Μία προσεγμένη μελέτη φωτισμού μπορεί να επηρεάσει το ύφος των επαγγελματικών χώρων, να συμβάλει στη βέλτιστη λειτουργικότητα τους και στην ευεξία των εργαζομένων.
Φωτισμός και λειτουργικότητα των κτιρίων
Οι επαγγελματικοί χώροι αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία χώρων, με πληθώρα λειτουργικών και αισθητικών απαιτήσεων. Ο συνδυασμός χώρων υποδοχής κοινού, χώρων εργασίας, αλλά και βοηθητικών χώρων, δημιουργεί συγκεκριμένες και ειδικές προϋποθέσεις για την εξυπηρέτηση των χρηστών και των εργαζόμενων, οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται σε συνδυασμό με τις ενεργειακές ανάγκες.
Σε αυτή τη συνθήκη, ιδιαίτερα κρίσιμος είναι ο σχεδιασμός του φωτισμού. Μέσα από το σχεδιασμό και τη δημιουργία ειδικών φωτιστικών συνθηκών, ο σχεδιαστής καλείται να αξιοποιήσει τη θετική επίδραση του φωτισμού για να καλύψει τις ανάγκες των χρηστών και του χώρου με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια, βελτιώνοντας όχι μόνο τον χώρο και τις χρήσεις του, αλλά την καθημερινότητα και την υγεία των εργαζομένων.
Παράλληλα, καθώς μεγάλο μέρος των ενεργειακών καταναλώσεων των κτιρίων αφορά στον τεχνητό φωτισμό, σε μία εποχή, όπου τα «πράσινα» κριτήρια είναι ψηλά στην ατζέντα όλων, σε διεθνές επίπεδο, η κατανάλωση και η ενεργειακή απόδοση των φωτιστικών λύσεων, με την αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού στο έπακρο, είναι ουσιώδους σημασίας. Λύσεις αυτοματισμού, αλλά και σχεδιαστικές προτάσεις, που προωθούν τη χρήση φωτισμού εκεί που χρειάζεται, μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή κατανάλωση ενός κτιρίου και να μειώσουν το κόστος συντήρησής του σε μεγάλο βαθμό.
Όσον αφορά τα επιμέρους τμήματα των επαγγελματικών χώρων, ο φωτισμός στους χώρους υποδοχής και συναντήσεων, κοινού και πελατών, μπορεί να αποτελέσει στοιχείο εταιρικής ταυτότητας και αισθητικής αξιολόγησης της εταιρείας. Αντίστοιχα, οι βοηθητικοί χώροι, είναι σημαντικό να προσφέρουν με λειτουργικά κριτήρια, ό,τι χρειάζονται οι χρήστες για να ολοκληρώνουν ικανοποιητικά τις δραστηριότητές τους.
Ανθρωποκεντρική προσέγγιση
Αναμφισβήτητα, το πιο σημαντικό κομμάτι στο φωτισμό των επαγγελματικών χώρων αποτελεί ο φωτισμός των χώρων εργασίας. Στον χώρο αυτό, οι εργαζόμενοι περνούν το ένα τρίτο της ημέρας τους και γι’ αυτό ο σχεδιαστής θα πρέπει να συνδυάζει πολλαπλά ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια, εκμεταλλευόμενος τα οφέλη της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης και της προσφοράς πολλαπλών σεναρίων φωτισμού, για να καλύψουν κάθε περίπτωση.
Ο σχεδιασμός του φωτισμού, δεν αφορά όμως μόνο τον τεχνητό φωτισμό. Η έκθεση σε φυσικό φως έχει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία και την ευεξία κάθε ανθρώπου και η ορθή διαχείρισή του, μειώνοντας τυχόν προβλήματα υπερθέρμανσης και θάμβωσης, είναι κρίσιμη για τη δημιουργία εργασιακών χώρων. Εάν η παρουσία του φυσικού φωτός δεν επαρκεί, τότε η έλλειψή του μπορεί να υποκατασταθεί με την παροχή τεχνητού φωτισμού σε ποσότητες και ποιότητες, που θα ακολουθούν τους ημερήσιους ρυθμούς, για παράδειγμα εντάσεις φωτισμού (ποσοτικό κριτήριο) και χρώμα φωτισμού (ποιοτικό κριτήριο), που θα ενισχύει τους βιορυθμούς των εργαζομένων.
Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο φωτισμό επαγγελματικών χώρων είναι μία εξαιρετικά σημαντική και χρήσιμη διάσταση. Η δυναμική μεταβολή των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών του τεχνητού φωτισμού, έχει αποδειχθεί, ότι μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον κιρκάδιο ρυθμό των ανθρώπων. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο σχεδιασμός του φωτισμού έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει τη φυσιολογία, την υγεία, την ψυχολογία, την ευεξία και κατ’ επέκταση και την επίδοση και παραγωγικότητα των εργαζομένων, βελτιώνοντας όχι μόνο την απόδοσή τους, αλλά την ποιότητα του ύπνου τους και της γενικότερης ευεξίας τους.
Προδιαγραφές και νέες τεχνολογίες
Σημαντικό ρόλο στο φωτισμό των επαγγελματικών χώρων, έχουν τα πρότυπα και οι προδιαγραφές υλικών, φωτιστικών και λαμπτήρων. Ενώ μπορεί να φαίνεται εύκολη λύση, η απλή αντικατάσταση τεχνολογίας λαμπτήρων, σε φωτιστικά σώματα επαγγελματικών χώρων για παράδειγμα, δεν αποτελεί ενδεδειγμένη λύση, διότι χάνεται η πιστοποίηση των σωμάτων αυτών. Έτσι, η ολοκληρωμένη μελέτη με την προσομοίωση των επιπέδων φωτισμού, μπορεί να επαναφέρει ένα κτίριο στις απαιτούμενες προδιαγραφές. Επίσης, η τελευταία έκδοση του Κ.Εν.Α.Κ. περιλαμβάνει συγκεκριμένες προδιαγραφές για επαγγελματικούς χώρους, που θα πρέπει να τηρούνται, ενώ ταυτόχρονα καθιστά τη μελέτη φωτισμού υποχρεωτική.
Επιπλέον, οι σύγχρονες τεχνολογίες έρχονται να δώσουν νέα ώθηση στον τεχνητό φωτισμό, τις λειτουργίες και τις επιλογές χρήσης, μέσα από τα έξυπνα συστήματα, τη χρήση αισθητήρων και ευρύτερα τον κεντρικό ή και ατομικό έλεγχο τεχνητού και φυσικού (μέσω της ελεγχόμενης σκίασης) φωτισμού για τη βελτιστοποίηση του φωτιστικού αποτελέσματος, αλλά και τη διασύνδεση των χώρων με την ενσωμάτωση ΙoT και LiFi.
Όπως και οι περισσότερες σύγχρονες τεχνολογίες, έτσι και ο φωτισμός, είναι πλέον προϊόν ηλεκτρονικής. Η τεχνολογία του φωτισμού την τελευταία δεκαετία ακολουθεί σε ανάπτυξη την τεχνολογία των μικροηλεκτρονικών, προσφέροντας νέες δυνατότητες ποιότητας, ποσότητας, συνδεσιμότητας και απομακρυσμένου ελέγχου, σε σύντομα χρονικά διαστήματα. Επειδή το κόστος του εξοπλισμού φωτισμού μπορεί να μεταβληθεί αρκετά, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί συνδρομητικές υπηρεσίες «lighting as a service», που προσφέρουν την συντήρηση και την αντικατάσταση του εξοπλισμού, παρέχοντας έτσι πάντοτε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και την βέλτιστη ποιότητα φωτισμού σε εταιρικούς χώρους.
Ο σχεδιασμός του φωτισμού, αποτελεί μια ολιστική και απαραίτητη προσέγγιση όλων των παραπάνω, δίνοντας στους επαγγελματικούς χώρους προστιθέμενη αξία, αλλά και αναβάθμιση της αισθητικής ποιότητας, αλλά και της ποιότητας ζωής των χρηστών και των εργαζομένων.