Μήνας: Μάρτιος 2022

Το μεγάλο πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών της Εσθονίας

Posted on by Λήδα Δεληγιάννη

Από τη Σοβιετική Εποχή στο 2050 Στόχος του προγράμματος είναι να αυξηθεί στο 3% ο ετήσιος ρυθμός ανακαινίσεων και να επιτευχθούν τα στάνταρ ενεργειακής επάρκειας.
Ένα πρόγραμμα προϋπολογισμού άνω των €17 εκατ. προκήρυξε το Ταλίν, για την αναβάθμιση των κατοικιών της χώρας, με στόχο κτίρια με πράσινο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και ενεργειακή αυτάρκεια. Το πρόγραμμα εντάχθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο μέτρων και δράσεων που λαμβάνει η εσθονική κυβέρνηση ώστε να επιτύχει τον εθνικό στόχο για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, κατά 80% με τιμές αναφοράς αυτές του 1990. Όπως αναφέρεται στο policy fact sheet του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τον Κατασκευαστικό Κλάδο (ESCO), η μετατροπή παλαιότερων κτιρίων σε κτίρια με ενεργειακή επάρκεια είναι παράγοντας – κλειδί για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης εντός των κτιρίων, τη διασφάλιση χαμηλότερων λογαριασμών (ρεύμα, κόστη θέρμανσης κ.ο.κ.) για τους ενοίκους, μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και υποστήριξη των εθνικών στόχων για το κλίμα.

Η καινοτόμα… προσέγγιση
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα κτίρια οικιστικής χρήσης στην Εσθονία έχουν κατασκευαστεί κατά τη Σοβιετική Εποχή (μεταξύ 1970 – 1990) και προκειμένου να αναβαθμιστούν σε κτίρια που προσφέρουν ασφάλεια, θερμική άνεση και καλές συνθήκες διαβίωσης, χρειάζονται σημαντικές παρεμβάσεις.

Μια καινοτομία του προγράμματος είναι πως οι προτάσεις που προκρίθηκαν είναι όσες προβλέπουν την αξιοποίηση τεχνολογιών των ψηφιακών κατασκευών, εισάγοντας τη χώρα στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού και του αρχιτεκτονικού – κατασκευαστικού κλάδου. Αξίζει να τονιστεί πως στο κανονιστικό πλαίσιο της Εσθονίας δεν είναι υποχρεωτική η χρήση καμίας ψηφιακής τεχνολογίας, ωστόσο η αγορά έχει ήδη υιοθετήσει τέτοιες τεχνολογίες (π.χ. ΒΙΜ, IoT) καθώς είναι γενική παραδοχή ότι έχουν ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη εξοικονόμηση πόρων (χρόνου και χρημάτων), επιτάχυνση της διαδικασίας ανακαίνισης των κτιρίων και βέλτιστη αξιοποίηση των χρημάτων των ιδιωτών αλλά και των κρατικών και κοινοτικών κεφαλαίων.

Ουσιαστικά, δηλαδή, ο ψηφιακός μετασχηματισμός υιοθετήθηκε, ήδη εδώ και δύο δεκαετίες, όχι γιατί έγινε υποχρεωτικός από το κράτος αλλά γιατί έγινε αποδεκτός από το κράτος, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες, ότι ήταν ανάγκη και λύση.

Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος:

  • Διευκόλυνση και κίνητρα για την υιοθέτηση νέων τεχνικών λύσεων για την ανακαίνιση οικιστικών κτιρίων.
  • Αναβάθμιση με στόχο την ενεργειακή επάρκεια, τη θερμική άνεση και την ποιότητα αέρα των ενοίκων.
  • Μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου.

Το ευρωπαϊκό και το εσθονικό στοίχημα
Το μέσο προσδόκιμο ζωής ενός κτιρίου είναι 50 έως 70 χρόνια. Σε όλη την Ευρώπη, ωστόσο, και στην Εσθονία ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ESCO, το 80% των κτιρίων χρησιμοποιούνται και μετά από αυτή την περίοδο (30+ χρόνια).
Η ευρωπαϊκή οδηγία 2018/844/EU6, σχετικά με τις ενεργειακές επιδόσεις των κτιρίων, συστήνει ο μέσος ρυθμός ανακαίνισης κτιρίων στα κράτη – μέλη της ΕΕ (των 27), να είναι 3%. Στην Εσθονία ο ρυθμός αυτός δεν ξεπερνά το 1%. Το «Korterelamu tehaselise rekonstrueerimise toetus» έχει στόχο τη συμμόρφωση της εθνικής νομοθεσίας με την ευρωπαϊκή οδηγία, ενεργειακή εξοικονόμηση ανά κτίριο που θα αγγίξει το 65% και όλα τα κτίρια να μετατραπούν σε ενεργειακής κλάσης C.

Τέσσερις τύποι πρότζεκτ και τα βασικά χαρακτηριστικά τους
Το πρόγραμμα υποστηρίζει τέσσερις βασικούς τύπους πρότζεκτ, καθένας εκ των οποίων σχετίζεται με συγκεκριμένη τυπολογία κτιρίων. Το standard design κάθε τύπου βασίζεται σε ιδιαίτερες προσεγγίσεις αναβάθμισης. Και οι τέσσερις τύποι έχουν στόχο την εισαγωγή νέων τεχνολογικών λύσεων όπως το laser scanning, το BIM και την προκατασκευή.

  • ‘Hruštšovka’
    Κτίρια δυο έως πέντε ορόφων, προκάτ ή με βασικό δομικό υλικό το τούβλο, με χρόνο ανέγερσης καθ’ όλη τη διάρκεια της Σοβιετικής περιόδου. Τα κτίρια δεν διαθέτουν μπαλκόνια ενώ έχουν μια έως τέσσερις εσωτερικές κλίμακες. Βρίσκονται σε όλες τις περιοχές της εσθονικής επικράτειας.
  • ‘Mustamäe’
    Κατοικίες στην περιοχή της πρωτεύουσας Ταλίν, με χρήση ενισχυμένου μπετόν. Πρόκειται για κτίρια πέντε ορόφων με δυο έως οκτώ εσωτερικές κλίμακες και μπαλκόνια σε δυο μεριές του κτιρίου. Βρίσκονται στην περιοχή Mustamäe του Ταλίν.
  • ‘Õismäe and Lasnamäe’
    Πολυκατοικίες από ενισχυμένο μπετόν, πέντε ορόφων, με δυο έως οκτώ κλίμακες και μπαλκόνια στην μια πλευρά του κτιρίου και αίθρια στην άλλη. Βρίσκονται στις περιοχές Õismäe και Lasnamäe του Ταλίν.
  • ‘Annelinn’
    Κατοικίες από πάνελ σκυροδέματος. Χαρακτηριστικό τους οι τοίχοι διαφορετικού χρώματος και πάνελ παραθύρων, με εξέχοντα τμήματα στην εμπρόσθια όψη του κτιρίου (‘waffle house’ effect). Είναι κτίρια πενταόροφα με δυο έως έξι εσωτερικές κλίμακες και χωρίς μπαλκόνια. Βρίσκονται στις περιοχές του Tartu, της επαρχείας Ida-Viru και της κεντρικής και νότιας χώρας.

Ονομασία προγράμματος: Korterelamu tehaselise rekonstrueerimise toetus
Προκήρυξη: Νοέμβριος 2020
Στοχευμένοι δικαιούχοι: Κατοικίες και διαμερίσματα
Ύψος χρηματοδότησης: 50% συνολικού προϋπολογισμού/πρότζεκτ, με μέγιστο ποσό
€1 εκατ.
Τι επιδοτείται: Κατεδάφιση κτιρίων, ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, εγκατάσταση προκατασκευασμένων στοιχείων κατά την αναβάθμιση/ανακαίνιση
Η χρηματοδότηση δίνεται μέσω του KredEx Foundation, μιας εθνικής αναπτυξιακής τράπεζας.

  • Οι επιλέξιμες εργασίες:
  • Ανακαίνιση εσωτερικής διακόσμησης, αλλαγή κουφωμάτων, αλλαγή θυρών, αναβάθμιση ή εκ νέου κατασκευή συστημάτων θέρμανσης και αερισμού.
  • Αλλαγή κουφωμάτων και οι συνεπαγόμενες εργασίες.
  • Αναβάθμιση και θερμομόνωση ταρατσών και ταβανιών και οι συνεπαγόμενες εργασίες.
  • Θερμομόνωση πατωμάτων.
  • Αναβάθμιση συστημάτων θέρμανσης για κάθε κατοικία/διαμέρισμα – Εγκατάσταση εξοπλισμού για την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
  • Εγκατάσταση ανελκυστήρα και ραμπών για διευκόλυνση της κινητικότητας εντός των κτιρίων.
  • Κατασκευή μπαλκονιών και αιθρίων και συνεπαγόμενες εργασίες.
  • Κατασκευή συστημάτων αερισμού.
  • Εγκατάσταση και αναβάθμιση συστημάτων νερού και λυμάτων.
  • Αναβάθμιση ηλεκτρολογικών συστημάτων στους κοινόχρηστους χώρους.

Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα
Έχουν υποβληθεί 50 προτάσεις
Συνολικός προϋπολογισμός προτάσεων
€30,54 εκατ.
Έχουν εγκριθεί
29 προτάσεις
Συνολικός προϋπολογισμός εγκεκριμένων προτάσεων
€14,86 εκατ.
Προβλεπόμενη ενεργειακή εξοικονόμηση: 6,447 kWh/(m²a)

Η σημασία του storytelling στο design ενός ξενοδοχείου

Posted on by Architect Mag Editor

Νέες προκλήσεις για την αρχιτεκτονική και το interior design Οι ιδρυτές του Destsetters εξηγούν πώς ο Storytelling Σχεδιασμός «ξεκλειδώνει» τη δημιουργικότητα του αρχιτέκτονα. Αν επιχειρούσαμε να καταγράψουμε τις σημαντικότερες ξενοδοχειακές τάσεις που ισχύουν το 2022, οι οποίες αποτελούν και τη νέα πραγματικότητα για τον κλάδο, αυτές θα ήταν σίγουρα η ενίσχυση μιας πιο ευσυνείδητης επιχειρηματικότητας που ακολουθεί περισσότερο αειφόρες και τεχνολογικά καινοτόμες λύσεις, αλλά και η αναζήτηση νέων και αυθεντικών εμπειριών από τους ταξιδιώτες κατά τη διάρκεια της διαμονής τους σε ένα κατάλυμα.

Καθώς ένα ξενοδοχείο αποτελεί σημείο αναφοράς της ταξιδιωτικής εμπειρίας, η απαίτηση για προσδιορισμό ενός στρατηγικά προδιαγεγραμμένου concept με ξεκάθαρο αφήγημα (narrative) που θα οδηγήσει σε μια storytelling εμπειρία διαμονής, γίνεται ολοένα και πιο έντονη – έως και απαραίτητη – για την επιχειρηματική του επιτυχία. Από τι καθορίζεται, όμως, η «ιστορία» ενός ξενοδοχείου και πώς αυτή επηρεάζει τη διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξής του;

Η σημασία της στρατηγικής στον καθορισμό της «ιστορίας» ενός ξενοδοχείου
Ας ξεκινήσουμε με μια αναδρομή στη συνήθη διαδικασία σχεδιασμού ενός ξενοδοχείου. Αρχικά, ο επενδυτής συγκεντρώνει τα βασικά στοιχεία του οικοπέδου ή του υφιστάμενου κτιρίου, τα δεδομένα που προκύπτουν από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα (εάν υπάρχει) και, σε κάποιες περιπτώσεις, μια αρχική ιδέα της γενικής κατεύθυνσης του νέου καταλύματος, και απευθύνεται κατευθείαν στον αρχιτέκτονα ζητώντας του να σχεδιάσει το νέο προϊόν, έχοντας συνήθως ως βασική προϋπόθεση την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής δυναμικότητας σε αριθμό δωματίων.

Τα δεδομένα αυτά, όμως, δεν είναι πλέον επαρκή για να στηρίξουν την υλοποίηση ενός ξενοδοχειακού έργου, με αποτέλεσμα ο αρχιτέκτονας να οδηγείται τις περισσότερες φορές σε ένα εντυπωσιακό μεν αποτέλεσμα, με ισχυρό design concept, στο οποίο, όμως, δεν είναι απαραίτητα σαφές το αφήγημα του καταλύματος και η κατεύθυνση της εμπειρίας που προσφέρει, αφού δεν έχουν καθοριστεί εκ των προτέρων τα βασικά εμπορικά του χαρακτηριστικά. Το γεγονός αυτό είναι πολύ λογικό, καθώς στις περισσότερες των περιπτώσεων απουσιάζει το απαραίτητο brief της επένδυσης που θα έπρεπε να παραδίδεται στην αρχιτεκτονική ομάδα πριν αρχίσει τις οποιεσδήποτε μελέτες ή εργασίες.

Το brief αυτό, που αποτελείται από μια λεπτομερή ταξιδιωτική έρευνα για τα στοχευμένα κοινά και τα traveler personas, τον επιλεγμένο ανταγωνισμό, αλλά και τα δεδομένα της υπάρχουσας ζήτησης και των μελλοντικών τάσεων, δίνει τα απαραίτητα στοιχεία που θα προσδιορίσουν τα επιθυμητά χαρακτηριστικά του νέου καταλύματος, όπως για παράδειγμα τη διαβάθμιση των τύπων δωματίων, τη λογική των κοινόχρηστων εγκαταστάσεων (facilities), την κεντρική ιδέα της ιστορίας και του αφηγήματος, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ατμόσφαιρα του καταλύματος, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της εμπειρίας, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα ελκυστικό κατάλυμα ως προς το ταξιδιωτικό κοινό που επιθυμούμε να προσεγγίσουμε.

