τις περισσότερες φορές την πολιτική δύναμη αρχόντων της εποχής και εξεχόντων προσώπων της κοινωνίας. Του Βάιου Κρόκου

Ποιος ταξιδιώτης δεν θα μιλήσει για τις πυραμίδες που σώθηκαν και μας εντυπωσιάζουν μετά από χιλιάδες χρόνια στο άκουσμα της λέξης Αίγυπτος;
Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου γνωρίζει την Αίγυπτο για τους ναούς και τους τάφους της, τη Μεγάλη Σφίγγα ή το εμβληματικό συγκρότημα πυραμίδων της Γκίζας. Ωστόσο η Αίγυπτος δεν έχει μόνο παρελθόν. Έχει παρόν και μέλλον με σύγχρονα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα.

Είναι αλήθεια, ωστόσο, πως η σύγχρονη αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνέχεια μια μακράς και πλούσιας ιστορίας με ότι συνεπάγεται αυτό. Ως λίκνο πολιτισμού, η Αίγυπτος έχει διαμορφώσει τάσεις, στυλ και κουλτούρες σχεδιασμού. Υπενθυμίζεται άλλωστε πως αποτελεί μια χώρα που «ακουμπά» σε 2 ηπείρους με πολυπολιτισμικό υπόβαθρο, και έχοντας φιλοξενήσει στα εδάφη της μερικές από τις πρώτες αστικές αναπτύξεις.

Διαμορφώνοντας την αρχιτεκτονική και τις κατασκευές σε όλο τον κόσμο, οι ρίζες της Αιγύπτου συνδέονται με τη Μεσόγειο, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Πάνω από το μισό του πληθυσμού της ζει στις αστικές περιοχές και η μεγάλη πλειονότητα του αστικού πληθυσμού ζει στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις, Κάιρο (πρωτεύουσα), Αλεξάνδρεια και άλλες μεγάλες πόλεις κατά μήκος του Νείλου, ενώ μεγάλες περιοχές της ερήμου Σαχάρα είναι αραιοκατοικημένες.
Βέβαια στο άμεσο μέλλον η εικόνα αυτή αναμένεται να αλλάξει σ’ ένα βαθμό: Η Αίγυπτος ετοιμάζει τη νέα της πρωτεύουσά της, στην έρημο ανατολικά του Καΐρου, η οποία θα αποτελεί το διοικητικό κέντρο της!

Σύγχρονα αρχιτεκτονικά έργα «σταθμοί» για τη χώρα
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Αίγυπτος έχει να επιδείξει όμως και σύγχρονα έργα υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής.
Πρόκειται για δημόσια ή ιδιωτικά projects που αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίοι οι αρχιτέκτονες στις μέρες μας επαναπροσδιορίζουν το προφίλ της χώρας, δίνοντας μια νέα διάσταση στην ιστορία και τις παραδόσεις της, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το www.archdaily.com.

Ας δούμε κάποια σημαντικά έργα:
Basuna Mosque
Στο χωρίο Basuna της πόλης Sohag η οποία βρίσκεται στη δυτική όχθη του Νείλου συναντάμε το ομώνυμο τζαμί Basuna.
Πρόκειται για ένα χώρο ηρεμίας και προσευχής ανάμεσα στη θορυβώδη και πυκνοδομημένη περιοχή. Δίπλα σε αυτό τον τόπο λατρείας βρίσκονται πολλές κατοικίες και ένα νεκροταφείο, ενώ στην είσοδο του τζαμιού υπάρχει μια μικρή αυτοσχέδια αγορά που λειτουργεί μια φορά την εβδομάδα.
Όπως αναφέρει το αρχιτεκτονικό γραφείο «Dar Arafa Architecture» απαιτούνταν να πληρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές ώστε να προσφέρεται γαλήνη στους επισκέπτες.

Eιδικότερα, υπάρχουν 4 είσοδοι στο κτίριο, ενώ σε 2 από αυτές θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση πιστοί με ειδικές ανάγκες, ιδιαίτερα μόλις η υποδομή του χωριού γίνει πιο «φιλική» στην ελεύθερη και ανεξάρτητη μετακίνηση ατόμων με ειδικές ανάγκες.
Από την άλλη πλευρά, ο θόλος της εισόδου παραπέμπει στον ιστορικό θόλο του μεγάλου τζαμιού της Κόρδοβα: Λειτουργεί ως υπενθύμιση των πλούσιων δυνατοτήτων της ιστορικής αρχιτεκτονικής τόσο στον αρχιτεκτονικό λόγο όσο και στις κατασκευαστικές καινοτομίες.

Bibliotheca Alexandrina
Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας είναι χτισμένη σε μια τοποθεσία δίπλα στο αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
Πρόκειται για μια βιβλιοθήκη 11 ορόφων που εκτιμάται πως περιέχει σήμερα περί τα 4 εκατομμύρια τόμους βιβλίων, ενώ μπορούν να φιλοξενηθούν ως και 8 εκατομμύρια με τη χρήση συμπαγών αποθηκευτικών χώρων.
Εκτός από τις εγκαταστάσεις της, η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει και άλλες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές λειτουργίες, όπως ένα πλανητάριο, διάφορα μουσεία, μια σχολή για την επιστήμη της πληροφόρησης και άλλες σύγχρονες υποδομές. Η δημιουργία της χαρακτηρίστηκε ως μια σύγχρονη αναβίωση της μυθικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας που κάποτε τιμούσε όλος ο αρχαίος κόσμος και προοριζόταν να χρησιμεύσει ως σύνδεση της πόλης με την ιστορία και την κληρονομιά.
Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι επικριτές του νέου αυτού εγχειρήματος καθώς η αυστηρή νεωτερικότητα και οι τεχνολογικές καινοτομίες που επικρατούν στο κτίριο, το καθιστούν σαφώς πιο «προσανατολισμένο» προς το μέλλον.

Στον αντίποδα, η αρχιτεκτονική του κτιρίου που οφείλεται στη νορβηγική εταιρεία Snøhetta θεωρείται από αρκετούς ως ένα πολύ καλό παράδειγμα για το σύγχρονο σχεδιασμό βιβλιοθηκών.
Η βιβλιοθήκη είναι σχεδιασμένη ως ένας δισκοειδής όγκος διαμέτρου εκατόν εξήντα μέτρων, με κλίση προς τα εμπρός προς το νερό σε σχήμα «σφήνας».
Οι αρχιτέκτονες είχαν ως στόχο η καθαρή γεωμετρία του κυκλικού σχεδίου να «θυμίζει την κυκλική φύση της γνώσης, ρευστή στο πέρασμα του χρόνου» και να αντανακλά την κυκλική διάταξη του λιμανιού.

Μεταξύ άλλων, στο εσωτερικό, ακριβώς κάτω από το κρυστάλλινο στέγαστρο, το μεγάλο αναγνωστήριο – που αποτελεί το «κόσμημα» της βιβλιοθήκης- συγκεντρώνει το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια του σχεδιασμού σε μια ενιαία αρχιτεκτονική άποψη.
Επτά βαθμίδες από πλατφόρμες, που θυμίζουν τους δίσκους του Gund Hall του Χάρβαρντ, επικαλύπτουν η μία την άλλη σε μια πολύ μεγάλη έκταση που μπορεί να φιλοξενήσει περίπου δύο χιλιάδες επισκέπτες.

Wadi El Gemal Visitors Center
Το Εθνικό Πάρκο Wadi El Gemal (WGNP), που βρίσκεται 50 χλμ. νότια της αιγυπτιακής πόλης Marsa Alam στην Ερυθρά Θάλασσα, ανακηρύχθηκε επίσημα το 24ο προστατευόμενο πάρκο στην Αίγυπτο λόγω του εντυπωσιακού τοπίου και των σημαντικών πολιτιστικών πόρων του.
Το Κέντρο Επισκεπτών βρίσκεται στη βόρεια είσοδο του WGNP, που αποτελεί κομβικό σημείο κατά μήκος της παραθαλάσσιας οδού Suez/Bir Shalatein.

Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να μάθουν για τα χαρακτηριστικά του πάρκου με φυλλάδια, ξεναγήσεις, οπτικοακουστικές παρουσιάσεις για τη πανίδα, τη χλωρίδα κλπ.
Βασικός στόχος είναι να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες για τους ιδιαίτερους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, βοηθώντας την Αιγυπτιακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Υποθέσεων να διασφαλίσει τη βιώσιμη χρήση των πλούσιων πόρων της περιοχής.
Εννοιολογικά, ο σχεδιασμός του κτιρίου είναι εμπνευσμένος από την ακακία, το μοναδικό είδος δέντρου που αφθονεί στις συνθήκες της ερήμου.

Για τις φυλές Ababda, η ακακία θεωρείται το σημείο αναφοράς στην ανοιχτή έρημο ως σκιά, σημείο με κλαδιά για κατασκευές και καυσόξυλα. Σε παρόμοιο πνεύμα, το Κέντρο Επισκεπτών σχεδιάστηκε για να προσφέρει σκιά και καταφύγιο όπου μπορούν να λάβουν χώρα πολλαπλές δραστηριότητες.
Η δυσκολία κατασκευής του Wadi El Gemal Visitors Center ήταν μεγάλη καθώς βρίσκεται πολύ μακριά από υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (δυσκολία πρόσβασης σε ρεύμα και τρεχούμενο νερό), και ως εκ τούτου σχεδιάστηκε με προοπτικές να είναι αυτοσυντηρούμενο. Χρησιμοποιήθηκαν τοπικά οικοδομικά υλικά και εργατικό δυναμικό της περιοχής με παλαιές τεχνολογικές μεθόδους.

Kattameya Dunes Palace
Ο αρχιτέκτονας και σχεδιαστής εσωτερικών χώρων Hisham Alaa ανέλαβε το έργο αυτό τον Ιούλιο του 2017 όταν συνάντησε απλά ένα σκελετό από σκυρόδεμα που είχε ήδη κατασκευαστεί και αγοραστεί από έναν ιδιοκτήτη ο οποίος ήθελε να ζήσει σε ένα πολυτελές σύγχρονο παλάτι με θέα στο γήπεδο γκολφ Kattameya Dunes.
Πρόκειται για ένα project που χρειάστηκε 4 μήνες για να σχεδιαστεί αρχιτεκτονικά και 15 μήνες για να ολοκληρωθεί.

