Η Δάφνη Μαραγκού αποτυπώνει το «σεληνιακό» τοπίο του Βώλακα σε μία έρευνα που κινείται ανάμεσα στην αρχιτεκτονική, τη γεωγραφία, τη λογοτεχνία και τα εικαστικά.
Η Δάφνη Μαραγκού αποτυπώνει το «σεληνιακό» τοπίο του Βώλακα σε μία έρευνα που κινείται ανάμεσα στην αρχιτεκτονική, τη γεωγραφία, τη λογοτεχνία και τα εικαστικά.
Το τοπίο του Βώλακα, ενός ορεινού χωριού στο κέντρο της Τήνου, βρέθηκε στο επίκεντρο της διπλωματικής εργασίας της Δάφνης Μαραγκού, με την οποία ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Ο Βώλακας, γνωστός για τους γρανιτικούς σχηματισμούς του, προσεγγίζεται ως ένα πεδίο διαφοροποίησης ανακινώντας παράλληλα τα βιώματα της ερευνήτριας η οποία πέρασε αρκετά από τα καλοκαίρια της παιδικής της ηλικίας στην Τήνο. «Πρόθεσή μου ήταν να φέρω στην επιφάνεια το προσωπικό και να μπορέσω να το συνεχίσω με αρχιτεκτονική δομή. Το προσωπικό όμως δεν θα αφορά κανέναν, στοίχημα να καταφέρεις να το φέρεις σε διάλογο με μία πραγματικότητα», μας λέει.
«Ξαναδιάβασα τον τόπο με διαφορετικούς όρους, δεν με έλκυε πια μόνο η κλίμακα αλλά και οι πιθανές δυνατές συνδέσεις με τα βιώματά μου», λέει αναφερόμενη για τις επισκέψεις που προηγήθηκαν της συγγραφής. Οι αρχικές της αντιστάσεις για την επιλογή του θέματος κάμφθηκαν μετά από συζητήσεις με πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους που σχετίζονται τόσο με το αντικείμενο όσο και με την περιοχή. Στην εργασία άλλωστε υπάρχει ένα πλήθος στοιχείων – ακόμη και σημειώσεις για την ντοπιολαλιά – που μαρτυρούν μια πολυπρισματική προσέγγιση.
«Με τρόμαξε ο Βώλακας γιατί, χωρίς να θέλω να υποτιμήσω το μέρος, δεν είχε κάτι άμεσα αρχιτεκτονικό να πιαστώ», λέει προσθέτοντας πως το μέρος τη βοήθησε να φτιάξει μια μη συμβατική διπλωματική, η οποία δεν εμπεριείχε αρχιτεκτονική πρόταση, με τους δικούς της όρους. Όπως άλλωστε υποστηρίζει πρόκειται για ένα μέρος «όπου οι όροι της αρχιτεκτονικής, με την έννοια του σαφούς χωρικού αποτυπώματος είναι δυσδιάκριτοι καθώς το τοπίο υπερισχύει».
«Προσπάθησα να θέσω προβληματισμούς που με απασχολούσαν»
Η κα Μαραγκού βλέπει τον Βώλακα (ή την Βώλαξ, σύμφωνα με τους ντόπιους) σαν έναν τόπο «απο-σύνδεσης». «Θα μπορούσε κανείς να το συνδέσει με την έννοια του αποχωρητηρίου», μας λέει αναφερόμενη σε προηγούμενη έρευνα κατά την οποία αποπειράθηκε «να μελετήσει και να καταγράψει ζητήματα κρυμμένα στο χωρικό εσωτερικό, στο πίσω πλάνο της κοινωνικής σκηνής». Με έναυσμα τον Βώλακα, η Δάφνη Μαραγκού κατέγραψε «ρυθμούς και ποιότητες του χώρου που συνιστούν στην αποσταθεροποίηση ή στοιχειά που εντοπίζονται εκτός ισορροπίας, μη αναμενόμενα στοιχειά που τον συνθέτουν σε μια προσπάθεια αντίστροφης της παραγωγής του χώρου».
«Ήθελα να πειραματιστώ. Προσπάθησα να θέσω προβληματισμούς που με απασχολούσαν», αναφέρει προσθέτοντας πως την ενδιέφερε η διαδρομή και το πώς θα συλλέξει τα στοιχεία. Γιατί όμως ο Βώλακας και όχι κάποιο άλλο χωριό της Τήνου; Η συνομιλήτριά μας υποστηρίζει πως το μέρος εσώκλειε αντιθέσεις. «Ήταν σα να πέρναγες μία διαχωριστική γραμμή. Ξαφνικά διαφοροποιείσαι τελείως, αλλά παράλληλα είσαι και στο νησί», αναφέρει χαρακτηριστικά. Η ίδια χρησιμοποίησε όσα διαθέσιμα αρχιτεκτονικά εργαλεία υπήρχαν.
«Ξεκίνησα από ανάλυση πεδίου και συνέχισα με θεωρητική έρευνα, ακολούθησαν τα σχέδια, μελέτησα το πώς συντίθεται το αρχιτεκτονικό σύστημα και στο τέλος ήρθε η μακέτα – η χωρική αποτύπωση του τοπίου», μας λέει εξηγώντας μας τα στάδια εκπόνησης.
Χαρτογράφηση, καταγραφή, αποτύπωση, αναμόχλευση
Στην εργασία της αναλύει την περιοχή σε σχέση με το νησί, αναπτύσσει και συνδέει θεωρητικές έννοιες και καταλήγει σε επιλογή μεθοδολογίας. Κατόπιν χαρτογραφεί, καταγράφει «το πεδίο και τα νοήματά του» και αποτυπώνει. Αναμοχλεύει τα στοιχεία της αποτύπωσης και τέλος συνθέτει μία πρόταση «ως απορρύθμιση και μέσο εξερεύνησης, ενός εσωτερικού υβριδικού τόπου» αλλά και «μιας σύνθεσης συστήματος σε αποσυναρμολόγηση» με «δυνατότητες νοητικών συνδέσεων».
«Υπάρχει δομή, υπάρχει νοητική και πραγματική αποτύπωση» υπογραμμίζει η κα Μαραγκού προσθέτοντας πως η εκπόνηση αυτής της διπλωματικής με αυτόν τον τρόπο τη βοήθησε να σιγουρέψει τη δική της προσέγγιση στα πράγματα. Με αυτόν τον τρόπο, ένα φαινομενικά ακίνητο τοπίο στους αιώνες, με μικρή ανθρώπινη παρέμβαση αναδείχθηκε σε έναν «τόπο πειραματισμού, τόπο αλλόκοτο, που αλλάζει τη μορφή του».
Τίτλος εργασίας: Ο Βώλακας Τήνου, ως πεδίο συναρμογών
Φοιτήτρια: Δάφνη Μαραγκού
Περίοδος: Νοέμβριος 2021
Μάθημα: Διπλωματική εργασία
Επιβλέπων καθηγητής: Αλέξης Τζομπανάκης
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης