Μήνας: Μάρτιος 2022

Ο αστικός σχεδιασμός μπορεί να επηρεάσει ευεργετικά την λειτουργικότητα των πόλεων και να αλλάξει ριζικά τον περιβάλλοντα χώρο τους, ώστε να ανταποκρίνεται επαρκώς στις επιταγές της βιωσιμότητας και του ευ ζην των πολιτών.

Στη χώρα μας το ποσοστό αστικοποίησης είναι τεράστιο, με περίπου τον μισό πληθυσμό της Ελλάδος να κατοικεί στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Ο συνωστισμός στις μεγαλουπόλεις, συνδυαστικά με την έλλειψη χώρων αναψυχής και πρασίνου, επιφέρει προβλήματα στην καθημερινότητα των πολιτών με αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τους. Λύση στα παραπάνω προβλήματα μπορεί να δώσει ο προσεγμένος αστικός σχεδιασμός, ο οποίος λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες των κατοίκων και της πόλης ευρύτερα, μπορεί να εξασφαλίσει ένα ευχάριστο και λειτουργικό περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει ήδη προγραμματιστεί μία σειρά αναπλάσεων, που πρόκειται να αλλάξουν εντελώς το πρόσωπο της πρωτεύουσας, προσδίδοντας αέρα ανανέωσης και εκσυγχρονισμού. Η αρχιτεκτονική με τις καινοτόμες πρακτικές της μπορεί να συνδράμει καθοριστικά στην αναβάθμιση των πόλεων και να συμβάλλει στο ευ ζην των κατοίκων.

Αστικός σχεδιασμός και βιωσιμότητα
Η περιβαλλοντική κρίση είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει στις μέρες η παγκόσμια κοινότητα. Γίνονται συνεχείς προσπάθειες για να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στις πόλεις, συνθήκη η οποία αφορά σε μεγάλο βαθμό τα κτίρια και τις υποδομές γενικότερα. Η δημιουργία περισσότερων χώρων πρασίνου, θεωρείται πλέον επιτακτική ανάγκη για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Βέβαια η ύπαρξη δημόσιων χώρων, που θα ενισχύουν τις κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες των πολιτών είναι εξίσου απαραίτητη για την επίτευξη της βιωσιμότητας.

Επίκεντρο του αστικού σχεδιασμού πρέπει να είναι ο άνθρωπος, επισημαίνουν ο Αναστάσιος Τσερπέλης και ο Κωνσταντίνος Μορφούτσικος, Αρχιτέκτονες Τοπίου του Γραφείου Αρχιτεκτονικών Μελετών Utopia Landscapes. Πιο αναλυτικά δηλώνουν: «Έχοντας την εμπειρία μιας δεκαετίας στη σύνταξη μελετών ανοιχτών δημόσιων χώρων, θα επιλέγαμε να ορίσουμε ως άρτιο αστικό σχεδιασμό τον διαχρονικό και συνεχή, με προσανατολισμό τον άνθρωπο και τη σαφή επιδίωξη εξασφάλισης βασικών αναγκών αυτού. Τέτοιες ανάγκες, είναι η κοινωνική συναναστροφή και επικοινωνία, η άθληση και η επαφή του με το φυσικό περιβάλλον. Σπουδαίο θα χαρακτηρίζαμε το παράδειγμα της Νέας Σμύρνης. Πρόκειται για ένα προάστιο, το οποίο χτίστηκε βάσει ρυμοτομικού σχεδίου με καθαρά ανθρωποκεντρική στόχευση και ως αποτέλεσμα σήμερα, διαθέτει ένα ομοιογενές σύνολο ανοιχτών κοινόχρηστων χώρων, όπως πλατείες, άλση και αθλητικές εγκαταστάσεις, ομοιόμορφα κατανεμημένοι στον αστικό ιστό. Οι χώροι αυτοί υπάρχουν και διαμορφώνονται μέσα στο χρόνο, μέσα από τη διαρκή σχεδίαση».

