Aρχιτεκτονική δημοσιογραφία

Γυναίκες κριτικοί που άλλαξαν τις τάσεις του σχεδιασμού. Έθεσαν τα θεμέλια των καινοτόμων τάσεων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αλλά και του τρόπου αντίληψης του δομημένου περιβάλλοντος από το ευρύτερο κοινό.
Η κριτική αρχιτεκτονικής αποτελεί ένα ιδιαίτερο πεδίο της κλαδικής δημοσιογραφίας που ξεκίνησε από την Αμερική και ανθεί στα πλαίσια της αξιολόγησης της μορφής και της προώθησης του κοινωνικού ρόλου που μπορεί να επιτελέσει η αρχιτεκτονική. Με λίγα λόγια, ο κριτικός μπορεί να εξηγήσει στον αρχιτέκτονα τι βλέπει, να του δείξει πού να κοιτάξει και να τον βοηθήσει να επιλύσει ζητήματα διαφόρων ειδών με μια άλλη ματιά.
Ο τομέας αυτός καθιερώθηκε από γυναίκες δημοσιογράφους ακόμα και σε εποχές, στις οποίες η αρχιτεκτονική ήταν απρόσιτη για το γυναικείο φύλο. Επρόκειτο για πρωτοπόρους που μέσω των γραπτών τους έθεσαν τα θεμέλια για νέες αρχιτεκτονικές τάσεις και επέστησαν την προσοχή σε συχνά παραγνωρισμένες αξίες.
Αξίζει να εμπνευστούμε από όσες πέρασαν και άφησαν το στίγμα τους, αλλά και από όσες ακόμα χαράσσουν νέους δρόμους με το οξυμένο πνεύμα τους.
Ada Louise Huxtable
Ως η πρώτη κριτικός αρχιτεκτονικής που εργάστηκε για τους New York Times με πλήρη απασχόληση, η Ada Louise Huxtable (1921-2013) αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο ισχυρές φωνές στην αρχιτεκτονική της Αμερικής των μέσων του 20ου αιώνα. Χωρίς να παραβλέπει τα διάφορα αρχιτεκτονικά στυλ, τα άρθρα της εστίαζαν περισσότερο στην κοινωνική ουσία της αρχιτεκτονικής, καλώντας τους αναγνώστες να δουν τα κτίρια ως δημόσιες δηλώσεις. Ενδιαφερόταν για τη διατήρηση του αστικού περιβάλλοντος, όχι με διάθεση νοσταλγίας, αλλά αναγνωρίζοντας τη ζωτικότητα του αστικού τοπίου.
Ωστόσο, αυτό δεν την καθιστούσε εχθρό των σύγχρονων μορφών αρχιτεκτονικής, το αντίθετο μάλιστα. Υπεραμύνθηκε των κτιρίων που αναδεικνύουν την αστική ιστορία, ενώ ταυτόχρονα ελκυόταν από νέες μορφές της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Νέας Υόρκης. Στα άρθρα της, οι απόψεις της εκφράζονταν με έξυπνα, αιχμηρά και σαρκαστικά επιχειρήματα. Ειδικά όταν διαφωνούσε, δεν δίσταζε να επιπλήττει τους σχεδιαστές, συγκρίνοντάς τους ακόμη και με τις ολοκληρωτικές πρακτικές του Χίτλερ ή του Μουσολίνι.
Αυτό που επιθυμούσε ουσιαστικά είναι να αναπτύξει την ταυτότητα της πόλης, κατακρίνοντας τις ακατάλληλες εξελίξεις και τονίζοντας την αγάπη της για τη Νέα Υόρκη. Όπως επεσήμαινε, δεν είχε αγαπημένα κτίρια, αλλά αυτό που την ενδιέφερε ήταν να φωτίσει αυτά τα σχεδιαστικά στοιχεία που ήταν χρήσιμα για την κοινωνία και το συλλογικό πνεύμα της πόλης.
Η Ada Louise Huxtable τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ το 1970.
Jane Jacobs
Η προσωπικότητα της Jane Jacobs (1916-2006) δεν χρειάζεται συστάσεις. Η περιβόητη διαμάχη μεταξύ αυτής και του Robert Moses διαμόρφωσε όχι μόνο τη Νέα Υόρκη αλλά και τη στάση απέναντι στον αστικό σχεδιασμό και τη δύναμη της δέσμευσης απέναντι στην κοινότητα. Η Jacobs, ως μια δημοσιογράφος που έγινε ακτιβίστρια, αντιλαμβανόταν τις πόλεις ως πολύπλοκα συστήματα σε μια συχνά εύθραυστη ισορροπία. Για να τα προστατεύσει, υποστήριζε τον κοινοτικό σχεδιασμό από τη βάση, καθώς θεωρούσε ότι οι άνθρωποι που ζούσαν στις γειτονιές μπορούσαν να καταλάβουν καλύτερα ποιες λύσεις θα διατάραζαν ή θα ενίσχυαν αυτή την ισορροπία.

 

 

Esther McCoy
Η δημοσιογράφος αρχιτεκτονικής, κριτικός και ιστορικός Esther McCoy (1904-1989) υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της, αναδεικνύοντας μια τάση που έως τότε αγνοούνταν: τη μοντέρνα αρχιτεκτονική στη Νότια Καλιφόρνια. Σήμερα, ο μοντερνισμός της Δυτικής Ακτής είναι ευρέως αναγνωρισμένος και καταξιωμένος, με ηγετικές μορφές όπως ο Richard Neutra, ο Rudolph Schindler και ο John Lautner. Ωστόσο, πριν η Esther McCoy προβάλει τις αξιοσημείωτες ιδιότητες της αρχιτεκτονικής της Καλιφόρνιας, όλο το ενδιαφέρον στρεφόταν στις σχολές της Ανατολικής Ακτής και κυρίως της Νέας Υόρκης.
Κατά τη διάρκεια της εξηκονταετούς καριέρας της, η Ester McCoy δεν κατείχε ποτέ μόνιμη θέση σε κάποιο μεγάλο έντυπο, ωστόσο τα γραπτά της διαδόθηκαν ευρέως και έγιναν διάσημα κατά τη διάρκεια της ζωής της. Αφού μετακόμισε από τη Νέα Υόρκη στο Λος Άντζελες, αρχικά για ιατρικούς λόγους, παρατήρησε και κατέγραψε την εξέλιξη μιας νέας μορφής μοντερνισμού στην περιοχή της Δυτικής Ακτής. Κατάλαβε ότι δεν επρόκειτο απλώς για μια διαφορετική ερμηνεία των ιδανικών της Ανατολικής Ακτής ή της Ευρώπης που κυριαρχούσαν εκείνη την εποχή, αλλά για ένα περιφερειακό είδος μοντέρνας αρχιτεκτονικής, η οποία ανταποκρινόταν στις ιδιαίτερες γεωγραφικές και κλιματικές συνθήκες του μέρους και αντλούσε έμπνευση από τις λαϊκές μορφές.
Ωστόσο, η αρχιτεκτονική της Νότιας Καλιφόρνιας δεν ήταν το μοναδικό ενδιαφέρον της McCoy. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ταξίδεψε επανειλημμένα στο Μεξικό και έγινε η πρώτη Αμερικανίδα δημοσιογράφος που αναγνώρισε και έγραψε για την τοπική κουλτούρα του μοντερνιστικού σχεδιασμού στο Μεξικό, κατανοώντας την αξία αυτού του νέου τύπου σύγχρονου σχεδιασμού. Παρουσιάζοντας στο αμερικανικό κοινό αρχιτέκτονες, όπως ο Luis Barragán, ο Juan O’Gorman και ο Felix Candela, συνέβαλε στην άρση των αποικιοκρατικών στερεοτύπων για τη μεξικανική αρχιτεκτονική, η οποία μέχρι πρότινος θεωρούνταν απλώς ένα υποείδος της βορειοαμερικανικής κουλτούρας.
Beatriz Colomina
Η Beatriz Colomina (1952- ) είναι ιστορικός και θεωρητικός της αρχιτεκτονικής που αμφισβητεί τις παραδοσιακές αξίες της σημερινής αρχιτεκτονικής, αναζητώντας μια πιο σύνθετη κατανόηση των ρευμάτων και των επιρροών που διέπουν τη θεωρία της. Μέσα από τα άρθρα της, αντιτάσσεται στις καθιερωμένες αφηγήσεις και διερευνά θέματα, όπως η τεχνολογία, η τέχνη και η σεξουαλικότητα, που επηρέασαν την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής. Με τον τρόπο αυτό, στοχεύει να ευαισθητοποιήσει τον αρχιτεκτονικό κόσμο για τον αντίκτυπο που έχει η αρχιτεκτονική στο σύνολο της κοινωνίας.
Η Beatriz Colomina είναι η ιδρυτική διευθύντρια του προγράμματος Μέσων και Νεωτερικότητας στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.