Είναι ένα οίκημα δυο ορόφων 1000 τ.μ έκαστος. Στο ισόγειο υπάρχουν σαλόνια, χώροι υποδοχής, τραπεζαρίες, γραφεία, δωμάτια υπηρεσίας και κήπος. Ενώ στον πρώτο όροφο υπάρχουν, μεταξύ άλλων, 6 κύριες σουίτες και μια βασιλική, οικογενειακή τραπεζαρία, γυμναστήριο, ιδιωτικό σπα και πολλά άλλα. Οι δύο όροφοι συνδέονται με ένα ασανσέρ που προσφέρει πανοραμική θέα.
Η μοντέρνα προσέγγιση του Hisham Alaa αποτυπώνεται στο εξωτερικό του οικήματος με τολμηρές σχεδιαστικές γραμμές, υλικά φινιρίσματος (ιταλικό – ιρανικό γκρι μάρμαρο και ινδικές γυαλιστές ασημένιες πλάκες).
Εσωτερικά, επικρατεί η εικόνα των μαρμάρινων δαπέδων και οι μασίφ ξύλινες επενδύσεις σε τοίχους, αναδεικνύοντας τη καλλιτεχνική προσέγγιση του σχεδιαστή και τα έργα τέχνης του ιδιοκτήτη.

Cheops Observatory Residence
Το Studio Malka Architecture, ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα το Παρίσι, κατασκεύασε πρόσφατα το Cheops Observatory Residence που βρίσκεται στο οροπέδιο της Γκίζας,
Πρόκειται για μια μοναδική βίλα, με έκταση 250 μέτρων, που βρίσκεται στο χωριό Nazlet El Samman. Το έργο θεωρείται ένα αριστούργημα που γοήτευσε τους πάντες με την επιλογή τόσο της απροσδόκητης τοποθεσίας όσο και της υλοποίησής του.
Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες που εργάστηκαν για το έργο, η κατοικία κατασκευάστηκε χωρίς επίσημα σχέδια, γεγονός που έκανε το έργο ακόμα πιο δύσκολο ώστε να διαφυλαχθεί η ιστορική κληρονομία.

Σημειώνεται πως σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, πάνω από το 60% των παγκόσμιων κατασκευών γίνεται σήμερα χωρίς οικοδομικές άδειες, δημιουργώντας μια «αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες», όπως ονομάζεται. Μάλιστα εκτιμάται πως στο Κάιρο αυτό συμβαίνει σε 7 στις 10 περιπτώσεις, κυρίως σε γεωργικές εκτάσεις μετά την Αιγυπτιακή Επανάσταση του 2011 (μέρος της Αραβικής Άνοιξης). Η αισθητική αξία του σπιτιού έγκειται στο γεγονός ότι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή περιλάμβαναν επαναχρησιμοποιημένα υλικά και τη χρήση χειροτεχνίας μιας φυλής που ζει στη Γκίζα. Φρόντισαν να δημιουργήσουν ένα πολυτελές σπίτι διατηρώντας παράλληλα την ιστορική κληρονομιά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια αρμονική σύνδεση ιστορίας και νεωτερικότητας

Dawar El Ezba Cultural Center
Η Dawar Kitchen είναι μια κοινωνική επιχείρηση στο Ezbet Khairallah που είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του Καίρου
Το κτίριο αποτελεί μια απάντηση στις κακοτεχνίες και την χαμηλή ποιότητα αρχιτεκτονικής στη περιοχή, αξιοποιώντας δημιουργικά υπάρχοντες πόρους αισθητικά με πιο λειτουργικό τρόπο.
Αρχιτεκτονικά, το κτίριο στοχεύει να δώσει μια διαδραστική πλατφόρμα για τους κατοίκους του Ezbet Khairallah: Σε παιδιά, πρόσφυγες, νέους και ενήλικες έχοντας στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Σχεδιαστικά στο εσωτερικό, το κτίριο στοχεύει στη δημιουργία ενός απρόσκοπτου περιβάλλοντος που υποδηλώνει αλληλεγγύη και επιτρέπει να δοθεί μια πλατφόρμα σε κάθε συμμετέχοντα να υποστηρίξει και να γιορτάσει τη διαφορετικότητα.

Νέα πρωτεύουσα – Νέα εποχή για την Αίγυπτο
Μια νέα σελίδα στην ιστορία της ανοίγει η Αίγυπτος καθώς ετοιμάζει τη νέα πρωτεύουσα της, στην έρημο ανατολικά του Καΐρου, η οποία θα αποτελεί το διοικητικό κέντρο της χώρας.
Ο λόγος που οδήγησε την κυβέρνηση της Αιγύπτου στην απόφαση να επεξεργαστεί τη «μετακόμιση», είναι ο υπερπληθυσμός του Καΐρου, όπου σήμερα ζουν 18 εκατομμύρια άνθρωποι και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός πρόκειται να διπλασιαστεί μέσα στα στις επόμενες δεκαετίες.

Ανάλογη ενέργεια πραγματοποιήθηκε -πριν από 50 περίπου χρόνια- και στην Βραζιλία, όταν μετέφερε την δική της πρωτεύουσα, στην Νιγηρία τη δεκαετία του ‘90 και στη Μιανμάρ
Σύμφωνα με το www.architectural-review.com, η νέα πρωτεύουσα αποτελεί ένα έργο τριών φάσεων που προβλέπει τη μετατροπή μιας έκτασης 700 τετραγωνικών χιλιομέτρων (περίπου ίση με το μέγεθος της Σιγκαπούρης) σε μια σύγχρονη περιοχή («έξυπνη πόλη») για κυβερνητικά κτίρια, ξένες πρεσβείες , μεγάλες εταιρείες και με τον ψηλότερο ουρανοξύστη της Αφρικής.
Τυπικά το τεράστιο αυτό project ανακοινώθηκε το 2015 και οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη παρά τα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία. Τα πρώτα ολοκληρωμένα έργα περιλαμβάνουν προεδρικά ανάκτορα, κοινοβούλιο και υπουργεία. Αναμένεται επίσης να γίνει το σπίτι 7 εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το 2050.

Η νέα πρωτεύουσα, η οποία προορίζεται να αποτελέσει επίσης έναν ζωντανό κόμβο εμπορίου και αναψυχής και θα διαθέτει πολυάριθμους χώρους για το σκοπό αυτό.
Το αρχιτεκτονικό γραφείο Mohamed Talaat Architects (MTA) έχει εργαστεί σε πολλά projects για τη νέα διοικητική πρωτεύουσα: Όπως για το Pyramids Tower, ένα έργο μικτής χρήσης 22 ορόφων στο οποίο συναντά κανείς εμπορικό κέντρο, γραφεία, ξενοδοχείο, κήπους, γυμναστήρια, πισίνα με υπερχείλιση και πανοραμική θέα.
Στο σχεδιασμό της MTA οφείλεται και το το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της, το Pyramids Mall. Ένα σύμπλεγμα τριών «αστραφτερών διαμαντιών» που συνδέονται με έναν «ελικοειδή περίπατο» και στο εσωτερικό τους υπάρχουν αίθριοι χώροι για αναψυχή.

Η αρχιτεκτονική των Pyramids Tower και Pyramids Mall συγκεντρώνει μια διαφορετική παλέτα υλικών και μοτίβων με στοιχεία Art Deco και μεταμοντερνισμού
«Το να σχεδιάζεις είναι κάτι πολύ περισσότερο από το να συναρμολογείς, να παραγγέλνεις ή ακόμη και να επεξεργάζεσαι: είναι να προσδίδεις αξία και νόημα, να φωτίζεις, να απλοποιείς, να διευκρινίζεις, να τροποποιείς, να δραματοποιείς, να πείθεις και ίσως ακόμη και να διασκεδάζεις», αρέσκεται να σκέφτεται ο Talaat, πάντα με στόχο να δημιουργεί μια ισχυρή και «νέα αιγυπτιακή ταυτότητα».

Μεταξύ άλλων, ο Talaat και το ομώνυμο γραφείο του εργάστηκαν για το τέμενος Masged Masr, ένα από τα μεγαλύτερα τζαμιά στον κόσμο.
Καθώς η νέα αιγυπτιακή πρωτεύουσα αναδύεται από την έρημο, η επίσημη τελετή εγκαινίων της έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους. Ωστόσο, τα κατασκευαστικά projects θα συνεχιστούν σε βάθος δεκαετιών.
Σε πολιτικό επίπεδο, είναι κρίσιμη και η μέριμνα με νέα εγχειρήματα και προοπτικές για την παλιά πρωτεύουσα ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον.

Κοινότητες παιδιών σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα

Posted on by admin

Κατά τη συμμετοχή της στο 4ο συνέδριο αρχιτεκτονικής και τουρισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 4-5 Σεπτεμβρίου στη Ρόδο, η αρχιτέκτονας Πολυάννα Παρασκευά, κάνει λόγο για κοινότητες παιδιών, που διαμορφώθηκαν σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα.
Του Γιώργου Κατσιμιλή

Αρχιτεκτονικές συλλήψεις επικεντρωμένες στη φιλοξενία και ψυχαγωγία των παιδιών.
Οι ξενοδοχειακές μονάδες, μέσω του ποιοτικού τους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και των ανέσεων που παρέχουν, επιδιώκουν να προσφέρουν μία ευχάριστη διαμονή σε ένα προσεγμένο περιβάλλον υψηλής αισθητικής, το οποίο θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και χαλάρωσης. Απώτερος στόχος είναι η αναγωγή της φιλοξενίας σε μία μοναδική και αξέχαστη εμπειρία.
Ακολουθώντας την παραπάνω γραμμή, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις αποπειράθηκαν να διαμορφώσουν τις δομές τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες όλων των ατόμων που υποδέχονται, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών. Έτσι πολλοί επαγγελματίες του κλάδου, επένδυσαν στην δημιουργία αντίστοιχων χώρων, ανεβάζοντας κατά πολύ τον πήχη στον τομέα της φιλοξενίας. Η άμεση ανταπόκριση του κοινού, οδήγησε στη συγκρότηση ενός θεματικού τουρισμού, με αποτέλεσμα η ιδέα υλοποίησης ξενοδοχειακών υποδομών που απευθύνεται σε παιδιά, να γίνει ταχέως εξαιρετικά δημοφιλής.

Ο σχεδιασμός των εν λόγω εγκαταστάσεων ποικίλλει, καθώς αυτός εξαρτάται από τον τόπο, τον περιβάλλοντα χώρο και την ιστορία του, ενώ παράλληλα λαμβάνονται υπόψη οι βιοκλιματικές και οικολογικές αρχές. Η ιδιαιτερότητα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, προκύπτει από την ελευθερία σε σχέση με το κτιριολογικό πρόγραμμα, χωρίς να παραμερίζονται η ασφάλεια και φυσικά το παιδαγωγικό έργο. Είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν ενεργό ρόλο μέσα σε αυτούς τους χώρους, ώστε οι διακοπές τους να χαρακτηρίζονται από στιγμές διασκέδασης, χαλάρωσης και δημιουργικής έκφρασης. Προτεραιότητα δίδεται στην κοινωνικοποίηση τους, στον εμπλουτισμό των γνώσεων τους και στην ουσιαστική επαφή με τη φύση, αναπτύσσοντας μέσω αυτής, οικολογική συνείδηση.

