Πέντε άκτιστα έργα από καθιερωμένα αρχιτεκτονικά γραφεία

Από ένα πάρκο επικονιαστών που σχεδιάστηκε για μια πρωτοβουλία της Ε.Ε. έως ένα οικιστικό έργο θερμοκηπίου στη Γερμανία, ένα μουσείο στην Αρκτική ή μια καινοτόμα πρόταση για τη συλλογή ανανεώσιμης ενέργειας στην Ολλανδία, τα έργα που παρουσιάζονται στη συνέχεια χαρακτηρίζονται από ποικιλία σχεδιαστικών προσεγγίσεων, προγραμμάτων και κλιμάκων.
Γραφεία όπως οι Vincent Callebaut Architectures, η 10 Design, η Antonio Citterio Patricia Viel ή η Sweco, παρουσιάζουν παγκόσμιες παρεμβάσεις που απεικονίζουν μια γκάμα ιδεών, από νέα μοντέλα συλλογικής στέγασης και κοινοτικής διαβίωσης μέχρι οικολογικό και αειφορικό σχεδιασμό και πολιτιστική αρχιτεκτονική που προσανατολίζεται στην κοινότητα.

Pollinator Park της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Vincent Callebaut Architectures
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, από το 2020 οι επικονιαστές απειλούνται σοβαρά με ποσοστό εξαφάνισης που είναι «100 έως 1.000 φορές υψηλότερο από το κανονικό». Η ευαισθητοποίηση των παιδιών και των ευρωπαίων πολιτών σχετικά με τα μέτρα για την αντιμετώπιση αυτής της μείωσης είναι ο κύριος στόχος του Pollinator Park. Προκειμένου να διατηρηθεί και να αποκατασταθεί η βιοποικιλότητα της επικονιαζόμενης πανίδας, το πάρκο την επιδεικνύει σε πραγματική κλίμακα. Από το Miro’s Meadow έως το Hungry Hive, μέσω του Urban Lab και του Zoom Room, προωθείται ο ευγενής ρόλος του γεωργικού επαγγέλματος. Επίσης, δείχνει καλές πρακτικές για τη διατήρηση των επικονιαστών σε πολλαπλά επίπεδα: εδαφική, γεωργική, δασική και αστική χρήση γης.

Turku Concert Hall, PES-Architects
Η νέα αίθουσα συναυλιών για την πόλη Turku στη Φινλανδία έχει σχεδιαστεί για διαφορετικές συναντήσεις σε διαφορετικά επίπεδα: αστικό, καλλιτεχνικό, λειτουργικό και πολιτιστικό. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου λειτουργεί ως πλατφόρμα για να ενισχύσει την αίσθηση της κοινότητας και να ενεργοποιήσει νέες μορφές δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Η αίθουσα συναυλιών χωρητικότητας 1.300 θέσεων θα διαθέτει ακουστική παγκόσμιας κλάσης σε ένα βέλτιστα τροποποιημένο αμφιθέατρο που «βυθίζει» το κοινό και την ορχήστρα στη μουσική. Η πολυλειτουργική αίθουσα χωρητικότητας 300 θέσεων έχει σχεδιαστεί για την ευέλικτη φιλοξενία ποικίλων χρήσεων. Το κτίριο θα αφήσει όσο το δυνατόν περισσότερο ανοιχτή γίνεται την υπάρχουσα πλατεία με στόχο να διατηρήσει τη θέα στο ποτάμι από το θέατρο και το κτίριο της κυβέρνησης.

Downtown South, 10 Design
Πρόκειται για συγκρότημα μικτής χρήσης που περιλαμβάνει γραφεία και οικιστικούς χώρους, καθώς και χώρους φιλοξενίας, λιανικής και αναψυχής. Η πρόταση περιλαμβάνει και τον σχεδιασμό ενός γηπέδου ποδοσφαίρου χωρητικότητας 20.000 θέσεων και ενός κέντρου VR που έχει σχεδιαστεί για να ενισχύσει περαιτέρω την αστική ανάπτυξη στο νότιο άκρο του Downtown Raleigh (Β. Καρολίνα). Το όραμα της 10 Design για το Raleigh είναι να αναπτύξει έναν νέο δήμο που θα βασίζεται στην αναδυόμενη δημιουργική βιομηχανία της Ανατολικής Ακτής παρέχοντας ολοκαίνουργια σπίτια και κοινόχρηστους χώρους για την κοινότητα και συμβάλλοντας στην επανενεργοποίηση της νότιας συνοικίας της πόλης, συμπληρώνοντας το ερευνητικό τρίγωνο στα βόρεια της πόλης.