 

 

Alexandra Lange
Η Alexandra Lange (1973- ) είναι καταξιωμένη κριτικός αρχιτεκτονικής και συγγραφέας με έδρα τη Νέα Υόρκη. Αντιλαμβάνεται την ευθύνη του κριτικού ως εκπρόσωπος του κοινού, ώστε να βιώνει τους χώρους από πρώτο χέρι και να προσπαθεί να συντονιστεί με τον τρόπο με τον οποίο η αρχιτεκτονική επηρεάζει την κίνηση και τις αισθήσεις. Σε ένα από τα πιο δημοφιλή βιβλία της, το «Writing About Architecture», επιδιώκει να καθοδηγήσει τους αναγνώστες, ώστε να δώσουν προσοχή στο δομημένο περιβάλλον γύρω τους, να αποκτήσουν κριτική ματιά και να αναπτύξουν τρόπους επικοινωνίας σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει η αρχιτεκτονική στην καθημερινή ζωή.
Όπως η ίδια αναφέρει, όσο περισσότερο δομημένο περιβάλλον βλέπουν και απολαμβάνουν οι άνθρωποι, όσο περισσότερο συμπεριφέρονται ως κριτικοί της αρχιτεκτονικής, τόσο καλύτερα θα μπορούν να αναγνωρίζουν τον καλό σχεδιασμό και να γίνονται υποστηρικτές του.

 

 

Πηγές φωτογραφιών:
• Wikipedia (Ada Louise Huxtable, Jane Jacobs, Esther McCoy, Beatriz Colomina)
https://www.madamearchitect.org/interviews/2018/12/9/madame-critic-alexandra-lange-on-developing-a-foundation-and-developing-her-voice (Alexandra Lange)

 

Μετσόβου 25: Η αναγέννηση

Σάββατο 09 Απριλίου. Πρωί. Έξω από το ακίνητο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μετσόβου και Μπουμπουλίνας πλήθος κόσμου περιμένει υπομονετικά για να ξεναγηθεί στο μεσοπολεμικό κτίριο, οι εργασίες στο οποίο έχουν ολοκληρωθεί. Το Open House έχει αφουγκραστεί σωστά τον παλμό. Η φωτογραφία με την ουρά θα γίνει σχεδόν viral. Το δημιούργημα του αρχιτέκτονα και ζωγράφου Τάκη Μάρθα (1905-1965) ήταν πια έτοιμο, στα 86 του χρόνια, για μια νέα αρχή.

«Ο Τάκης Μάρθας είχε το γραφείο του επίσης στη Σολωμού, με κάποιο τρόπο είμαστε συμπατριώτες», μας λέει ο αρχιτέκτονας Γιάννης Κανδυλιάρης που με τους συνεργάτες του ανέλαβε την επισκευή και νέα διαρρύθμιση του εμβληματικού κτιρίου στα Εξάρχεια. Η κουβέντα περιστρέφεται μοιραία γύρω από την αρχιτεκτονική του μεσοπολέμου αλλά και τον πολυσχιδή Τάκη Μάρθα. Πολλά έργα της εποχής, ανάμεσα στα οποία και καταξιωμένων αρχιτεκτόνων, χάθηκαν. «Η κήρυξή τους ως διατηρητέα άργησε. Τα αναγνωρίσαμε με καθυστέρηση», στηλιτεύει ο συνομιλητής μας. Πώς το εξηγεί ο ίδιος; «Ίσως, όταν είσαι χρονικά κοντά σε κάτι να μην μπορείς να συλλάβεις την αξία του, να σου φαίνεται οικείο και με έναν τρόπο να το συνηθίζεις».
Eπιτομή «τέχνης και τεχνικής»

Το κτίριο στη Μετσόβου, ωστόσο, στάθηκε τυχερό. Κηρύχθηκε διατηρητέο «μέσα και έξω» και μετά από κάποια χρόνια που παρέμενε σιωπηλό ήρθε η ώρα της αποκατάστασής του. Ο κ. Κανδυλιάρης μιλάει με θαυμασμό για το κτίριο, που η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1936, χαρακτηρίζοντας ως την επιτομή «τέχνης και τεχνικής». Για τον ίδιο το κτίριο του Τάκη Μάρθα είναι ένα τρισδιάστατο, ζωντανό, έργο αφαιρετικής τέχνης. «Η τέχνη του, όπως εκφράζεται μέσα από την γενική του ογκοπλασία και μέσα από τις λεπτομέρειες του, αποτελεί έκφραση των λειτουργιών που φιλοξενούσε και του ευρύτερου πνεύματος της εποχής του».

Ο ίδιος μιλάει για δύο σημαντικές διαστάσεις του κτιρίου. «Στη μεγάλη κλίμακα, η ογκοπλαστική διάσταση. Εμφανής εξωτερικά. Μεγάλες αυστηρές και αφαιρετικές γεωμετρίες και μια ασυμμετρία, παράλληλα, που του προσδίδει κάτι το δυναμικό. Η δεύτερη διάσταση είναι οι λεπτομέρειες. Η κουπαστή στην κεντρική σκάλα, τα φινιστρίνια και τα μωσαϊκά».
Όπως αφηγείται ο συνομιλητής μας, μέσα στα χρόνια η αρχική του λειτουργία ως πολυτελείς κατοικίες και διαμερίσματα μεταλλάχθηκε και σταδιακά μετατράπηκε σε χώρους γραφείων κατά πλειοψηφία. Παράλληλα, «το εσωτερικό αλλοιώθηκε σε διαφορετικούς βαθμούς στους διάφορους χώρους του κτιρίου. Με την έλλειψη συντήρησης στον χρόνο, τα χρώματα και οι υφές έχασαν τη δύναμή τους, σχηματίζοντας ένα όλο και πιο ακαθόριστο, «σκονισμένο» γκρι υπόβαθρο μέσα στο οποίο είχε χαθεί η δυναμική ασυμμετρία των αφαιρετικών όψεων, και οι ζωηρές λεπτομέρειες των κιγκλιδωμάτων και των μωσαϊκών».

Ένας δύσκολος μετασχηματισμός
Όταν το κτίριο αγοράστηκε και αποφασίστηκε η ανακαίνισή του, το αρχιτεκτονικό γραφείο Barespace κλήθηκε να πραγματοποιήσει «ένα πολύ δύσκολο πάντρεμα των αναγκών του νέου ιδιοκτήτη με ένα κτίριο του οποίου όλα τα στοιχεία, από τα πατώματα έως τις σιδεριές, αποτελούσαν έργα τέχνης». Η ενσωμάτωση νέων στοιχείων ήταν ένα στοίχημα. «Έπρεπε να πατάς στα δάκτυλα», μας λέει χαρακτηριστικά. Η ανάπτυξη του κτιρίου αποτελούσε τη «μεταφορά ενός αρχοντικού στον αστικό χώρο». Τι σήμαινε αυτό; Στους ανώτερους ορόφους συναντούσε κανείς μεγάλα διαμερίσματα και στους κατώτερους μικρότερα, βοηθητικά. Η αρχιτεκτονική ομάδα κλήθηκε να κάνει το κτίριο περισσότερο «ισόνομο».
«Όταν μας ζητήθηκε να το επαναφέρουμε στην αρχική του λειτουργία, αλλά με αυξημένο αριθμό διαμερισμάτων για να ανταποκρίνεται στις τωρινές ανάγκες και συνθήκες της περιοχής, η πολύ στενή σχέση της ογκοπλασίας και των λεπτομερειών με τις αρχικές λειτουργίες του κτιρίου, καθιστούσε ιδιαίτερα δύσκολο τον μετασχηματισμό του», υπογραμμίζει ο κ. Κανδυλιάρης συμπληρώνοντας πως αναπτύχθηκε ένας γόνιμος διάλογος ανάμεσα στη ΖΟΙΑ – τους ιδιοκτήτες του κτιρίου-, τη διεύθυνση Νεοτέρων Μνημείων, τους μηχανολόγους και τους στατικούς.

Ο σχεδιασμός της επανάχρησης
«Ο σχεδιασμός της επανάχρησης του κτιρίου βασίστηκε σε δύο άξονες: την ανάδειξη της ογκοπλασίας και των λεπτομερειών και την προσθήκη των νέων στοιχείων σε μία γεωμετρική γλώσσα συναφή με τον αφαιρετικό σχεδιασμό του κτιρίου και με τρόπο που να επιτρέπει τη διατήρηση και την ανάδειξη των λεπτομερειών του», μας λέει ο συνομιλητής μας, συμπληρώνοντας ότι ταυτόχρονα, με τη χρήση άσπρου και μαύρου χρώματος δημιουργήθηκε μία χωρική αντίστιξη με την οποία επιτυγχάνεται η αισθητική συνέχεια και συνοχή. Σύμφωνα με τον ίδιο «καθοριστικό κομμάτι της επέμβασης ήταν η ενδελεχής γεωμετρική και οικοδομική αποτύπωση του υφιστάμενου συνόλου και των επιμέρους λεπτομερειών, προετοιμάζοντας την χειρουργικής ακρίβειας ελάχιστη δυνατή επέμβαση που θα οδηγούσε στην δημιουργία των νέων διαμερισμάτων και στην προσεκτική ένταξη της πληθώρας των νέων δικτύων και εγκαταστάσεων που θα απαιτούνταν». Η χρήση ξηρής δόμησης σε συνδυασμό με την αφαίρεση κάποιων τοίχων οδήγησαν σε ένα κτίριο περισσότερο ελαφρύ και ως εκ τούτου δεν απαιτήθηκαν μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις στον φέροντα οργανισμό. «Το κάναμε πιο δυνατό μέσω της αφαίρεσης, με τη συνδρομή του στατικού».