Ο σύγχρονος αστικός σχεδιασμός θα πρέπει να ικανοποιεί αφενός τα περιβαλλοντικά κριτήρια και αφετέρου να καλύπτει τις ανάγκες των πολιτών επεξηγεί ο Νίκος Σουλάκης, Δρ. Αρχιτέκτων του Γραφείου S.ar Αρχιτέκτονες Μηχανικοί: «Ο αστικός σχεδιασμός, δηλαδή ο σχεδιασμός του δημόσιου χώρου, είναι ένα πρόσφατο γεγονός για τις ελληνικές πόλεις, οι οποίες αναπτύχθηκαν με πολεοδομικά σχέδια σχεδόν ταυτισμένα με την οικονομία της ανοικοδόμησης και την πρωταγωνιστική εισβολή του αυτοκινήτου στο αστικό γίγνεσθαι. Σήμερα, μιλώντας για αστικό σχεδιασμό εννοούμε κυρίως αστικές αναπλάσεις του δημόσιου χώρου και δευτερευόντως μελέτες αδόμητων εκτάσεων. Σε αυτή την πορεία γίνεται φανερή η συμβολή του αστικού σχεδιασμού στη βιωσιμότητα. Ο σχεδιασμός των αναπλάσεων, βάζει πλέον στο κάδρο τον άνθρωπο (με τις βιολογικές και κοινωνικές του ανάγκες) και το περιβάλλον, δύο παραμέτρους βιωσιμότητας που έλλειπαν από το αστικό τοπίο των ελληνικών πόλεων. Τα υπόλοιπα είναι απλώς σχεδιασμός, η ποιότητα του οποίου (κατά συνέπεια και η αρτιότητα) εναπόκειται στην ευαισθησία και τις δεξιότητες της εκάστοτε μελετητικής ομάδας που τον διεκπεραιώνει και στην διαχειριστική ικανότητα του φορέα που τον υλοποιεί».

Ακολούθως η Ζωή Σπηλιοπούλου, Senior Architect του Γραφείου People B, επισημαίνει τη σημασία του ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού: «Ο αστικός σχεδιασμός αφορά το δημόσιο χώρο και διαμορφώνει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας στις πόλεις. Από την απλή βόλτα, το «άραγμα» στις πλατείες και τις καθημερινές μετακινήσεις με οποιοδήποτε μέσο, μέχρι και τις συγκεντρώσεις, τις γιορτές και τις διαμαρτυρίες, ο δημόσιος χώρος είναι το επίκεντρο της αστικής ζωής. Ως υπέρμαχος του ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού, πιστεύω ότι ο επιτυχής σχεδιασμός πηγάζει από τους ίδιους τους χρήστες και αφορά δημόσιο χώρο, που όχι απλά δεν αποκλείει κανέναν, αλλά πραγματικά θεμελιώνει μια αστική ζωή, που χτίζει την αίσθηση του ανήκειν σε όλους. Η κοινωνική βιωσιμότητα έρχεται να συναντήσει τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική για τη δημιουργία μιας ολικά βιώσιμης πόλης».

«Ο αστικός σχεδιασμός είναι μία ολοκληρωμένη συνθετική μελέτη που άπτεται πολλών παραμέτρων. Ο σχεδιασμός μίας πόλης (δομημένου περιβάλλοντος και δημόσιου χώρου), συμβάλλει στην κατανόηση των παραμέτρων εκείνων που με τη σειρά τους θα διαμορφώσουν ένα πλέγμα προτάσεων για το μέλλον της. Οι προτάσεις αντλούν αναφορά από τη συλλογική μνήμη, την καθημερινότητα, τη διαχρονικότητα, τις ανάγκες, τις αντιλήψεις, τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά και το πολιτισμικό υπόβαθρο της κοινωνίας στην οποία απευθύνεται. Ο σχεδιασμός λειτουργεί ως σκηνογραφία, χαράσσοντας δομή, μορφή, δίνοντας ζωή και νόημα. Έχει τη δυναμική να δημιουργεί κίνηση, συνάντηση, στάση, αναψυχή, ανάπαυση» αναφέρει η Άννα Σκιαδά, Αρχιτέκτων DESA – PARIS, Επιμελήτρια Αρχιτεκτονικών Εκθέσεων & Σύμβουλος Τομέα Τεχνικών Έργων στην ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ Α.Ε. και συμπληρώνει «Ο άρτιος αστικός σχεδιασμός οφείλει να διατηρεί την ευελιξία των χρήσεων, να προτείνει λύσεις στοιχειώδεις, απλές, οικείες και αναγνωρίσιμες στους κατοίκους. Θα πρέπει επίσης να ανασυγκροτεί τις συνθήκες εκείνες που επιτρέπουν την ανασύσταση της κοινωνικής και πολιτισμικής οικειότητας, αποφεύγοντας στο μέτρο του δυνατού τις μονοπολιτισμικές γκετοποιήσεις και να λειτουργεί σαν φόντο μέσα από το οποίο ο καθένας αναγνωρίζει την παρουσία και την αξία του. Συγχρόνως αποτυπώνει την αισθητική της κάθε εποχής και την αντίληψη του «ωραίου» για την πόλη. Η αναγκαιότητα αστικού σχεδιασμού, στη λογική μίας ολοκληρωμένης αντιμετώπισης, συμβάλλει στη μακροβιότητα και βιωσιμότητα της πόλης».

