Για τη Λιάνα Ποτηροπούλου, η αρχιτεκτονική είναι ένα πάθος, μια κλίση, ένα κάλεσμα, το οποίο βέβαια δεν αρκεί. «Η εκπαίδευση παίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο, όπως σε όλες τις μορφές της τέχνης».

Η αντιπαροχή ισοπέδωσε την αρχιτεκτονική κληρονομιά μας «Επιλέγουμε ως γραφείο να αποδίδουμε στα έργα μας μια ταυτότητα που δεν σχετίζεται μόνο με την αισθητική ομορφιά, αλλά πολύ περισσότερο με την ιστορία, τον τόπο και την υλικότητα».

Η Λιάνα Νέλλα-Ποτηροπούλου, μαζί με τον Δημήτρη Ποτηρόπουλο, συνίδρυσαν το 1989 το γραφείο «Ποτηρόπουλος Δ+Λ Αρχιτέκτονες». Μαζί με μια πολυμελή ομάδα επιστημόνων, έχει αναλάβει αρχιτεκτονικά και πολεοδομικά έργα κάθε κλίμακας, από εσωτερικούς χώρους, κατοικίες και κτίρια επαγγελματικής ή ειδικής χρήσης μέχρι έργα οργανωμένης ανάπτυξης και συγκροτήματα αστικής κλίμακας.

Πολλά από τα έργα του γραφείου (που πλέον έχει μετονομαστεί σε Potiropoulos+Partners) έχουν βραβευτεί σε διεθνείς διαγωνισμούς και έχουν παρουσιαστεί σε εκθέσεις. Στην «καρδιά» της σχεδιαστικής φιλοσοφίας τους βρίσκεται η αξία της συνθετικής έρευνας, τόσο για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, όσο και γενικότερα για τον πολιτισμό. «Η δική μας προσέγγιση είναι καθαρά ερευνητική, με θεωρητικό υπόβαθρο. Θέλουμε τα έργα μας να διδάσκουν μια ιστορία, να έχουν έναν συμβολισμό και επίπεδα τα οποία ο χρήστης τα ανακαλύπτει σταδιακά», σημειώνει χαρακτηριστικά η κυρία Ποτηροπούλου.

«Με διάλεξε η αρχιτεκτονική»
Για τη Λιάνα Ποτηροπούλου, η αρχιτεκτονική είναι ένα πάθος, μια κλίση, ένα κάλεσμα, το οποίο βέβαια δεν αρκεί. «Η εκπαίδευση παίζει έναν εξίσου σημαντικό ρόλο, όπως σε όλες τις μορφές της τέχνης. Χωρίς εξάσκηση δεν μπορούμε να φτάσουμε στο ανώτερο επίπεδο της ολοκλήρωσης», σχολιάζει σημειώνοντας πως στην περίπτωσή της «από παιδί δεν υπήρχε ποτέ η αμφιβολία πως η αρχιτεκτονική ήταν το πεπρωμένο μου, και φυσικά δεν το μετάνιωσα ποτέ. Χωρίς υπερβολή, πάντα ένιωθα ότι η αρχιτεκτονική με διάλεξε».
Βέβαια, η πρώτη της γνωριμία με τις σπουδές της αρχιτεκτονικής δεν ήταν όπως ακριβώς τις είχε φανταστεί. «Η αρχιτεκτονική στο Μετσόβιο έδινε τότε βαρύτητα σε τεχνοκρατικά μαθήματα και δεν είχε επαφή με το σύγχρονο γίγνεσθαι ούτε με τα ρεύματα της εποχής. Στα μεταπτυχιακά που παρακολούθησα στην Αμερική, όμως, είδα έναν άλλο κόσμο, όπου το επίπεδο της σύνθεσης ήταν πολύ πιο προχωρημένο. Γι’ αυτό μπορώ να πω, χωρίς να αμφισβητώ την αξία των προπτυχιακών σπουδών μου, πως χωρίς τα μεταπτυχιακά δεν θα ήμουν αυτή που είμαι σήμερα».