Το κτίριο μετά τις παρεμβάσεις
Η αποτύπωση αναδείχθηκε σε υπόθεση μηνών και μετά την ολοκλήρωσή της απαιτήθηκαν νέες επισκέψεις για την καταγραφή στοιχείων. Η επαναφορά τους – καθώς το κτίριο είχε αλλοιωθεί μέσα στο πέρασμα του χρόνου – ήταν ένα στοίχημα. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε μία μεγάλη προσπάθεια ώστε τα νέα στοιχεία να βρίσκονται στο πνεύμα της γεωμετρίας του κτιρίου και να ενταχθούν αρμονικά σε αυτό χωρίς να το υπερβαίνουν. «Πρωταγωνιστής παραμένουν πάντα αυτές οι υπέροχες λεπτομέρειες του κτιρίου».

«Τα νέα ξυλουργικά, όπου ήταν εφικτό, ανασηκωθήκαν για να αναδειχθεί η συνέχεια των δαπέδων. Μαζί με τους σταθερούς εξοπλισμούς συνθέτουν μία αυστηρή γεωμετρική γλώσσα από άσπρο και μαύρο, συναφής αλλά πιο συγκρατημένη σε σχέση με τις υφιστάμενες λεπτομέρειες ώστε να τις συμπληρώνει χωρίς να τις ανταγωνίζεται», περιγράφει ο κ. Κανδυλιάρης συμπληρώνοντας πως σε μεγάλο βαθμό, παρεμβάσεις όπως αυτές είναι αναστρέψιμες και το κτίριο μπορεί να επανέλθει στην πρότερη μορφή του. Παράλληλα «κιγκλιδώματα, φινιστρίνια και άλλα μεταλλικά στοιχεία χρωματίστηκαν μαύρα και απέκτησαν πρωταγωνιστικό ρόλο μπροστά στο ανοιχτό φόντο των όψεων και των εσωτερικών τοιχοποιιών», ενώ η «ασπρόμαυρη χρωματική παλέτα αφήνει τα ξύλινα δάπεδα και τα χρωματιστά μωσαϊκά να ξεχωρίσουν και να προβληθούν ως έργα τέχνης μέσα στο συνεκτικό σύνολο». Έως και τα – επιδαπέδια – κλιματιστικά εντάχθηκαν σε αυτή την παλέτα.

Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας η επίπλωση ολοκληρώνει την εικόνα του αναγεννημένου κτίσματος, συνδυάζοντας τις αφαιρετικές γεωμετρίες του κτιρίου με τις πλούσιες, ζεστές υφές των δαπέδων. Τέλος «το αρτιφισιέλ στην όψη, επιδιορθώθηκε, καθαρίστηκε και αποκαταστάθηκε σε απόχρωση ανοιχτού γκρι, αυξάνοντας την ένταση των σκιών, τονίζοντας έτσι την ογκοπλασία των όψεων».
Διδάγματα
«Η νέα εμπειρία του χώρου επιτρέπει και επιτείνει την απόλαυση της αυθεντικής ογκοπλασίας και των λεπτομερειών, μέσα σε συνθήκες σύγχρονης άνεσης και λειτουργικότητας, δίνοντας νέα δυναμική στο κτίριο και το περιβάλλον του», συνοψίζει o Γιάννης Κανδυλιάρης, ενώ παράλληλα δηλώνει θετικός στο να ασχοληθεί ξανά με κάποιο κτίριο του μεσοπολέμου στο μέλλον. «Ήταν μια διαδικασία που χαρήκαμε. Αξίζει να μπει κανείς, να μην το φοβηθεί». Τι του δίδαξε αυτό το κτίριο; «Εκεί που αξίζει πρέπει να σκύψεις και να μελετήσεις με μεγάλη αφοσίωση τους χώρους του κτιρίου που θα επέμβεις. Μαθαίνεις την υπομονή, την πειθαρχεία και το πώς να αφουγκραστείς και να αξιοποιήσεις τα στοιχεία που ήδη υπάρχουν».

Επισκευή και νέα διαρρύθμιση διατηρητέου κτιρίου κατοικιών του μεσοπολέμου επί της Μετσόβου 25
Κύριος του έργου: ΖΟΙΑ
Αρχιτεκτονική μελέτη: Barespace –
Κανδυλιάρης Γιάννης,
Παρίνα Βασιλοπούλου,
Σοφία Αβραμοπούλου,
Αναστασία Τσίκλη,
Άννα-Μαρία Κασιμάτη,
Δήμητρα Μπουγά,
Ειρήνη Παπαλού,
Ιωάννα Τσιαμούρα,
Καλλιόπη Κανελλοπούλου

Αρχιτεκτονική Επίβλεψη: Barespace
Μελέτη εγκαταστάσεων Η/Μ: Κωνσταντίνος Εικοσιπένταρχος (AL-FA)
Στατικά: Παναγιώτης Ανδρονόπουλος (ΑΛΚΩΝ Ε.Π.Ε.)
Κατασκευή: KGS Development Α.Ε.
Μελέτη: 2018-2019
Κατασκευή: 2021
ΜέγεLEED & Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος
Με γνώμονα τον βιώσιμο χαρακτήρα του κτιρίου
Πολύτιμα εργαλεία που προσφέρουν διαφανείς πληροφορίες του προϊοντικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

LEED & Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται διαρκώς αυξανομένη τάση στην κατασκευή κτιρίων εφαρμόζοντας ποικίλα συστήματα αξιολόγησης και πιστοποίησης αειφορίας με το LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) να κατέχει περίοπτη θέση. Πρόκειται για μέθοδο εκτίμησης και κατάταξης των κτιρίων βάσει προκαθορισμένων περιβαλλοντικών κριτηρίων υπό το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης. Για την ακρίβεια, μια σειρά παραγόντων όπως η διαδικασία ενσωμάτωσης, η θέση του ακινήτου και τα μεταφορικά μέσα, η αειφόρος χωροθέτηση, η ορθολογική χρήση υδάτινων πόρων, η ενέργεια και η ατμόσφαιρα, τα υλικά και οι φυσικοί πόροι, η ποιότητα εσωτερικού περιβάλλοντος, η καινοτομία και οι προτεραιότητες βάσει της γεωγραφικής περιοχής του έργου διαμορφώνουν την βαθμολογία του κτιρίου.

Ειδικά στην κατηγορία των υλικών και φυσικών πόρων υπεισέρχεται η Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος (Environmental Product Declaration-EPD), συνεισφέροντας με μονάδες τόσο για την ύπαρξη της πιστοποίησης όσο και για τη βελτιστοποιημένη έκδοσή της. Το EPD βασίζεται στην Ανάλυση Κύκλου Ζωής του προϊόντος λαμβάνοντας υπόψη την προμήθεια πρώτης ύλης, τη μεταφορά και μεταποίησή της, σε συνδυασμό με τις καταναλώσεις ενέργειας, νερού, καυσίμων που απαιτήθηκαν, τη συσκευασία καθώς και το τέλος του κύκλου ζωής του προϊόντος. Συνεπώς, η συγκεκριμένη πιστοποίηση αποτελεί πολύτιμο εργαλείο επαλήθευσης προσφέροντας διαφανείς πληροφορίες του προϊοντικού περιβαλλοντικού αποτυπώματος αντικατοπτρίζοντας την παραγωγική διαδικασία μέσω της οποίας παράχθηκε το προϊόν, ενώ παράλληλα συμβάλλει στην αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του έργου.
Συνοψίζοντας, η Περιβαλλοντική Δήλωση Προϊόντος καθιερώνεται σταδιακά ως κρίσιμη παράμετρος για την επιλογή προϊόντων στα σύγχρονα κατασκευαστικά έργα και κατεξοχήν στα έργα πιστοποιημένα κατά LEED.

Η Ελένη Δικαίου είναι Πολιτικός Μηχανικός, M.Sc Παραγωγή & Διαχείριση Ενέργειας ΕΜΠ, PMP και εργάζεται ως Energy Efficiency Consultant στο Τμήμα Μεγάλων Έργων της Europa Profil Αλουμίνιο ΑΒΕ. Έχει ασχοληθεί με την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια και τις ενεργειακές επιθεωρήσεις, την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ, τις Περιβαλλοντικές Δηλώσεις Προϊόντων, τη διαχείριση έργων και αναπτυξιακών προγραμμάτων και τη χωροθέτηση βιομηχανικών μονάδων.