Στη συνέχεια ο Ηλίας Παπαγεωργίου, Aρχιτέκτων και Επικεφαλής του Γραφείου PILA Studio, τονίζει ότι ο αστικός σχεδιασμός θα πρέπει να παρέχει ευελιξία και περιθώρια ανάπτυξης στην πόλη: «Ο αστικός σχεδιασμός μπορεί και πρέπει να συμβάλλει στην βιωσιμότητα των πόλεων. Ξεκινώντας από πολύ βασικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα τη μορφολογία ενός οικοδομικού τετραγώνου, επηρεάζει σημαντικά συνθήκες, όπως τον αερισμό και τον προσανατολισμό των κτιρίων και κατ’ επέκταση τις ενεργειακές τους ανάγκες. Ταυτόχρονα, η βιωσιμότητα της πόλης εξαρτάται και από την ευελιξία που έχει στο να προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες και ανάγκες. Ιδιαίτερα σήμερα με την διαρκή και ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας και των συστημάτων, πιστεύω πως ο άρτιος αστικός σχεδιασμός πρέπει να επιτρέπει την ένταξη αυτών των τεχνολογιών με ευελιξία, ώστε να υπάρχει χώρος για μελλοντική ανανέωση/αναβάθμιση».

Το ευ ζην στις μεγαλουπόλεις
Τα μεγάλα αστικά κέντρα αποτελούνται από εκατομμύρια κατοίκους, γεγονός που θέτει εμπόδια στην ύπαρξη ενός λειτουργικού και φιλόξενου περιβάλλοντος, το οποίο θα πληροί τις προϋποθέσεις για μία ποιοτική ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της. Η ψυχαγωγία, ο αθλητισμός, η άνετη και γρήγορη μετακίνηση, η κοινωνικοποίηση, οι πολιτιστικές εκδηλώσεις και η επαφή με το φυσικό περιβάλλον είναι μόνο ορισμένες πτυχές του ευ ζην, τις οποίες καλείται να καλύψει στο μέγιστο εφικτό βαθμό ο αστικός σχεδιασμός.
Το περιβάλλον της πόλης δεν πρέπει να είναι δύσκαμπτο, καθώς οφείλει να προσαρμόζεται στις υφιστάμενες ανάγκες των πολιτών, υπογραμμίζει η Ζ. Σπηλιοπούλου: «Ο αστικός σχεδιασμός οφείλει να δημιουργεί δημόσιους χώρους που να προσαρμόζονται στις αλλαγές του περιβάλλοντος, του αστικού βίου και των τάσεων της ζωής μας. Τα τελευταία δύο χρόνια, τα χρόνια της πανδημίας, πολλές πόλεις έχουν αυθόρμητα αλλάξει τον δημόσιο χώρο, ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα και στη «νέα» αστική ζωή, ενώ παράλληλα δίνει την ευκαιρία για αποστάσεις ασφαλείας ανάμεσα στους χρήστες. Αλλά και πριν από αυτό, η στροφή στην βιώσιμη μετακίνηση με τα πεζοδρομημένα κέντρα πόλεων, τους ποδηλατοδρόμους και την ελαχιστοποίηση της χρήσης ΙΧ, δημιούργησαν τη βάση για τον αστικό χώρο και το ευ ζην των πολιτών».

Μείζονος σημασίας είναι η δόμηση ενός ελκυστικού περιβάλλοντος με ποικίλα ερεθίσματα, το οποίο θα ενεργοποιεί τους πολίτες, τονίζει η Α. Σκιαδά: «Η ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου συνεχούς αναζήτησης ερεθισμάτων και εικόνων, δεν αποτρέπει και την αναζήτηση πόλων έλξεων έξω από την κατοικία του, μακριά από τις οθόνες, σε δημόσιο χώρο συνάντησης και αναψυχής, σε ένα στέκι, σε μία πλατεία, σε ένα κήπο-πάρκο. Γενικά σε ένα χώρο κοινωνικοποίησης του. Η δημιουργία μέσα από τον αστικό σχεδιασμό χώρων πολλαπλών χρήσεων και η διάχυση τους μέσα στο δομημένο περιβάλλον, η ορθολογική κατανομή τους, ως σημαντική και αναγκαία παράμετρος σχεδιασμού των νέων οικιστικών περιοχών σε αδόμητα οικόπεδα της πόλης, καθώς και του επιμέρους επανασχεδιασμού υποβαθμισμένων περιοχών, δημιουργούν τις ικανές συνθήκες, ώστε να συνδράμουν στο ευ ζην των πολιτών».

Με τη σειρά τους ο Α. Τσερπέλης και ο Κ. Μορφούτσικος δηλώνουν: «Το ευ ζην των πολιτών, όπως μπορεί να το μετουσιώσει ο σύγχρονος αστικός χώρος, θα το εντοπίζαμε στις ανάγκες για άνετη προσβασιμότητα, μετακίνηση για όλους, κοινωνική συναναστροφή, επαφή με το φυσικό περιβάλλον, έκφραση και συμμετοχή σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, δηλαδή στη δυνατότητα επιλογής και εξασφάλισης ενός εύρους επιλογών. Ο σύγχρονος σχεδιασμός των ανοιχτών χώρων κινείται στη λογική της διασφάλισης της ποιότητας ζωής των πολιτών. Επιδίωξη του σχεδιασμού του δημόσιου χώρου σήμερα είναι να είναι φιλόξενος, καλαίσθητος και μεταβλητός, να δύναται δηλαδή να εξυπηρετήσει ένα εύρος δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Θα επιλέγαμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το πάρκο Νιάρχος».

Ο αστικός σχεδιασμός για να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα δεν θα πρέπει να περιορίζεται σε μεμονωμένες παρεμβάσεις, αλλά να υπάρχει μία ολιστική προσέγγιση, διασαφηνίζει ο Ν. Σουλάκης: «Θεωρώ ότι η προσέγγιση αφορά μόνο επιτυχημένα παραδείγματα σχεδιασμού. Είναι διαφορετική η συνδρομή μεμονωμένων θυλάκων αστικού σχεδιασμού και διαφορετική η υλοποίηση ενός συγκροτημένου προγράμματος αστικού σχεδιασμού με καμβά την πόλη για το ευ ζην των πολιτών. Στην πρώτη περίπτωση, η αύρα του επιτυχημένου σχεδιασμού ευεργετεί τους άμεσους χρήστες του συγκεκριμένου χώρου, στο βαθμό που ανταποκρίνεται στις άμεσες ή ευρύτερες χρηστικές τους ανάγκες προσβασιμότητας, κοινωνικής συνάθροισης, επαφής με το φυσικό περιβάλλον κλπ.

Η δεύτερη περίπτωση ξεπερνάει το στενό πλαίσιο του design και εγγίζει άλλες ποιότητες στο ευ ζην των πολιτών. Με τη δημιουργία δικτύου δημόσιων χώρων, αναμοχλεύονται θέματα ισόρροπης και «δίκαιης» αστικής ανάπτυξης. Αποδέκτες είναι πλέον το σύνολο των πολιτών. Εκτός των στενά χρηστικών ευεργετημάτων, ο αστικός σχεδιασμός δημιουργεί νέους τόπους συλλογικής αναφοράς, συμβάλλοντας στη βελτίωση του συμ-πολιτισμού και συγχρόνως προσθέτει πολλαπλές αναπτυξιακές προοπτικές προς όφελος του συνόλου των πολιτών». Ο αστικός σχεδιασμός αποτελεί παράγοντας συνοχής και οργάνωσης διασαφηνίζει ο Η. Παπαγεωργίου: «Βασικός στόχος του αστικού σχεδιασμού είναι να δίνει συνοχή στο αστικό περιβάλλον και κατ’ επέκταση στη ζωή των πολιτών. Είναι δηλαδή ένα εργαλείο συντονισμού των απαραίτητων στοιχείων (όπως τα δίκτυα, η κυκλοφορία και ο αστικός εξοπλισμός), τα οποία κάνουν την πόλη λειτουργική και φιλική προς τους πολίτες. Είναι κάτι το οποίο νομίζω έχει μεγάλη ανάγκη η ελληνική πόλη, καθώς όλα αυτά τα στοιχεία βρίσκονται σε αντιπαράθεση στο αστικό περιβάλλον και δυσκολεύουν την καθημερινότητα των πολίτων».