Η «μετάφραση» του Ξενοδοχειακού Concept σε Storytelling Σχεδιασμό
Συνοψίζοντας όλη την παραπάνω διαδικασία στον όρο “Ξενοδοχειακό Concept”, ο Storytelling Σχεδιασμός ξεκινάει να αποκτά υπόσταση αφού όλες οι εμπλεκόμενες ομάδες (τόσο η αρχιτεκτονική ομάδα όσο και οι εμπλεκόμενοι interior, landscape και lighting designers) καλούνται να σχεδιάσουν ένα ολοκληρωμένο brand που απευθύνεται σε συγκεκριμένα κοινά και να αφηγηθούν τη μοναδική του ιστορία μέσω του σχεδιασμού των χώρων αλλά και του καθορισμού της συνολικής του ατμόσφαιρας. Αν και, εκ πρώτης όψεως, μπορεί να φαίνεται ότι το καθορισμένο ξενοδοχειακό concept που απαιτεί έναν Storytelling Σχεδιασμό θα μπορούσε να «περιορίσει» το αρχιτεκτονικό έργο, αλλά και τη δημιουργικότητα του ίδιου του αρχιτέκτονα, στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Μέσω του Storytelling ουσιαστικά απαντώνται τα περισσότερα τεχνικά ερωτήματα σε σχέση με τις ανάγκες των ταξιδιωτικών κοινών που στοχεύει η επιχείρηση και παραδίδεται στον αρχιτέκτονα τόσο η μοναδική κεντρική ιδέα της διαμονής στο κατάλυμα όσο και το hotel brand DNA –οι βάσεις, δηλαδή, πάνω στις οποίες πρέπει να στηριχθεί προκειμένου να αναπτύξει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του καταλύματος, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη μοναδικότητα του έργου.

H μεγαλύτερη πρόκληση εδώ έγκειται στον πρωταρχικό σχεδιασμό, όχι σε όρους αισθητικής και υλικότητας, αλλά κυρίως ως προς τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης ατμόσφαιρας και της προδιαγραφής ενός συνόλου μοναδικών εμπειριών που θα ζήσει ο ταξιδιώτης ήδη από τη στιγμή του check-in. Με απλά λόγια, αν και το έργο γίνεται πιο απαιτητικό σε επίπεδο απόδοσης της συγκεκριμένης ιδέας που φέρει μαζί του το Concept, ο σχεδιασμός διευκολύνεται σημαντικά, αφού ο αρχιτέκτονας έχει στα χέρια του όλα τα απαραίτητα δεδομένα για να κατανοήσει τη συνολική στρατηγική κατεύθυνση αλλά και πλήρη εικόνα για όλα τα σημεία με τα οποία η επιθυμητή εμπειρία συνδέεται με τον σχεδιασμό του καταλύματος.

Η σημασία του Storytelling Σχεδιασμού στην εμπειρία του ταξιδιώτη
Έχοντας ένα κατάλυμα σχεδιασμένο σύμφωνα με την «ιστορία» που θέλει να αφηγηθεί, αλλά και το ιδιαίτερο concept διαμονής που θέλει να προσφέρει, η μοναδική του ατμόσφαιρα οδηγεί σε μια βιωματική εμπειρία η οποία αποτυπώνεται στη μνήμη των ταξιδιωτών αλλά και στις κριτικές των επισκεπτών, χτίζοντας τον «μύθο» του νέου καταλύματος. Αυτή είναι ακριβώς και η σημασία του όρου «Storytelling Design», το οποίο δεν σχεδιάζει απλώς χώρους και αντικείμενα αλλά εμπειρίες και αναμνήσεις.

Επιστρέφοντας, λοιπόν, στην αρχική διατύπωση περί ταξιδιών εμπειρίας, τα βασικά κριτήρια επιλογής ενός καταλύματος, πέραν της τοποθεσίας, της τιμής και του design, είναι πλέον η μοναδικότητα και οι προσφερόμενες εμπειρίες, που αποτελούν και καθοριστικά στοιχεία για τη λήψη της τελικής απόφασης από τον ταξιδιώτη. Στο σημείο αυτό αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο η σημασία του Storytelling Σχεδιασμού, αφού είναι αυτός που θα αποτυπωθεί φωτογραφικά και θα επικοινωνήσει τη μοναδική ταυτότητα του καταλύματος στα κανάλια πωλήσεων, κάνοντάς το να ξεχωρίζει από τον ανταγωνισμό, εξασφαλίζοντας παράλληλα την εμπορική του επιτυχία. Απαντώντας, λοιπόν, στο ερώτημα της σημασίας του Storytelling Σχεδιασμού για τους ταξιδιώτες, θα λέγαμε ότι είναι αυτό το στοιχείο που τους βοηθάει, όχι μόνο να ονειρευτούν το ταξίδι τους, αλλά και να δημιουργήσουν μοναδικές αναμνήσεις.

Κλείνοντας
Με τα διεθνή ξενοδοχειακά brands να λανσάρουν ολοένα και περισσότερα conceptual ξενοδοχεία, όπως για παράδειγμα η Marriott με τη συλλογή Autograph Collection, είναι φανερό ότι ο Storytelling Σχεδιασμός θα αποτελέσει το κύριο χαρακτηριστικό του Ξενοδοχειακού Design, αφού η ανάγκη διαφοροποίησης είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Ταυτόχρονα, καθώς ο ανταγωνισμός στα ξενοδοχεία αναμένεται να είναι μεγαλύτερος από ποτέ, οι επενδυτές καλούνται να διαμορφώνουν ολοκληρωμένες ομάδες με hotel concept makers, αρχιτέκτονες, interior designers, αλλά και ειδικούς σχεδιαστές, όπως μελετητές φωτισμού και τοπίου, αφού τα καταλύματα πρέπει να πληρούν υψηλά κριτήρια τόσο σε σχεδιαστικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο στρατηγικής και εμπορικής λογικής, προκειμένου να διασφαλίσουν μια βιώσιμη και επικερδή λειτουργία.

Ο Νίκος Σ. Μοράντης και ο Ζένιος Ζένιου είναι ιδρυτές του Destsetters και υπεύθυνοι στρατηγικής στα νέα Ξενοδοχειακά Concepts που προδιαγράφει η εταιρεία σε συνεργασία με νέους Επενδυτές αλλά και συνεργαζόμενα αρχιτεκτονικά γραφεία.

Νέο E-showroom φυσικών πετρωμάτων & επιφανειών από τη Stonetech

Posted on by Γιάννης Πισπιρίγκος

Η Stonetech, κορυφαία εταιρεία στον χώρο των φυσικών πετρωμάτων, μαρμάρων και τεχνητών επιφανειών, λανσάρει νέο e-showroom φυσικών πετρωμάτων και επιφανειών, το stonetechb2b.com, με στόχο να προσφέρει στους πελάτες της σε Ελλάδα και εξωτερικό μοναδικά προϊόντα από κορυφαία λατομεία, ενώ πρόσφατα άνοιξε τις πόρτες του νέου εκθεσιακού της χώρου στην Οινόη, συνολικής έκτασης 3.500τμ.

Ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες ανάγκες του κλάδου, η εταιρεία, επενδύει στον ηλεκτρονικό εκθεσιακό χώρο με σκοπό να διασυνδέσει ψηφιακά τους πελάτες της, αλλά και τους επαγγελματίες του κλάδου, με τα κορυφαία προϊόντα της, όπως όγκους, πλάκες και ειδικές διαστάσεις φυσικών πετρωμάτων και τεχνητών επιφανειών.

Τα φυσικά πετρώματα που διατίθενται προς έκθεση και πώληση μέσα από τo stonetechb2b.com, προέρχονται τόσο από τα λατομεία της Stonetech όσο και από συνεργαζόμενα με αυτήν, επιλεγμένα λατομεία.

Στην πλατφόρμα μπορούν να εγγραφούν επαγγελματίες από τον κλάδο των φυσικών πετρωμάτων, κατασκευαστικές και τεχνικές εταιρείες, αρχιτέκτονες και διακοσμητές ώστε να εξερευνήσουν τα υλικά και να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους για ειδικές διαστάσεις και εφαρμογές.

Παράλληλα η νέα πλατφόρμα φιλοξενεί περιεχόμενο και ενημερωτικό υλικό γύρω από τα φυσικά πετρώματα και τη χονδρική και εξαγωγική δραστηριότητα της εταιρείας.

Με αφορμή την έναρξη εμπορικής λειτουργίας του νέου e-showroom, o Διευθύνων Σύμβουλος της Stonetech, Νίκος Γωνιανάκης δήλωσε: «Ο κόσμος μας αλλάζει και ο κλάδος μας οφείλει να ακολουθήσει τις εξελίξεις για να προσφέρει περισσότερες δυνατότητες στους επαγγελματίες. Το e-showroom μας είναι μία καινοτομία που, πέρα από την ανάπτυξη των εμπορικών μας δυνατοτήτων, ορθώνει το ανάστημα σε απροσδιόριστους παράγοντες, όπως είναι οι συνέπειες της πανδημίας, που έπληξαν σε μεγάλο βαθμό τις συναλλαγές, μεταξύ άλλων και λόγω της έλλειψης δυνατότητας μετακίνησης. Παράλληλα, ο νέος εκθεσιακός χώρος μας θα είναι στη διάθεση των συνεργατών μας για να μπορούν να δουν και από κοντά τα υλικά που αναρτώνται στην πλατφόρμα μας, αλλά και πολλά άλλα φυσικά πετρώματα και τεχνητές επιφάνειες. Πρόκειται για δύο σημαντικές επενδύσεις της εταιρείας μας, που καλύπτουν σημαντικά κενά και μας κάνουν ιδιαίτερα υπερήφανους».

Παθητικό Κτίριο: Σχεδιάζοντας σήμερα τα κτίρια του μέλλοντος

Posted on by Λήδα Δεληγιάννη

Επιτρέψτε μου μια μικρή «λογοτεχνική» παρεκτροπή. Υπόσχομαι να μη διαρκέσει πολύ! Όταν διάβασα για πρώτη φορά τον όρο «Παθητικό Κτίριο», μου ήρθε στο μυαλό το ρήμα «πάσχω». Γιατί να προσπαθήσει κάποιος για κάτι που πάσχει; αναρωτήθηκα. Και άρχισα να διαβάζω. Μετά από αρκετό διάβασμα και ένα virtual στρογγυλό τραπέζι μέσα από τις συνεντεύξεις με 5 exceptional επαγγελματίες: Gernot Vallentin, Μάριο Γκονζάλες, Μαρία Καλτσά, Μαργαρίτα Λεμονή, Λεωνίδα Νάσση… είδα τη διάσταση εκείνη που διαμορφώνει τις έννοιες της «συμ-πάθειας» (compassion), δηλαδή ένα κτίριο που «ζει» μαζί με τους εν-οίκους του, προσφέροντας υψηλή αίσθηση άνεσης και ποιότητας αέρα, συμβάλλοντας στην ευκρασία και τελικά στην ευζωία των ανθρώπων που ζουν σε αυτά.

Με βάση το παραπάνω (Πίνακας ΠΚ1), είναι προφανή τα οφέλη του ΠΚ στη δεδομένη εποχή της (εκρηκτικής) ανόδου των τιμών ενέργειας. Δεν περιορίζονται, όμως, σε αυτό: η αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής που προσφέρει, η δημιουργία κοινοτήτων από τους ενοίκους τους, το ελκυστικότερο της επένδυσης σε ΠΚ έναντι των συμβατικών (κάθε κλίμακας), η εγγύηση ποιότητας (λόγω ελέγχου προτύπων κατά την κατασκευή) και – φυσικά – η υψηλή αρχιτεκτονική ελευθερία που προσφέρει είναι στα θετικά που πρέπει να συνυπολογιστούν.

Μπορούμε να έχουμε affordable Παθητικά Κτίρια;
Εν αρχή ην… το κόστος, όπως είναι αναμενόμενο, οπότε η ερώτηση αν μπορούμε τελικά να έχουμε ΠΚ με budget που δεν αφορά τους λίγους δεν θα μπορούσε παρά να γίνει σε όλους. Διαβάστε τις απαντήσεις τους στα κίτρινα πλαίσια.

ΠΚ και αρχιτεκτονική στην πράξη
Κατοικίες, πολυκατοικίες, συγκροτήματα κατοικιών, σχολεία… Οι εφαρμογές των αρχών του ΠΚ μπορούν να γίνουν στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και ανασχεδιασμό κτιρίων κάθε χρήσης. Κάθε project έχει να κομίσει μια σημαντική – και αξιοποιήσιμη – εμπειρία.
Η «… ολιστική προσέγγιση στην μελέτη ενός κτιρίου που αποτελεί και την βάση σχεδιασμού μας. Η σχεδίαση αφενός έχει σαν βασικό άξονα την βιοκλιματική αρχιτεκτονική, και αφετέρου την αρμονική ένταξη και κάλυψη των αναγκών του χρήστη στους χώρους που θα παραχθούν, ισορροπώντας πάντα μεταξύ αισθητικής και βιώσιμου σχεδιασμού» αναφέρει ο Λεωνίδας Νάσσης ως προς την συνολική προσέγγιση σχεδιασμού κάθε αρχιτεκτονήματος, με τις αρχές του ΠΚ.

«Αποφεύγονται μεταξύ άλλων φαινόμενα μούχλας, μεγάλης διαφοράς θερμοκρασίας μέσα στο χώρο (πχ μεταξύ επιφάνειας παραθύρου και τοίχων της αίθουσας), μετάδοση μικροβίων και ιών, αλλά κυρίως μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (ppm CO2). Επομένως ένα ΠΚ μπορεί να δημιουργήσει τον πλέον κατάλληλο χώρο για την σωστή ανάπτυξη και εκπαίδευση των επόμενων γενεών, να ανταπεξέλθει εξαιρετικά στις ανάγκες της πολιτείας εν μέσω πανδημίας, καθώς και να καλλιεργήσει και ευαισθητοποιήσει την πολιτεία να σε θέματα σεβασμού του περιβάλλοντος» αναφέρει η Μαργαρίτα Λεμονή, αναδεικνύοντας το διπλό οικονομικό και παιδευτικό όφελος κατά το σχεδιασμό Παθητικών Σχολείων.Την εμπιστοσύνη που έδειξαν οι επίδοξοι ιδιοκτήτες στο εγχείρημα της πρώτης Παθητικής Πολυκατοικίας στην πρωτεύουσα επισημαίνει η Μαρία Καλτσά: «Η εμπειρία μου ήταν απόλυτα θετική όσον αφορά στους ανθρώπους που εμπιστεύθηκαν το εγχείρημα. Σαν αρχιτέκτων απλά επιβεβαίωσα αυτό που γνώριζα, ότι οι μετασχηματισμοί που έρχονται στο πως πλέον θα σχεδιάζουμε και θα οικοδομούμε, θα είναι απολύτως ανατρεπτικοί».

Νοτιότερα, στην ελληνική περιφέρεια «πρόσφατα, παρατηρήσαμε κατά το σχεδιασμό μίας παθητικής κατοικίας στη Μάνη, πως τα μεγέθη και οι αναλογίες των κουφωμάτων και το βάθος των λαμπάδων που προέρχονται από το πάχος των τοίχων μας προσέφεραν επαρκή φωτισμό αλλά και επαρκή σκίαση για την αποφυγή υπερθέρμανσης, όπως επίσης η θερμική μάζα των τοπικών υλικών συνείσφερε ευεργετικά στις ανάγκες ψύξης της» σημειώνει από την εμπειρία του ο Μάριο Γκονζάλες.

Αλλά και στο Μόναχο της Γερμανίας, η εμπειρία του Gernot Vallentin δεν διαφέρει: «Όλοι οι ένοικοι Παθητικών Κατοικιών έχουν μια πολύ θετική εμπειρία… Οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές εκτιμούν ιδιαίτερα την καλή ποιότητα αέρα που έχουν στο σπίτι ή το διαμέρισμά τους χάριν στον ελεγχόμενο αερισμό των χώρων διαβίωσης, που είναι βασικός στο concept της Παθητικής Κατοικίας». «Οι άνθρωποι είναι πολύ χαρούμενοι να ζουν σε ένα σπίτι που καταναλώνει πολύ λίγη ενέργεια, αντλεί ενέργεια από τον ήλιο και δημιουργεί ένα πολύ καλό αίσθημα κατά το ζην. Οι κάτοικοι ΠΚ δηλώνουν περήφανοι για τα σπίτια τους γιατί επιτυγχάνουν και τον στόχο τους: ενώνει και δημιουργεί μια ευρύτερη κοινότητα».

Η αχίλλειος πτέρνα του κανονιστικού πλαισίου…
…ή για την ακρίβεια της έλλειψης αυτού. «Ο ΚΕΝΑΚ που σχεδιάστηκε προ 12ετίας δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες για καλύτερα κτίρια και πρέπει να αναθεωρηθεί στο σύνολο του. Κύριο πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη υποχρέωσης πιστοποιήσεων της πραγματικής συμπεριφοράς των κτιρίων, που επιτρέπει “ενεργειακές αυθαιρεσίες”. Άλλο εμπόδιο είναι η αδυναμία πλήρους αξιοποίησης του κινήτρου αυξημένου συντελεστή που προσφέρεται λόγω έλλειψης του αναγκαίου όγκου οικοδομής» μας αναφέρει η κα Καλτσά. Και αυτό τη στιγμή που, όπως εξηγεί ο κ. Νάσσης «σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κοινοτικές οδηγίες τα νέα κτίρια θα κατατάσσονται υποχρεωτικά στην Α’ ενεργειακή κατηγορία (ΚΕΝΑΚ)». Επιπλέον, σύμφωνα με τη κα Καλτσά προς υιοθέτηση βαίνει η οδηγία της ΕΕ 2021/0426, που σημαίνει ότι «… από 1/1/30 όλα τα νέα κτήρια θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης».

ΠΚ και προσέλκυση επενδυτών
Με το επενδυτικό ρεύμα που έχει ανακινήσει η αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, ενδιαφέρον αποτελεί κατά πόσον ένα ΠΚ θα μπορούσε να ιντριγκάρει ή να αποτρέψει τους επενδυτές. Με το κόστος της ενέργειας σε διαρκή άνοδο, ζητούμενο των χρηστών των – πάσης φύσης και χρήσης – κτιρίων θα είναι η ενεργειακή τους αναβάθμιση ώστε να περιορίζονται τα κόστη κατά τη χρήση.

Δεδομένων των προαναφερθέντων συνθηκών στο κανονιστικό πλαίσιο (έστω και αν δεν έχουν φτάσει ακόμη στην Ελλάδα), φαίνεται πως τα ΠΚ και εν γένει τα κτίρια nZEB μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό κίνητρο επιλογής για επίδοξους αγοραστές και επενδυτές, συνυπολογίζοντας και τις σχεδιαζόμενες φορολογικές παρεμβάσεις. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της κας Καλτσά ότι «τα αμέσως επόμενα χρόνια θα δημιουργηθεί μια αγορά κλίμακας που θα αξιοποιεί καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, σχήματα ΣΔΙΤ κ.ά.».
«Αποτυπώνεται ήδη μια τάση για επενδύσεις σε κτίρια με μεγάλο οικονομικό όφελος κατά τη λειτουργία, οπότε τα “καλύτερα” κτίρια θα αποκτήσουν ένα κοινό επενδυτών αγοραστών. Θα δούμε μετακίνηση από τις λίγες “πολυτελείς” περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις εμβληματικών κτηρίων σε μαζικές, με ζητούμενο την τεκμηριωμένα και αξιόπιστα σχεδιασμένη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας» προσθέτει.

Υλικά, ελληνικό κλίμα και αισθητικό αποτέλεσμα
Στο ερώτημα «μπορεί η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική παράδοση κάθε τόπου να ενσωματωθεί στις αρχές σχεδιασμού των Παθητικών Κτιρίων;», ο Mario Gonzalez μας δίνει το flip side του «νομίσματος»: «Δεν χρειάζεται. Μπορεί ο σχεδιασμός των παθητικών κτιρίων να ενσωματωθεί στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική!». «Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι εξ’ ορισμού βιοκλιματική, ακριβώς γιατί αποτελεί τον τρόπο που ο άνθρωπος εξημέρωνε τα στοιχεία της φύσης έτσι ώστε να δημιουργήσει έναν τόπο ασφαλή, όταν δεν είχε ακόμα πρόσβαση σε υψηλής τεχνολογίας συστήματα ή καύσιμα υψηλής απόδοσης» συνεχίζει.

Η (εμπειρική) γνώση για τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε τόπου και η προσαρμογή σε αυτές, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση συμβατικών και καινοτόμων υλικών, φαίνεται πως μπορούν να υπηρετήσουν άριστα το παγκόσμιο αιτούμενο της αειφορίας (sustainability) σε συνδυασμό με το άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα. Και τα ΠΚ δεν αποτελούν εξαίρεση. Το αντίθετο μάλλον. «Ο αρχιτέκτονας οφείλει λοιπόν να δημιουργήσει ένα κτίριο με υψηλή αισθητική, να το προσαρμόσει στα εκάστοτε κλιματικά δεδομένα και ανάγκες και να συμβάλλει στη δημιουργία ενός θερμικά άνετου χώρου χειμώνα και καλοκαίρι» σύμφωνα με την κα Λεμονή.

«Δεν θα έλεγα ότι υπάρχουν σύγχρονες τάσεις και νέα υλικά ως προς την κατασκευή κτιρίων nZEB. Πέρα από τα μηχανολογικά, θεωρώ ότι χρησιμοποιούμε τα ίδια υλικά που χρησιμοποιούνται τις τελευταίες δυο δεκαετίες τουλάχιστον… Οι εκάστοτε περιορισμοί που προκύπτουν αντιμετωπίζονται ευκολότερα έχοντας πλέον ως υπόβαθρο την τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί…» αναφέρει ο κ. Νάσσης.

Και φαίνεται πως η Ελλάδα αποτελεί ιδανικό τόπο για την απόκτηση εμπειρίας και τεχνογνωσίας, λόγω της τεράστιας ποικιλίας στις κλιματολογικές συνθήκες. «Υπάρχουν πολλά διαφορετικά κλίματα στην Ελλάδα. Από τα βουνά της Ηπείρου, στην ενδοχώρα και τα νησιά στην Μεσόγειο και το Αιγαίο πέλαγος. Το Παθητικό Σπίτι ανταποκρίνεται σε όλες αυτές τις κλιματικές ζώνες. Στη μια ζώνη το ΠΚ χρειάζεται μεγαλύτερη μόνωση, σε άλλη μικρότερη, το ίδιο ισχύει και για το μέγεθος των παραθύρων και για τα μεγέθη των συστημάτων θέρμανσης. Το κτίριο σε κάθε περίπτωση προσανατολίζεται και προσαρμόζεται στο εκάστοτε κλίμα και τελικά γίνεται φιλικό προς αυτό» σύμφωνα με τον κ. Vallentin.
Και αν αυτό δεν είναι ο ορισμός της συμ-πάθειας, τότε ποιος είναι;… να καταλήξω εγώ.

Μαρία Καλτσά
*Αρχιτέκτων, Μελετητής Παθητικών Πολυκατοικιών, Κτιριακών και Έργων Ανάπλασης, Πρώην Γενική Γραμματέας Χωροταξίας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Αθήνα
«Συγκρινόμενο με ένα συμβατικό είναι τόσο πολύ οικονομικότερο κατά τη λειτουργία του που το αυξημένο αρχικό κόστος κατασκευής 5-8% αποσβένεται πολλαπλά από τη χρήση και συντήρησή του, προσφέροντας υπεραξία και ασύγκριτα υψηλότερο επίπεδο άνεσης και ποιότητας αέρα στο εσωτερικό του. Δεν είναι τυχαίο πως τα παθητικά κτήρια έχουν την πιο απαιτητική ενεργειακή πιστοποίηση στον κόσμο. Έτσι ελαχιστοποιούν το performance gap, την απόκλιση δηλαδή μεταξύ προβλεπόμενης και πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας, που αποτελεί το αδύνατο σημείο των εθνικών κανονισμών».

Μαργαρίτα Λεμονή
*Αρχιτέκτων Μηχανικός, Certified Passive House Designer, μέλος ΕΙΠΑΚ, με ειδίκευση στο Σχεδιασμό Παθητικών Κτιρίων και Σχολείων, Μόναχο
«Ένα κτίριο, σχεδιασμένο και υλοποιημένο με βάση το πρότυπο του παθητικού Κτιρίου, ίσως χρειάζεται μια λίγο μεγαλύτερη αρχική επένδυση, που στη συνέχεια μπορεί να την αποσβέσει σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα. Επιπλέον εκτός από τον σωστό σχεδιασμό στην περίπτωση του παθητικού κτιρίου ελέγχεται και η κατασκευή, πράγμα που οδηγεί σε αποφυγή πολλών λαθών. Συνεπώς ένα πιστοποιημένο παθητικό κτίριο όχι μόνο είναι πιο affordable από ένα υφιστάμενων προδιαγραφών, αλλά εμπνέει και σιγουριά στους χρήστες του για την ποιότητα και την άνεση που προσφέρει»

Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ)
«Πολλοί μας κατηγορούν ότι εμείς του Παθητικού Κτιρίου δεν τα πάμε καλά με τους αρχιτέκτονες γιατί περιορίζουμε την δημιουργικότητά τους, τους επιβάλλουμε σπίτια-κουτιά, τους μιλάμε συνεχώς για θερμογέφυρες και μηχανικούς αερισμούς και δεν τους αφήνουμε να κάνουν το όραμα τους πράξη για έναν ευχαριστημένο πελάτη. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Εμείς είμαστε αυτοί που απαλλάσσουμε εντελώς τους αρχιτέκτονες από το άγχος της ενεργειακής συμπεριφοράς της κάθε μολυβιάς που τραβάνε σε ένα σχέδιο χωρίς κανένα περιορισμό. Με τα εργαλεία και τη γνώση που διαθέτουμε, και την πιστοποίηση που προσφέρουμε, εγγυόμαστε τόσο στους αρχιτέκτονες όσο και στον τελικό πελάτη το άριστο αποτέλεσμα κτιρίου της ύψιστης ενεργειακής απόδοσης στη βέλτιστη σχέση κόστους- οφέλους».

Λεωνίδας Νάσσης
*Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιδρυτής του ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΝΑΣΣΗΣ SUSTAINABLE ARCHΙTECTURE PASSIVE HOUSE DESIGN, Certified Passive House Designer, μέλος ΕΙΠΑΚ, Θεσσαλονίκη
«Η ενεργειακή φτώχεια είναι κάτι που κανείς δεν περίμενε 20 χρόνια πριν, αλλά είναι πια γεγονός. Πλέον, βασικός άξονας σχεδιασμού μιας οποιασδήποτε χρήσης κτιρίου, είναι, αδιαμφισβήτητα, το ενεργειακό αποτύπωμά του και κατά συνέπεια η εξοικονόμηση ενέργειας. Θα μπορούσα με βεβαιότητα να πω ότι ένα νέο ΠΚ θα κατανάλωνε το 1/6 σε σχέση με ένα νέο κτίριο, και σίγουρα το 1/12 σε σχέση με ένα κτίριο που έχει κτιστεί μετά το 2000. Ουδείς λόγος σύγκρισης με κτίρια της δεκαετίας του 70’ που υπήρχε έλλειψη κανόνων θερμομόνωσης».

Βασίλης Μπαρτζώκας: Η θέση της αρχιτεκτονικής στη νέα πραγματικότητα

Posted on by Λήδα Δεληγιάννη

O Βασίλης Μπαρτζώκας, επιμελητής, Creative Director και Production Designer του the Architect Show, σε διοργάνωση MEDEXPO, μας μιλά για το project «Architects Talk» που διερευνούσε τη νέα πραγματικότητα και τη θέση της αρχιτεκτονικής σε αυτήν.