Gate Central, Antonio Citterio Patricia Viel
Το διεθνές γραφείο Antonio Citterio Patricia Viel (ACPV) αποκαλύπτει το σχέδιο του Gate Central, ενός νέου συγκροτήματος μικτής χρήσης που σχεδιάστηκε υπό το πρίσμα της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Σε απόσταση αναπνοής από μερικά από τα πλέον επισκέψιμα μνημεία του Μιλάνου, το Gate Central θα προσφέρει 1.700 τ.μ. οικιστικών και εμπορικών χώρων ενώ θα αναγεννήσει μια περιοχή που βομβαρδίστηκε σφοδρά τον καιρό του πολέμου στο Μιλάνο, επαναπροσδιορίζοντάς την για την απόλαυση του κοινού και ως έναν ζωντανό οικιστικό χώρο.
Residential Greenhouse Bremen Germany, Delugan Meissl Associated Architects

Η συνοικία Neu-Stephani είναι η τοποθεσία ενός πολύ ιδιαίτερου οικιστικού έργου με μια εξελιγμένη ενεργειακή ιδέα: ένα οικιστικό θερμοκήπιο. Τα κύρια στοιχεία του κτιρίου είναι τρία: ένα οικιστικό ξύλινο τετράγωνο, ένα επάλληλο θερμοκήπιο και μία συνδετική πέργκολα. Το κτίριο κατοικιών είναι μια πλήρως προκατασκευασμένη, αρθρωτή ξύλινη κατασκευή που απλώς συναρμολογείται επί τόπου. Ανάλογα με το πώς συνδυάζονται οι μονάδες, το κτίριο μπορεί να περιέχει από 30 έως 54 οικιστικές μονάδες. Επιπλέον υπάρχει ένα θερμοκήπιο το οποίο όχι μόνο είναι διαθέσιμο στους κατοίκους για ιδιωτική αστική γεωργία αλλά θα χρησιμοποιηθεί και εμπορικά από startups.

 

 

 

 

Βραβείο Mies van der Rohe: Αποκάλυψη τώρα των 7 φιναλίστ

Μπορεί να έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από το 1987, τη χρονιά που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Fundació Mies van der Rohe θέσπισαν το βραβείο, ένα όμως παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Η ανάδειξη και βράβευση, ανά δύο χρόνια, άρτιων έργων που έχουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και πηγαίνουν την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ένα βήμα πιο πέρα. Και αυτό κάτω από το «βαρύ» όνομα του σπουδαίου εκπρόσωπου της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, Ludwig Mies van der Rohe.

Στόχος του βραβείου
Η αρχιτεκτονική, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατασκευαστική αγορά, έχει μεγάλη σημασία καθώς έχει αντίκτυπο στην κοινωνία, μεταδίδει ένα πολιτιστικό μήνυμα και είναι ένας κλάδος που οφείλει να προσαρμόζεται σε κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές αλλαγές.

Στόχοι του βραβείου Mies van der Rohe είναι:

  • η αναγνώριση της αριστείας στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική από εννοιολογική, κοινωνική, πολιτιστική, τεχνική και εποικοδομητική άποψη,
  • η ανάδειξη της ευρωπαϊκής πόλης ως μοντέλο για μια βιώσιμα έξυπνη πόλη, συμβάλλοντας σε μια βιώσιμη ευρωπαϊκή οικονομία,
  • η προώθηση διεθνικών αρχιτεκτονικών επιτροπών σε όλη την Ευρώπη και το εξωτερικό,
  • η αύξηση της ενσωμάτωσης επαγγελματιών αρχιτέκτονων από τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τις χώρες που συνάπτουν συμφωνία με την ΕΕ,
  • η «καλλιέργεια» μελλοντικών πελατών και υποστηρικτών,
  • η εύρεση επιχειρηματικών ευκαιριών σε μια ευρύτερη παγκόσμια αγορά,
  • η ανάδειξη της συμμετοχής της Ε.Ε. στην υποστήριξη της αρχιτεκτονικής ως σημαντικό στοιχείο που αντικατοπτρίζει τόσο την ποικιλομορφία της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής έκφρασης όσο και τον ρόλο της ως ενοποιητικό στοιχείο για τον καθορισμό ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Το focus του Mies van der Rohe 2022
«Tο σχέδιο και η βιωσιμότητα είναι αδιάσπαστα» αποτέλεσε το κεντρικό μήνυμα του ευρωπαϊκού αρχιτεκτονικού θεσμού για τη φετινή χρονιά, προκρίνοντας υποψηφιότητες που στοχεύουν στην κοινωνική ένταξη, τη βιωσιμότητα, την κυκλικότητα και την αισθητική έρευνα.
Η κριτική επιτροπή, η οποία αποτελείται από τους: Tatiana Bilbao, Francesca Ferguson, Mia Hägg, Triin Ojari, Georg Pendl, Σπύρο Πέγκα και Marcel Smets, σχολίασε σχετικά πως «η τρέχουσα πιεστική αλλαγή παραδείγματος είναι η επίτευξη της ισότητας και της δημοκρατίας μέσω της ένταξης και της αποδοχής της διαφορετικότητας», εστιάζοντας στην αρχιτεκτονική βιωσιμότητα και τον τρόπο που η κατασκευή νέων κτιρίων στις μέρες μας πρέπει να οραματίζεται την επόμενη ζωή τους.

Το φετινό χρονικό
Στον αρχικό κατάλογο των υποψήφιων για το βραβείο περιλαμβάνονταν 532 έργα τα οποία ολοκληρώθηκαν στο διάστημα Οκτώβριος 2018 – Απρίλιος 2021 σε 41 χώρες. Τα έργα αυτά επιλέχθηκαν καθώς «αναδεικνύουν τις ευκαιρίες και τις τάσεις της σημερινής αρχιτεκτονικής στην ευρωπαϊκή επικράτεια», με επίκεντρο την κοινωνική ένταξη, τη βιωσιμότητα και την κυκλικότητα, καθώς και την αισθητική έρευνα.

Νωρίτερα φέτος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Fundació Mies van der Rohe προχώρησαν στην ανακοίνωση των 40 έργων από 16 χώρες που επιλέχθηκαν στη βραχεία λίστα. Σε αυτή υπήρχαν 9 έργα συλλογικής στέγασης, 7 πολιτιστικής χρήσης, 6 μικτής χρήσης, 6 εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις, 4 έργα urban planning, 2 κατασκευές αθλητισμού και αναψυχής, 1 εμπορικό, 1 έργο στον τομέα της φιλοξενίας, 1 βιομηχανικό κτίριο, 1 έργο τοπίου, 1 γραφείο και 1 κοινωνική πρόνοια. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχε και 1 ελληνική συμμετοχή, το Dexamenes Seaside Hotel από το K-Studio.

Την Τετάρτη 16/02, έγινε η ανακοίνωση των 7 φιναλίστ που θα διαγωνιστούν για το βραβείο Mies van der Rohe. Η τελική λίστα των φιναλίστ αποτελείται από 5 έργα στην κατηγορία «Αρχιτεκτονική» και 2 στην κατηγορία «Αναδυόμενη Αρχιτεκτονική», τα οποία «ενθαρρύνουν και γίνονται πρότυπα και αναφορές για τις τοπικές πολιτικές της πόλης».
Πλέον, απομένει η ανακοίνωση των νικητών. Αυτή αναμένεται τον Απρίλιο του 2022, ενώ η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί λίγο αργότερα, τον Μάιο του 2022.

Οι φιναλίστ
Στην κατηγορία «Αρχιτεκτονική», οι 5 υποψηφιότητες έρχονται από τη Γερμανία (Frizz23 από τους Deadline, τη Γαλλία (Railway Farm από τους Grand Huit και Melanie Drevet Paysagiste), το Ηνωμένο Βασίλειο (Town House – Kingston University από τους Grafton Architects), το Βέλγιο (Z33 House for Temporary Art, Design and Arhitecture από την Francesca Torzo) και την Ισπανία (85 Social Housing Units in Cornellà από τους peris+toral. arquitectes).
Η δεύτερη κατηγορία, «Αναδυόμενη Αρχιτεκτονική», περιλαμβάνει ένα έργο από Ιταλία (Σχολείο Enrico Fermi των BDR bureau) και ένα από Ισπανία (La Borda – Cooperative Housing των Lacol).

Frizz23/Deadline (Γερμανία)
Το Frizz23 είναι η πρώτη κοοπερατίβα Baugruppe για πολιτιστικούς κι εμπορικούς χώρους. Αυτή η καινοτόμος πρόταση κέρδισε την πρώτη διαδικασία πώλησης δημόσιας γης με βάση το concept στο Βερολίνο. Εδώ, οι αρχιτέκτονες πρώτα συγκέντρωσαν την ομάδα γύρω από τους προγραμματικούς τους στόχους και στη συνέχεια σχεδίασαν το κτίριο σε συνεχή διάλογο με τους χρήστες, τη γειτονιά και την πόλη.
Το Frizz23 είναι στην πραγματικότητα τρία ξεχωριστά κτίρια που συνδέονται μεταξύ τους ως ένα με μαύρες ζώνες απανθρακωμένου ξύλου πεύκου. Η πρόσοψη είναι διάτρητη από ακανόνιστα ανοίγματα σε διαφορετικά μεγέθη.
Κάθε πελάτης μπορούσε να επιλέξει το μέγεθος και τη θέση της μονάδας του, καθώς και στοιχεία όπως παράθυρα και μπαλκόνια, επομένως κάθε κάτοψη είναι διαφορετική. Η μικρότερη μονάδα είναι 23 τ.μ., η μεγαλύτερη 280 τ.μ., με ορισμένες μονάδες να εκτείνονται σε δύο ή και τρεις ορόφους. Το ισόγειο είναι ψηλότερο από άλλους ορόφους και περιλαμβάνει δημόσιες χρήσεις (καφετέρια, co-working, εργαστήριο up-cycling κ.α.).