Εξελίξεις και σύγχρονες πρακτικές
Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, γίνεται αντιληπτό ότι η υλοποίηση ενός άρτιου αστικού σχεδιασμού είναι μία απαιτητική διαδικασία, η οποία έρχεται αντιμέτωπη με πολλαπλές προκλήσεις. Οι σύγχρονες τάσεις και πρακτικές στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό επιδιώκουν να εξομαλύνουν τις διαδικασίες και να αποφέρουν το βέλτιστο αποτέλεσμα στην πόλη και στη ζωή των κατοίκων της.
Ο αστικός σχεδιασμός βρίσκεται σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε δημόσιου χώρου και επηρεάζεται από κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, αναφέρει ο Ν. Σουλάκης: «Όπως καταλαβαίνετε, ο αστικός σχεδιασμός δεν είναι «ξερό» design. Η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου έχει ανέκαθεν χρησιμοποιηθεί και ως δυναμικό και στρατηγικό εργαλείο οικονομικού και κοινωνικού (ανα)σχεδιασμού. Τελευταία και περιβαλλοντικού. Πάντα υπάρχει στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο μία προγραμματική παράμετρος, που οφείλει να επηρεάζει τον σχεδιασμό. Από τα πάρκα τσέπης, ως την ανάκτηση παραλιακών μετώπων δεκάδων χιλιομέτρων και από τις επεμβάσεις τύπου Χ4, ως τον ανασχεδιασμό και την ενσωμάτωση αστικών πακέτων κλίμακας Ελληνικού, το εύρος των πρακτικών που αναδύεται είναι τεράστιο και άλλο τόσο είναι το εύρος των σχεδιαστικών τάσεων. Ενίοτε πρωταγωνιστεί ο συμβολικός χαρακτήρας του χώρου, άλλοτε οι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Παράμετροι έξυπνης πόλης και νέων τεχνολογιών ενσωματώνονται στο σχεδιασμό. Ωστόσο, βασικός παράγοντας παραμένει σε όλες τις περιπτώσεις ο ρόλος που έχει ο δημόσιος χώρος στον εκάστοτε αστικό αποδέκτη. Άλλος ο δημόσιος χώρος στη Σιγκαπούρη, στο LA, στη Βαρκελώνη, στο Ναύπλιο. Άλλος σε ένα ιστορικό κέντρο, σε ένα νεόδμητο προάστειο ή σε ένα πάρκο και άλλος ο περιβάλλοντας χώρος ενός βαρύνοντος κτιρίου. Τα υπόλοιπα είναι απλώς σχεδιασμός».

Την επιρροή των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων επισημαίνει και η Α. Σκιαδά: «Η εξέλιξη του ιδιωτικού βίου, του οποίου αποτέλεσμα είναι η εξατομίκευση των αναγκών των κατοίκων της πόλης, διαμορφώνει δύο παραδοχές, που διέπουν σήμερα τις τάσεις αστικού σχεδιασμού. Αφενός την περιχαράκωση σε ένα «προσωπικό χώρο» και αφετέρου την εγκατάλειψη του δημόσιου χώρου. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, όπου «τρέχουν» η επικοινωνία και η πληροφόρηση, αμβλύνονται τα σύνορα και χάνονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πόλεων. Οι κανόνες που διέπουν την καθημερινή κοινωνικότητα προβάλλουν ένα νέο τύπο αστικού χώρου, απόλυτα ελεγχόμενου ως υποκατάστατο του παλιού, σε κλειστούς χώρους μεγάλων εμπορικών κέντρων, σε πολυκαταστήματα πολυτελείας, σε ξενοδοχεία και σε συγκροτήματα Multiplex κινηματογράφων.

Οι νέοι αυτοί χώροι επαναπροσδιορίζουν τη συλλογικότητα και την επικοινωνία, βασίζοντάς τες στην κατανάλωση. Επίσης τα νέα δεδομένα τουριστικής ανάπτυξης και ιδιωτικών επενδύσεων, διαμορφώνουν πλέον πόλεις προς αναζήτηση καταναλωτικών προτύπων και ονείρων». Περί των διεθνών τάσεων κάνει λόγο η Ζ. Σπηλιοπούλου: «Παραπάνω από 10 χρόνια πριν, ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ εισήγαγαν την έννοια του προσωρινού, όπου με χρώμα και κινητά στοιχεία δημιουργούσαν επεκτάσεις πλατειών και πεζοδρομίων, αλλά και ποδηλατοδρόμους σε σημεία που έχριζαν επείγουσας αλλαγής. Το προσωρινό είχε στόχο να αποδείξει την αναγκαιότητα για αστικό σχεδιασμό και έτσι μετατρεπόταν μέσω σωστής μελέτης σε μόνιμο. Στην Ευρώπη, η Δανία και οι Σκανδιναβικές χώρες επενδύουν στον αστικό σχεδιασμό με παραδειγματικές πλατείες.