Designing for… designers. Τι προκλήσεις αλλά και ποιο το πεδίο εμπνεύσεως λαμπρόν όταν σχεδιάζεις μια – επίτρεψέ μου να την χαρακτηρίσω έτσι – εμπειρία για τους ανθρώπους που ο σχεδιασμός είναι η ειδικότητά τους;

Κάθε διοργάνωση από την Design Ambassador και το Archisearch.gr συνδυάζει τρία στοιχεία: Τη συναναστροφή και την κοινωνικότητα, με την ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών, σε διαφορετικά, πρωτότυπα, curated περιβάλλοντα που εμπνέουν την επόμενη κίνηση.
Αυτή είναι η δημιουργική φόρμουλα για κάθε δράση μας. Την επαναπροσδιορίζουμε κάθε φορά, ανάλογα με τις συνθήκες, σε μία διαλεκτική για αρχιτέκτονες και designers αλλά και τους επιχειρηματίες – προμηθευτές και πελάτες των αρχιτεκτόνων και των designers.

Ποιο ήταν το κεντρικό μήνυμα του φετινού συνεδρίου «Architects Talk» στο The Architect Show 3 και πώς υπηρετήθηκε;

Το θέμα του διήμερου συνεδρίου «Architects Talk» στο πλαίσιο της έκθεσης «The Architect Show» που διοργανώνει η MEDEXPO, ήταν «Exploring the unknown» και διερευνούσε τη νέα πραγματικότητα και τη θέση της αρχιτεκτονικής σε αυτήν. Στην εποχή του COVID-19 τα πράγματα έτρεξαν γρηγορότερα από ποτέ. Το real estate άλλαξε πρόσωπο. Νέοι επενδυτές εμφανίστηκαν στον κλάδο του τουρισμού και της φιλοξενίας με τα σχήματα της περασμένης περιόδου – όπως το AirBNB- να περνούν σε παρακμή. Η συζήτηση για την αειφορία έχει γιγαντωθεί, προκαλώντας ντόμινο εξελίξεων στα υλικά και την κατασκευή.

Η τεχνολογική επανάσταση εκμηδενίζει τις αποστάσεις και μεταβάλλει τις αντιλήψεις γύρω από τις χρήσεις των χώρων και τις λειτουργίες των τόπων. Για παράδειγμα, μία βίλα στη Μύκονο μπορεί να είναι γραφείο – ήδη συμβαίνει. Και ένα παλιό κτίριο γραφείων στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να τραπεί σε κοινωνικές κατοικίες – αυτό λέγεται πως θα συμβεί. Οι νέες κοινωνικές ομάδες που αναδύονται οικονομικά δυνατές έχουν διαφορετικές αξίες και ήθη και επιβάλλουν νέο lifestyle.
Φυσικά, ορισμένα από τα παραπάνω βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα, ενώ άλλα σχεδιάζονται και λέγεται ότι θα γίνουν. Δεν μας ενδιαφέρει να δώσουμε εμείς το πρόσημο σε όλα αυτά. Δικό μας έργο, στο «Architects Talk» είναι να συζητήσουμε και να καταγράψουμε όσα παρατηρούμε, αφήνοντας τα συμπεράσματα στο κοινό μας.

Το φετινό event συγκέντρωσε περίπου 2.000 ανθρώπους. Πώς τους κάνατε να νιώσουν ασφαλείς, in a… COVIDshield, σε μια περίοδο έξαρσης των κρουσμάτων και της ανησυχίας για την πανδημία;

Με την τήρηση όλων των μέτρων προστασίας, σε μία περίοδο που ακόμα δεν είχαμε έξαρση των κρουσμάτων. Η αθρόα προσέλευση του κοινού μάς εξέπληξε. Ο κόσμος έχει ανάγκη να επανέλθει σε μία εξωστρεφή, κοινωνική και δημιουργική καθημερινότητα.

Το narration είναι αυτό που δομεί τελικά το νόημα για τα ανθρώπινα όντα. Ποια ήταν τα narrations που αναδύθηκαν από τα φετινά πάνελ διαλόγου στο πλαίσιο του tAS3;

Όπως κάθε χρόνο υπάρχουν οι θεματικές των ξενοδοχείων και των πολυτελών κατοικιών. Σε αυτούς του τομείς είχαμε νέα πράγματα να πούμε. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το πρώτο πάνελ για την αόρατη αρχιτεκτονική, στο οποίο εθίγη το ζήτημα των διαγωνισμών, ιδιαίτερα σημαντικό σε μία περίοδο που υπόσχεται αλματώδη ανάπτυξη με ιδιωτικά και δημόσια έργα.

Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε και το πάνελ για τις πολυκατοικίες, μιας και η πόλη μας εξελίσσεται πάνω στο ήδη χτισμένο περιβάλλον, με ελάχιστα νέα οικόπεδα να χτίζονται από το μηδέν. Λόγω των αναγκών της νέας phygital εποχής συζητήσαμε για τα νέα κτίρια γραφείων που αναπτύσσονται στην Αθήνα, χωρίς ακόμα να έχουν βρει τους ενοίκους τους. Το αρχιτεκτονικό σκέλος της πρώτης ημέρας ολοκληρώθηκε με το πάνελ «Storytelling design», αφιερωμένο στο εφήμερο design μέσα από εικαστικές εγκαταστάσεις, pop up κατασκευές και τα στυλιζαρισμένα εμπορικά concept. Η ημέρα έκλεισε με δύο συζητήσεις για την αγορά ακινήτων.

Η Κυριακή ήταν αφιερωμένη σε δύο υλικά, στα οποία η Ελλάδα είναι εξαγωγική δύναμη. Το μάρμαρο και το αλουμίνιο. Το μάρμαρο εξετάστηκε υπό το πρίσμα των ιδιοτήτων και της ποιητικής του δύναμης στον σχεδιασμό, της βιωσιμότητας και της επανάχρησης των λατομείων απ’ όπου γεννιέται. Η συζήτηση γύρω από το αλουμίνιο εξέτασε τις τεχνολογικές λύσεις και τον καινοτόμο σχεδιασμό. Ένα εξαιρετικό πάνελ για τα μαθήματα του Συνεδρίου για τη Κλιματική Αλλαγή Glasgow cop26 έφερε στην Αθήνα τον θρυλικό αρχιτέκτονα Peter Murray, επιμελητή του φόρουμ New London Architecture, πρωτεργάτη του London Festival of Architecture και επιμελητή ορισμένων από τις σημαντικότερες εκθέσεις των τελευταίων 40 ετών στην Βασιλική Ακαδημία.

Επίσης από το Λονδίνο, στη σκηνή του «Architects Talk» μετέβη ο αρχιτέκτονας Michel Mossessian, ο οποίος έχει σχεδιάσει μεταξύ άλλων τη νικητήρια πρόταση για το νέο αρχηγείο του ΝΑΤΟ και ποικίλα κτίρια ορόσημα στο Λονδίνο, όπως το 5 Merchant Square στο Paddington. Την ίδια μέρα, ο Leon Avigad της αλυσίδας ξενοδοχείων Brown μίλησε για την Αθήνα ως επενδυτικό προορισμό καθώς επιθυμεί να ανοίξει 44 ξενοδοχεία στην Ελλάδα, πολλά από τα οποία θα βρίσκονται στην Αθήνα.
Όραμα, materiality, έργο (με όλους τους περιορισμούς που συναντά). Ποια η πρόταση του tAS3 για τον βέλτιστο συνδυασμό τους σε κάθε αρχιτεκτονικό έργο;
Το «The Architect Show» είναι ο χώρος και η συνθήκη που πελάτες, αρχιτέκτονες και επιχειρηματίες του χώρου των υλικών θα ανακαλύψουν κάθε φορά τον δικό τους βέλτιστο συνδυασμό. Δεν υπάρχει λοιπόν η πρόταση, αλλά η καλύτερη συνθήκη για τη διαμόρφωσή της.

Was the… uknown explored; Ποια βασικά σημεία αναδείχτηκαν;

Στην περίπτωση μας το «άγνωστο» πραγματοποιεί αναμέτρηση με τον εαυτό του, μιας και τα δεδομένα αλλάζουν πολύ γρήγορα. Ωστόσο οι διακεκριμένοι αρχιτέκτονες και στελέχη της αγοράς που μας τίμησαν με την παρουσία τους έριξαν φως σε αρκετές κρίσιμες πτυχές της επικαιρότητας. Χαρακτηριστικά, ως προς την αόρατη αρχιτεκτονική, υπογραμμίστηκε η σημασία των προτάσεων των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, προκειμένου να ξεκινήσει ο διάλογος για το «κάτι άλλο» που είναι εφικτό να συμβεί. Οι αρχιτέκτονες δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στη σημασία των διαγωνισμών σε επίπεδο κατοικίας και πόλης, ώστε η πρώτη να είναι αυτόνομη και μεταλλάξιμη, ενώ η δεύτερη να υποστηρίξει έννοιες όπως η ισότητα και η δημοκρατία.
Ως προς το ξενοδοχείο, τρεις ήταν οι βασικές τάσεις που αναδείχθηκαν. Αφενός το slowliving ως ζητούμενος τρόπος ζωής που υποστηρίζεται από την εμπειρία, η δημιουργία ενός περιβάλλοντος κοινωνικοποίησης ταξιδιωτών με παρόμοιο background και ενδιαφέροντα, και ο καλός, ανθεκτικός σχεδιασμός, όπου όλα είναι λειτουργικά και αντέχουν στον χρόνο. Επίσης πλέον παρατηρείται μία πιο συνειδητή σύνδεση brand και αρχιτεκτονικής.

O τρίτος διεθνής καλεσμένος μας, ο Leon Avigad, ξενοδόχος που ηγείται των Brown Hotels από το Ισραήλ, επενδύοντας σήμερα 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα, μοιράστηκε το όραμά του για τη μετατροπή της Ομόνοιας σε πολιτιστικό και δημιουργικό προορισμό, καθώς 12 ξενοδοχεία του ομίλου του θα λειτουργούν στην περιοχή, ενώ σε Ελλάδα και Κύπρο θα λειτουργήσουν συνολικά 40 ακόμα. Έχει συνεργαστεί με Έλληνες, όπως οι Elastic Architects, το γραφείο Urban Soul Project και οι K-Studio. Πρότεινε τη δημιουργία μίας χριστουγεννιάτικης αγοράς στην Ομόνοια, ενώ έχει επιλέξει συνεργάτες για να ανοίξει εστιατόρια και κλαμπ στην περιοχή. Η Ομόνοια πρέπει να είναι fun, happy. Το καλύτερο μέρος για να κάνει κάποιος την έξοδό του στην Αθήνα.

Μοιράσου μαζί μας μερικά hints για το τι θα δούμε στο «The Architect Show 4»…

Βρισκόμαστε σε μία εποχή που έχουν ξεκινήσει οι αλλαγές. Περιμένω πως του χρόνου, τέτοια εποχή, θα έχουμε εξελίξεις γύρω από θέματα που αφορούν στο περιβάλλον, την πορεία των μεγάλων έργων στην Ελλάδα και τον κοινωνικό μετασχηματισμό, που συντελείται διεθνώς και επηρεάζει τη χώρα. Όλα αυτά τα θέματα θα προσφέρουν έδαφος για περισσότερη συζήτηση.

Διεθνή έργα που έρχονται το 2022

Posted on by Γιώργος Κατσιμιλής

Κορυφαία έργα του εξωτερικού που ξεχωρίζουν για τον πρωτότυπο αρχιτεκτονικό τους σχεδιασμό και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2022.
Πάρκα, γραφειακοί χώροι και συγκροτήματα κατοικιών συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των αρχιτεκτονικών έργων που πρόκειται να ολοκληρωθούν μέσα στο έτος, συμφωνα με δημοσίευμα της ιστοσελίδας dezeen.com. Ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού τους, για τα οποία ξεχωρίζουν;

Performing Arts Center, Ταϊπέι
Μετά από πολλή προσμονή, το Performing Arts Center της Ταϊπέι θα ανοίξει επιτέλους τις πόρτες του στην πρωτεύουσα της Ταϊβάν το καλοκαίρι του 2022. Ο πολιτιστικός χώρος, ο οποίος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την ΟΜΑ το 2009, διαθέτει τρία μοναδικά θέατρα που συνδέονται σε έναν κεντρικό γυάλινο κύβο. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά θέατρα, όλοι οι χώροι των παρασκηνίων θα είναι ορατοί στο κοινό, μέσω ενός περιστρεφόμενου κινητού χώρου.

Sydney Modern, Αυστραλία
Στην Αυστραλία, το στούντιο SANAA θα ολοκληρώσει την επέκτασή στην Πινακοθήκη της Νέας Νότιας Ουαλίας, η οποία έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αντιπαραβάλει τη νεοκλασική αρχιτεκτονική της υπάρχουσας γκαλερί. Η επέκταση θα αποτελείται από μια σειρά διαδοχικών περιπτέρων με γυάλινους τοίχους και θα ενσωματώνει μια υπόγεια γκαλερί χτισμένη σε μια διαμορφωμένη δεξαμενή πετρελαίου, η οποία χρονολογείται από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Lanternen, Δανία
Το Lanternen είναι ένα ξύλινο κοινοτικό κέντρο για θαλάσσια σπορ, που κατασκευάζεται στην ακτή του Esbjerg στη Δανία. Σχεδιασμένο από τη Snøhetta και τη WERK Arkitekter, το κτίριο έχει σκοπό να θυμίζει την «τέχνη της ναυπηγικής» και θα διαθέτει ένα μεγάλο άνοιγμα στην πρόσοψή του, το οποίο θα οδηγεί τους επισκέπτες προς τη θάλασσα.

Arkansas Museum Of Fine Arts, ΗΠΑ
Ένα από τα κτίρια που πρόκειται να υλοποιηθούν φέτος στις ΗΠΑ είναι το επανασχεδιασμένο Μουσείο Καλών Τεχνών του Αρκάνσας στο Λιτλ Ροκ. Το προηγούμενο έτος, το στούντιο Gang που έχει αναλάβει το έργο, προσέφερε μια προεπισκόπηση του μουσείου, όταν διεύρεσε μία σειρά φωτογραφιών της νέας του οροφής. Φτιαγμένη από σκυρόδεμα, η στέγη διαθέτει καμπυλωτά υπόστεγα, τα οποία αποσκοπούν στην ενοποίηση των υφιστάμενων κατασκευών στην περιοχή.

DJI Headquarters, Κίνα
Η Foster + Partners έχει αναλάβει μια σειρά από έργα τα οποία πρόκειται να ολοκληρωθούν το 2022, αλλά ένα από τα πιο εντυπωσιακά project της είναι τα κεντρικά γραφεία που έχει σχεδιάσει για την εταιρεία ρομποτικής DJI στην πόλη Σεντσέν. Το έργο θα αποτελείται από δύο πύργους με δικτυώματα από στηρίγματα χάλυβα, που θα συνδέονται με μια κυρτή αερογέφυρα, η οποία έχει σχεδιαστεί για να αναδεικνύει την τελευταία τεχνολογία drone της εταιρείας.

Sundby School, Δανία
Το Sundby School είναι ένα δημοτικό σχολείο στη Δανία, σχεδιασμένο από το γραφείο Henning Larsen Architects σε συνεργασία με τους SKALA Architects, ETN Architects, MOE, Autens και BO-HUS. Το έργο θα διαθέτει προσβάσιμη για περπάτημα οροφή και ευέλικτους εσωτερικούς χώρους. Πρόκειται να γίνει το πρώτο κτίριο της κατηγορίας του, που θα του απονεμηθεί το Nordic Ecolabel, ένα επίσημο πιστοποιητικό βιωσιμότητας για την περιοχή, το οποίο λαμβάνει υπόψη λεπτομέρειες, όπως η κατανάλωση ενέργειας και η χρήση υλικών.

Nanjing Zendai Himalayas Center, Κίνα
Ένα ακόμη σπουδαίο έργο το οποίο αναμένουμε το 2022, είναι το κέντρο Nanjing Zendai Himalayas, σχεδιασμένο από το στούντιο MAD. Το συγκρότημα των 560.000 τετραγωνικών μέτρων αποτελεί ένα συνονθύλευμα από μικρά κτιρία, χώρους πρασίνου και υπερυψωμένα μονοπάτια, που οριοθετούνται από ογκώδεις πύργους με τρεχούμενο νερό.

San Pellegrino Flagship Factory, Ιταλία
Το San Pellegrino Flagship Factory θα ολοκληρωθεί σε μια ορεινή κοιλάδα της Ιταλίας, σχεδόν πέντε χρόνια αφότου το στούντιο BIG κέρδισε τον αντίστοιχο διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Σχεδιάστηκαν τα κεντρικά γραφεία και το εργοστάσιο εμφιάλωσης της εταιρείας αναψυκτικών San Pellegrino, αποδίδοντας φόρο τιμής στην παραδοσιακή ιταλική αρχιτεκτονική με λεπτομέρειες όπως καμάρες, αψίδες και στοές.

Valley, Ολλανδία
Το συγκρότημα Valley που βρίσκεται στην Ολλανδία, σχεδιάστηκε από το γραφείο MVRDV. Αποτελείται από τρεις πολυώροφους κτιριακούς όγκους με προεξέχοντα πέτρινα παράθυρα και μπαλκόνια. Ενώ η κατασκευή του κτιρίου έχει ήδη ολοκληρωθεί, η «πράσινη επίστρωση» από 13.000 φυτά, δέντρα και θάμνους αφήνεται τώρα να αναπτυχθεί, ώστε να είναι έτοιμη εγκαίρως για τα εγκαίνια του 2022.

Xi’an International Football Centre, Κίνα
Φέτος θα ολοκληρωθεί ένα μεγαλοπρεπές γήπεδο ποδοσφαίρου από τους Αρχιτέκτονες Ζάχα Χαντίντ, εν όψει του Ασιατικού Κυπέλλου AFC 2023. Μεταξύ των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του που το ξεχωρίζουν ως έργο, θα είναι οι πανύψηλες κολώνες και η προεξέχουσα οροφή, στη οποία υπάρχει διαμορφωμένος χώρος για μια σειρά από κατάφυτες βεράντες στο νότιο ύψωμα.

The Reefline, ΗΠΑ
Το ReefLine είναι ένα πρωτότυπο έργο της αρχιτεκτονικής ομάδας OMA. Πρόκειται για ένα υποβρύχιο πάρκο γλυπτών, μήκους επτά μιλίων, το οποίο θα ενισχύσει την ακτογραμμή της παραλίας του Μαϊάμι ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις, που θα είναι ορατές μόνο κολυμπώντας με αναπνευστήρα. Αν και το πάρκο κατασκευάζεται σταδιακά, τον Δεκέμβριο θα ανοίξει παρουσιάζοντας τα πρώτα του γλυπτά. Πάνω και γύρω από τα έργα τέχνης θα υπάρχουν επίσης γεωμετρικοί όγκοι από σκυρόδεμα, οι οποίοι θα λειτουργούν ως τεχνητός ύφαλος.

Minamisanriku 311 Memorial, Ιαπωνία
Το γραφείο Kengo Kuma & Associates αναμένεται να ολοκληρώσει ένα μνημείο και συνάμα τουριστικό κέντρο στην Ιαπωνία, αφιερωμένο στον σεισμό και το τσουνάμι του Tōhoku το 2011, ο οποίος αποτελεί το πιο ισχυρό σεισμικό φαινόμενο που έχει καταγραφεί έως σήμερα στην Ιαπωνία. Το μνημείο πήρε το όνομα του από την πόλη στην οποία βρίσκεται. Το κτίριο διαθέτει επένδυση από κέδρο και μια μεγάλη προεξέχουσα οροφή, η οποία στρέφεται προς τον ουρανό.

 

 

Λιάνα Ποτηροπούλου: Αρχιτέκτονας είναι αυτός που υπερβαίνει τα όρια

Posted on by Γιάννης Πισπιρίγκος

Η αντιπαροχή ισοπέδωσε την αρχιτεκτονική κληρονομιά μας «Επιλέγουμε ως γραφείο να αποδίδουμε στα έργα μας μια ταυτότητα που δεν σχετίζεται μόνο με την αισθητική ομορφιά, αλλά πολύ περισσότερο με την ιστορία, τον τόπο και την υλικότητα».

Η Λιάνα Νέλλα-Ποτηροπούλου, μαζί με τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο, συνίδρυσαν το 1989 το γραφείο «Ποτηρόπουλος Δ+Λ Αρχιτέκτονες». Μαζί με μια πολυμελή ομάδα επιστημόνων, έχει αναλάβει αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα κάθε κλίμακας, από εσωτερικούς χώρους, κατοικίες και κτίρια επαγγελματικής ή ειδικής χρήσης μέχρι έργα οργανωμένης ανάπτυξης και συγκροτήματα αστικής κλίμακας.

Πολλά από τα έργα του γραφείου (που πλέον έχει μετονομαστεί σε Potiropoulos+Partners) έχουν βραβευτεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις. Στην «καρδιά» της σχεδιαστικής φιλοσοφίας τους βρίσκεται η αξία της συνθετικής έρευνας, τόσο για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, όσο και γενικότερα για τον πολιτισμό. «Η δική μας προσέγγιση είναι καθαρά ερευνητική, με θεωρητικό υπόβαθρο. Θέλουμε τα έργα μας να διδάσκουν μια ιστορία, να έχουν έναν συμβολισμό και επίπεδα τα οποία ο χρήστης τα ανακαλύπτει σταδιακά», σημειώνει χαρακτηριστικά η κυρία Ποτηροπούλου.

«Με διάλεξε η αρχιτεκτονική»
Για τη Λιάνα Ποτηροπούλου, η αρχιτεκτονική είναι ένα πάθος, μια κλίση, ένα κάλεσμα, το οποίο βέβαια δεν αρκεί. «Η εκπαίδευση παίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο, όπως σε όλες τις μορφές της τέχνης. Χωρίς εξάσκηση δεν μπορούμε να φτάσουμε στο ανώτερο επίπεδο της ολοκλήρωσης», σχολιάζει σημειώνοντας πως στην περίπτωσή της «από παιδί δεν υπήρχε ποτέ η αμφιβολία πως η αρχιτεκτονική ήταν το πεπρωμένο μου, και φυσικά δεν το μετάνιωσα ποτέ. Χωρίς υπερβολή, πάντα ένιωθα ότι η αρχιτεκτονική με διάλεξε».
Βέβαια, η πρώτη της γνωριμία με τις σπουδές της αρχιτεκτονικής δεν ήταν όπως ακριβώς τις είχε φανταστεί. «Η αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο έδινε τότε βαρύτητα σε τεχνοκρατικά μαθήματα και δεν είχε επαφή με το σύγχρονο γίγνεσθαι ούτε με τα ρεύματα της εποχής. Στα μεταπτυχιακά που παρακολούθησα στην Αμερική, όμως, είδα έναν άλλο κόσμο, όπου το επίπεδο της σύνθεσης ήταν πολύ πιο προχωρημένο. Γι’ αυτό μπορώ να πω, χωρίς να αμφισβητώ την αξία των προπτυχιακών σπουδών μου, πως χωρίς τα μεταπτυχιακά δεν θα ήμουν αυτή που είμαι σήμερα».

Το αρχιτεκτόνημα είναι σαν παιδί σου
Κοιτάζοντας τα έργα που έχει αναλάβει στο πέρασμα του χρόνου, η κυρία Ποτηροπούλου δυσκολεύεται να ξεχωρίσει κάποιο από τα έργα της, και αυτό γιατί τα νιώθει σαν παιδιά της. Και πώς να μην αισθανθεί έτσι αφού από τη στιγμή που θα συλλάβει ο αρχιτέκτονας την ιδέα μέχρι την υλοποίηση και το κτίσιμο του έργου, όλη αυτή η πορεία είναι σαν το θαύμα της γέννησης της ανθρώπινης ζωής. «Κάθε έργο είναι παιδί μας, αφού στο καθένα από αυτά υπάρχουν οι έννοιες της σύλληψης, της εσωτερικής κύησης, μετά της εξωτερίκευσης και, τέλος, της υλοποίησής του. Δεν ξεχωρίζω κανένα από τα έργα μου, γιατί είναι σαν να ζητούμε από μια γυναίκα να ξεχωρίσει κάποιο από τα παιδιά της». Το βραβείο που απέκτησαν όμως στον πρώτο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που συμμετείχε το γραφείο, για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Σάμο, το θυμάται ιδιαίτερα, καθώς «από με το έργο τέθηκε ο θεμέλιος λίθος της σταδιοδρομίας μας, από αυτό ξεκίνησαν όλα».

Δεν είναι μονόπλευρη επιστήμη
Διαφέρει η αρχιτεκτονική από τις άλλες ειδικότητες των μηχανικών; Η απάντησή της είναι καταφατική, αφού η αρχιτεκτονική, όπως εξηγεί, είναι συνδυασμός επιστήμης και τέχνης και δεν μπορεί να ταυτιστεί με έναν επιστήμονα μηχανικό. Έχει σχέση με την κοινωνιολογία, με τον συμβολισμό, με τη φαινομενολογία, και με το πολιτικό γίγνεσθαι. Είναι μια ανώτερη μορφή κοινωνικής τέχνης, η μόνη που κατοικείται, που για να την κατακτήσεις δεν αρκεί η επιστήμη – πρέπει να είσαι καλλιτέχνης. «Ο αρχιτέκτονας εκ των πραγμάτων πρέπει να έχει αναγεννησιακά χαρακτηριστικά, μια πολύπλευρη γνώση και σφαιρική αντίληψη του κόσμου, για να μπορέσει να τη μετουσιώσει σχεδιαστικά.

Και μην ξεχνάμε πως η αρχιτεκτονική δημιουργεί κληρονομιά για τον πολιτισμό και τις παραδόσεις, είναι η φωτογραφία της ιστορίας μας όπως έχουν ήδη πει, αποτυπώνοντας την ιστορία του λαού, του τόπου αλλά και μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου». Συνεχίζοντας τον προβληματισμό της για τη βαθύτερη σχέση και συνδιάλεξη της αρχιτεκτονικής με τον πολιτισμό, παρατηρεί πως η Ελλάδα παρέλαβε μια φοβερή κληρονομιά, που δεν εντοπίζεται μονάχα στην αρχαιότητα, αλλά περισσότερο στην πιο πρόσφατη λαϊκή και νεοκλασική αρχιτεκτονική, όπως η κυκλαδική, η μακεδονική, η ενετική, η νεοκλασική, και τα πέτρινα παραδοσιακά σπίτια. «Ένας αξιόλογος πολιτισμός καλλιεργήθηκε με τη γενιά του ‘30, αλλά με την ιστορία της αντιπαροχής καταστράφηκε. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πετάξαμε εν μία νυκτί την τόσο πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά μας», επισημαίνει. Η αντιπαροχή, επίσης, είναι ένας ακόμη λόγος που δεν αναγνωρίζεται η συνεισφορά του αρχιτέκτονα στα έργα που έχει σχεδιάσει.

Πλέον, εν έτει 2022, η αρχιτεκτονική βρίσκεται σε μια φάση παγκοσμιοποίησης. Τα σχεδόν πανομοιότυπα κτίρια από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη το αποδεικνύουν. Μια κατάσταση που, όπως περιγράφει η ίδια, έχει αποτελέσει πρόκληση για το γραφείο της. «Ζώντας στη σημερινή εποχή υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός, όπου προσπαθείς να αποκτήσεις τη δική σου ταυτότητα μεταξύ του διεθνούς και του εθνικού. Εμείς επιλέξαμε μια ταυτότητα που δεν στηρίζεται στις τάσεις, αλλά στις αξίες και τις αρχές. Αποδίδουμε σημασία στο να μην παράγουμε μια αρχιτεκτονική απλά κομψή. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο για εμάς. Το πιο δύσκολο είναι να δώσουμε σε ένα αρχιτεκτόνημα το κάτι παραπάνω από την αισθητική ομορφιά, μια σχέση με τον τόπο, με την υλικότητα που θα χρησιμοποιήσουμε. Η δική μας προσέγγιση είναι καθαρά ερευνητική, με θεωρητικό υπόβαθρο, γι’ αυτό και τα κτίρια του γραφείου μας λένε διαφορετικές ιστορίες».