Railway Farm/Grand Huit – Melanie Drevet Paysagiste (Γαλλία)
Το Railway Farm είναι μια εγκατάσταση αλληλέγγυας γειτονιάς η οποία βασίζεται στην αστική γεωργία που χρησιμοποιεί την κηπουρική της αγοράς για την παραγωγή των συλλεγόμενων οργανικών απορριμμάτων. Το έργο ήταν νικητής της πρόσκλησης για το έργο “Réinventer Paris” που ξεκίνησε η πόλη του Παρισιού το 2017, που βρίσκεται στην άκρη του “Petite Ceinture”, ενός πρώην σιδηροδρόμου που περιβάλλει το Παρίσι.
Η τοποθεσία του έργου μπορεί να θεωρηθεί ως ένας χώρος εκμάθησης για τα οικολογικά δομικά υλικά: η κατασκευή αποτελείται κυρίως από ξύλο, είναι απομονωμένη από τοπικές μπάλες άχυρου και καλυμμένη από φτηνό ακατέργαστο ξύλο. Επίσης, διεξήχθη έρευνα για τα επαναχρησιμοποιημένα υλικά μέσω πειραματισμών με ανακυκλωμένα υφάσματα ως μονωτικά, ανακυκλωμένα πλακάκια μπάνιου, τοίχο από ξερολιθιά κατασκευασμένο από επαναχρησιμοποιημένα παριζιάνικα πεζοδρόμια, ξύλινο δάπεδο και ζαρντινιέρα από επαναχρησιμοποιημένα κουφώματα. Οι λέξεις-κλειδιά είναι «απλός», «low tech», αλλά και «καινοτόμος» και «αποδοτικός».

Town House – Kingston University/Grafton Architects (Ηνωμένο Βασίλειο)
Το Town House βρίσκεται στην πανεπιστημιούπολη Penrhyn Road του Kingston University, με τους αρχιτέκτονες να οραματίζονται ένα κτίριο στο οποίο συνυπάρχουν -και είναι ανοιχτά σε όλους- το διάβασμα, ο χορός, η έρευνα, οι παραστάσεις, οι ομιλίες και οι εκθέσεις.
Το εσωτερικό του κτιρίου ορίζεται κυρίως από ένα προκατασκευασμένο υποστήλωμα από σκυρόδεμα και ένα σύστημα δοκών που υποστηρίζει εκτεθειμένες ραβδωτές πλάκες. Το δομικό πλέγμα των υποστυλωμάτων είναι τοποθετημένο σε μια τυπική απόσταση προκατασκευασμένων μονάδων, ενώ η κάθετη απόσταση έχει σχεδιαστεί για να παρέχει ανοίγματα που ικανοποιούν τις απαιτήσεις του βραχίονα. Η βάση από σκυρόδεμα είναι ένα ανθεκτικό, στιβαρό στοιχείο που βελτιστοποιείται ως ενεργειακή πηγή ψύξης μέσω TABS ενσωματωμένων στο ύφασμα, ενώ οι ίδιες οι νευρώσεις λειτουργούν για να προσαρμόσουν την ακουστική επεξεργασία που ικανοποιούν τις ανάγκες ηχοαπορρόφησης των χώρων παρακάτω, συμβάλλοντας στο κτίριο να λάβει την κατάταξη Excellent του BREEAM. Εξωτερικά, η κιονοστοιχία περιλαμβάνει ένα πλαίσιο από προκατασκευασμένο σκυρόδεμα που μοιάζει με πέτρα Portland.