Το αρχιτεκτόνημα είναι σαν παιδί σου
Κοιτάζοντας τα έργα που έχει αναλάβει στο πέρασμα του χρόνου, η κυρία Ποτηροπούλου δυσκολεύεται να ξεχωρίσει κάποιο από τα έργα της, και αυτό γιατί τα νιώθει σαν παιδιά της. Και πώς να μην αισθανθεί έτσι αφού από τη στιγμή που θα συλλάβει ο αρχιτέκτονας την ιδέα μέχρι την υλοποίηση και το κτίσιμο του έργου, όλη αυτή η πορεία είναι σαν το θαύμα της γέννησης της ανθρώπινης ζωής. «Κάθε έργο είναι παιδί μας, αφού στο καθένα από αυτά υπάρχουν οι έννοιες της σύλληψης, της εσωτερικής κύησης, μετά της εξωτερίκευσης και, τέλος, της υλοποίησής του. Δεν ξεχωρίζω κανένα από τα έργα μου, γιατί είναι σαν να ζητούμε από μια γυναίκα να ξεχωρίσει κάποιο από τα παιδιά της». Το βραβείο που απέκτησαν όμως στον πρώτο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό που συμμετείχε το γραφείο, για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Σάμο, το θυμάται ιδιαίτερα, καθώς «από με το έργο τέθηκε ο θεμέλιος λίθος της σταδιοδρομίας μας, από αυτό ξεκίνησαν όλα».

Δεν είναι μονόπλευρη επιστήμη
Διαφέρει η αρχιτεκτονική από τις άλλες ειδικότητες των μηχανικών; Η απάντησή της είναι καταφατική, αφού η αρχιτεκτονική, όπως εξηγεί, είναι συνδυασμός επιστήμης και τέχνης και δεν μπορεί να ταυτιστεί με έναν επιστήμονα μηχανικό. Έχει σχέση με την κοινωνιολογία, με τον συμβολισμό, με τη φαινομενολογία, και με το πολιτικό γίγνεσθαι. Είναι μια ανώτερη μορφή κοινωνικής τέχνης, η μόνη που κατοικείται, που για να την κατακτήσεις δεν αρκεί η επιστήμη – πρέπει να είσαι καλλιτέχνης. «Ο αρχιτέκτονας εκ των πραγμάτων πρέπει να έχει αναγεννησιακά χαρακτηριστικά, μια πολύπλευρη γνώση και σφαιρική αντίληψη του κόσμου, για να μπορέσει να τη μετουσιώσει σχεδιαστικά.

Και μην ξεχνάμε πως η αρχιτεκτονική δημιουργεί κληρονομιά για τον πολιτισμό και τις παραδόσεις, είναι η φωτογραφία της ιστορίας μας όπως έχουν ήδη πει, αποτυπώνοντας την ιστορία του λαού, του τόπου αλλά και μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου». Συνεχίζοντας τον προβληματισμό της για τη βαθύτερη σχέση και συνδιάλεξη της αρχιτεκτονικής με τον πολιτισμό, παρατηρεί πως η Ελλάδα παρέλαβε μια φοβερή κληρονομιά, που δεν εντοπίζεται μονάχα στην αρχαιότητα, αλλά περισσότερο στην πιο πρόσφατη λαϊκή και νεοκλασική αρχιτεκτονική, όπως η κυκλαδική, η μακεδονική, η ενετική, η νεοκλασική, και τα πέτρινα παραδοσιακά σπίτια. «Ένας αξιόλογος πολιτισμός καλλιεργήθηκε με τη γενιά του ‘30, αλλά με την ιστορία της αντιπαροχής καταστράφηκε. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί πετάξαμε εν μία νυκτί την τόσο πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά μας», επισημαίνει. Η αντιπαροχή, επίσης, είναι ένας ακόμη λόγος που δεν αναγνωρίζεται η συνεισφορά του αρχιτέκτονα στα έργα που έχει σχεδιάσει.