Με την εμφάνιση των smart cities, ο αστικός χώρος εκσυγχρονίζεται, με παραδείγματα που ξεκινούν από τα smart crossings και την χρήση υλικών, που συνδράμουν στην παραγωγή ενέργειας, μέχρι την κυκλική οικονομία. Η Αθήνα, μια πόλη με μεγάλη δυναμική να μεταμορφωθεί σε σύγχρονο κέντρο αστικής ζωής, μπορεί να αντλήσει πολλά από τις πόλεις της Δυτικής Ευρώπης».
Την αξία του ολιστικού σχεδιασμού υπογραμμίζει ο Η. Παπαγεωργίου: «Είναι ιδιαίτερα σημαντικό θεωρώ, ότι ολοένα και περισσότερο στην συζήτηση για τον αστικό σχεδιασμό, η πόλη αντιμετωπίζεται ολιστικά ως ένα οικοσύστημα και λιγότερο ως ένα σύνολο μεμονωμένων στοιχείων.

Επίσης, αν μπορούσα να ξεχωρίσω μία από τις προβληματικές που επικρατούν στη συζήτηση για την πόλη, θα έλεγα πως είναι το ζήτημα της μετακίνησης (mobility). Πρέπει να καθιερωθούν νέα μέσα μεταφοράς βασισμένα στον ηλεκτρισμό ή στη χρήση ποδηλάτου και να επικρατήσει γενικότερα η λογική των γειτονιών με πιο εύκολες μετακινήσεις. Ένα δεύτερο ζήτημα είναι εκείνο της κατοικίας, καθώς αναδύονται νέα μοντέλα κατοίκησης και ανάγκες. Επίσης, σημαντικό είναι και το αίτημα πρόσβασης σε προσιτή (affordable) κατοικία, αφού ανά τον κόσμο βλέπουμε το κόστος της να αυξάνεται διαρκώς. Τέλος, αναδύονται νέα μοντέλα σχεδιασμού της πόλης πιο συμμετοχικά, όπου πολίτες μελετητές, επενδυτές και φορείς βρίσκονται στο τραπέζι για τον σχεδιασμό της πόλης».

Ο ποιοτικός και προσεγμένος σχεδιασμός μπορεί να συνδυαστεί με την εξοικονόμηση πόρων, αναφέρουν ο Α. Τσερπέλης και ο Κ. Μορφούτσικος: «Με βάση την εξειδίκευση μας στην αρχιτεκτονική τοπίου, έχουμε υιοθετήσει στο γραφείο την ανθεκτικότητα ή βιωσιμότητα (resilience). Με γνώμονα την ανθεκτικότητα, η σχεδιαστική προσέγγιση γίνεται με σεβασμό στους πόρους που διαθέτουμε, προκειμένου να υποστηρίξουμε την αναβάθμιση ενός ανοιχτού χώρου. Δηλαδή στην ανάπλαση μιας πλατείας ή ενός πάρκου, φροντίζουμε να διατηρήσουμε ότι μπορούμε, προκειμένου να προχωρήσουμε σε μια πρόταση χωρίς να έχουμε σπαταλήσει όλο το «budget» του έργου στην υποδομή.

Ωστόσο σχεδιάζουμε επιθετικά, ώστε να καλύψουμε τις ανάγκες της εποχής μας, η οποία εξελίσσεται εξαιρετικά γρήγορα, προκειμένου ο ανοιχτός χώρος να είναι σύγχρονος και ελκυστικός στον κόσμο. Ιδανικό παράδειγμα αποτελεί ο Δήμος Μοσχάτου – Ταύρου, που έχει μία συνέχεια αναβαθμίσεων των ανοιχτών του χώρων, βασισμένη σε αυτήν τη λογική και με σεβασμό προς το δημόσιο αίσθημα, αναφορικά με τη διάθεση των πόρων».