Z33, House for Temporary Art, Design and Arhitecture/Francesca Torzo (Βέλγιο)
Ο προϋπολογισμός αυτής της δημόσιας ανάθεσης ήταν χαμηλός, 7 εκατ. ευρώ για 4600 τ.μ. (περίπου 1500 €/τμ). Έτσι, από το αρχικό στάδιο του διαγωνισμού, προτάθηκε μια προβολή των αρχιτεκτονικών λεπτομερειών σε κλίμακα 1:20 και των στρατηγικών διευθέτησης των εγκαταστάσεων.
Ο πηλός, το σκυρόδεμα κι ο ασβέστης είναι όλα τοπικά υλικά με τα οποία είναι εξοικειωμένοι οι οικοδόμοι. Το νέο κτίριο είναι μια απλή κατασκευή από σκυρόδεμα με μη-εξαιρετικά ανοίγματα, όπου ο πειραματισμός έχει επιλεχθεί συγκεκριμένα και με ακρίβεια. Όλες οι μη συμβατικές λεπτομέρειες έχουν αναπτυχθεί κατά τη φάση του οριστικού σχεδιασμού ως προετοιμασία για το δημόσιο διαγωνισμό.
Η πρόσοψη είναι το πιο σημαντικό παράδειγμα και μπορεί να περιγραφεί εν συντομία ως ένας ενισχυμένος πολυεπίπεδος συμπαγής τοίχος, χωρίς αρμούς και χωρίς κοιλότητα, έτσι ώστε ένας τοίχος από τούβλα να ακούγεται «γεμάτος».
3 χρόνια μελέτης, 68 δοκιμές χρώματος τούβλων, 20 δοκιμές κονιάματος, 103 τύποι τούβλων, 34.000 τούβλα, μετατόπιση 5 χιλ., είναι μερικά από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν το Z33.

85 Social Housing Units στην Cornellà/peris+toral. arquitectes (Ισπανία)
Η βάση αυτού του κτιρίου κατοικιών είναι δωμάτια επικοινωνίας που εξαλείφουν τους διαδρόμους με στόχο τη βέλτιστη χρήση της κάτοψης, και τη χρήση ξυλείας για τη βιομηχανοποίηση των στοιχείων, τη βελτιωμένη ποιότητα κατασκευής και τη σημαντική μείωση των προθεσμιών και των εκπομπών C02.
Υπάρχουν 114 χώροι ανά όροφο, όλοι παρόμοιων διαστάσεων, εξαλείφοντας τόσο τους ιδιωτικούς όσο και τους κοινοτικούς διαδρόμους με στόχο τη μέγιστη χρήση του ορόφου. Η δομή καθορίζεται κυρίως με την ύπαρξη μικρών ανοιγμάτων 3,60 μ., που ταιριάζουν με τη μήτρα των δωματίων. Επομένως, πολλαπλά στηρίγματα συγκρατούν τις πλάκες CLT: τοίχοι που φέρουν εγκάρσια ελάσματα ξυλείας στην πρόσοψη και ένα σύστημα πλαστικοποιημένων ξύλινων υποστυλωμάτων και δοκών στις κεντρικές θέσεις. Η δομή βελτιστοποιείται με αντιστάθμιση ορμών με πολλαπλά στηρίγματα και πρόβολους σε όλα τα άκρα.

Σχολείο Enrico Fermi/BDR bureau (Ιταλία)
Η ανακαίνιση του σχολείου Fermi, το οποίο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του ’60, αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας Torino Fa Scuola. Το επιλεγμένο σχολείο είναι ένα παράδειγμα μιας ευρέως διαδεδομένης τυπολογίας στην ιταλική επικράτεια. Το υπάρχον κτίριο το χαρακτήριζε μια ενδιαφέρουσα διάρθρωση όγκων, μια κακή σχέση με τους εξωτερικούς χώρους και μια σειρά εσωτερικών χώρων που δεν χρησιμοποιήθηκαν καθόλου.
Η νέα κύρια είσοδος μετατρέπει το πίσω μέρος του κτιρίου σε ένα μεγάλο, «πράσινο», προσβάσιμο κατώφλι. Το πρόγραμμα οργανώνεται ανάλογα, ευνοώντας τη συνεχή και ελεγχόμενη χρήση του κτιρίου. Το ισόγειο φιλοξενεί δραστηριότητες ανοιχτές στο κοινό και στους επάνω ορόφους πραγματοποιούνται διδακτικές ενότητες.

Από τη φάση του διαγωνισμού, η κατασκευή αναμενόταν να διαρκέσει ένα ακαδημαϊκό έτος ώστε να ελαχιστοποιηθεί η προσωρινή μετακίνηση της σχολικής κοινότητας. Αυτό επηρέασε τις σχεδιαστικές επιλογές, προτείνοντας προσυναρμολογημένες μεταλλικές δομές για την επιτάχυνση ορισμένων εργασιών. Η υφιστάμενη κατασκευή από οπλισμένο σκυρόδεμα έχει διατηρηθεί και καταστεί σεισμικά κατάλληλη ενώ το κέλυφος του κτιρίου είναι πλέον ενεργειακά αποδοτικό.