Φυσική δόμηση και βιοφιλικός σχεδιασμός

Η Ήβη Νανοπούλου, Αρχιτέκτων και Διευθύνων Σύμβουλος του γραφείου Θύμιος Παπαγιάννης & Συνεργάτες, σε μία συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, μας μιλά για τη φυσική δόμηση και τα πολλαπλά πλεονεκτήματα που αυτή προσφέρει.

Για ποιους λόγους τα τελευταία χρόνια η φυσική δόμηση αναδύεται στο αρχιτεκτονικό προσκήνιο;

Η φυσική δόμηση είναι μία μέθοδος που φαίνεται να επανέρχεται ως γλώσσα στο αρχιτεκτονικό προσκήνιο τα τελευταία χρόνια, διότι συνάδει απόλυτα με τις επιταγές της βιωσιμότητας και συμβάλλει στην υλοποίηση κατασκευών που προσφέρουν συνθήκες άνεσης και ευχάριστα περιβάλλοντα διαβίωσης. Η φυσική δόμηση συναντάται ακόμη και σε χαμηλά διώροφα ή τριώροφα κτίρια, με εξαιρετικά αποτελέσματα. Δεν αποτελεί άλλωστε ιδέα που γεννήθηκε σήμερα, αλλά συνδέεται άμεσα με την κληρονομιά των παραδοσιακών κοινοτήτων απανταχού της γης. Η χρήση των φυσικών υλικών θα πρέπει να είναι όμως συμβατή με το πνεύμα της κάθε περιοχής, ώστε να μην αλλοιώνεται ο χαρακτήρας της.

Ποια πλεονεκτήματα προσφέρει η φυσική δόμηση από αχυρόμπαλες έναντι των συμβατικών μεθόδων;

Ένα από τα σπουδαιότερα φυσικά δομικά υλικά είναι η αχυρόμπαλα, αναπόσπαστο στοιχείο του τοπίου των γεωργοκτηνοτροφικών περιοχών. Οι κατασκευές από αχυρόμπαλα διακρίνονται από σχετική απλότητα, καθώς μπορούν να πραγματοποιηθούν τόσο από επαγγελματίες τεχνίτες όσο και από την ίδια την οικογένεια, διαθέτουν εξαιρετικές θερμομονωτικές ιδιότητες και μεγάλη αντοχή στους σεισμούς, ενώ έχουν -με τη βοήθεια ειδικών επικαλύψεων- καλή συμπεριφορά στη φωτιά. Το άχυρο έχει μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αφού είναι σε μεγάλο βαθμό ανακυκλώσιμο και δεν παράγει καθόλου απόβλητα. Το γραφείο μας έχει μελετήσει μία πλήρως τεκμηριωμένη πρόταση, ώστε να αντικατασταθούν τα μεταλλικά προβατοστάσια από κατασκευές βασισμένες στην αχυρόμπαλα και στο ξύλο, πρόταση που κατατίθεται αυτές τις μέρες στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, με πρωτοβουλία του Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο. Η πρακτική αυτή όχι μόνο θα προστατέψει και θα αναδείξει τα αγροτικά τοπία που εμπεριέχουν ιδιαίτερη αισθητική αξία, αλλά θα βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης των οικόσιτων ζώων. Ασφαλώς θα μπορεί να αξιοποιηθεί και για την υλοποίηση αγροτικών κατοικιών ή αποθηκών.

Ποια άλλα φυσικά υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στις κατασκευές;

Εναλλακτική μορφή φυσικής δόμησης, που διαθέτει ιστορία χιλιετιών, αποτελεί η πλιθιά. Αποτελείται από συμπυκνωμένο χώμα και πρόσμικρα από άργιλο -σε ποσοστό 15%-30% για συνοχή, ενώ συχνά για ενίσχυση προστίθενται κομμένο άχυρο, τρίχες κατσίκας ή άλλες ίνες. Κατά κόρον σε ψηλές κατασκευές χρησιμοποιείται το ξύλο, το οποίο με την κατάλληλη συντήρηση και επεξεργασία διαθέτει μεγάλη αντοχή στο χρόνο και αποτελεί ένα πλήρως ανακυκλώσιμο υλικό. Εξίσου αποτελεσματικό και ανθεκτικό είναι και το μπαμπού, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο κέλυφος, σε επικαλύψεις. Όλες οι μορφές φυσικής δόμησης που αναφέρθηκαν πλεονεκτούν των συμβατικών μεθόδων, διότι έχουν χαμηλό κόστος, απλή διαδικασία κατασκευής, δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και σέβονται τον φυσικό χαρακτήρα κάθε περιοχής.

Ποια είναι η σχέση φυσικής δόμησης και τοπίου; Πώς μπορεί αυτή να εφαρμοστεί στα αστικά κέντρα;

Η φυσική δόμηση πρέπει να συνάδει με την παράδοση και το ύφος μίας περιοχής. Για παράδειγμα, η μέθοδος της αχυρόμπαλας είναι κατάλληλη για αγροτικά τοπία, όπου τα υλικό υπάρχει σε αφθονία και εναρμονίζεται με τον φυσικό χώρο, ενώ δεν ενδείκνυται για περιοχές που απουσιάζει η γεωργική δραστηριότητα. Συνεπώς, δεν υπάρχει μία ενιαία συνταγή στη φυσική δόμηση, αλλά τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν επιλέγονται ανάλογα με τις προδιαγραφές της περιοχής. Κάθε υλικό έχει τις δικές του ιδιότητες και τα αντίστοιχα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Βέβαια, η σύγχρονη τεχνολογία μάς επιτρέπει να ξεπερνάμε τις αδυναμίες των υλικών και να φτιάχνουμε έργα με αντοχή στον χρόνο. Το ξύλο και το μπαμπού αποτελούν αξιόλογες επιλογές, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και στα αστικά κέντρα, συντελώντας στη βιώσιμη ανάπτυξη τους. Την τελευταία δεκαετία γίνεται έντονη προσπάθεια από τις εταιρείες δομικών υλικών να παράξουν πιο οικολογικά υλικά, με ελάχιστο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνονται μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ενώ διερευνώνται μέθοδοι για την παραγωγή προϊόντων από ανακυκλωμένες πρώτες ύλες, όπως το πλαστικό. Ακόμη και η βιομηχανία τσιμέντου έχει κάνει σημαντικά βήματα για την εξασφάλιση πιο «πράσινων» πόλεων».

Από ποιες αρχές πρέπει να διέπεται μία οικολογική αρχιτεκτονική προσέγγιση;

Η προστασία του περιβάλλοντος είναι ένα πολυσύνθετο ζήτημα, που δεν αφορά μόνο τον τρόπο κατασκευής και τα είδη των υλικών που χρησιμοποιούνται. Αντιθέτως, σχετίζεται με όλες τις πτυχές των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων, από τη συμβατότητα των χρήσεων και το μέγεθος των κατασκευών, μέχρι τον ρυθμό ανάπτυξης των αστικών κέντρων. Μείζονος σημασίας είναι να μην γίνεται σπατάλη των φυσικών πόρων, αλλά να αξιοποιούνται τα υφιστάμενα αποθέματα. Η επαναχρησιμοποίηση των παλαιών κτιριακών όγκων, με αναπλάσεις που θα τα καταστήσουν και πάλι λειτουργικά, αποτρέποντας την επέκταση των πόλεων σε τμήματα της υπαίθρου. Σήμερα, υπάρχει η απαραίτητη τεχνογνωσία, ώστε να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ φύσης και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ο βιοφιλικός σχεδιασμός μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής εντός των μεγαλουπόλεων, παρέχοντας ταυτόχρονα ένα πιο φιλικό περιβάλλον. Τα επόμενα χρόνια αναμένεται να αποτελέσουν μία γόνιμη περίοδο πειραματισμού, κατά την οποία οι παραδοσιακές γνώσεις θα συνδυαστούν με τις σύγχρονες μεθόδους για την δημιουργία ενός φιλόξενου, οικολογικού – πράσινου περιβάλλοντος.