Έχοντας ως κινητήριο μοχλό τα υλικά της απλότητας και της φαντασίας, συνδυαστικά με τα ερεθίσματα από εικόνες και σύμβολα, παρμένα από το λεξιλόγιο της παιδικής δημιουργίας, προτείνεται, ένας συλλογικός τρόπος ζωής, όπου οι διαφορετικές προελεύσεις ή εθνικότητες δεν αποτελούν φραγμό. Το παιχνίδι και οι από κοινού εμπειρίες που προσφέρει ο χώρος, δημιουργούν γέφυρες στην επικοινωνία μεταξύ των παιδιών .

Η Πολυάννα Παρασκευά, ως εμπνευστής αρχιτέκτονας και έχοντας την πρωτοβουλία να προτείνει ανάλογους χώρους σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες στις αρχές της δεκαετίας του ’90, παρουσίασε στο 4ο συνέδριο αρχιτεκτονικής και τουρισμού της Ρόδου, μεταξύ άλλων, πέντε έργα που ξεχώρισαν για τις παιδικές τους κοινότητες: το «Παιδικό Χωριό», την «Κιβωτό», το «Ελιόπανο», το «Sand Castle» και το «Cocoon».

«Παιδικό χωριό»
Το «Παιδικό Χωριό» αποτελεί την πρώτη εγκατάσταση, που εξειδικεύτηκε στην φιλοξενία παιδιών και υλοποιήθηκε το 1993 στο ξενοδοχείο Rithymna Beach, της αλυσίδας Grecotel και αργότερα της Aquila, στο Ρέθυμνο Κρήτης. Την επόμενη χρονιά το έργο, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην «Biennalle Νέων Καλλιτεχνών» της Λισσαβόνας.

Η χωροταξία του «Παιδικού Χωριού», βασίζεται σε μία κεντρική διαδρομή – άξονα, γύρω από τη οποία αναπτύσσονται θεματικές ενότητες. Το πρώτο κτίριο χαρακτηρίζεται από μία σειρά με κοιλότητες, οι οποίες αποτελούν χώρους κατοικίας στην κλίμακα των παιδιών. Παρατηρώντας το έργο εξωτερικά, οι προεξέχοντες χώροι παραπέμπουν σε αρχέτυπες μορφές σπιτιών, οι οποίες στο σύνολο τους δημιουργούν την αίσθηση μίας λιλιπούτειας πολιτείας. Πρόκειται για μία ανοικτή γειτονιά, όπου τα όρια της ιδιωτικότητας και της δημόσιας ζωής γίνονται ρευστά. Τα παραπάνω συντελούν, ώστε το κτίριο να μετατραπεί εσωτερικά και εξωτερικά σε μία μεγάλη θεατρική σκηνή, όπου προάγεται το παιχνίδι και η επικοινωνία των παιδιών, διατηρώντας συνάμα το οικοδόμημα τον χαρακτήρα του καταλύματος.

Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν τα εργαστήρια, τα οποία βρίσκονται γύρω από την διαμορφωμένη πλατεία. Εκεί πραγματοποιείται η δημιουργική απασχόληση των παιδιών, αφού έχουν τη δυνατότητα ενασχόλησης με τις τέχνες και τις κατασκευές, καλλιεργώντας τις δεξιότητες τους, σε ένα πλαίσιο ομαδικότητας και συλλογικής έκφρασης.
Στη συνέχεια, ακολουθώντας την κεντρική διαδρομή καταλήγουμε στον «Ξύλινο Κύβο», ο οποίος είναι ένας χώρος κατάλληλα διαμορφωμένος για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Κάθε πλευρά του κύβου προσφέρει και μία ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, μετατρέποντας το ίδιο το κτίριο σε ένα διαδραστικό παιχνίδι. Ενδεικτικά, στους τοίχους υπάρχει επιφάνεια ζωγραφικής και σύνθεσης παζλ, τσουλήθρα, σκάμμα άμμου και κουκλοθέατρο.

Η αρχιτεκτονική σύλληψη για τη κατασκευή μίας δομής αφιερωμένης στα παιδιά, κορυφώνεται με τον πλανόδιο θίασο. Άρματα, τα οποία κινούνται πάνω στη διαδρομή, ενισχύουν την δραματουργία και την θεατρικότητα του συνόλου, δημιουργώντας μία εντελώς παραμυθένια ατμόσφαιρα.

«Κιβωτός»
Η κιβωτός βρίσκεται στο ξενοδοχείο Porto Elounda Mare στην Ελούντα της Κρήτης και επιπλέει μέσα σε ένα κατάφυτο ελαιώνα. Έχει λάβει πολλές διακρίσεις με πιο σημαντικές: το «Α΄ Βραβείο Σύγχρονου Αρχιτεκτονικού Έργου» του «Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων 2005», «κατηγορία Ι – Άρης Κωνσταντινίδης» και αποτελούσε την ελληνική υποψηφιότητα για το βραβείο αρχιτεκτονικής «Mies van der Rohe 2003».

Η Κιβωτός, ως σύμβολο διατήρησης της ζωής και σκεύος διάσωσης του κόσμου, είναι μία ξύλινη κατασκευή σε βάσεις στιβαρές και όγκους που αναδύονται από το νερό. Η ισορροπία είναι εσωτερική, καθώς οι όγκοι συνεργάζονται ως προς τη σταθερότητα της μορφής και τη λειτουργία.
Το κτίριο περιλαμβάνει εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης, τραπεζαρία και χώρους ξεκούρασης, διαβάσματος και ύπνου για τα παιδιά. Το υγρό στοιχείο έχει έντονη παρουσία εσωτερικά και εξωτερικά του κτιρίου, άλλοτε με τη μορφή στάσιμων επιφανειών και άλλοτε με τη μορφή ροών, δημιουργώντας ήχους και χρώματα, στοιχεία που μπορούν να αποτελέσουν αφετηρίες δραστηριότητας και φαντασίας.

«Ελιόπανο»
Το «Ελιόπανο» υλοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Mirabello beach Iberostar στον δήμο του Αγίου Νικολάου Κρήτης. Το έργο συμμετείχε στην «4th European Biennalle of Landscape Architecture» στην Βαρκελώνη το 2004 και στην «10th Biennalle of Architecture di Venezia 2006».

Η δομή περιλαμβάνει υπαίθρια διαμόρφωση του ελαιώνα και επανάχρηση ενός μικρού υπάρχοντος βοηθητικού κτίσματος, αφού προηγήθηκαν κατάλληλες εσωτερικές αναδιαμορφώσεις. Πρόθεση ήταν να μετασχηματιστεί το ανάγλυφο του εδάφους σε επιφάνεια ανακάλυψης και παιχνιδιού.
Με αναφορά στη διαδικασία περισυλλογής των καρπών, το «Ελιόπανο» παίρνει δομική υπόσταση, γίνεται τεχνητή επιφάνεια με πλαστικότητα, που εν δυνάμει εμπεριέχει την ενέργεια παλλόμενης μεμβράνης και εύπλαστου υλικού. Διαμορφώνει χώρους στάσης, κίνησης, παιχνιδιού, υποδέχεται τη ροή του νερού που ποτίζει τα δέντρα, ενώ η ευελιξία της μορφής της πλατείας απελευθερώνει την παιδική φαντασία προς νέες και απρόβλεπτες χρήσεις. Γύρω από αυτό ελίσσεται μια διαδρομή παιχνιδιού, που επιτρέπει στο παιδί να κινηθεί ανάμεσα στα ελαιόδεντρα και να τα περιεργαστεί.

Αρκετά χρόνια αργότερα, δόθηκε η ευκαιρία να ανατεθεί στο γραφείο αντίστοιχο έργο σε ελαιώνα και να υλοποιηθεί εκ νέου η ιδέα με διαφορετικό τρόπο.
Πρόκειται για υπαίθρια διαμόρφωση παιχνιδιού και δραστηριοτήτων σε επιφάνεια 2,5 στρεμμάτων ενταγμένο σε μονάδα φιλοξενίας. Οι πιο πρόσφατες διακρίσεις που έχει λάβει είναι οι εξής: στα «Landscape Awards 2021» χρυσό βραβείο στην κατηγορία «τοπία φιλοξενίας», στα «Interiors Awards 2020» χρυσό στον τομέα της «αειφορίας» και αργυρό στον τομέα «Ψυχαγωγίας» και στα «Wood Awards 2020» αργυρό βραβείο στην κατηγορία «Wellness».

Στην ελεύθερη πορεία τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν με την αναρρίχηση, την αιώρηση και την κηπουρική. Επιπλέον μπορούν να γνωρίσουν εναλλακτικά μουσικά όργανα και να δοκιμάσουν τις ικανότητες τους στην ζωγραφική, στην ισορροπία και στις κατασκευές από πηλό. Φυσικά μέσα από αυτά, ενθαρρύνεται η επικοινωνία, η εξερεύνηση και η επαφή με τη φύση. Όλες οι δραστηριότητες συντελούν στην σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, διεγείροντας τις αισθήσεις τους.

Η στάση για τη δημιουργική απασχόληση και την ανάπαυση των παιδιών, αγκαλιάζεται από μια ημι-υπαίθρια κατασκευή οργανικού προστατευτικού περιβλήματος που θυμίζει καρπό, «κουκούλι-cocoon». Εδώ, σπόροι φυτεύονται σε μικρά δοχεία για να αναπτυχθούν με τη φροντίδα των παιδιών. Τα νέα φυτώρια θα πάρουν την οριστική τους θέση στον υπαίθριο χώρο, δημιουργώντας το «μποστάνι». Κατά αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά αποκτούν αγάπη και εξοικείωση με την καλλιέργεια της γης.

«Sand Castle» – «Κάστρο στην Άμμο» 2010
Το «Sand Castle» είναι ένα μικρό ξενοδοχείο για παιδιά στο Costa Navarino. Το συγκεκριμένο έργο έχει επιλεγεί ως «short listed project στο WAF (World Architecture Festival)» στην κατηγορία «Holiday» και έχει λάβει την 6η θέση στο «Hotel οf the Year Award, WAN 2012».
Το «Sand Castle» είναι ένας χώρος αναψυχής για παιδιά ηλικίας 5 έως 12 ετών, εμπλουτισμένος με εκπαιδευτικές δραστηριότητες και με δυνατότητα διαμονής μέσα στο συγκρότημα. Το παιχνίδι στην άμμο και οι αυθόρμητες δημιουργίες των παιδιών, μεταφράζονται σε δομές και φόρμες και συμβάλλουν στη φυσική διαμόρφωση του χώρου. Συνεπώς, μικρές χειροποίητες κατασκευές εμπλουτίζουν την μορφολογία του κτιρίου, προωθώντας την απρόσκοπτη καλλιτεχνική έκφραση.

Πιο συγκεκριμένα, η οργάνωση του οικοδομήματος στηρίζεται σε μία σπειροειδή διαδρομή, η οποία καταλήγει στον βασικό κεντρικό όγκο. Στο εσωτερικό, ο κεντρικός διάδρομος λειτουργεί ως κεντρικός άξονας συλλογής των διαφόρων δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα κατανέμει την κίνηση προς τα ιδιαίτερα τμήματα ανάπαυσης και επιτρέπει την επιτήρηση από τους παιδαγωγούς. Ράμπες, κάνουν εφικτή τη μετάβαση σε όλα τα επίπεδα, ενώ ξύλινες μονάδες διαφοροποιούνται από τον υπόλοιπο κτιριακό όγκο και σηματοδοτούν τους χώρους φιλοξενίας. Στην καρδιά του κτιριακού συνόλου υφίσταται μία κεντρική ανοικτή πλατεία, που λειτουργεί ως περιοχή συνάθροισης και ως θεατρική σκηνή.

‘Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανθρωπομετρική κλίμακα, η οποία είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και επιθυμίες του παιδιού. Οι χειροποίητες κατασκευές, από τον σταθερό εξοπλισμό μέχρι τα έπιπλα, τα οποία έχουν όλα ειδικά σχεδιαστεί, συντελούν στην οικειοποίηση του χώρου. Υλικά, χρώματα, υφές και οπτικές φυγές, δημιουργούν ένα αναπάντεχο περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα και μετουσιώνουν το κτίριο σε ένα μεγάλο παιχνίδι.
Συμπερασματικά η κλίμακα σχεδιασμού, η αίσθηση ροής των χώρων, η εναλλαγή στάσης και κίνησης, η συνδιαλλαγή μεταξύ ανοιχτού και κλειστού, συνθέτουν ένα δυναμικό τοπίο. Το στοιχείο της έκπληξης, η θεατρικότητα και το απρόοπτο, αποτελούν χωρικές ποιότητες, οι οποίες ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και την κοινωνική ζωή των παιδιών.

«Cocoon» 2010
Το Cocoon είναι ένας βρεφονηπιακός σταθμός, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή Ρωμανού, στον νομό Μεσσηνίας. Το έργο αποτελούσε την ελληνική συμμετοχή για το βραβείο αρχιτεκτονικής «Mies van der Rohe 2011», επιλέγη ως «short listed project στο WAF» στην κατηγορία «Learning» στην Βαρκελώνη το 2011 και έχει λάβει έπαινο στα Βραβεία «Δομές 2011» στην κατηγορία «καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2008-2010».

Τα κτίρια του συγκροτήματος καλύπτουν έκταση ενός στρέμματος. Πιο αναλυτικά, κομβικό σημείο κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό αποτελεί η λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας. Η σχεδιαστική διαδικασία, όσο και η μορφή, επιχειρούν μία χωρική μεταφορά της κύησης και ανατρέχουν σε χώρους που περικλείουν, εμπεριέχουν και προστατεύουν τη ζωή. Καμπυλόμορφα υπόσκαφα κτίρια με φυτεμένα δώματα, ενσωματώνονται στο φυσικό έδαφος, τα οποία με την «αγκαλιά» τους, σχηματίζουν μία υδάτινη περιοχή, προστατευμένη από τον έξω κόσμο. Οι οργανικές μορφές που αναδύονται από τη γη, δημιουργούν ένα μαλακό και ασφαλές περιβάλλον, ιδανικό για τη φιλοξενία των βρεφών. Η ίδια η σύνθεση, το ίδιο το κτίριο, ξεπροβάλλει σαν έμβιος οργανισμός μέσα από το έδαφος. Τα φυσικά στοιχεία, όπως είναι το χώμα, ο ήλιος, ο άνεμος και το νερό, περικλείουν το κτίριο και αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του.

Η οργάνωση του σταθμού πραγματοποιείται με την αντικριστή τοποθέτηση των χώρων, που επιτρέπει τον επιτυχή καταμερισμό των λειτουργιών του. Από τη μία πλευρά τοποθετούνται οι κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι σχετίζονται με τις έντονες κοινωνικές δραστηριότητες. Η περιοχή αυτή είναι εκτεθειμένη στην ανοιχτή αυλή, με περισσότερες προσβάσεις και έκθεση στο φυσικό φωτισμό.. Από την άλλη πλευρά φιλοξενούνται οι πιο ήπιες δραστηριότητες. Σε αυτόν τον χώρο φιλτράρεται η διάχυση του φυσικού φωτός με μικρότερα κουφώματα, περσίδες και ανοίγματα στην οροφή. Παρότι ήρεμο κι ασφαλές, το Cocoon εμπεριέχει τη δυναμική να αναβλύζει ζωή και να καλύπτει με φροντίδα τις πρωταρχικές ανάγκες για την ανάπτυξη κάθε φιλοξενούμενου βρέφους.

«Υδάτινος Πύργος»: Συνδυάζει βιωσιμότητα και καλαισθησία

Posted on by admin

Ο «υδάτινος πύργος» (από την ομάδα των Λίλας Δεδεμάδη, Νίκης Ζαρκάδα, Σπύρου Παπαδημητρίου, με συνεργάτη αρχιτέκτονα τον Μάριο Παπανικολάου) αποτελεί μία καινοτόμο πρόταση στην υδροδότηση των οργανωμένων παραλιών, καθώς και στην παροχή πλήθους άλλων υπηρεσιών, επιτυγχάνοντας το βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα και κερδίζοντας το 3o ΒΡΑΒΕΙΟ στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών με τίτλο: «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟΥ, ΑΠΟΔΥΤΗΡΙΩΝ, ΠΥΡΓΟ ΝΑΥΑΓΟΣΩΣΤΗ ΚΑΙ ΝΤΟΥΖΙΕΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ ΤΩΝ ΠΑΡΑΛΙΩΝ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ»

Του Γιώργου Κατσιμιλή

Έμπνευση και λειτουργικότητα
Έμπνευση για την υλοποίηση του έργου αποτέλεσε η ίδια η φύση και πιο συγκεκριμένα τα έντομα και τα φυτά, τα οποία έχουν αναπτύξει εντυπωσιακούς μηχανισμούς για τη συλλογή και την αποθήκευση νερού, ακόμη και στα πιο αφιλόξενα περιβάλλοντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το σκαθάρι της ερήμου και τα παχύφυτα. Η εξωτερική εμφάνιση του πύργου, η οποία όπως προαναφέραμε ντύνεται με ένα ημιδιάφανο λευκό πέπλο, επηρεάστηκε από τα παραδοσιακά εργόχειρα της περιοχής και τις τοπικές τεχνικές πλεξίματος.
Στόχος του έργου είναι να αποτελέσει σημείο ορόσημο για την οργανωμένη παραλία, αποτελώντας πόλο έλξης των παραθεριστών. Ο εκτεταμένος του όγκος θα παρέχει σκιά, ενώ παράλληλα θα προσφέρει πλήθος απαραίτητων παροχών. Ενδεικτικά, θα διαθέτει αναψυκτήριο, αποδυτήρια και πύργο ναυαγοσώστη, όλα συγκεντρωμένα σε έναν χώρο, αποτρέποντας την ύπαρξη αυθαίρετων κατασκευών και εκτάσεων.

Συλλέκτης νερού
Η παραγωγή νερού, χρησιμοποιώντας τον ατμοσφαιρικό αέρα, είναι εφικτή να πραγματοποιηθεί σχεδόν σε όλα τα τοπικά κλίματα. Ο αέρας εμπεριέχει σημαντικές ποσότητες υδρατμών, που μπορούν να αξιοποιηθούν. Βέβαια περιοχές με μεγαλύτερα ποσοστά ομίχλης και υγρασίας κρίνονται ιδανικά για την εγκατάσταση του «υδάτινου πύργου». Η απόδοση του αναφορικά με τη συλλογή νερού, καθορίζεται από τις μετεωρολογικές συνθήκες, από την κατάλληλη επιλογή της πλέξης του υφαντού και το συνολικό εμβαδό του, το οποίο αυξάνεται όσο μεγαλώνει το ύψος της μεταλλικής κατασκευής.

Ο «υδάτινος πύργος» μπορεί να συλλέγει αποτελεσματικά νερό από την ατμόσφαιρα, χωρίς να απαιτείται ενέργεια για την λειτουργία του. Η συγκέντρωση του νερού γίνεται με την εκμετάλλευση φυσικών φαινομένων όπως της βαρύτητας, της συμπύκνωσης και της εξάτμισης. Πιο αναλυτικά, το νερό εξαιτίας της βαρυτικής έλξης ρέει κατακόρυφα του πλέγματος και συγκεντρώνεται σε ένα περιμετρικό εσωτερικό μικρό λούκι, το οποίο διακόπτει το πλέγμα, με σκοπό να συγκεντρώνει το νερό και να το διοχετεύει στα βυτία, μέσα από μικρούς σωλήνες υπό ελαφριά κλίση.
Ο «υδάτινος πύργος» απορροφώντας νερό κατά τη διάρκεια μετεωρολογικών φαινομένων, όπως της βροχής και της ομίχλης και μέσω της συμπύκνωσης, κυρίως τις βραδινές ώρες, που ο αέρας του περιβάλλοντος αρχίζει και παγώνει, επιτυγχάνει εξαιρετικές επιδόσεις. Υπολογίζεται, ότι κατά μέσο όρο, μπορεί να συλλέξει από 50 έως 90 λίτρα πόσιμου νερού ημερησίως. Οι ποσότητες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη λειτουργία του αναψυκτήριου, να διοχετευθούν στις ντουζιέρες ή να αποθηκευτούν για μελλοντική χρήση.