Το υλικό του φινιρίσματος, ο έγχρωμος σοβάς, επεξεργάζεται με τη χρήση διαφορετικών κόκκων «σπάζοντας» την ομοιομορφία των επιφανειών και δημιουργώντας μικρά βάθη στην πρόσοψη. Είναι επίσης ένας τρόπος να εξασφαλιστεί η συσχέτιση, με περιορισμένα μέσα και τρόπους, με τις υφές που χαρακτήριζαν τις κατασκευές της δεκαετίας του ‘60. Η εργασία για το χρώμα και την υφή έχει μεταμορφώσει τον χαρακτήρα του συγκροτήματος, επαναπροσδιορίζοντας την ταυτότητά του μέσα στη γειτονιά. Οι εσωτερικοί χώροι έχουν σχεδιαστεί με στόχο να έχει το σχολείο έναν οικιακό χαρακτήρα χωρίς να τους υπερκαθορίζει.

La Borda – Cooperative Housing/Lacol (Ισπανία)
Η συνεταιριστική στέγαση La Borda είναι μια αυτο-οργανωμένη δομή που έχεις ως στόχο την παροχή πρόσβασης σε αξιοπρεπή, μη κερδοσκοπική στέγαση. Περιλαμβάνει 28 μονάδες (40, 60 και 75 τ.μ.) και αρκετούς κοινοτικούς χώρους: κουζίνα-τραπεζαρία, πλυντήριο, χώρο πολλαπλών χρήσεων, δωμάτια, χώρο υγείας, αποθήκες και εξωτερικούς και ημι-εξωτερικούς χώρους όπως αίθριο, πάρκινγκ ποδηλάτων και βεράντες.
Η καινοτομία της διαδικασίας ανάπτυξης ήταν το κλειδί για να λειτουργήσει η αρχιτεκτονική πέρα ​​από την επισημοποίησή της. Οι υπεύθυνοι του σχεδιασμού ξεχωρίζουν πέντε χαρακτηριστικά αυτού του μοντέλου που έχουν άμεση ανταπόκριση στο έργο: αυτοπροβολή, δικαίωμα χρήσης, κοινοτική ζωή, βιωσιμότητα και προσιτή τιμή.

Η κοοπερατίβα έδωσε προτεραιότητα στην κατασκευή ενός κτιρίου με ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τόσο κατά την κατασκευή του όσο και κατά τη διάρκεια ζωής του. Ένας άλλος βασικός στόχος είναι η εξάλειψη της πιθανότητας ενεργειακής φτώχειας των χρηστών, την οποία υπέστησαν ορισμένοι από αυτούς λόγω του υψηλού κόστους της ενέργειας. Η αρχική στρατηγική του έργου για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας ήταν η βελτιστοποίηση του προγράμματος, η αποποίηση του υπόγειου πάρκινγκ, η ομαδοποίηση των υπηρεσιών και η μείωση της επιφάνειας των κατοικιών.

Οι μέγιστες βιοκλιματικές παράμετροι έχουν ληφθεί υπόψη ώστε να επιτευχθεί ένα πολύ παθητικό κτίριο, με λύσεις που περιλαμβάνουν ενεργή δράση από τους χρήστες στη διαχείριση του κλίματος των κατοικιών. Το αποτέλεσμα είναι σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας και, επομένως, η άνεση στα σπίτια με το λιγότερο κόστος.
Στους έξι ορόφους του συμπλέγματος έχει χρησιμοποιηθεί CLT. Πρόκειται για ένα ελαφρύ, υψηλής ποιότητας, ανανεώσιμο υλικό, σε αντίθεση με τα συμβατικά δομικά υλικά, όπως ο χάλυβας ή το σκυρόδεμα, των οποίων η παραγωγή έχει πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος και δεν είναι ανανεώσιμα. Το La Borda είναι σήμερα το υψηλότερο ξύλινο κτίριο που έχει κατασκευαστεί στην Ισπανία.