Ρεκόρ επισκεψιμότητας για την εκδήλωση the Architect Show 2022

Η εκδήλωση the Architect Show 2022 επικεντρώθηκε στην ανταλλαγή γνώσεων και καινοτόμων ιδεών, ενώ αποτέλεσε κανάλι διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων μερών, μέσω μιας σειράς εξειδικευμένων ομιλιών και εκθέσεων.
Με μεγάλη επιτυχία διοργανώθηκε για μία ακόμη χρονιά η the Architect Show (tAS) 2022, στις 10 και 11 Δεκεμβρίου, στο εκθεσιακό κέντρο Metropolitan EXPO. Την διοργάνωση την ανέλαβε η εταιρεία Medexpo Α.Ε., το creative direction και την επιμέλεια περιεχομένου η Design Ambassador και το Archisearch, ενώ χορηγός επικοινωνίας ήταν ο όμιλος επικοινωνιών Boussias. Στην έκθεση υπολογίζεται ότι παρευρέθηκαν πάνω από 6.000 επισκέπτες, πολλοί εκ των οποίων ήταν αρχιτέκτονες, μηχανικοί, σχεδιαστές και κατασκευαστές, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να δικτυωθούν με 150 κορυφαία brands της αγοράς, να παρακολουθήσουν παραπάνω από 60 ομιλίες διακεκριμένων επαγγελματιών του χώρου και να εμπνευστούν από 6 θεματικά καινοτόμα installations. Η tAS γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ήδη έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες για την επόμενη, τον Δεκέμβριο του 2023.

Έργα τέχνης από κατασκευαστικά απόβλητα
Η the Architect Show, παρουσίασε στην φετινή διοργάνωση το “Waste not Want not”, ένα ειδικό installation το οποίο επιμελήθηκαν οι John Veikos και Άννα Σμπώ-κου. Η παράλληλη αυτή δράση, η οποία δέσποζε στην είσοδο του event, πραγματεύτηκε το ζήτημα των αποβλήτων και πώς αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν δημιουργικά, εξοικονομώντας πόρους, και συμβάλλοντας παράλληλα στην μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Πιο συγκεκριμένα, στόχος είναι να παρουσιαστούν οι αναδυόμενες στρατηγικές για την επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων -και ιδιαίτερα του υπάρχοντος δομημένου τοπίου της Αθήνας, να αναδειχθεί η αξία του επαναχρησιμοποιημένου υλικού έναντι της παραγωγής νέων και να προωθηθούν οι υπάρχουσες πρακτικές για την αντιμετώπιση της δημιουργίας αποβλήτων. Το Waste not Want not παρουσίασε στους επισκέπτες μία σειρά εκθεμάτων κατασκευασμένα από υλικά απόβλητα, αναδεικνύοντας ωφέλιμους τρόπους αξιοποίησής τους, μετατρέποντάς τα σε μοναδικά έργα τέχνης.

Τα κρίσιμα αρχιτεκτονικά ζητήματα που αναδείχθηκαν στην tAS
Εξίσου μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον του κοινού για το πρόγραμμα των παράλληλων ομιλιών. Ειδικότερα στην τέταρτη διοργάνωση της the Architect Show, πραγματοποιήθηκαν σε ειδικό stage, ομιλίες και ανάλυση θεμάτων αιχμής που καθορίζουν το μέλλον της αρχιτεκτονικής. Οι επισκέπτες παρακολούθησαν ένα πλούσιο πρόγραμμα με περισσότερους από 60 ομιλητές του χώρου της αρχιτεκτονικής και του design.
Την πρώτη μέρα των ομιλιών, που διεξήχθησαν το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου, αναλύθηκαν κρίσιμα ζητήματα του αρχιτεκτονικού κλάδου. Ανάμεσα σε αυτά ήταν οι αρχές της βιωσιμότητας στον σχεδιασμό και η χρήση «πράσινων» υλικών στις νεόδμητες κατασκευές, το value engineering, η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου στα ελληνικά αστικά κέντρα, το place branding και ο ρόλος της τεχνολογίας στα σύγχρονα κτίρια. Την επόμενη μέρα, η συζήτηση αφορούσε κυρίως τον ελληνικό τουρισμό και τις προϋποθέσεις ανάπτυξης του. Καίριο ζήτημα αναδείχθηκε η διαφύλαξη της τοπικής κουλτούρας και παράδοσης, ως κινητήριος μοχλός της ελληνικής οικονομίας.

Τα γραφεία που ξεχώρισαν στο ArchDaily Building of the Year 2022
Η DAAily Platforms AG (Designboom, Architonic, ArchDaily) συμμετείχε στο the Architect Show 2022. Απότοκο της συνεργασίας μεταξύ των σημαντικών αυτών ψηφιακών πλατφορμών και της the Architect Show, αποτέλεσε η για δεύτερη συνεχή χρονιά, on site παρουσίαση διακεκριμένων έργων -ελληνικών και διεθνών αρχιτεκτονικών γραφείων- μέσα από μια επιμελημένη έκθεση. Συγκεκριμένα, η ομάδα του “ArchDaily Building of the Year 2022” σε συνεργασία με την οργανώτρια εταιρία της the Architect Show, επιμελήθηκαν μια ειδική εγκατάσταση/ παρουσίαση όλων των βραβευμένων έργων. Τα γραφεία που ξεχώρισαν ήταν τα: 314 Architecture Studio, Alexandros N. Tombazis and Associates | AVW Architecture, Georges Batzios Architects, b-group, Vikelas Architects, Tsolakis Architects, A_2_Architects, Aristides Dallas Architects, En Route Architects, elSTUDIO, G&A Evripiotis, G2lab, Demetrios Issaias – Tassis Papaioannou, MOLD Architects, KLab architecture + MULO creative Lab, MPLUSM Architects, Antonis Noukakis & Partners + Theano Fotiou Architects, React Architects, Sinas Architects, RS Sparch, decaARCHITECTURE, PALY architects, LASSA architects, Neiheiser Argyros, Urban Soul Project, Junya Ishigami + Associates, HANGHAR + Palma, Cecilia Puga + Paula Velasco + Alberto Moletto, Selgascano, Kengo Kuma & Associates, AIA + Barceló Balanzó Arquitectes + Gustau Gili Galfetti, Atelier Lai, O-office Architects, MVRDV, BLOCO Arquitetos + Renata Dutra Arquitetura, Open Architecture.

 

 

Marine Life Institute στη Σαουδική Αραβία

Ένα εντυπωσιακό έργο στη βορειοδυτική ακτή της Σαουδικής Αραβίας, το Marine Life Institute, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τα σχέδιά του, δημιουργεί μια ολόκληρη εμπειρία γύρω από τον θαλάσσιο κόσμο, φανερώνοντας τα θαύματά του με ένα καθηλωτικό design.

Η Foster + Partners, η οποία έχει έντονη παρουσία στη Μέση Ανατολή έχοντας ολοκληρώσει τη νέα έδρα της Εθνικής Τράπεζας του Κουβέιτ, έναν ουρανοξύστη 300 μέτρων, αλλά και αναπτύσσοντας το καινούριο αεροδρόμιο της Ερυθράς Θάλασσας με σχεδιασμό εμπνευσμένο από τους αμμόλοφους της ερήμου και εσωτερική πράσινη όαση, ανέλαβε ένα ακόμα επιβλητικό έργο. Το κτίριο είναι ένα μέσο αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τον άπιαστο υποθαλάσσιο κόσμο και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο project για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μέσα από την ανάδειξη του φυσικού κάλλους της.

Ένα βιωματικό κέντρο εξερεύνησης της θαλάσσιας ζωής
Το Marine Life Institute θα αποτελεί μέρος του Triple Bay AMAALA, ενός πολυτελούς τουριστικού προορισμού στην ακτογραμμή της Ερυθράς Θάλασσας, και θα φιλοξενήσει ένα ερευνητικό κέντρο, εργαστήρια, γκαλερί και εκπαιδευτικούς χώρους, για να δώσει στους επισκέπτες μια γεύση από το θαυμαστό θαλάσσιο περιβάλλον της περιοχής. Το Triple Bay είναι ένα από τα πιο μεγαλεπήβολα έργα στην περιοχή, μήκους 6,5 χιλιομέτρων, το οποίο φιλοδοξεί να γίνει ο νεότερος προορισμός των jet-setters παγκοσμίως, ενισχύοντας τον τουρισμό της Σαουδικής Αραβίας.

Η περιοχή, άλλωστε, ξεχωρίζει για τη φυσική ποικιλομορφία και τη γεωλογική κληρονομιά της, με τον κοραλλιογενή ύφαλο της Ερυθράς Θάλασσας να σχηματίζει ένα προστατευόμενο οικοσύστημα που είναι ένα από τα λίγα εναπομείναντα παρθένα θαλάσσια οικοσυστήματα στον κόσμο. Αυτό ακριβώς θέλει να αναδείξει αυτό το ινστιτούτο θαλάσσιας ζωής, το οποίο θα δημιουργεί μια διαδραστική εμπειρία, αναπαράγοντας τις μορφές των κοραλλιογενών σχηματισμών και δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να περπατήσουν κάτω από το νερό, να δουν σπάνια είδη και να βιώσουν στο έπακρο την εντυπωσιακή σύνθεση του κοραλλιογενούς υφάλου.