Πρέπει να βιώνεις την αρχιτεκτονική με όλο σου το είναι
Τι σημαίνει λοιπόν αρχιτεκτονική; Για την αρχιτέκτονα του γραφείου Potiropoulos+Partners η αρχιτεκτονική «είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης δημιουργίας γιατί αφήνει αποτύπωμα στη γη, είτε πληγώνει είτε αναδεικνύει το τοπίο. Είναι η καλλιτεχνική δημιουργία που φέρνει το αρχιτεκτόνημα σε αρμονία με το περιβάλλον, εμπλουτίζει τις ζωές των ανθρώπων αισθητικά και πνευματικά, δημιουργώντας μια κληρονομιά που αντανακλά τον πολιτισμό και τις παραδόσεις».

Η πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής είναι, εξάλλου, και ο λόγος για τον οποίο πιστεύει πως πρέπει να τη βιώνουμε σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. «Η αρχιτεκτονική θέλει να είσαι τολμηρός και να σκέφτεσαι έξω από τα καθιερωμένα, αλλά ταυτόχρονα να είσαι ταπεινός», υπογραμμίζει στέλνοντας το δικό της μήνυμα στους νέους και τις νέες αρχιτέκτονες.
Και σαν ζωντανό παράδειγμα αρχιτέκτονα που υπηρετεί την αρχιτεκτονική στην ολότητά της αναφέρει τον Ελβετό Πίτερ Τσούμθορ, έναν άνθρωπο τολμηρό και ταπεινό ταυτόχρονα, που τον θαυμάζει για τον μυστικισμό και την αισθησιακή σύνδεση με τη ζωή που αποδίδει στα έργα του. «Η εκκλησία Bruder Klaus είναι αριστουργηματική στη σύλληψή της, σε κάνει να υποκλίνεσαι στο μεγαλείο της αρχιτεκτονικής σκέψης του».

Αρχιτεκτονική, η μόνη τέχνη που κατοικείται
«Είναι συνδυασμός επιστήμης και τέχνης και δεν μπορεί να ταυτιστεί με έναν επιστήμονα μηχανικό. Έχει σχέση με την κοινωνιολογία, με τον συμβολισμό, με τη φαινομενολογία και με το πολιτικό γίγνεσθαι. Είναι μια ανώτερη μορφή κοινωνικής τέχνης, η μόνη που κατοικείται, που για να την κατακτήσεις δεν αρκεί η επιστήμη – πρέπει να είσαι καλλιτέχνης. Ο αρχιτέκτονας εκ των πραγμάτων πρέπει να έχει αναγεννησιακά χαρακτηριστικά, μια πολύπλευρη γνώση και σφαιρική αντίληψη του κόσμου, για να μπορέσει να τη μετουσιώσει σχεδιαστικά».

Νίκη Μάνου – Ανδρεάδη: Η αρχιτεκτονική θέλει πάθος, αφοσίωση και πειθαρχία

Posted on by Γιάννης Πισπιρίγκος

Στις συνεργασίες δεν χρειάζεται να επιβληθείς, αλλά να εμπνεύσεις «Στη διαδικασία της αρχιτεκτονικής δημιουργίας είναι απαραίτητο κάποια στιγμή να “παγώσει” η εξέλιξή της. Αυτό το καταλυτικό σημείο σχεδιασμού ξεκαθαρίζει και την κατεύθυνση του έργου προς το τελικό αποτέλεσμα».

Η Νίκη Μάνου – Ανδρεάδη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και προτού αφιερωθεί στην αρχιτεκτονική αποφοίτησε από τη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ. Είναι διδάκτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ. Το 1984, συνίδρυσε την εταιρεία Arteco A.E., με διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και πλούσιο αρχιτεκτονικό και κατασκευαστικό έργο. Από το 2006 έως σήμερα, συνεχίζει ως ανεξάρτητο γραφείο έχοντας ιδρύσει τη Nimand Architects, με πολλά έργα που έχουν διακριθεί εντός και εκτός συνόρων.

Τα γνωρίσματα που διακρίνουν τη δουλειά της και διαπερνούν τα έργα της είναι εξωστρέφεια, πειραματισμός, αναζήτηση, περιέργεια για το καινούργιο, διαχρονικότητα, ταυτότητα, λειτουργικότητα, σύγχρονη αντίληψη, λιτή έκφραση αλλά όχι μονότονη. Το αρχιτεκτονικό «αποτύπωμά της» εδράζεται στη σύνθεση. «Όχι μόνο των όγκων, αλλά και των μορφών, των υλικών, των χρωμάτων, του φωτός, της σκιάς, του νερού, και όλων των άλλων στοιχείων που συναποτελούν το αρχιτεκτονικό έργο», όπως λέει.

Ο αρχιτέκτονας χρειάζεται εκπαίδευση και δουλειά
Για την κυρία Ανδρεάδη κρίσιμος παράγοντας εξέλιξης του αρχιτέκτονα είναι η συστηματική τριβή με το ίδιο το αντικείμενο, χωρίς βέβαια να παραγνωρίζει και τη σημασία του ταλέντου. «Αν θελήσουμε να δώσουμε έναν ορισμό για τον αρχιτέκτονα θα έλεγα πως είναι εκείνος που με γνώση, μέθοδο, σκέψη, εφευρετικότητα και ταυτόχρονα με τέχνη και αισθητική, μπορεί να σχεδιάσει όλα όσα απαιτούνται ώστε να υλοποιηθεί και να δοθεί έτοιμο για χρήση ένα έργο», σημειώνει συμπληρώνοντας πως «η ελάχιστη απαίτηση από έναν αρχιτέκτονα είναι να καταθέσει την ιδέα που εκκολάπτεται μέσα του και να τη μεταδώσει στους άλλους μέσω του αρχιτεκτονικού του έργου. Πέρα λοιπόν από την έμπνευση και την ευαισθησία που χρειάζονται, ο αρχιτέκτονας διαμορφώνεται σταδιακά με τη συστηματική εκπαίδευση και τη δουλειά».

Στη δική της περίπτωση, όπως αναφέρει, έμαθε τα πάντα ξεκινώντας από το μηδέν τόσο στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών όσο και σε αυτήν των Αρχιτεκτόνων. Έμαθε να αναλύει προβλήματα, πώς να συνθέτει τη σκέψη της, να αναζητά και να επιλέγει κάθε φορά την κατάλληλη μορφολογία για το έργο, τη σημασία της λειτουργικότητας, του αερισμού, του φωτισμού, καθώς και το πώς συνδέεται ο εσωτερικός με τον εξωτερικό χώρο. Μα πάνω από όλα, έγινε κοινωνός της σύνδεσης του έργου που δημιουργούμε σε σχέση με τον άνθρωπο, με τον χώρο και το πνεύμα του τόπου. «Η παιδεία του αρχιτέκτονα οφείλει να συνδυάζει τη γνώση με όλες τις τέχνες και, ναι, μπορώ να πω ότι πήρα ολοκληρωμένες και πολύ ευρείες γνώσεις, ώστε να νιώθω τελειώνοντας αυτάρκης και έτοιμη», σχολιάζει.

Έχουμε ευθύνη απέναντι στο έργο και στους συνεργάτες
Αν και στο πέρασμα στο χρόνου έχει αλλάξει η παρουσία των γυναικών σε έναν κλάδο «παραδοσιακά» ανδροκρατούμενο, και ο τρόπος εισαγωγής στα πολυτεχνεία δίνει πολλές θέσεις στις γυναίκες, η κυρία Ανδρεάδη παρατηρεί πως «η παρουσία τους στην καριέρα παραμένει χαμηλή σε σχέση με αυτήν στο αμφιθέατρο. Τα πράγματα, παρ’ όλα αυτά, αλλάζουν γρήγορα και οι γυναίκες πλέον δραστηριοποιούνται έντονα στο ελεύθερο επάγγελμα».

Συνεπώς, πόσο εύκολο είναι για μια γυναίκα να οργανώσει το γραφείο και τους συνεργάτες της, ίσως και να επιβληθεί στον χώρο της; «Στον χώρο του γραφείου και της συνεργασίας δεν χρειάζεται να επιβληθεί κανείς», τονίζει. «Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι με ποιο τρόπο θα δώσεις τη δυνατότητα στον καθένα να εκφραστεί και να αναλάβει πραγματικές ευθύνες. Και αυτό επιτυγχάνεται μόνο με αμοιβαίο σεβασμό και εμπιστοσύνη. Ο υπεύθυνος της ομάδας έχει την ευθύνη απέναντι στο έργο και τους εργοδότες, αλλά και απέναντι στην ομάδα και στο πνεύμα με το οποίο αυτή δουλεύει», επισημαίνει.

Κάθε έργο έχει ανάγκη τη συνεργασία
Η αντίληψη πως ο αρχιτέκτονας είναι αποστασιοποιημένος από τον υπόλοιπο τεχνικό κόσμο είναι ξεπερασμένη, σύμφωνα με την επικεφαλής της Nimand Architects. Για την ίδια, το έργο για να είναι άρτιο, ολοκληρωμένο και πετυχημένο, θα πρέπει «να συνδεθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι μελετητές μεταξύ τους», καθώς ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του έργου εξαρτάται από τον βαθμό και την ποιότητα της συνεργασίας, την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων. Ασφαλώς, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ξεχωρίζει ο επαγγελματίας που συλλαμβάνει το όραμα και την ταυτότητα του έργου. «Σε όλη αυτή την πορεία είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του αρχιτέκτονα που συντονίζει και ενσωματώνει τα αποτελέσματα των άλλων μελετών στον τελικό σχεδιασμό, έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δικαιώνει τον ίδιο, να σέβεται την αρχική του ιδέα, αλλά και το έργο των άλλων μελετητών».

Εξελισσόμαστε και αλλάζουμε
Για τη Νίκη Ανδρεάδη δεν υπάρχει ένα αγαπημένο έργο που να ξεχωρίζει, αλλά αρκετά. Εξάλλου, πιστεύει πως δουλεύοντας εξελισσόμαστε και αλλάζουμε. Ωστόσο, «την κατοικία στην Κασσάνδρα, ακόμη και σήμερα, όταν την αντικρίζω με εμπνέει». Επίσης, ξεχωρίζει τη μονοκατοικία στο Πανόραμα, το ξενοδοχείο Sani Asterias, καθώς και τα πρόσφατα Sani Dunes, Ikos Dassia, Ikos Aria και Porto Sani, το διαμέρισμα στην παλιά παραλία της Θεσσαλονίκης.
Κάτι παρόμοιο ισχύει και στην περίπτωση των αρχιτεκτόνων που την επηρέασαν περισσότερο με τα έργα τους. «Πολλοί και πολλά, ανάλογα με την εποχή και τη φάση στην οποία έχω βρεθεί», απαντά, «όσο προχωράμε στον χρόνο ανακαλύπτουμε καινούργια πράγματα και καινούργιες γραφές». Αλλά οι Ζάχα Χαντίντ, Ρέντζο Πιάνο, Ρεμ Κούλχαας, Πίτερ Τσούμθορ, Άλβαρο Σίζα είναι ορισμένα από τα πολλά ονόματα της αρχιτεκτονικής που ξεχωρίζει περισσότερο, κρατώντας την εξερεύνηση, την καινοτομία, την αξιοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων και την ενσωμάτωσή τους στο αρχιτεκτονικό τους έργο. «Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τη Ζάχα Χαντίντ, την οποία έτυχε να γνωρίσω προσωπικά, που δυστυχώς “έφυγε” πολύ νωρίς, ενώ είχε να δώσει πολλά ακόμη», συμπληρώνει.

Σχεδιάζοντας παράγουμε πολιτισμό
Έπειτα από τόσο χρόνια τριβής με τη θεωρία, αφοσίωσης στην τέχνη και υλοποίησης εμβληματικών έργων, η Νίκη Ανδρεάδη έχει ένα μήνυμα προς τους νέους και τις νέες αρχιτέκτονες, που «έχουν διαλέξει ένα από τα πιο μαγικά και δημιουργικά επαγγέλματα του κόσμου». Αυτή η τέχνη «χρειάζεται αφοσίωση, πάθος, αγάπη, συνέπεια, διάβασμα, φαντασία, περιέργεια, συνεχή αναζήτηση και ενημέρωση, πειθαρχία, στόχους». «Επειδή στα έργα μας ζουν, μεγαλώνουν και δουλεύουν άνθρωποι, η ευθύνη είναι μεγάλη και πρέπει ο καθένας ακούραστα να ξαναπιάνει την ιδέα του από την αρχή και να ξαναγυρίζει πίσω και να ξαναπηγαίνει μπρος, μέχρι να καταλήξει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Γιατί, όταν κάποιος δουλεύει με αυτό τον τρόπο, συνειδητά, παράγει πολιτισμό. Ή, όπως θα έλεγε ο Πικάσο, “Η έμπνευση υπάρχει, αλλά πρέπει να σε βρει να δουλεύεις” (Inspiration exists, but it has to find you working)».

Αρχιτεκτονική είναι… «Μια τέχνη κοινωνικής εφαρμογής που εξυπηρετεί τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Είναι να αναζητάς και να βρίσκεις τρόπους ερμηνείαςτου χώρου, του χρόνου, του τόπου, της ροής, της ύλης, του φωτός. Να κατανοείς τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται, να προβλέπεις την επίδραση στο έμμεσο και άμεσο περιβάλλον και να ανεβάζεις τον πήχυ πιο ψηλά σε κάθε νέο έργο που αναλαμβάνεις. Πιστεύω ότι η αρχιτεκτονική μας βοηθάει παράλληλα να προχωρήσουμε στη ζωή μας και να αναπτύξουμε μια ευαισθησία απέναντι στα πράγματα».

Ρένα Σακελλαρίδου: Χωρίς ριζόχαρτο και μολύβι δεν γίνεσαι ολοκληρωμένος αρχιτέκτονας

Posted on by Γιάννης Πισπιρίγκος

Η αρχιτεκτονική είναι πάνω απ’ όλα χώρος «Ξεκίνησα τη σταδιοδρομία μου χωρίς να υπολογίζω τις στερεότυπες αντιλήψεις για τον ρόλο της γυναίκας στο εργοτάξιο. Μάλιστα, δεν άφησα ποτέ τον εαυτό μου να θεωρήσει εμπόδιο το φύλο μου».