Συναρμολόγηση
Η κατασκευή του «υδάτινου πύργου» σχεδιάστηκε με γνώμονα τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών και τη αξιοποίηση απλών παραδοσιακών τεχνικών. Απώτερος σκοπός είναι το έργο να μπορεί να κατασκευάζεται εύκολα, χωρίς τη χρήση υπερεξειδικευμένων εργαλείων, ώστε να είναι εφικτή η συντήρηση από τοπικούς τεχνίτες.
Ο κύριος όγκος της κατασκευής είναι μεταλλικός με λεπτές διατομές 5εκ x 5εκ, ώστε να διατηρεί μικρό βάρος, τόσο στατικά, όσο και οπτικά. Ο φορέας υπακούει σε ένα χωροκάναβο με ελάχιστες διαστάσεις 90εκ x 100εκ x 300εκ. Μεταλλικοί γραμμικοί φορείς με ενδιάμεσες τεγίδες, συνθέτουν μια χωροδικτυωματική κατασκευή ορθογώνιων πρισμάτων, τα οποία λειτουργούν ως «modular».

Τα «modular» είναι παραλληλεπίπεδα με διαστάσεις 5.40μ μήκος x 2μ πλάτος x 3μ. ύψος και τα οποία επαναλαμβάνονται κατακόρυφα. Συναρμολογούνται και συνδέονται το ένα μετά το άλλο, από κάτω προς τα πάνω. Ο «υδάτινος πύργος» μπορεί να έχει ύψος 6μ, 9μ, 12μ ή και περισσότερο, αν επιθυμούμε να έχουμε μεγαλύτερη ποσότητα συλλογής νερού. Τα δύο πρώτα «modular» είναι απαραίτητα για να καλύψουν τις λειτουργικές ανάγκες που απαιτούνται για το αναψυκτήριο, τα αποδυτήρια, τις ντουζιέρες και τον πύργο του ναυαγοσώστη. Η αύξηση του ύψους σχετίζεται με την ένταξη του «υδάτινου πύργου» στο τοπίο της παραλίας που τοποθετείται, καθώς και με την ανάγκη για την συλλογή περισσότερου νερού. Η επιλογή αυτής της κατασκευής μετατρέπει τον «υδάτινο πύργο» σε αυτοφερόμενα δικτυώματα. Η μεταλλική κατασκευή προσφέρει τυποποίηση, προκατασκευή και συναρμολόγηση, τόσο του μεταλλικού δικτυώματος, όσο και των επιφανειών επικάλυψης.

Για την οπτική και λειτουργική προστασία των αποδυτηρίων και του αναψυκτήριου χρησιμοποιούνται ξύλινα πανέλα, κόντρα πλακέ θαλάσσης πάχους 2εκ, τα οποία εντάσσονται και ακολουθούν τον κάναβο. Επίσης το πάτωμα, τα πατήματα της σκάλας, το κάθισμα του ναυαγοσώστη, αλλά και ο εξοπλισμός του αναψυκτήριου, κατασκευάζονται από το ίδιο κόντρα πλακέ θαλάσσης, όπου ενσωματώνουν τις υδραυλικές και Η/Μ εγκαταστάσεις.

Το ημιδιαφανές πλέγμα
Το υφαντό το οποίο περιβάλλει τον μεταλλικό πύργο, προσδίδει μία ανάλαφρη αισθητική, εναρμονισμένη με τον διάκοσμο των υπόλοιπων κατασκευών, που βρίσκονται συνήθως στις παραλίες. Αποτελεί μία καλαίσθητη και συνάμα οικονομική επιλογή, η οποία είναι εμπνευσμένη από την τοπική παράδοση. Παρατηρώντας το έργο από κοντά, το ημιδιάφανο πλέγμα προκαλεί μία εντύπωση διαφάνειας, κάνοντας τα όρια να μοιάζουν διάχυτα. Αντιθέτως εστιάζοντας μακροσκοπικά, βλέπουμε έναν οριοθετημένο όγκο, ο οποίος ευδιάκριτα ξεχωρίζει από το υπόλοιπο τοπίο.

Για την κατασκευή του υφαντού χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακές τεχνικές ύφανσης. Κατά τόπους η πλέξη πυκνώνει και αραιώνει, δημιουργώντας ποικίλα μοτίβα και σχήματα στις περιμετρικές όψεις του «υδάτινου πύργου». Ο τρόπος πλέξης του υφαντού σχετίζεται άμεσα με την απόδοση στη συλλογή νερού, την σκίαση και την προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Επιπλέον, σκηνές από το φυσικό περιβάλλον μεταφράζονται σε περίτεχνα σχέδια πάνω στο πλέγμα, τα οποία συνδυαστικά με την ημιδιαφάνεια, που εξαρτάται από τη θέση του ήλιου και την θέση του παρατηρητή, επιτυγχάνουν την εναρμονισμένη ένταξη του πύργου στο φυσικό τοπίο της παραλίας.
Το ημιδιαφανές πλέγμα είναι φτιαγμένο από βιο – πλαστικό πάχους 2mm και χάρις στην ειδική επίστρωση που φέρει, συμβάλει στην συγκέντρωση του νερού. Οι υδρατμοί του αέρα υγροποιούνται στην παγωμένη επιφάνεια του δικτυού, σχηματίζοντας σταγονίδια, τα οποία εξαιτίας της βαρύτητας θα κυλούν στα βυτία αποθήκευσης.

Φωτισμός
Ο «υδάτινος πύργος» διαθέτει σύστημα φωτισμού, ώστε να αναδεικνύεται τις απογευματινές ώρες, όταν ο ήλιος αρχίζει να δύει. Το σύστημα λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, την οποία δεσμεύουν μία σειρά φωτοβολταϊκών στην τελική οριζόντια επιφάνεια του πύργου. Ο φωτισμός είναι κρυφός, αφενός για λόγους ατμόσφαιρας και αφετέρου για λόγους ασφαλείας, αποτρέποντας την εκτεταμένη έκθεση των φωτιστικών στοιχείων στην υγρασία. Φωτίζοντας, την επιφάνεια του υφαντού μέσω ανάκλασης, αποφεύγονται φαινόμενα θάμπωσης, αλλά ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η οπτική αντίληψη ενός φωτισμένου ημιδιαφανή όγκου, που λειτουργεί ως φάρος στο παραλιακό μέτωπο, όπου θα τοποθετηθεί.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο «υδάτινος πύργος» είναι μία πρόταση που θα αλλάξει την εικόνα της ακρογιαλιάς, όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Όχι μόνο παρέχει δεκάδες υπηρεσίες στους λουόμενος και διοχετεύει πόσιμο νερό με φυσικό τρόπο, αλλά προσφέρει υψηλή αισθητική, χωρίς να αλλοιώνει το περιβάλλον της παραλίας.

Λίλα Δεδεμάδη
Λίλα Δεδεμάδη
Νίκη Ζαρκάδα
Νίκη Ζαρκάδα
Σπύρος Παπαδημητρίου
Σπύρος Παπαδημητρίου
Μάριος Παπανικολάου
Μάριος Παπανικολάου

———————————————

Φορέας υλοποίησης διαγωνισμού

Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Γενική Διεύθυνση Αναπτυξιακού προγραμματισμού Περιβάλλοντος και Υποδομών Δ/νση Τεχνικών Έργων Δωδ/σου,

Κριτική Επιτροπή διαγωνισμού

Α.Μελανίτου, Α.Κλειδωνάς, Θ.Μαυρίλας, Γ.Τσολάκης, Λ.Παρασκευάς

Ομάδα μελέτης έργου

Λίλα Δεδεμάδη, Νίκη Ζαρκάδα, Σπύρος Παπαδημητρίου

Συνεργάτης Αρχιτέκτονας: Μάριος Παπανικολάου

Πώς θα επηρεάσει η πανδημία το real estate, το development και την αρχιτεκτονική;

Posted on by admin

Ψηφιακοί νομάδες, hubs, πολυλειτουργικότητα τα νέα δεδομένα που διαμορφώθηκαν από την πανδημία.  Του Δημήτρη Γροζόπουλου

Διανύουμε ήδη τον δεύτερο χρόνο από την αρχή της πανδημίας της COVID-19 και, όπως φαίνεται, οι αλλαγές που αυτή έχει επιφέρει είναι τεράστιες, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Επιχειρώντας να σκιαγραφήσει κανείς τις χωρικές επιπτώσεις των πρώτων μηνών της πανδημίας αντιλαμβάνεται πως υπάρχουν διαφορετικές εκφάνσεις ανά τον κόσμο που, ωστόσο θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν στις εξής γενικές κατηγορίες: «ερήμωση» των πόλεων και συγκεκριμένα του δημόσιου χώρου και των υποδομών, «ερήμωση» των χώρων εργασίας, εντατικοποίηση της ζωής στο σπίτι.

Σχεδόν έναν χρόνο μετά το αρχικό σοκ από την εκδήλωση της πανδημίας, οι πόλεις φαίνεται πως ανακάμπτουν ενώ αναπτύσσονται ήδη έρευνες και νέα πολεοδομικά μοντέλα, όπως η πόλη των 15 λεπτών, τα οποία φαίνεται πως θα υιοθετηθούν άμεσα από τις μεγάλες μητροπόλεις. Ήδη το Παρίσι και η Βαρκελώνη έλαβαν από νωρίς έκτακτα μέτρα επιχειρώντας να βελτιώσουν τις συνθήκες στον δημόσιο χώρο αλλά και τα δίκτυα κυκλοφορίας, κάνοντάς τα φιλικότερα στους πεζούς και στους ποδηλάτες προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός.

Σε επίπεδο επαγγελματικών χώρων (γραφείων, καταστημάτων, κλπ.) , μετά την ακαριαία παύση λειτουργίας τους, φαίνεται πως επαναλειτουργούν υιοθετώντας ελάχιστο αριθμό χρηστών, ειδικές συνθήκες αερισμού αλλά και νέες τεχνολογίες (π.χ. συσκευές καθαρισμού αέρα, θερμομέτρησης, κ.ά.). Παράλληλα, η καθιέρωση σε μεγάλο ποσοστό της τηλεργασίας διαμορφώνει νέες συνθήκες τόσο στην εργασία όσο και την αγορά ακινήτων αναδεικνύοντας συγκεκριμένους προορισμούς ως ελκυστικότερους επενδυτικά αναλόγως των κλιματολογικών συνθηκών, της θέας, της ταχύτητας του internet, κλπ. Τέλος, οι κατοικίες, επιφορτισμένες πλέον με επιπλέον λειτουργίες αλλά και εφοδιασμένες κατάλληλα με νέο εξοπλισμό (γραφείο, γυμναστήριο, κ.ά.) έχουν πλέον «πολυλειτουργικό» χαρακτήρα δημιουργώντας έτσι μια νέα συνθήκη κατοίκησης.