Καινοτόμος σχεδιασμός που γίνεται ένα με το θαλάσσιο περιβάλλον
Το Marine Life Institute θα έχει εμβαδόν 10.430 τετραγωνικά μέτρα και θα περιλαμβάνει τρεις ορόφους: υπέργειο, υπόγειο και υποθαλάσσιο. Στην καρδιά του κτιρίου, μια αιωρούμενη ημισφαιρική δεξαμενή θα περιέχει την τοπική θαλάσσια πανίδα μέσα σε ένα έκθεμα κοραλλιών. Επιπλέον, θα στεγάζει έναν από τους μεγαλύτερους τεχνητούς υφάλους στον κόσμο, ο οποίος θα έχει μήκος 40 μέτρα και βάθος 10 μέτρα.

Εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός κατανέμεται γύρω από διαφορετικά επίπεδα κυκλοφορίας για εκπαιδευτικές περιηγήσεις υπό την καθοδήγηση ερευνητών και υποθαλάσσιες ξεναγήσεις στην Ερυθρά Θάλασσα με υποβρύχια οχήματα. Το κτίριο θα μπορεί να φιλοξενήσει έως και 650 άτομα.
Οι χώροι της έκθεσης ενσωματώνονται στην αρχιτεκτονική του κτιρίου. Απεικονίζοντας το ταξίδι μέσα στην Ερυθρά Θάλασσα -από τις αμμώδεις παραλίες μέχρι τον βαθύ ύφαλο- μεγάλες δεξαμενές πλαισιώνουν τους επισκέπτες, δίνοντάς τους την αίσθηση ότι ταξιδεύουν μέσα από το κτίριο στη θάλασσα. Ο φωτισμός σε όλο το κτίριο θα υλοποιηθεί σε καινοτόμο πλαίσιο για την αποφυγή της φωτορύπανσης και την προστασία του νυχτερινού περιβάλλοντος.

Η δομή είναι κατασκευασμένη από πάνελ GRC, ανθεκτικά στο θαλάσσιο περιβάλλον, ώστε να μιμούνται το σχήμα και την υφή των κοραλλιογενών σχηματισμών σε ένα πραγματικά φουτουριστικό design. Ένα δομικό χαλύβδινο πλαίσιο υποστηρίζει τα πάνελ για τη διατήρηση της ελαφριάς κατασκευής, σχηματίζοντας ένα κεντρικό στέγαστρο που εκτείνεται και στις τέσσερις συστάδες του κτιρίου παρέχοντας σκίαση και εξαερισμό. Τα ενδημικά φυτά καλύπτουν περισσότερο από το 40% του χώρου, ενώ ένα σύστημα συλλογής των υδάτων απορροής αποτρέπει τη διάβρωση και τη ρύπανση, μειώνοντας παράλληλα τη χρήση νερού στο κτίριο.
Με 10 ζώνες που παρέχουν ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων, από εμπειρίες επαυξημένης πραγματικότητας μέχρι νυχτερινές καταδύσεις και χώρους για την επιστημονική κοινότητα που θα βοηθήσουν στην πρόοδο των περιβαλλοντικών τους έργων, πρόκειται για ένα μοναδικό οικοδόμημα που φιλοδοξεί να θέσει τη Σαουδική Αραβία στο επίκεντρο της τουριστικής καινοτομίας.

Οι ενστάσεις του ΣΑΔΑΣ για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου

Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνιας Ένωσης Αρχιτεκτόνων σε συνέχεια της από τον Φεβρουάριο του 2022 ανοικτής επιστολής του μαζί με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΑΠ. 67274/28.02.2022), σχετικά με τις αμφιλεγόμενες διαδικασίες που έχουν ανακοινωθεί από το ΥΠΠΟΑ και αφορούν στην ανέγερση του νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θεωρεί ότι:

  • Η από 09/01/2023 ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ με τα «αποτελέσματα της επιλογής μελέτης αρχιτεκτονικών προσχεδίων» για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου από την ορισθείσα Διεθνή Επιτροπή Αξιολόγησης, δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως αποτέλεσμα μιας θεσμοθετημένης Διαγωνιστικής Διαδικασίας, ούτε ως τμήμα ενός συμβουλευτικού σταδίου προετοιμασίας, καθώς δεν ακολουθεί όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, βάσει της Υπουργικής Απόφασης (άρθρο 1, παρ. 3α), το ίδιο το Υπουργείο είναι υπεύθυνο να προκηρύξει έναν Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό σε συνεργασία και σύμφωνα με τις προδιαγραφές της UIA-UNESCO.
  • Κρίνουμε την έμμεση συνεργασία του ΥΠΠΟΑ με ιδιωτικό Ίδρυμα για τη «δωρεά» μελετών απαράδεκτη, καθώς προσπαθεί να παρακάμψει την ελληνική νομοθεσία, ενώ οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την επιλογή των μελετών απέχουν κατά πολύ από τις προδιαγραφές που αναφέρουμε (κλειστός χαρακτήρας του Διαγωνισμού, συμμετοχή μόνο ξένων γραφείων σε ετεροβαρή συνεργασία με ελληνικά, σύνθεση επιτροπής αξιολόγησης με μόνο δύο μέλη αρχιτέκτονες).
  • Οι συμμετέχοντες στην προβληματική αυτή διαδικασία Έλληνες αρχιτέκτονες, είτε ως μέλη της επιτροπής αξιολόγησης, είτε ως μελετητές, συμβάλλουν στην απαξίωση του Θεσμού των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, στην υποβάθμιση της Αρχιτεκτονικής και στον αθέμιτο επαγγελματικό ανταγωνισμό.

Το ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ, γνωρίζοντας τη σημασία και την αξία του συγκεκριμένου έργου, καλεί το ΥΠΠΟΑ να ακολουθήσει τη θεσμική διαδικασία που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία για τους Διεθνείς Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς, ώστε να εξασφαλίσει ένα αποτέλεσμα αντάξιο της ιστορίας και διεθνούς εμβέλειας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Παράλληλα καλεί όσους αρχιτέκτονες συμμετείχαν στις διαδικασίες αυτές να συμβάλλουν δια της αποχής τους στην προάσπιση της αρχιτεκτονικής δεοντολογίας και του κύρους του κλάδου.

Νέος Κρυφός Οδηγός Συρταριού DS10 της DTC

Μία εξελιγμένη πρόταση για μηχανισμό συρταριού FDS10 με φρένο και push-open, παρουσιάζει η DTC. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα εφαρμογών για ευκολία στην τοποθέτηση, αλλά και μεγάλη αντοχή στη χρήση. Αθόρυβο, με ολική επέκταση μήκους 250-600mm, για πλαϊνά πάχους 16mm και δυνατότητα κλειδώματος για μεγαλύτερη ασφάλεια. Προτείνεται για βάρος συρταριού έως 35kgr και διαθέτει δυνατότητα ρύθμισης 2D & 3D. Αποκλειστικός αντιπρόσωπος η ΜΑΡΜΟΥΡΗΣ ΑΕ.

100% Hotel Design Awards 2022: Οι μεγάλοι νικητές

Από την εκδήλωση αναδείχθηκαν σπουδαία αρχιτεκτονικά γραφεία και εντυπωσιακά έργα, τα οποία ξεχώρισαν για την αισθητική και τον σχεδιασμό τους.
Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η 10η επετειακή έκθεση 100% Hotel Show, η οποία διοργανώθηκε από τη Demand Fairs and Μedia, ενώ χορηγοί επικοινωνίας ήταν τα περιοδικά Construction και Architect, καθώς και το ημερήσιο newsletter Build των εκδόσεων Boussias. Η έκθεση έλαβε χώρα στο Μec Παιανίας στις 18 -21 Νοεμβρίου 2022. Η επίσημη έναρξη της έκθεσης πλαισιώθηκε από την τελετή απονομής των 100% Hotel Design Awards, που φέτος περιλάμβανε επίσης, την απονομή των βραβείων του διαγωνισμού Out of the Box…In a Box, όπως και του ειδικού βραβείου 100% Hotel Architect of the Year, που έκανε την πρεμιέρα του στη φετινή τελετή.

Η απονομή του 100% Hotel Architect of the Year
Τη βραδιά παρουσίασε ο Νίκος Μοράντης από τους Destsetters, ο οποίος έκανε μία συνοπτική αναδρομή στις προηγούμενες διοργανώσεις και στην εξέλιξη του θεσμού. Ο διοργανωτής του 100% Hotel Show και των 100% Hotel Design Awards, Δημήτρης Αντωνάκος, εγκαινίασε το νέο ειδικό βραβείο που ενσωματώθηκε στον διαγωνισμό, το 100% Hotel Architect of the Year, απονέμοντάς το στο γραφείο Elastic Architects και στη Ρία Βογιατζή. Η αρχιτέκτων αρχικά μίλησε για την ιστορία του γραφείου και της καριέρας της, και στη συνέχεια ανέφερε τις νέες τάσεις της ξενοδοχειακής αρχιτεκτονικής. Στην αίθουσα παρευρέθηκαν αρκετοί εκπρόσωποι του γραφείου Elastic Architects.