Στα… ενδότερα του ξενοδοχειακού design

Ο κομβικός ρόλος του concept στη δημιουργία ταυτότητας και εμπειριών στον επισκέπτη, καθώς και τα στοιχεία που προσδίδουν μοναδικότητα σε ένα κατάλυμα. Αρχιτεκτονική και interior design πάνε χέρι χέρι με τη δημιουργία μίας αισθητικά θετικής πρώτης εντύπωσης στους επισκέπτες ενός ξενοδοχείου. Ειδικά το interior design αναδεικνύεται σε παίκτη-κλειδί για κάθε ξενοδοχειακή μονάδα, μικρή ή μεγάλη, πολυτελή ή low-budget, καθώς πρέπει να μεταδώσει στον υποψήφιο πελάτη μια αίσθηση του χώρου πριν καν τον επισκεφτεί ώστε να τον πείσει να μείνει σε ένα συγκεκριμένο κατάλυμα. Από εκεί και πέρα, ένα αισθητικά άρτιο και καινοτόμο interior design δεν είναι απλά ευχάριστο στο μάτι αλλά προσφέρει μια εξαιρετική και ολιστική εμπειρία επισκέπτη, κάτι που το καθιστά σημαντικό παράγοντα και για την κερδοφορία του εκάστοτε καταλύματος, άρα και της ξενοδοχειακής βιομηχανίας συνολικά.

Εν αρχή ην το concept
Τα ξενοδοχεία, αν θέλουν να ξεχωρίζουν, πρέπει να έχουν κάτι παραπάνω από ένα ωραίο εξωτερικό (και εσωτερικό). Για να γίνει αυτό, αρχικά πρέπει να προσδιοριστεί το concept του ξενοδοχείου. Το concept όμως λαμβάνει υπόψη του πολλά και διάφορα στοιχεία -από ένα αισθητικά ευχάριστο interior design και τις υπηρεσίες που προσφέρει το ξενοδοχείο μέχρι την ιστορία που θέλει να αφηγηθεί, την ταυτότητα του χώρου και τα συναισθήματα του επισκέπτη. Το interior design είναι απλά ένα τμήμα του σχεδιασμού ενός concept.

Η Κάτια Μαργαρίτογλου, Executive Creative Director & Partner του αρχιτεκτονικού γραφείου Block722, τονίζει πως «για εμάς, το interior design είναι αναπόσπαστο κομμάτι του concept ενός αρχιτεκτονικού έργου. Το interior design δεν προδιαγράφεται μόνο με κριτήρια αισθητικής αλλά γεννιέται και συμβαδίζει με την κεντρική ιδέα ενός ξενοδοχείου». Και συνεχίζει δίνοντας έμφαση στην πολυαισθητηριακή εμπειρία του χρήστη. «Μεγάλη σημασία για εμάς έχει, από την σύλληψη της ιδέας, την εφαρμογή της σε σχέδια και αργότερα στην υλοποίηση της, να εξετάσουμε την εμπειρία του χρήστη καθώς βιώνει τον χώρο του συγκεκριμένου ξενοδοχείου. Η προσέγγιση μας είναι πάντα ολιστική λαμβάνοντας υπόψιν την πολυαισθητηριακή εμπειρία του χρήστη. Υλικά, γραμμές, κλίμακες, αναλογίες, μυρωδιές, θερμοκρασίες, η κίνηση είναι κομμάτια μελέτης, για να συνθέσουμε μία ατμόσφαιρα που ξυπνάει συναισθήματα και επιθυμίες».

H Μυρτώ Θεοδωράκη, Partner & Lead Architect των mtarchitects Ι Massouridis Theodoraki, στέκεται στην ατμόσφαιρα και την αίσθηση που δημιουργεί το concept στον επισκέπτη. «Με αφετηρία την τοποθεσία, το brief, το branding και το look & feel, διαμορφώνονται οι κατευθυντήριες γραμμές για το concept ενός ξενοδοχείου. Σε αυτές εστιάζει η αρχιτεκτονική σύνθεση, το interior design και το styling. Όλες αυτές, αν και διακριτές, αρχικά, διαδικασίες, ανατροφοδοτούν η μια την άλλη και συνδιαλέγονται για τη δημιουργία ενός ενιαίου concept που διατρέχει την κάθε φάση και κλίμακα ενός έργου, από την παρουσίαση έως και την τελική παράδοση και λειτουργία. Ήδη από την αρχική παρουσίαση του concept ενός ξενοδοχείου, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ‘τελική εικόνα’, την ατμόσφαιρα και την αίσθηση που θα προσφέρει στον επισκέπτη. Ο χώρος φιλοξενίας νοείται πια ως ένα κέλυφος δημιουργίας εμπειριών και αναμνήσεων. Το interior design έρχεται να επισφραγίσει αυτήν την αφήγηση σε απόλυτη ισορροπία και σπουδαιότητα με την αρχιτεκτονική σύνθεση».