Οι τελευταίες εξελίξεις
Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, αντιλαμβάνεται κανείς πως τόσο η αρχιτεκτονική και ο ευρύτερος κλάδος της κατασκευής όσο και το real estate και το development επηρεάζονται άμεσα από την πανδημία. Oι νέες χρηστικές ανάγκες καθώς και τα κριτήρια επιλογής ενός ακινήτου, είτε πρόκειται για κατοικία είτε για χώρο εργασίας, διαμορφώνονται πλέον βάσει συγκεκριμένων προτεραιοτήτων και προτιμήσεων που καθορίζονται και ενημερώνονται από τα υγειονομικά πρωτόκολλα και τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν από την πανδημία. Για παράδειγμα, πολυκατοικίες με ενσωματωμένους κοινωφελείς χώρους και υπηρεσίες (amenities) όπως γυμναστήριο, σινεμά κ.ά., όπου οι κάτοικοί τους μοιράζονται μεταξύ τους, χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθούν, είναι πιθανά ελκυστικότερες για κάποιον επενδυτή. Ενώ προορισμοί με καλές κλιματολογικές συνθήκες όπου αναδεικνύονται πλέον σε «ελκυστές» για τους εργαζομένους εξ αποστάσεως.
Τα τελευταία χρόνια, και παρά την πανδημία, η αγορά του real estate σημειώνει ανοδική πορεία ενώ οι εταιρείες development επενδύουν μαζικά στους τομείς του τουρισμού, των γραφείων αλλά και των κατοικιών. Κυρίαρχη θέση στον χώρο έχει φυσικά η επένδυση του Ελληνικού, η οποία αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά την οικονομία της χώρας τοποθετώντας την στον διεθνή επενδυτικό, τουριστικό και πολιτιστικό χάρτη.

Παράλληλα, με αφορμή την πανδημία, φαίνεται πως αναδύονται δύο κυρίαρχες τάσεις. Η πρώτη είναι αυτή των «ψηφιακών νομάδων», εργαζομένων από όλον τον κόσμο που εργάζονται εξ’ αποστάσεως και επιλέγουν την Ελλάδα ως χώρα διαμονής. Αυτή η συνθήκη φαίνεται πως υποστηρίζεται πλέον και με νόμο που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2021 και μπορεί να αυξήσει τη ζήτηση στην αγορά της κατοικίας με συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια και απαιτήσεις, πράγμα που θα «ωθήσει» την αρχιτεκτονική και την κατασκευή. Μια άλλη ενισχυόμενη τάση είναι αυτή της δημιουργίας χώρων γραφείων (co-working spaces, hubs, κέντρα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, κλπ).

Μεγάλες ελληνικές αλλά και πολυεθνικές εταιρείες επιλέγουν την Ελλάδα ως χώρα για την εγκατάσταση τμημάτων ή κεντρικών γραφείων (headquarters), εκμεταλλευόμενοι τις καλές κλιματολογικές συνθήκες αλλά και τη μετάβαση της χώρας στην ψηφιακή εποχή, η οποία επιταχύνθηκε εν μέσω της πανδημίας. Βλέπουμε λοιπόν να κατασκευάζονται νέα κτίρια γραφείων και campus υψηλών προδιαγραφών, σχεδιασμένα με υψηλή αισθητική και ποιότητα στη λεπτομέρεια και την κατασκευή, προσαρμοσμένα στα διεθνή πρότυπα (περιβαλλοντικά, αρχιτεκτονικά, κλπ.).

Όλα τα παραπάνω αποτελούν ισχυρές ενδείξεις πως το real estate και το development κινούνται ανοδικά, δημιουργώντας έτσι νέες ευκαιρίες για όλους τους συναφείς κλάδους και ιδιαίτερα για την Αρχιτεκτονική. Τέλος, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν και μια εξίσου σημαντική παράμετρο, αυτή των νέων τεχνολογιών στα κτίρια που θα προσφέρουν επίσης νέες δυνατότητες μέσω εφαρμογών IoT, sensors, έξυπνων υλικών κλπ. και θα βελτιώσουν σταδιακά τόσο την καθημερινότητα και την ίδια την κατοίκηση όσο και τον έλεγχο και περιορισμό επιδημιών στο μέλλον, αναβαθμίζοντας ουσιαστικά το δομημένο περιβάλλον των πόλεων.

*Ο κ. Δημήτρης Γροζόπουλος είναι αρχιτέκτονας με μεταπτυχιακές σπουδές στον αστικό σχεδιασμό και το τοπίο (Dip. Arch, ΜΑ Landscape Urbanism) και συμμετοχές τα τελευταία χρόνια σε εκθέσεις, συνέδρια και διαγωνισμούς, για τις οποίες έχει αποσπάσει διακρίσεις.

 

Το ξύλο και τα προϊόντα του, υλικά που θα αποτελέσουν τη βάση της δόμησης στο μέλλον

Posted on by admin

Τα οφέλη που προσφέρει το ξύλο ως δομικό υλικό και οι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να είναι προτιμητέο στις σύγχρονες κατασκευές.
Του Γεώργιου Νταλού

Τα πλεονεκτήματα του ξύλου ως δομικό υλικό 
Το ξύλο είναι το απόλυτο ανανεώσιμο υλικό. Είναι ένα υλικό, που δίνει τη δυνατότητα σε όποιον το χρησιμοποιεί, να εκφραστεί μέσα από τη διαφορετική σχεδίαση, υφή και χρώμα, που μπορεί να βρει στα διαφορετικά είδη του. Σε αντίθεση με τα μέταλλα και τα προϊόντα, που βασίζονται σε ανώτερα κλάσματα πετρελαίου (όπως πλαστικά), ο δασικός μας πόρος είναι ανανεώσιμος και κατάλληλος, ώστε να μπορεί να διατηρηθεί μια ροή προϊόντων ξύλου για πάντα, ιδιαίτερα αν προέρχεται από αειφόρα διαχειριζόμενα δάση.
Διαθέτει ιδιότητες, που το έχουν κάνει υλικό επιλογής από την αρχή εμφάνισης του ανθρώπου στη γη και αυτές οι ιδιότητες ενισχύονται περαιτέρω από την αναγνωρισμένη ικανότητά του να δεσμεύει άνθρακα, ενώ τα φυσικά «πολυμερή» συστατικά του και η πορώδης δομή του, προσδίδουν σε αυτό έναν ευγενή και ευέλικτο χαρακτήρα και μια ικανότητα μεταβλητότητας, που υπερβαίνει όλων των άλλων υλικών. Τα μοναδικά πλεονεκτήματα αυτού του υλικού είναι η ευρεία διαθεσιμότητά του, η βιώσιμη ανανέωση του, η οικολογική του ταυτότητα και η ευελιξία της εφαρμογής του, τα οποία προσδίδουν πολλαπλά οφέλη για τους επιστήμονες ξύλου και τους μηχανικούς. Πολλά βέβαια είναι και τα ανταγωνιστικά υλικά όπως ο χάλυβας , το τσιμέντο η πέτρα, το αλουμίνιο και τα πλαστικά.
Ωστόσο το ξύλο παρουσιάζει ασύγκριτα πλεονεκτήματα τα οποία είναι:
Η μεγάλη μηχανική αντοχή του σε σχέση με το βάρος του.
  • Δεν οξειδώνεται
  • Είναι μονωτικό υλικό τόσο στην θερμότητα/ήχο όσο και στον ηλεκτρισμό
  • Έχει τεράστια αισθητική αξία και διατίθεται σε ποικίλους συνδυασμούς χρωμάτων και σχεδίασης
  • Δεν ρυπαίνει το περιβάλλον.
  • Ξεπερνώντας τα προβλήματα
Από την άλλη πλευρά το ξύλο παρουσιάζει και κάποια μειονεκτήματα τα οποία θα πρέπει να αναφερθούν.
  • Συρρικνώνεται και διογκώνεται με την απώλεια ή την πρόσληψη υγρασίας, λόγο της υγροσκοπικής του φύσης.
  • Είναι ανισότροπο υλικό, δηλαδή έχει διαφορετική δομή, άρα η μηχανική αντοχή του, αλλά και οι ιδιότητές του στις τρεις κατευθύνσεις – τομές (εφαπτομενική, ακτινική, αξονική) διαφέρει
  • Καίγεται σχετικά εύκολα
  • Προσβάλλεται από μύκητες και έντομα που αλλοιώνουν τη δομή του. Με τους κατάλληλους όμως χειρισμούς και τις κατάλληλες  μεθόδους οι οποίες έχουν αναπτυχθεί, όπως π.χ. εμποτισμός του ξύλου με κατάλληλες ουσίες, που το καθιστούν απρόσβλητο από μύκητες και έντομα ή ακόμα το κάνουν και πιο ανθεκτικό στην υγρασία και τη φωτιά, τα μειονεκτήματα αυτά μπορούν να εξαλειφθούν.
Η διάρκεια ζωής της κατασκευής μας εξαρτάται από το είδος του ξύλου, από τις συνθήκες του περιβάλλοντος, στις οποίες τοποθετούμε την κατασκευή μας και από το μέγεθος της φόρτισης που δέχεται η κατασκευή.
Περιβαλλοντολογικός αντίκτυπος 
H σημερινή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες συνθήκες στη σφαίρα της κλιματικής αλλαγής, αποτελούν την εποχή που αρχιτέκτονες και μηχανικοί βρίσκονται συνεχώς στην αναζήτηση οικολογικών λύσεων και μεθόδων κατασκευής, που θα επέτρεπαν μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση και κατά συνέπεια, μειωμένη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η επιλογή ενός δομικού υλικού είναι η πιο σημαντική απόφαση και έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες. Οι εξωτερικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κατασκευών εξαρτώνται από τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Η ξυλεία ως δομικό υλικό συνδέεται θετικά με την αισθητική και την οικολογικότητα, που είναι σημαντικοί παράγοντες στην επιλογή ενός συγκεκριμένου τρόπου κατασκευής, ωστόσο αυτά τα χαρακτηριστικά δεν επαρκούν από μόνα τους για να προκαλέσουν την επιλογή της ξυλείας ως δομικό υλικό. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης περισσότερων υλικών από ξύλο, τα οποία παρουσιάζουν μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τοποθετούν την ξυλεία ως δομικό υλικό με το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα.
Τα τελευταία χρόνια, η έννοια του πράσινου κτιρίου και των παθητικών κτηρίων  έχει γίνει γνωστή και το κοινό ενημερώνεται τα πιθανά περιβαλλοντικά οφέλη αυτής της εναλλακτικής λύσης στη συμβατική κατασκευή. Μεγάλο μέρος της οικοδόμησης βασίζεται στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ενός κτιρίου (όπως καλύτερη μόνωση, πιο αποδοτικές συσκευές και συστήματα θέρμανσης, εξαερισμού και κλιματισμού) και μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία (όπως ελεγχόμενος αερισμός και υγρασία για μείωση της ανάπτυξης μούχλας). Σε αυτό λοιπόν το σημείο, εμφανίζεται η ανάγκη χρήσης του ξύλου, τόσο με τη συμπαγή του μορφή, όσο και με τα σύνθετα συγκολλημένα προϊόντα του, όπως το CLT, GLT, LVL και πολλά άλλα, που έχουν δώσει τη δυνατότητα δόμησης πολυώροφων κτηρίων με τη χρήση μονό ξύλου.
Η ευελιξία του ξύλου 
Υπάρχουν περισσότερα από 5000 είδη ξύλων στον κόσμο. Το ειδικό βάρος τους, οι μακροσκοπικές και οι μικροσκοπικές δομές τους είναι διαφορετικές. Κατά συνέπεια, οι φυσικές, θερμικές, ακουστικές, ηλεκτρικές και μηχανικές τους ιδιότητες είναι επίσης διαφορετικές. Λόγω αυτής της ποικιλίας, είναι δυνατό να βρεθεί ξύλο κατάλληλο για όλες τις ανάγκες. Για παράδειγμα, για θερμομόνωση και ηχοαπορρόφηση χρησιμοποιούνται ξύλα ελαφριά. Ομοίως, τα βαριά χρησιμοποιούνται για κατασκευαστικούς σκοπούς.
Στα μάτια των αρχιτεκτόνων, ωστόσο, η απλότητα και η ομορφιά του ξύλου ως νέας αισθητικής, δεν είναι μόνο μια οπτική εμπειρία.
Οι αρχιτέκτονες προσπαθούν να πάρουν τη μυρωδιά, την υφή και τη σχεδίαση του και να τις ενσωματώσουν στο αρχιτεκτονικό περιβάλλον. Το δάσος και η ξυλεία είναι μια μοναδική οικολογική αλυσίδα αξίας με μεγάλες δυνατότητες. Αυτό το φυσικό, βιώσιμο υλικό, που παράγεται από το δάσος, αποτελεί πλέον τη βάση για νέες προσεγγίσεις σε σύγχρονα προϊόντα, που μπορούν να προσαρμοστούν, ώστε να ταιριάζουν σε μεμονωμένους τύπους κτιρίων, σε ισορροπία με το περιβάλλον.  Η έλλειψη γνώσης και εμπειρίας του κατασκευαστικού κλάδου στη χώρα μας, όσον αφορά το ξύλο, έχει παραγκωνίσει το εξαιρετικό αυτό υλικό από τις δομικές κατασκευές, ενώ φαίνεται να εμφανίζεται μόνο ως αισθητικό κομμάτι αυτών.
*Ο  Δρ. Γεώργιος Νταλός είναι τεχνολόγος ξύλου και καθηγητής Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