Η Ρένα Σακελλαρίδου σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΑΠΘ, στο Βανκούβερ, (MArch UBC, UBC Fellowship, W.Gerson Prize), και στο Λονδίνο, (PH.D Bartlett School of Architecture and Planning UCL, supervisor Bill Hillier, Υπότροφος ΙΚΥ). Είναι καθηγήτρια αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ και ιδρυτικό μέλος του πολυβραβευμένου γραφείου SPARCH. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στο ανεξάρτητο γραφείο της RS-SPARCH με ισχυρή διεθνή παρουσία και βραβεύσεις. Έχει περισσότερες από 80 επιστημονικές δημοσιεύσεις και δύο βιβλία.
Γράφει για την αρχιτεκτονική σύνθεση, μελετά τη δημιουργικότητα και διδάσκει σχεδιασμό. Στα έργα της περιλαμβάνονται μεγάλης και μικρής κλίμακας δημιουργίες, που έχουν ένα κοινό στοιχείο, τη συνθετότητα. «Η ενασχόληση με τα σύνθετα κτίρια όμως έτυχε, δεν ήταν επιλογή μου», όπως τονίζει. «Εξάλλου, οι επιλογές σου σε βρίσκουν με έναν υπόγειο τρόπο που δεν συνειδητοποιείς».

Κομβικής σημασίας η βαθιά εμπειρία
Για τη Ρένα Σακελλαρίδου, εξυπακούεται πως πρέπει να υπάρχει η αγάπη για το σχέδιο, αλλά αυτή δεν είναι αρκετή. «Εκτός της έφεσης, χρειαζόμαστε τη γνώση και την κατάρτιση, δηλαδή το deep practice, τη βαθιά εμπειρία που δεν είναι απλώς επανάληψη αλλά δυνατότητα να εντρυφήσεις και να κατανοήσεις τι σημαίνει η τέχνη που ασκείς».
Προσωπικά μιλώντας, η αρχιτεκτονική δεν υπήρχε σαν παιδική επιδίωξη, αλλά ήρθε αργότερα. Αυτό που υπήρχε πάντοτε μέσα της και προδιέγραψε τη μετέπειτα πορεία της ήταν η αίσθηση του χώρου. «Ο χώρος ήταν πολύ σημαντικός για εμένα από τα πρώιμα παιχνίδια και βιώματά μου. Αποφάσισα πολύ μεταγενέστερα να ακολουθήσω την αρχιτεκτονική, και ποτέ δεν το μετάνιωσα».
Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του Πολυτεχνείου ένιωθε πως εισερχόταν σε μία μικρή κοινότητα με τα καλύτερα μυαλά της εποχής, όπως πίστευαν χαρακτηριστικά τότε. Αλλά οι μεταπτυχιακές σπουδές που ακολούθησαν επέδρασαν καταλυτικά στον τρόπο σκέψης της. «Αυτό που με επηρέασε περισσότερο ήταν τα τρία χρόνια που πέρασα μετά τις προπτυχιακές σπουδές, στον Καναδά. Αισθάνθηκα ότι άνοιγαν οι ορίζοντες, πως μπορώ να παλέψω για να πετύχω αυτό που αγαπούσα και είχα ονειρευτεί. Δεν ήταν τόσο το αντικείμενο των σπουδών, αλλά η ατμόσφαιρα και το περιβάλλον που συνάντησα, σε σύγκριση με την πολιτικοποιημένη και συντηρητική Ελλάδα. Αυτά τα τρία χρόνια λοιπόν ήταν καταλυτικά, και στη συνέχεια σε επίπεδο διαμόρφωσης σκέψης τα επτά χρόνια στο Λονδίνο για το διδακτορικό μου, όπου απέκτησα έναν νέο τρόπο δόμησης της σκέψης, που απεδείχθη εξαιρετικά πολύτιμος για την εξέλιξή μου. Έμαθα την αξία τού να ξεκαθαρίζω τη σκέψη μου από το περιττό, το ανούσιο, τον λόγο και τη γραφή μου, αλλά και το πώς να εκφράζομαι ολοκληρωμένα και δημιουργικά στα έργα».

Δεν ένιωσα ποτέ ότι ανήκω σε άλλη κατηγορία
Ακόμη και στις πιο προχωρημένες χώρες, οι γυναίκες δεν είναι κάτι συνηθισμένο στον εργοταξιακό χώρο, παραδέχεται. Το εργοτάξιο είναι βασικά ανδροκρατούμενος χώρος, αλλά αυτό αποτελεί για την ίδια μια ενδιαφέρουσα πρόκληση, όπως ενδιαφέρων είναι και ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε αυτή την κατάσταση. «Ξεκίνησα χωρίς να υπολογίζω αυτές τις δυσκολίες. Θα έλεγα ότι ‘στρουθοκαμήλιζα’, ότι δεν είχα συναίσθηση αυτών των δυσκολιών και ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι το φύλο μου ήταν εμπόδιο στην αρχιτεκτονική. Δεν άφησα τον εαυτό μου να θεωρήσει εμπόδιο το φύλο μου και -τρόπον τινά- «εθελοτυφλώντας» προστάτεψα τον εαυτό μου, χωρίς να είχα συνειδητοποιήσει τις στερεότυπες προκαταλήψεις που αφορούσαν τον ρόλο της γυναίκας στο επάγγελμα του αρχιτέκτονα». Ο λόγος στον οποίο οφείλεται αυτός ο «μηχανισμός άμυνας» εδράζεται σύμφωνα με την ίδια στην αντίληψη που κληρονόμησε από την οικογένειά της. «Η οικογένεια μου είχε φιλελεύθερη νοοτροπία, μου έμαθαν ότι το κορίτσι δεν είναι διαφορετικό και κατώτερο από το αγόρι».

Έχουμε άλλον τρόπο σκέψης
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει την ιδιοσυγκρασία του αρχιτέκτονα, την ψυχοσύνθεση για την οποία θεωρείται πολλές φορές διαφορετικός από τους υπόλοιπους μηχανικούς. «Αν και όλοι οι μηχανικοί είμαστε project oriented, οι αρχιτέκτονες ορίζουμε το πρόβλημα από μόνοι μας, σκεφτόμαστε κάτι από την αρχή, για ένα πρότζεκτ που δεν υπάρχει. Ένα σχολείο μπορεί να είναι χίλια διαφορετικά σχολεία, εμείς όμως φανταζόμαστε ποιο είναι το σχολείο που θέλουμε να σχεδιάσουμε. Είναι ένα παιδί, που γεννιέται. Για αυτό πιστεύω πως πρώτα από όλα η αρχιτεκτονική είναι χώρος, στον οποίο βάζουμε όρια, λαμβάνοντας υπόψη την υλικότητα και όλες τις υπόλοιπες παραμέτρους».

Τα έργα και οι αρχιτέκτονες που την καθόρισαν
Όσο δύσκολη και είναι η επιλογή από ένα πλήθος έργων για το οποίο έγινε γνωστή εντός και εκτός Ελλάδας, η κυρία Σακελλαρίδου ξεχωρίζει πρώτα το Agemar, «ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο, σύνθετο, με χωρική και αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα, πολύ απαιτητικό και καινούργιο, τόσο για εμάς όσο και για την ελληνική αγορά. Ένα έργο που αντιμετωπίσαμε και χειριστήκαμε με μεγάλη ευθύνη από τον σχεδιασμό έως την υλοποίησή του». Δεύτερο στη σειρά τοποθετεί το Μέγαρο Καρατζά, «το οποίο της άνοιξε ένα παράθυρο σε μια αρχιτεκτονική πραγματικότητα συγκλονιστική», και τρίτο την πολυβραβευμένη Πύλη του Αστέρα Βουλιαγμένης.
Αυτή η αγάπη για τη διαχρονικότητα και την αξία του πολιτισμού δεν είναι τυχαία. Προέρχεται από τον θαυμασμό που τρέφει η ίδια για αρχιτέκτονες όπως η Καζούγιο Σετζίμα του γραφείο SANAA, και ο Λε Κορμπιζιέ. «Τα έργου του στην Ινδία αποπνέουν κάτι τόσο μοναδικά διαχρονικό, αναρωτιέσαι τι αίσθηση προκάλεσαν όταν δημιουργήθηκαν αλλά και το στίγμα που έχουν αφήσει στο πέρασμα του χρόνου. Διαχρονικότητα και ποιότητα που αντέχουν, με φόρμα, μορφή, χώρο με τις βασικές συνιστώσες της αρχιτεκτονικής».

Η πρόκληση της τεχνολογίας
Έχει περάσει από τα έδρανα και ως φοιτήτρια και ως καθηγήτρια, έχοντας παρατηρήσει εξελίξεις και τάσεις να μεταμορφώνουν την αρχιτεκτονική. Τώρα, ενόψει του ψηφιακού μετασχηματισμού της αρχιτεκτονικής στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους νέους και τις νέες αρχιτέκτονες. «Είναι πολύ εύκολο να αφεθείς και να χαθείς στον ψηφιακό κόσμο, αλλά πρέπει πάντοτε να υπάρχει η βάση. Γι’ αυτό οι νέοι πρέπει με ριζόχαρτο και μολύβι να μελετούν τα έργα που αγαπούν, να δουλεύουν πολύ με μακέτες εργασίας, διαρκώς, να είναι πάντα ανοιχτοί στις καινούργιες ιδέες, να μην ξεχνούν την βαθειά ουσία της αρχιτεκτονικής και να έχουν μέσα τους κατοχυρωμένη τη γνώση αυτή για να μπορούν να συγκροτούν σε κάθε έργο τους μια συνθετική δομή συμπαγή, ενδιαφέρουσα και στέρεη».

Η Ρένα Σακελλαρίδου σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΑΠΘ, στο Βανκούβερ, (MArch UBC, UBC Fellowship, W.Gerson Prize), και στο Λονδίνο, (PH.D Bartlett School of Architecture and Planning UCL, supervisor Bill Hillier, Υπότροφος ΙΚΥ). Είναι καθηγήτρια αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΑΠΘ και ιδρυτικό μέλος του πολυβραβευμένου γραφείου SPARCH. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στο ανεξάρτητο γραφείο της RS-SPARCH με ισχυρή διεθνή παρουσία και βραβεύσεις. Έχει περισσότερες από 80 επιστημονικές δημοσιεύσεις και δύο βιβλία.
Γράφει για την αρχιτεκτονική σύνθεση, μελετά τη δημιουργικότητα και διδάσκει σχεδιασμό. Στα έργα της περιλαμβάνονται μεγάλης και μικρής κλίμακας δημιουργίες, που έχουν ένα κοινό στοιχείο, τη συνθετότητα. «Η ενασχόληση με τα σύνθετα κτίρια όμως έτυχε, δεν ήταν επιλογή μου», όπως τονίζει. «Εξάλλου, οι επιλογές σου σε βρίσκουν με έναν υπόγειο τρόπο που δεν συνειδητοποιείς».

 

Στα… ενδότερα του ξενοδοχειακού design

Posted on by Φωτεινή Δαϊλά

Ο κομβικός ρόλος του concept στη δημιουργία ταυτότητας και εμπειριών στον επισκέπτη, καθώς και τα στοιχεία που προσδίδουν μοναδικότητα σε ένα κατάλυμα. Αρχιτεκτονική και interior design πάνε χέρι χέρι με τη δημιουργία μίας αισθητικά θετικής πρώτης εντύπωσης στους επισκέπτες ενός ξενοδοχείου. Ειδικά το interior design αναδεικνύεται σε παίκτη-κλειδί για κάθε ξενοδοχειακή μονάδα, μικρή ή μεγάλη, πολυτελή ή low-budget, καθώς πρέπει να μεταδώσει στον υποψήφιο πελάτη μια αίσθηση του χώρου πριν καν τον επισκεφτεί ώστε να τον πείσει να μείνει σε ένα συγκεκριμένο κατάλυμα. Από εκεί και πέρα, ένα αισθητικά άρτιο και καινοτόμο interior design δεν είναι απλά ευχάριστο στο μάτι αλλά προσφέρει μια εξαιρετική και ολιστική εμπειρία επισκέπτη, κάτι που το καθιστά σημαντικό παράγοντα και για την κερδοφορία του εκάστοτε καταλύματος, άρα και της ξενοδοχειακής βιομηχανίας συνολικά.

Εν αρχή ην το concept
Τα ξενοδοχεία, αν θέλουν να ξεχωρίζουν, πρέπει να έχουν κάτι παραπάνω από ένα ωραίο εξωτερικό (και εσωτερικό). Για να γίνει αυτό, αρχικά πρέπει να προσδιοριστεί το concept του ξενοδοχείου. Το concept όμως λαμβάνει υπόψη του πολλά και διάφορα στοιχεία -από ένα αισθητικά ευχάριστο interior design και τις υπηρεσίες που προσφέρει το ξενοδοχείο μέχρι την ιστορία που θέλει να αφηγηθεί, την ταυτότητα του χώρου και τα συναισθήματα του επισκέπτη. Το interior design είναι απλά ένα τμήμα του σχεδιασμού ενός concept.

Η Κάτια Μαργαρίτογλου, Executive Creative Director & Partner του αρχιτεκτονικού γραφείου Block722, τονίζει πως «για εμάς, το interior design είναι αναπόσπαστο κομμάτι του concept ενός αρχιτεκτονικού έργου. Το interior design δεν προδιαγράφεται μόνο με κριτήρια αισθητικής αλλά γεννιέται και συμβαδίζει με την κεντρική ιδέα ενός ξενοδοχείου». Και συνεχίζει δίνοντας έμφαση στην πολυαισθητηριακή εμπειρία του χρήστη. «Μεγάλη σημασία για εμάς έχει, από την σύλληψη της ιδέας, την εφαρμογή της σε σχέδια και αργότερα στην υλοποίηση της, να εξετάσουμε την εμπειρία του χρήστη καθώς βιώνει τον χώρο του συγκεκριμένου ξενοδοχείου. Η προσέγγιση μας είναι πάντα ολιστική λαμβάνοντας υπόψιν την πολυαισθητηριακή εμπειρία του χρήστη. Υλικά, γραμμές, κλίμακες, αναλογίες, μυρωδιές, θερμοκρασίες, η κίνηση είναι κομμάτια μελέτης, για να συνθέσουμε μία ατμόσφαιρα που ξυπνάει συναισθήματα και επιθυμίες».

H Μυρτώ Θεοδωράκη, Partner & Lead Architect των mtarchitects Ι Massouridis Theodoraki, στέκεται στην ατμόσφαιρα και την αίσθηση που δημιουργεί το concept στον επισκέπτη. «Με αφετηρία την τοποθεσία, το brief, το branding και το look & feel, διαμορφώνονται οι κατευθυντήριες γραμμές για το concept ενός ξενοδοχείου. Σε αυτές εστιάζει η αρχιτεκτονική σύνθεση, το interior design και το styling. Όλες αυτές, αν και διακριτές, αρχικά, διαδικασίες, ανατροφοδοτούν η μια την άλλη και συνδιαλέγονται για τη δημιουργία ενός ενιαίου concept που διατρέχει την κάθε φάση και κλίμακα ενός έργου, από την παρουσίαση έως και την τελική παράδοση και λειτουργία. Ήδη από την αρχική παρουσίαση του concept ενός ξενοδοχείου, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ‘τελική εικόνα’, την ατμόσφαιρα και την αίσθηση που θα προσφέρει στον επισκέπτη. Ο χώρος φιλοξενίας νοείται πια ως ένα κέλυφος δημιουργίας εμπειριών και αναμνήσεων. Το interior design έρχεται να επισφραγίσει αυτήν την αφήγηση σε απόλυτη ισορροπία και σπουδαιότητα με την αρχιτεκτονική σύνθεση».

Για τις Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή, Επικεφαλής του BaBatchas Design Studio, το concept είναι αυτό που περιγράφει ακόμα και το επίπεδο των υπηρεσιών που περιλαμβάνει το ξενοδοχείο. Όπως μας αναλύουν, «η αισθητική ταυτότητα του ξενοδοχείου (concept) είναι το σημείο εκκίνησης του σχεδιασμού μιας νέας ή υφιστάμενης ξενοδοχειακής επιχείρησης και έχει καθολικό χαρακτήρα, καθώς περιγράφει την πρόθεση της αρχιτεκτονικής λύσης του χώρου, την υλικότητα, την χρωματική παλέτα, την αισθητική αλλά και το επίπεδο των υπηρεσιών που θα διαθέτει η επιχείρηση. O σχεδιασμός των εσωτερικών χώρων, που περιλαμβάνει τα στάδια από την διαρρύθμιση μέχρι την επιλογή και της τελευταίας λεπτομέρειας του εσωτερικού χώρου, είναι η βάση πάνω στην οποία γεννιέται, αναπτύσσεται και εν τέλει βιώνεται από τον τελικό χρήστη το concept.

Άρα έχουμε ένα συνεχή «διάλογο» μεταξύ interior design και concept».
Από την πλευρά της, η Μαρία Σφυράκη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός – Πολεοδόμος και Ιδρύτρια του γραφείου Maria Sfyraki & Associates, σχολιάζει πως «το γραφείο μας πρωτίστως συνδιαλέγεται με το όραμα του πελάτη και με την ανάλυση του “τόπου”, της “τοπογραφίας” με την οποία θα συνδιαλλαγεί το ξενοδοχειακό έργο. Ο εσωτερικός σχεδιασμός, ή καλύτερα “η αρχιτεκτονική σκηνογραφία” του έργου εν συνόλω, για το γραφείο μας, δεν αφορά το “ντύσιμο” των αρχιτεκτονικών μας δομών. Οι εσωτερικές δομές, η επιλογή των φυσικών υλικών εφαρμογής, η μελέτη του φωτισμού, η επιλογή των σκηνογραφικών props, το χρώμα και η υφή των υφασμάτων, η στοχευμένη ενσωμάτωση φυτικού υλικού, τα εικαστικά έργα κτλ., αποτελούν το σχεδιαστικό μας εργαλείο και έχουν έναν στόχο: να προσφέρουν έναν χειροποίητο “τόπο” για να εκφραστούν οι καλεσμένοι μας. Το interior design είναι για εμάς ζώσα αρχιτεκτονική σκηνογραφία».

Δίνοντας ταυτότητα στο κατάλυμα
Η επιτυχία του concept βασίζεται τόσο σε “soft” όσο και “hard” στοιχείων, όπως τα υλικά που χρησιμοποιούνται, η λειτουργία και η ταυτότητα του ξενοδοχείου. Ειδικά η ταυτότητα του ξενοδοχείου διαμορφώνεται -μεταξύ άλλων- και από το περιβάλλον και τα εξωτερικά στοιχεία, ενώ είναι αυτή που θα πείσει τον επισκέπτη να διαλέξει και να μείνει σε ένα κατάλυμα. Ποια είναι όμως τα κομβικά σχεδιαστικά στοιχεία και υλικά που δίνουν αυτή την ταυτότητα και ποια η σημασία των υλικών;
«Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, μονοδιάστατη», σχολιάζει η Μαρία Σφυράκη (Maria Sfyraki & Associates). «Κάθε ξενοδοχειακό έργο χτίζεται πάνω στο ιδιαίτερο όραμα των πελατών μας, πάνω στα φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά του τόπου τους: της θηραϊκής γης, της πέτρας της Κύθνου, των ξεροφυτικών και των μυρωδικών της Μυκόνου… Η ταυτότητα ενός ξενοδοχειακού προϊόντος είναι η οπτικοποίηση της ιστορίας που θέλει να πει».

Η Κάτια Μαργαρίτογλου (Block722) επισημαίνει πως «η φιλοσοφία του σχεδιασμού μας εκφράζεται από την δημιουργία διαδοχικών ορίων που στόχο έχουν να καταργήσουν το σύνορο μεταξύ του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Μελετάμε το ελληνικό τοπίο και επιδιώκουμε μία σαφή σύνδεση με βασικά υλικά όπως το ξύλο, το μέταλλο, την πέτρα, το μάρμαρο. Αυτά αγαπάμε πιο πολύ και τα χρησιμοποιούμε με διαφορετικούς τρόπους κάθε φορά. Συνεργαζόμαστε στενά με ντόπιους τεχνίτες και μέσα από την έρευνα και την δημιουργική διαδικασία ανακαλύπτουμε πάντα κάτι καινούργιο. Είμαστε βέβαια ανοιχτοί στην χρήση νέων υλικών όταν αυτά αποτελούν έμπνευση για την γέννηση μιας νέας ιδέας».

Σύμφωνα με τη Μυρτώ Θεοδωράκη (mtarchitects), «η ταυτότητα του ξενοδοχείου διαμορφώνεται από ποικίλα στοιχεία. Πέρα από την τοποθεσία και την συνολική αρχιτεκτονική προσέγγιση, κομβικό ρόλο στο interior design έχουν και οι επιμέρους λειτουργίες και χώροι, όπως η υποδοχή που σηματοδοτεί την μετάβαση από τον εξωτερικό στον εσωτερικό χώρο και αποτελεί προοίμιο της ατμόσφαιρας που θα εμβυθιστεί ο επισκέπτης. Ο χώρος είναι φιλόξενος και απόλυτα εναρμονισμένος με τις εμπειρίες που θα ακολουθήσουν. Σημαντικό στοιχείο είναι και το δωμάτιο, όπου η σωστή χωροθέτηση του κρεβατιού και του λουτρού βελτιστοποιεί την κυκλοφορία στον χώρο. Σκοπός είναι η μεγιστοποίηση της άνεσης, της χαλάρωσης και της ιδιωτικότητας του επισκέπτη. Η επιλογή ποιοτικών υλικών, όπως το μάρμαρο, τα δρύινα δάπεδα, οι επενδύσεις με διαφορετικές υφές, χρώματα και σχέδια αναδεικνύουν τη μοναδικότητα του».

Οι Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή (BaBatchas Design Studio) ξεχωρίζουν τη σημασία της θέσης του καταλύματος, των υλικών και του χρόνου ζωής και φθοράς τους. «Όπως κάθε οργανισμός έχει μια μοναδική προσωπικότητα, έτσι και ο κάθε χώρος πρέπει να έχει την δική του ταυτότητα, η οποία διαμορφώνεται από διάφορους παράγοντες. Κατά την άποψή μας, ο τόπος ως γεωγραφική/ιστορική θέση δίνει την αρχική ταυτότητα στο κατάλυμα ξεδιπλώνοντας τα κομβικά σχεδιαστικά στοιχεία που θα πρέπει να αναδειχθούν: την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, το υφιστάμενο κτίσμα (εάν προϋπάρχει) με τα όμορφα και χαρακτηριστικά στοιχεία που μπορεί να διαθέτει, την πρόθεση της επιχείρησης, την αναμενόμενη δηλαδή λειτουργία και το επίπεδο των υπηρεσιών. Αυτά τα στοιχεία δημιουργούν μια αισθητική αλφάβητο, που σε συνδυασμό με την σωστή επιλογή των υλικών προσπαθεί να δώσει ένα αποτέλεσμα αρμονικό και διαχρονικό. Επίσης, ο χρόνος ζωής καθώς και η φθορά των υλικών είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την επιλογή τους, καθώς ορίζει σε σημαντικό βαθμό, τόσο την μελλοντική εικόνα του καταλύματος όσο και το βάρος της συντήρησης και ότι αυτό συνεπάγεται για την επιχείρηση».

Τι κάνει ένα κατάλυμα μοναδικό;
Όσον αφορά το interior design, εκτός από το να είναι συμβατό με το concept του ξενοδοχείου, οφείλει να αποτελείται από στοιχεία που χαρακτηρίζονται από αισθητική και ποιοτική αρτιότητα. Και εδώ μιλάμε για τα υφάσματα και τα έπιπλα, από τα πρώτα στοιχεία που «τραβάνε» την προσοχή του επισκέπτη.
«Η σωστή επιλογή υφασμάτων και επίπλων είναι πολύ σημαντική. Η ποιότητά τους είναι εξίσου σημαντική με την αισθητική και, όταν αυτά εξυπηρετούν μία ιδέα, έχουμε ένα μοναδικό αποτέλεσμα. Τα υφάσματα και τα έπιπλα από μόνα τους δεν μπορούν να δώσουν μοναδικότητα σε ένα έργο. Συνυφαίνουν την ατμόσφαιρα ενός ξενοδοχείου με άλλα σημαντικά στοιχεία», δηλώνει χαρακτηριστικά η Κάτια Μαργαρίτογλου (Block722).

Για τη Μυρτώ Θεοδωράκη (mtarchitects), «η μοναδικότητα του ξενοδοχείου ενισχύεται από τον κινητό εξοπλισμό που, ως πρόσθετο layer, “ντύνει” τους χώρους. Τα χρώματα, οι υφές, τα υλικά, τα μοτίβα και τα σχήματα των υφασμάτων και τον επίπλων, όπως και του φωτισμού, δίνουν τις τελικές πινελιές και ολοκληρώνουν την σχεδιαστική προσέγγιση του interior design. Ανάλογα με τον τύπο -resort, urban, mountain, sea side κτλ.- και το επιθυμητό ύφος που υπαγορεύει το branding, αντίστοιχα διαμορφώνεται και η επιλογή του κινητού εξοπλισμού με σκοπό την ανάδειξη της μοναδικής ταυτότητας του ξενοδοχείου και της απόλυτης εμπειρίας που θα προσφέρει στον επισκέπτη».

Οι Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή (BaBatchas Design Studio) επισημαίνουν -μεταξύ άλλων- τη σημασία των υφασμάτων για το branding του ξενοδοχείου. «Η δημιουργία ενός ιδιαίτερου χώρου που θα μένει στην μνήμη όσων το επισκέφτηκαν είναι ακρογωνιαίος λίθος του σχεδιασμού και της υλοποίησης. Τα υφάσματα είναι από τα τελευταία κομμάτια του παζλ στον σχεδιασμό ενός ξενοδοχειακού χώρου και συχνά η σημασία τους υποβαθμίζεται. Αντιθέτως, ο ρόλος τους είναι ιδιαιτέρως σημαντικός για το branding της επιχείρησης, καθώς, σε συνδυασμό με τα κλινοσκεπάσματα και τον ιματισμό, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία του πελάτη ως προς την καθαριότητα, συνεπώς διαμορφώνουν σημαντικά το rating. Τα έπιπλα είναι το ισχυρότερο σχηματικό εργαλείο κάθε εσωτερικού χώρου και πρέπει να υπηρετεί πίστα το concept. Θα λέγαμε ότι ο ιδανικός συνδυασμός που εξυπηρετεί την μοναδικότητα του χώρου είναι οι ειδικές κατασκευές, τα ολιγάριθμα προϊόντα εμπορίου και κάποιες ιδιαίτερες αντίκες».

Τέλος, η Μαρία Σφυράκη (Maria Sfyraki & Associates) τονίζει πως «η μοναδικότητα του ξενοδοχειακού προϊόντος είναι ομαδική υπόθεση και απαρτίζεται από πολλούς ισάξιους παίχτες. Ξεκινάμε με τον πελάτη, το φυσικό τοπίο στο οποίο εντάσσεται το προϊόν, το πλάσιμο της ιστορίας του (hospitality design storytelling), την αρχιτεκτονική του δομή, την διάπλαση των εξωτερικών περιβαλλόντων, ως συνέχεια της εμπειρίας των εσωτερικών χώρων, και την σκηνογραφία του έργου συνολικά. Τα ανωτέρω σμιλεύονται με συνεργατικές διεργασίες: με εικαστικούς για την γέννηση πινάκων, γλυπτών ή έτερων εγκαταστάσεων για ένα έργο, με τον σχεδιασμό ιδιοκατασκευών σε φωτιστικά σώματα, με την δημιουργία χαλιών σε αργαλειό από τοπικούς καλλιτέχνες ή πήλινων διακοσμητικών από τοπικούς κεραμιστές. Η ομαδικότητα καθιστά το έργο βιώσιμο και αειφόρο».