Βράβευση των εντυπωσιακότερων ξενοδοχειακών έργων
Ακολούθως, προβλήθηκαν στο κοινό οι 33 φιναλίστ του διαγωνισμού και ακολούθησε η απονομή των βραβείων, που αφορούσαν 11 διαφορετικές κατηγορίες. Τα 8 ξενοδοχειακά projects που διακρίθηκαν, είναι έργα που ξεχωρίζουν για τον ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό τους, ενώ όλα βρίσκονται στην Ελλάδα και συγκεκριμένα, στους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας. Μέσα από την εκδήλωση και την παρουσίαση των έργων, αναδείχθηκε ο προσανατολισμός του design προς την βιωσιμότητα και το Well Being. Την απονομή των βραβείων ανέλαβαν επιτυχημένοι εκπρόσωποι από τους κλάδους της αρχιτεκτονικής, της φωτογραφίας και του τύπου, οι οποίοι με την παρουσία και τη συμμετοχή τους προσέδωσαν ακόμη μεγαλύτερη αίγλη στη βραδιά, ενώ οι ίδιοι αποτέλεσαν μέλη της κριτικής επιτροπής ή nominators του διαγωνισμού.

Τέλος, ανακοινώθηκαν οι νικητές του Out of the Box…in a Box, καθώς και του διαγωνισμού που αφορά τον σχεδιασμό ξενοδοχειακών χώρων ή ειδικών κατασκευών προς ξενοδοχειακή χρήση, οι οποίοι -όπως και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες- συμμετείχαν με χαρά στην εκδήλωση, σχεδιάζοντας πολύ ιδιαίτερα, ενδιαφέροντα και καινοτόμα concepts, τα οποία προβάλλονταν σε έναν διακριτό χώρο, καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης 100% Hotel Show. Οι 2 νικητές παρέλαβαν το ειδικά σχεδιασμένο βραβείο τους, που αντιστοιχούσε στο πρωτοποριακό θέμα του διαγωνισμού.
Η ημέρα ολοκληρώθηκε με το λαμπερό VIP Opening Party στο κεντρικό Lounge της έκθεσης, όπου οι συμμετέχοντες γιόρτασαν με το κοινό την ιδιαίτερη αυτή βραδιά, ανταλλάσσοντας απόψεις και ιδέες για την ξενοδοχειακή αρχιτεκτονική, αλλά και δημιουργώντας νέες ενδεχόμενες συνεργασίες.

 

Τα ξενοδοχειακά έργα που διακρίθηκαν
• Καλύτερο Resort: Kalesma
• Καλύτερο City Style Hotel: Vanoro Hotel
• Καλύτερη Villa: Villa Mimaze
• Καλύτερο Boutique Style Hotel: Yoma Suites /
Υπόσκαφες Βίλες στη Ζάκυνθο
• Καλύτερο Luxury Apartment: Yoma Suites /
Υπόσκαφες Βίλες στη Ζάκυνθο
• Καλύτερο Δωμάτιο/Μπάνιο: Theros All Suite Hotel
• Καλύτερο Lobby / Foyer / Reception: HÂBITAT
Mykonos All Suite Hotel
• Καλύτερος Περιβάλλων Χώρος: Kalesma
• Καλύτερο All Day Restaurant: Theros All Suite Hotel
• Καλύτερο Κέντρο Ευεξίας: NOŪS Santorini
• Ειδικό Βραβείο Μη Υλοποιηµένου Έργου: Nomas
• Out of the Box… In a Box: Ψεκ ιν, Τσεκ ιν
• Out of the Box… In a Double Box: Playground
«Παιχνίδια του ουρανού & του αγρού»
• 100% Hotel Architect of the Year: Elastic Architects

 

 

Τα κουφώματα στην καρδιά της ενεργειακής αναβάθμισης

Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως άμεση και κορυφαία προτεραιότητά της τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Παράλληλα, στο μεγάλο και διαχρονικό θέμα της κλιματικής κρίσης, ήρθαν να προστεθούν επιπλέον απειλές, με πιο πρόσφατη την οικονομική ύφεση εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και των επιπτώσεών του. Αυτό το εκρηκτικό μείγμα συνθηκών, έχει οδηγήσει την ελληνική κυβέρνηση στη θέσπιση στοχευμένων προγραμμάτων ενεργειακής εξοικονόμησης, κεντρικό σημείο των οποίων αποτελούν οι παρεμβάσεις στα κουφώματα των κτιρίων.

Γιατί είναι τόσο σημαντικά;
Τα κουφώματα συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη προσοχή στην αναβάθμιση οποιουδήποτε χώρου, και αυτό γιατί όσο παλαιότερης τεχνολογίας είναι τόσο πιο δαπανηρή είναι η συντήρησή τους. Εκτός αυτού, προκαλούν μια σωρεία προβλημάτων, που σχετίζονται με τις υψηλές ενεργειακές καταναλώσεις για ψύξη και θέρμανση, αλλά και με τη στεγάνωση των ανοιγμάτων. Οπωσδήποτε, η αλλαγή/αντικατάσταση των κουφωμάτων με νέα, σύγχρονης τεχνολογίας, είναι μια επιβεβλημένη επένδυση, που εγγυάται ένα καλύτερο επίπεδο ευζωίας, αλλά και μακροπρόθεσμης εξοικονόμησης χρημάτων.
Αναμφίβολα, λοιπόν, η επιλογή του κατάλληλου συστήματος αλουμινίου είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για τη θωράκιση του κελύφους και την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου, όσο και για την αισθητική προσέγγιση του έργου. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Ελένη Δικαίου, Energy Efficiency Consultant στο Τμήμα Μεγάλων Έργων της Europa Profil Αλουμίνιο ΑΒΕ, «κρίσιμη παράμετρο αποτελεί η θερμοδιακοπή του κουφώματος, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως με την χρήση πολυαμιδίου και διαχωρίζει το εσωτερικό περιβάλλον από το εξωτερικό, προσφέροντας προστασία έναντι της υγροποίησης και των θερμικών απωλειών, ενώ εξασφαλίζει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Παράλληλα, ανάλογα με τις προδιαγραφές των μελετητών και βάσει των αναγκών του κάθε έργου -που μπορεί να εστιάζουν στην θερμομονωτική ικανότητα του συστήματος, στην θερμική άνεση του χρήστη, στην ακουστική προσέγγιση με προτεραιότητα την μέγιστη επίδοση ηχομείωσης, στην πιστοποίηση βιώσιμων κατασκευών (Leed, Breeam, Well) ή ακόμα και στην κατασκευαστική δυνατότητα εγκιβωτισμού του συστήματος στο κέλυφος- γίνεται η αναζήτηση της βέλτιστης λύσης».

Το κτίριο καθορίζει το είδος του κουφώματος
Πέραν των σημαντικών ωφελειών για τις οποίες διακρίνονται, τα κουφώματα ξεχωρίζουν για την ποικιλομορφία τους, η οποία εξαρτάται σε καθοριστικό βαθμό από την τυπολογία του κτιρίου και τη σχεδιαστική «φιλοσοφία» που θα επιλέξει η αρχιτεκτονική ομάδα του έργου.
Όπως σημειώνει ο Δημήτρης Ποτηρόπουλος, αρχιτέκτων και επικεφαλής του γραφείου Potiropoulos+Partners, «η τυπολογία ενός κτιρίου σχετίζεται μεταξύ άλλων και με την οργάνωση της όψης. Αν η σχεδιαστική πρόθεση είναι να χειριστεί κανείς το κούφωμα σαν «άνοιγμα» σε έναν τοίχο (όπως για παράδειγμα ισχύει στην παραδοσιακή ή νεοκλασική αρχιτεκτονική), τότε η κυρίαρχη επιλογή κουφώματος είναι το ανοιγόμενο ή το συρόμενο/επάλληλο. Αν όμως η πρόθεση είναι να «εξαφανιστεί» ο τοίχος, τότε προσφεύγει κανείς στους τύπους που επιτρέπουν μεγάλα ανοίγματα, όπως τα συρόμενα/επάλληλα, και κυρίως τα αναδιπλούμενα συστήματα. Στα έργα μας επιλέγουμε συνήθως τα δεύτερα, καθώς οι μεγάλες επιφάνειες γυαλιού μας επιτρέπουν να ενισχύουμε την σχέση ανάμεσα στο μέσα και το έξω. Τέλος, σε συγκεκριμένες τυπολογίες, όπως π.χ. στα κτίρια γραφείων, επιλέγουμε υπό προϋποθέσεις υαλοπέτασμα, για προφανείς λόγους».