 

Προσόψεις βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων

Posted on by admin

Χαρακτηριστικά και υλικά για τη βέλτιστη λειτουργικότητα των χώρων Οι προσόψεις των επαγγελματικών κτιρίων, που προορίζονται για δημόσια ή βιομηχανική χρήση, πρέπει να έχουν τέτοια χαρακτηριστικά, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες των εν λόγω οικοδομημάτων. Από τους Φωτεινή Δαϊλά και Γιώργο Κατσιμιλή

Σε σύγκριση με τις συμβατικές κατασκευές, οι προσόψεις των επαγγελματικών κτιρίων είναι απαραίτητο να παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στον χρόνο και στις ακραίες καιρικές συνθήκες, να παρέχουν υψηλή αισθητική και βέβαια να συμβαδίζουν με τις αρχές βιωσιμότητας. Με άλλα λόγια η πρόσοψη δεν είναι ένα κενό προσωπείο, αλλά αποτελεί λειτουργικό κομμάτι του κτιρίου, στο οποίο θα πρέπει να δίδεται η πρέπουσα προσοχή κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.
Επιλογή των υλικών

Ανάλογα με τον ρόλο και την λειτουργία, που πρόκειται να έχει κάθε κτίριο και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες, που επικρατούν στην εκάστοτε περιοχή, οι μηχανικοί καλούνται να επιλέξουν τα κατάλληλα υλικά για τις προσόψεις των έργων τους. Η επιλογή όμως είναι εξαιρετικά δύσκολη, διότι επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων και απαιτούνται ενδελεχείς μελέτες, ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Αναφορικά με τους παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των προσόψεων, μας μιλά η Μαρίνα Λάτσα, Quality Control and R&D Manager της Elval Colour: «Προκειμένου o αρχιτέκτονας να επιλέξει το κατάλληλο υλικό πρόσοψης, θα πρέπει να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες. Με ορίζοντα τη σκοπούμενη χρήση, τον τύπο δηλαδή του κτιρίου (επαγγελματικό, κατοικία, μικτός χώρος, βιομηχανικό), θα επιλέξει το υλικό πρόσοψης προσδιορίζοντας παράλληλα το χρόνο ζωής του υλικού. Για ένα βιομηχανικό κτίριο δίνεται συνήθως προτεραιότητα στα μεταλλικά προϊόντα, για τα οποία ο συνήθης χρόνος ζωής είναι 10-15 έτη, ενώ για έναν εμπορικό χώρο, επιλέγεται βαμμένο μεταλλικό υλικό με μικρότερη διάρκεια ζωής, εφόσον οι εμπορικοί και επαγγελματικοί χώροι ανακαινίζονται πιο τακτικά.

Επιπρόσθετα, με στόχο τον σωστό σχεδιασμό των υλικών (προδιαγραφές) για την επίτευξη της απαιτούμενης διάρκειας ζωής, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες. Για περιοχές π.χ. με υψηλή UV ακτινοβολία πρέπει να επιλεγούν υλικά ανθεκτικά στο UV, ενώ για περιοχές με επιβαρυμένη ατμόσφαιρα (βιομηχανικές ή παραθαλάσσιες) θα επιλεγούν υλικά ανθεκτικά στη διάβρωση για τον χρονικό ορίζοντα που απαιτείται. Στην περίπτωση των μεταλλικών υλικών, όπως τα σύνθετα πάνελ αλουμινίου, με τη σωστή προδιαγραφή βαφής, μπορεί να επιτευχθεί αντοχή στη διάβρωση και στη UV ακτινοβολία για τουλάχιστον 20-25 χρόνια». Λόγο για τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και για την αειφόρα ανάπτυξη των σύγχρονων οικοδομημάτων κάνει ο Νίκος Σιαπκαράς, Principal Architect – Co Founder του γραφείου A&S Architects. Πιο συγκεκριμένα δηλώνει: «Οι ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ενέργεια φέρνουν τον πλανήτη στα όριά του, με τα κτίρια να εντάσσονται στους μεγαλύτερους «καταναλωτές». Η κατανάλωση ενέργειας συνεπάγεται την εξάντληση των φυσικών πόρων και την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας μέσω των εκπομπών του CO2. Η κλιματική κρίση απαιτεί μια μικρή επανάσταση στον τομέα των κατασκευών.

Η αρχιτεκτονική και ειδικότερα η επιλογή των κατάλληλων υλικών για τις όψεις των κτιρίων, πρέπει να στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξη του δομημένου περιβάλλοντος και να αντιμετωπίζει τις όψεις του κτιρίου και γενικότερα το κτιριακό κέλυφος ως φίλτρο, ως επιδερμίδα, που αποτελούμενη από ευφυή υλικά, θα ελέγχει όλες τις παραμέτρους, που επηρεάζουν τη συνολική ενεργειακή κατανάλωση ενός κτηρίου και τις συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης, θα αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα, θα προσαρμόζεται στα στοιχεία του κλίματος και θα μεταλλάσσεται ανταποκρινόμενη στις συνεχείς κλιματικές μεταβολές».
Τη σημασία της καλής ενεργειακής συμπεριφοράς συνδυαστικά με την ενισχυμένη αντοχή, υπογραμμίζει ο Νικόλαος Βαϊλάκης , αρχιτέκτονας του γραφείου Vailakis & Associates: «Στο γραφείο προτιμάμε τα υλικά της θερμοπρόσοψης. Πέρα από την πολύ καλή ενεργειακή συμπεριφορά τους, δεν δημιουργούν τις γνωστές ρηγματώσεις που συμβαίνουν στα σημεία επαφών διαφορετικών υλικών (σκυρόδεμα με οπτοπλινθοδομή). Επιπροσθέτως παρέχουν προστασία στο φέροντα οργανισμό».

Οι συνεχόμενα αυξημένες ανάγκες των κτιρίων, ωθούν τους αρχιτέκτονες στην αναζήτηση νέων υλικών και «έξυπνων» λύσεων, που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς. Η τάση αυτή έχει ως συνέπεια νέες τεχνοτροπίες και συνδυασμοί να εφαρμόζονται στις προσόψεις των δημόσιων και επαγγελματικών κτιρίων, βελτιώνοντας αισθητά την λειτουργικότητα τους. Επί του θέματος σχολιάζει η Ιωάννα Κουλούρη, Architect Director στο γραφείο potiropoulos & partners: «Η εμπειρία μας σε ειδικά κτίρια και γενικότερα σε κτίρια υψηλών προδιαγραφών, μας έχει οδηγήσει πολλές φορές στην έρευνα και την εφαρμογή νέων υλικών επένδυσης του κελύφους τους. Συχνά επιλέγουμε μεθόδους ξηράς δόμησης με αρθρωτά προκατασκευασμένα στοιχεία (pre-fabricated modulars), που προσφέρουν αφενός μεγάλο εύρος επιλογών -αισθητικά (ξύλο, μέταλλο, μάρμαρο, κλπ.) και λειτουργικά (ως προς τη χρήση και τις απαιτήσεις του έργου)- και αφετέρου ευελιξία κατά την κατασκευή, χωρίς φυσικά να αποκλείουμε και τη χρήση άλλων υλικών. Μέριμνά μας είναι η επιλογή του κατάλληλου υλικού, ώστε συνδυαστικά και με τον κατάλληλο χρωματισμό να αναδειχθεί η γλυπτικότητα και η μορφολογία του κτιρίου».