Πλέον, εν έτει 2022, η αρχιτεκτονική βρίσκεται σε μια φάση παγκοσμιοποίησης. Τα σχεδόν πανομοιότυπα κτίρια από τη μια άκρη του κόσμου στην άλλη το αποδεικνύουν. Μια κατάσταση που, όπως περιγράφει η ίδια, έχει αποτελέσει πρόκληση για το γραφείο της. «Ζώντας στη σημερινή εποχή υπάρχει ένας μεγάλος προβληματισμός, όπου προσπαθείς να αποκτήσεις τη δική σου ταυτότητα μεταξύ του διεθνούς και του εθνικού. Εμείς επιλέξαμε μια ταυτότητα που δεν στηρίζεται στις τάσεις, αλλά στις αξίες και τις αρχές. Αποδίδουμε σημασία στο να μην παράγουμε μια αρχιτεκτονική απλά κομψή. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο για εμάς. Το πιο δύσκολο είναι να δώσουμε σε ένα αρχιτεκτόνημα το κάτι παραπάνω από την αισθητική ομορφιά, μια σχέση με τον τόπο, με την υλικότητα που θα χρησιμοποιήσουμε. Η δική μας προσέγγιση είναι καθαρά ερευνητική, με θεωρητικό υπόβαθρο, γι’ αυτό και τα κτίρια του γραφείου μας λένε διαφορετικές ιστορίες».

Πρέπει να βιώνεις την αρχιτεκτονική με όλο σου το είναι
Τι σημαίνει λοιπόν αρχιτεκτονική; Για την αρχιτέκτονα του γραφείου Potiropoulos+Partners η αρχιτεκτονική «είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης δημιουργίας γιατί αφήνει αποτύπωμα στη γη, είτε πληγώνει είτε αναδεικνύει το τοπίο. Είναι η καλλιτεχνική δημιουργία που φέρνει το αρχιτεκτόνημα σε αρμονία με το περιβάλλον, εμπλουτίζει τις ζωές των ανθρώπων αισθητικά και πνευματικά, δημιουργώντας μια κληρονομιά που αντανακλά τον πολιτισμό και τις παραδόσεις».

Η πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής είναι, εξάλλου, και ο λόγος για τον οποίο πιστεύει πως πρέπει να τη βιώνουμε σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. «Η αρχιτεκτονική θέλει να είσαι τολμηρός και να σκέφτεσαι έξω από τα καθιερωμένα, αλλά ταυτόχρονα να είσαι ταπεινός», υπογραμμίζει στέλνοντας το δικό της μήνυμα στους νέους και τις νέες αρχιτέκτονες.
Και σαν ζωντανό παράδειγμα αρχιτέκτονα που υπηρετεί την αρχιτεκτονική στην ολότητά της αναφέρει τον Ελβετό Πίτερ Τσούμθορ, έναν άνθρωπο τολμηρό και ταπεινό ταυτόχρονα, που τον θαυμάζει για τον μυστικισμό και την αισθησιακή σύνδεση με τη ζωή που αποδίδει στα έργα του. «Η εκκλησία Bruder Klaus είναι αριστουργηματική στη σύλληψή της, σε κάνει να υποκλίνεσαι στο μεγαλείο της αρχιτεκτονικής σκέψης του».

Αρχιτεκτονική, η μόνη τέχνη που κατοικείται
«Είναι συνδυασμός επιστήμης και τέχνης και δεν μπορεί να ταυτιστεί με έναν επιστήμονα μηχανικό. Έχει σχέση με την κοινωνιολογία, με τον συμβολισμό, με τη φαινομενολογία και με το πολιτικό γίγνεσθαι. Είναι μια ανώτερη μορφή κοινωνικής τέχνης, η μόνη που κατοικείται, που για να την κατακτήσεις δεν αρκεί η επιστήμη – πρέπει να είσαι καλλιτέχνης. Ο αρχιτέκτονας εκ των πραγμάτων πρέπει να έχει αναγεννησιακά χαρακτηριστικά, μια πολύπλευρη γνώση και σφαιρική αντίληψη του κόσμου, για να μπορέσει να τη μετουσιώσει σχεδιαστικά».