Ο Αλέξανδρος Πασχαλούδης, Senior Architect & Design Leader του γραφείου A&M Architects, σημειώνει πως κριτήριο επιλογής του κουφώματος είναι να συνδυάζει την αισθητική με τις σύγχρονες απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές. «Οι ανάγκες λειτουργίας του κτιρίου και των χώρων του, καθώς και τα χαρακτηριστικά που οραματίζεται ο αρχιτέκτονας να προσδώσει, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό ενός κτιρίου, καθορίζουν τον τύπο κουφώματος, τις διαστάσεις και τις προδιαγραφές του. Επίσης η τοποθεσία, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά, οι κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής και ο προσανατολισμός του κτιρίου, θα καθορίσουν την τυπολογία και τα χαρακτηριστικά του κουφώματος. Έτσι, λόγω της ευρείας γκάμας των έργων και των διαφορετικών αναγκών ανά περίπτωση, δεν υπάρχει κάποια προτίμηση σε συγκεκριμένο τύπο κουφώματος, αλλά αυτό να συνδυάζει την αισθητική με τις σύγχρονες απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές», σημειώνει χαρακτηριστικά. Από την πλευρά της, η Αναστασία Χολή, Project Architect του ίδιου γραφείου, συμπληρώνει αναφέροντας πως «σε ένα δεύτερο επίπεδο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα χαρακτηριστικά κάθε τύπου, τα κουφώματα γίνονται εργαλείο μορφολογικό και συμμετέχουν ισάξια στον σχεδιασμό. Και επειδή η διαδικασία του σχεδιασμού και του καθορισμού τυπολογιών είναι δυναμική και ξεχωριστή σε κάθε έργο, δεν υπάρχουν ‘’αγαπημένοι’’ τύποι κουφωμάτων, αλλά κάθε φορά γίνεται η αναζήτηση του κατάλληλου με όρους σχεδιαστικούς και τεχνικών απαιτήσεων».

Παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή
Υπάρχουν τέσσερις λόγοι που καθιστούν επιτακτική ανάγκη την αλλαγή των κουφωμάτων και ταυτόχρονα αποτελούν και σημαντικά κριτήρια επιλογής του είδους. Πρώτον, η θερμομόνωση. Τα σύγχρονα κουφώματα, λόγω της τεχνολογίας τους, απομονώνουν το εσωτερικό από το εξωτερικό περιβάλλον, αποτρέποντας τη μεταφορά της εξωτερικής θερμοκρασίας στο εσωτερικό του κτιρίου, ενώ ταυτόχρονα εγκλωβίζουν τη θερμότητα στο εσωτερικό, ώστε να μη διαφεύγει. Δεύτερον, η ηχομόνωση, καθώς τα σύγχρονα προϊόντα εμποδίζουν τη μεταφορά ήχου από το εξωτερικό περιβάλλον στο εσωτερικό του σπιτιού, διασφαλίζοντας την «απομόνωσή» μας. Τρίτον, η ασφάλεια, αφού τα νέα κουφώματα φέρουν προηγμένες τεχνολογίες κλειδώματος. Τέταρτον, η αισθητική, καθώς κυκλοφορούν σε ποικίλες μορφές για να ικανοποιούν τις εκάστοτε αρχιτεκτονικές σχεδιαστικές τάσεις.

Επ’ αυτού, η Βάσια Στυλιανίδη, αρχιτέκτων του γραφείου 3SK Stylianidis Architects, σημειώνει πως «η τελική και σωστή επιλογή κουφωμάτων εμπλέκει την ισορροπία της προσωπικής προτίμησης της αισθητικής, καθώς και της ουσιαστικής απόδοσης των απαιτήσεων/αναγκών της στεγανοποίησης του κτιρίου».
Ο κ. Ποτηρόπουλος από την πλευρά του αναφέρει πως «στην πλειονότητα των έργων μας εκπονείται, εκτός από τη μελέτη ενεργειακής επάρκειας, και ακουστική μελέτη, οπότε τα κριτήρια ηχομόνωσης και θερμομόνωσης είναι θεμελιώδη για την επιλογή τύπου κουφώματος. Κατά περίπτωση, στον τομέα της ασφάλειας επιλέγουμε ρολά, συρόμενα χωνευτά εξώφυλλα ή αναδιπλούμενα, ή τέλος η λύση της τριπλής υάλωσης (τρίπλεξ ή anti vandal)».
Για τον κ. Πασχαλούδη, καθοριστικό ρόλο έχουν διαδραματίσει οι πιστοποιήσεις ενεργειακής απόδοσης. «Οι αυξανόμενες απαιτήσεις διεθνών πιστοποιήσεων LEED και WELL όσον αφορά τον σχεδιασμό κτιρίων, έχουν οδηγήσει στην αναβάθμιση των κουφωμάτων, τα οποία σχεδιάζονται και επιλέγονται σύμφωνα με προδιαγραφές για την θερμική άνεση, τον φυσικό φωτισμό, την μειωμένη κατανάλωση ενέργειας και τα υψηλά επίπεδα ηχομόνωσης και ασφάλειας», λέει συγκεκριμένα, με την κυρία Χολή να συμπληρώνει πως «έχουμε αφήσει πίσω μας την εποχή στην οποία αυτά τα στοιχεία θεωρούνταν εξεζητημένα και αφορούσαν πιο ειδικά κτίρια και θα έλεγα πως η αξιολόγηση και ιεράρχησή τους αποτελεί θέμα συζήτησης μεταξύ πελάτη και αρχιτέκτονα από την αρχική συνθετική διαδικασία. Λαμβάνονται υπ’ όψιν σε κάθε έργο, ανεξαρτήτως κλίμακας, και συμμετέχουν ισάξια στη διαδικασία επιλογής τύπου και σειράς».

Μινιμαλιστικός και «πράσινος» σχεδιασμός
Ποιες όμως είναι εκείνες οι τάσεις που θα καθορίσουν τον σχεδιασμό των κουφωμάτων, λαμβάνοντας υπόψη και την αισθητική αξία τους; Ο κ. Πασχαλούδης ξεχωρίζει τις καθαρές, minimal γραμμές που προσφέρουν αίσθηση ελευθερίας, διείσδυση φυσικού φωτός και μέγιστη οπτική σύνδεση με το εξωτερικό περιβάλλον, συνδυάζοντας τις τεχνικές προδιαγραφές των ενεργειακών απαιτήσεων της εποχής, για την άνεση, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, επαναπροσδιορίζουν τα όρια του σχεδιασμού και των δυνατοτήτων. Ενώ η κυρία Χολή επισημαίνει πως «το κούφωμα καλείται να καταφέρει το ακατόρθωτο: να μετατραπεί σε ένα σχεδόν αόρατο όριο. Και το καταφέρνει».
Για τον κ. Ποτηρόπουλο, εκτός των λιτών γραμμών, ιδιαίτερης σημασίας είναι ο παράγοντας του βιοκλιματικού σχεδιασμού και της αειφορίας. «Η κυρίαρχη τάση είναι ένας όλο και μεγαλύτερος μινιμαλιστικός σχεδιασμός στον τομέα των κουφωμάτων, με πλαίσια τα οποία κατά το δυνατόν να “εξαφανίζονται” στα παρακείμενα δομικά στοιχεία (δάπεδα, οροφές, τοίχοι), έτσι ώστε το κούφωμα να είναι τελικά ‘‘αόρατο’’», εξηγεί, «τηρώντας όμως πάντα τις προδιαγραφές αντοχής και ακαμψίας, αλλά και ανταποκρινόμενοι στα ζητήματα της αειφορίας, και ειδικότερα του βιοκλιματικού σχεδιασμού».

Ελένη Δικαίου
Energy Efficiency Consultant στο Τμήμα Μεγάλων Έργων της Europa Profil Αλουμίνιο ΑΒΕ
«Κρίσιμη παράμετρο επιλογής αποτελεί η θερμοδιακοπή του κουφώματος, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως με την χρήση πολυαμιδίου και διαχωρίζει το εσωτερικό περιβάλλον από το εξωτερικό, προσφέροντας προστασία έναντι της υγροποίησης και των θερμικών απωλειών, ενώ εξασφαλίζει σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας».


Δημήτρης Ποτηρόπουλος

Αρχιτέκτων & επικεφαλής του γραφείου Potiropoulos+Partners
«Η κυρίαρχη τάση είναι ένας όλο και μεγαλύτερος μινιμαλιστικός σχεδιασμός στον τομέα των κουφωμάτων, με πλαίσια τα οποία κατά το δυνατόν να “εξαφανίζονται” στα παρακείμενα δομικά στοιχεία (δάπεδα, οροφές, τοίχοι), έτσι ώστε το κούφωμα να είναι τελικά “αόρατο”».


Αναστασία Χολή

Project Architect, A&M Architects
«Σε ένα δεύτερο επίπεδο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα χαρακτηριστικά κάθε τύπου, τα κουφώματα γίνονται εργαλείο μορφολογικό και συμμετέχουν ισάξια στον σχεδιασμό».

 

Βάσια Στυλιανίδη
Αρχιτέκτων & επικεφαλής του γραφείου 3SK Stylianidis Architects
«Η τελική και σωστή επιλογή κουφωμάτων εμπλέκει την ισορροπία της προσωπικής προτίμησης της αισθητικής, καθώς και της ουσιαστικής απόδοσης των απαιτήσεων/αναγκών της στεγανοποίησης του κτιρίου».