Διεθνείς τάσεις
Τα τελευταία χρόνια σε διεθνές επίπεδο, παρατηρείται συνεχής προσπάθεια μέσω συστηματικών ερευνών, να αντικατασταθούν τα παραδοσιακά υλικά με νέα, πιο εξελιγμένα, τα οποία θα έχουν μεγαλύτερη μηχανική αντοχή, μειωμένο κόστος και ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση. Μέρα με τη μέρα εμφανίζονται καινούρια οικοδομήματα, που ξεχωρίζουν για το πρωτοποριακό τους κέλυφος και την υψηλή αρχιτεκτονική τους σύνθεση. Σε ανάλογο κλίμα, ακολουθώντας βέβαια τους δικούς της ρυθμούς, βρίσκεται και η Ελλάδα.

Σχετικά με τις αρχιτεκτονικές εξελίξεις στον τομέα των προσόψεων μιλά ο Ν. Βαϊλάκης: «Σε διεθνές επίπεδο παρατηρώ μια τάση για τη χρήση καινοτόμων υλικών, τα οποία δύναται να βελτιώσουν την απόδοση των κτιρίων, τόσο ενεργειακά όσο και στατικά, ενώ δύναται να μην αυξήσουν αισθητά το κόστος. Σε εθνικό επίπεδο παρατηρείται μια τάση αντικατάστασης του παραδοσιακού επιχρίσματος από ασβεστοτσιμεντοκονίαμα, (σοβά), με υλικά επικαλύψεων, όπως η θερμοπρόσοψη, πάνελ συνθετικά ή μεταλλικά, αλλά και φτιαγμένα από φυσικά υλικά».

«Παρακολουθώντας συστηματικά τα νέα έργα που υλοποιούνται και προβάλλονται σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο, είναι σαφές ότι η χρήση υλικών όπως το γυαλί, το μέταλλο, το μάρμαρο, το αλουμίνιο παραμένουν ακόμα δημοφιλή για την επένδυση των όψεων. Παρόλα αυτά παρατηρείται από πολλά αρχιτεκτονικά γραφεία -και ιδιαιτέρως από τα παγκόσμιας εμβέλειας- μία τάση προς την αναζήτηση καινοτόμων υλικών» επισημαίνει η Ι. Κουλούρη και συνεχίζει «Όλο και συχνότερα πλέον τα διεθνούς φήμης γραφεία επιλέγουν εξειδικευμένους συνεργάτες αποκλειστικά για τη μελέτη και την κατασκευή του κελύφους των έργων τους, ή ακόμα κάποια από αυτά, αναπτύσσουν τον δικό τους τομέα έρευνας και δημιουργίας νέων εξατομικευμένων υλικών, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αρχιτεκτονική σύνθεση».

Η ύπαρξη νέων οικολογικών υλικών ανοίγει τον δρόμο για την υλοποίηση αειφόρων κτιρίων, τονίζει ο Ν. Σιαπκαράς, λέγοντας: «Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό πως υπάρχει διεθνώς μια τάση να παραχθούν ολοένα και περισσότερα βιώσιμα κτίρια (Sustainable Buildings). Όλοι συμφωνούμε πως δεν υπάρχουν τέλεια υλικά, αλλά σίγουρα η επιλογή βιώσιμων υλικών, υλικών με μεγάλο κύκλο ζωής, που μειώνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις, αποτελεί βασική προϋπόθεση για μια βιώσιμη (αειφόρο) ανάπτυξη. Ειδικά αν κανείς λάβει υπόψη του, πως δυστυχώς ακόμη και σήμερα, πολλά κτίρια διαφημίζονται ως «πράσινα κτίρια», παρόλο που απέχουν πολύ από το να είναι ενεργειακά αποδοτικά και το ενεργειακό τους αποτύπωμα εξακολουθεί να επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον. Εμείς οι αρχιτέκτονες έχουμε την ευκαιρία να επιλέξουμε προσεκτικά τα κατάλληλα φυσικά, οικολογικά, ανανεώσιμα και ανακυκλωμένα υλικά, ώστε να προφυλάξουμε τον πλανήτη μας. Υλικά που θα υποστηρίζουν την βιωσιμότητα των κτιρίων».

Ιδιαιτερότητες στον σχεδιασμό
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι προδιαγραφές που πρέπει να έχουν οι προσόψεις των βιομηχανικών και δημοσίων κτιρίων, λόγω της ιδιαιτερότητας της χρήσης τους, είναι εξαιρετικά υψηλότερες. Τα επαγγελματικά κτίρια δέχονται καθημερινά μεγαλύτερες φθορές και επομένως είναι μείζονος σημασίας η εξεύρεση αρχιτεκτονικών λύσεων, με στόχο την μείωση των συγκεκριμένων καταπονήσεων. «Όταν ο αρχιτέκτονας καλείται να σχεδιάσει ένα δημόσιο ή βιομηχανικό κτίριο, καλείται αυτομάτως να υπηρετήσει ένα όραμα ερχόμενος αντιμέτωπος με μία σειρά από προκλήσεις. Τα κτίρια τέτοιων χρήσεων οφείλουν να έχουν μακρά διάρκεια ζωής με γνώμονα την αειφορία. Συνεπώς κάθε στοιχείο της σύνθεσής τους, -συμπεριλαμβανομένων των υλικών των όψεών τους- πρέπει αφενός να διέπεται από υψηλή αισθητική, αφετέρου να είναι ανθεκτικό βάσει της χρήσης για την οποία προορίζεται, να μην αλλοιώνεται από τις καιρικές συνθήκες και να αξιοποιεί τις πηγές φυσικής ενέργειας, με στόχο την επέκταση του προσδόκιμου ζωής του κτιρίου, την ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας του και φυσικά, την ει δυνατόν, εκμηδένιση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος», αναφέρει η Ι. Κουλούρη.

Η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των επαγγελματικών κτιρίων, έγκειται στις αρχές τις βιωσιμότητας, εξηγεί ο Ν. Σιαπκαράς: «Στην εποχή μας η βιώσιμη (αειφόρος) ανάπτυξη, η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας και τα κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, ορίζουν τις κλιματικές συνθήκες σε βασική παράμετρο σχεδιασμού. Συνεπώς, οι όψεις του κτιρίου, η επιδερμίδα του, αποκτούν ιδιαίτερα κομβικό ρόλο, καθώς πλέον καλούνται να υφάνουν ένα προστατευτικό μανδύα, που θα προστατεύει τους εσωτερικούς χώρους, θα ανταποκρίνεται σε ακραίες καιρικές συνθήκες, θα προσαρμόζεται και θα μεταλλάσσεται και θα προσδίδει χαρακτήρα, υφή και χρώμα στο κτίριο. Από τη στιγμή που το κλίμα μεταβάλλεται μέσα στο χρόνο, πρέπει και οι όψεις του κτιρίου να ανταποκρίνονται στις συνεχείς κλιματικές μεταβολές. Η επιλογή επομένως των κατάλληλων ευφυών βιώσιμων υλικών για τις όψεις των κτιρίων, είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά εργαλεία, που επιτρέπει να παραχθούν κτίρια, τα οποία ελαχιστοποιούν τη συνολική επιβάρυνση στο φυσικό και τεχνητό περιβάλλον, κτίρια που προστατεύουν την υγεία των χρηστών και παρέχουν βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης και παραγωγικότητας, ενώ ταυτόχρονα περιορίζουν την ρύπανση, τα απορρίμματα και την περιβαλλοντική υποβάθμιση».

Ο Ν. Βαϊλάκης επισημαίνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται κατά τη κατασκευή προσόψεων στα δημόσια κτίρια : «Ειδικά για τα δημόσια κτήρια, υπάρχει η ιδιαιτερότητα ενός δύσκαμπτου μηχανισμού συντήρησης, με αποτέλεσμα τα κτίρια να συντηρούνται ελάχιστα με το πέρασμα του χρόνου. Θα πρέπει λοιπόν ο μελετητής να το λάβει αυτό υπόψη του, ώστε να προτείνει υλικά που διατηρούνται για πολύ χρόνο ή συντηρούνται εύκολα. Υλικά τέτοια θα μπορούσε να είναι αυτά με φυσική υφή, που με το πέρασμα του χρόνου παίρνουν μια ωραία «πατίνα» ή υλικά, που με ένα απλό φρεσκάρισμα, δείχνουν σαν καινούρια. Μια πρόκληση είναι η χρήση καινοτόμων υλικών, όπως συνθετικά πάνελ, που όμως θα επιτυγχάνουν μια υψηλή αντοχή στο χρόνο».

Μελέτη περίπτωσης
Ο Αλέξης Βικέλας, αρχιτέκτων μηχανικός του γραφείου Vikelas Architects, μας παρουσιάζει την περίπτωση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή στο Παγκράτι και μας περιγράφει τις ιδιαιτερότητες και τις προδιαγραφές, που λήφθηκαν υπόψη, κατά την υλοποίηση της πρόσοψης του «δημόσιου» με την ευρεία έννοια κτιρίου.

«Το κτίριο βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και συνδιαλέγεται με την αναμορφωμένη πλατεία του ναού του Αγ. Σπυρίδωνα. Ζητήματα ασφάλειας και αντοχής των υλικών προφανώς και έπρεπε να ληφθούν υπ’ όψιν σε ένα τόσο υψηλής σημασίας κτίριο. Αυτό αφορούσε πρώτα και κύρια όλα τα υλικά που εφαρμόστηκαν στις όψεις του διατηρητέου. Χρησιμοποιήθηκαν κουφώματα αλουμινίου και υαλοστάσια υψηλής ασφαλείας, πλακίδια πολύ υψηλής σκληρότητας, πάχους 2 εκ. για την επένδυση της βάσης του διατηρητέου και υλικά antigraffiti για τις υπερκείμενες επιφάνειες επιχρισμάτων. Λόγω υψηλού κόστους, αλλά και του ελάχιστου χώρου στην ταράτσα του κτιρίου, δεν τοποθετήθηκε ανυψωτικό σύστημα για τον καθαρισμό των όψεων, προβλέφθηκαν όμως ειδικές κρυφές αναμονές στο σκελετό της ορθομαρμάρωσης για τη στερέωση μελλοντικής σκαλωσιάς. Φυσικά, ζητήματα αντοχής υλικών έπρεπε να εξετάζουμε σε κάθε κατασκευαστική εφαρμογή κατά περίπτωση, σε όλο το κτήριο και κυρίως εκεί, όπου υπήρχε μεγαλύτερη προεκτιμώμενη συχνότητα χρήσης από τους επισκέπτες. Ένα από τα δύσκολα σημεία ήταν η εφαρμογή του υπερυψωμένου δαπέδου της περιοδικής έκθεσης (που δεν έχει ανοίξει ακόμη στο κοινό)».