Για τις Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή, Επικεφαλής του BaBatchas Design Studio, το concept είναι αυτό που περιγράφει ακόμα και το επίπεδο των υπηρεσιών που περιλαμβάνει το ξενοδοχείο. Όπως μας αναλύουν, «η αισθητική ταυτότητα του ξενοδοχείου (concept) είναι το σημείο εκκίνησης του σχεδιασμού μιας νέας ή υφιστάμενης ξενοδοχειακής επιχείρησης και έχει καθολικό χαρακτήρα, καθώς περιγράφει την πρόθεση της αρχιτεκτονικής λύσης του χώρου, την υλικότητα, την χρωματική παλέτα, την αισθητική αλλά και το επίπεδο των υπηρεσιών που θα διαθέτει η επιχείρηση. O σχεδιασμός των εσωτερικών χώρων, που περιλαμβάνει τα στάδια από την διαρρύθμιση μέχρι την επιλογή και της τελευταίας λεπτομέρειας του εσωτερικού χώρου, είναι η βάση πάνω στην οποία γεννιέται, αναπτύσσεται και εν τέλει βιώνεται από τον τελικό χρήστη το concept.

Άρα έχουμε ένα συνεχή «διάλογο» μεταξύ interior design και concept».
Από την πλευρά της, η Μαρία Σφυράκη, Αρχιτέκτονας Μηχανικός – Πολεοδόμος και Ιδρύτρια του γραφείου Maria Sfyraki & Associates, σχολιάζει πως «το γραφείο μας πρωτίστως συνδιαλέγεται με το όραμα του πελάτη και με την ανάλυση του “τόπου”, της “τοπογραφίας” με την οποία θα συνδιαλλαγεί το ξενοδοχειακό έργο. Ο εσωτερικός σχεδιασμός, ή καλύτερα “η αρχιτεκτονική σκηνογραφία” του έργου εν συνόλω, για το γραφείο μας, δεν αφορά το “ντύσιμο” των αρχιτεκτονικών μας δομών. Οι εσωτερικές δομές, η επιλογή των φυσικών υλικών εφαρμογής, η μελέτη του φωτισμού, η επιλογή των σκηνογραφικών props, το χρώμα και η υφή των υφασμάτων, η στοχευμένη ενσωμάτωση φυτικού υλικού, τα εικαστικά έργα κτλ., αποτελούν το σχεδιαστικό μας εργαλείο και έχουν έναν στόχο: να προσφέρουν έναν χειροποίητο “τόπο” για να εκφραστούν οι καλεσμένοι μας. Το interior design είναι για εμάς ζώσα αρχιτεκτονική σκηνογραφία».

Δίνοντας ταυτότητα στο κατάλυμα
Η επιτυχία του concept βασίζεται τόσο σε “soft” όσο και “hard” στοιχείων, όπως τα υλικά που χρησιμοποιούνται, η λειτουργία και η ταυτότητα του ξενοδοχείου. Ειδικά η ταυτότητα του ξενοδοχείου διαμορφώνεται -μεταξύ άλλων- και από το περιβάλλον και τα εξωτερικά στοιχεία, ενώ είναι αυτή που θα πείσει τον επισκέπτη να διαλέξει και να μείνει σε ένα κατάλυμα. Ποια είναι όμως τα κομβικά σχεδιαστικά στοιχεία και υλικά που δίνουν αυτή την ταυτότητα και ποια η σημασία των υλικών;
«Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι, και δεν μπορεί να είναι, μονοδιάστατη», σχολιάζει η Μαρία Σφυράκη (Maria Sfyraki & Associates). «Κάθε ξενοδοχειακό έργο χτίζεται πάνω στο ιδιαίτερο όραμα των πελατών μας, πάνω στα φυσικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά του τόπου τους: της θηραϊκής γης, της πέτρας της Κύθνου, των ξεροφυτικών και των μυρωδικών της Μυκόνου… Η ταυτότητα ενός ξενοδοχειακού προϊόντος είναι η οπτικοποίηση της ιστορίας που θέλει να πει».

Η Κάτια Μαργαρίτογλου (Block722) επισημαίνει πως «η φιλοσοφία του σχεδιασμού μας εκφράζεται από την δημιουργία διαδοχικών ορίων που στόχο έχουν να καταργήσουν το σύνορο μεταξύ του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Μελετάμε το ελληνικό τοπίο και επιδιώκουμε μία σαφή σύνδεση με βασικά υλικά όπως το ξύλο, το μέταλλο, την πέτρα, το μάρμαρο. Αυτά αγαπάμε πιο πολύ και τα χρησιμοποιούμε με διαφορετικούς τρόπους κάθε φορά. Συνεργαζόμαστε στενά με ντόπιους τεχνίτες και μέσα από την έρευνα και την δημιουργική διαδικασία ανακαλύπτουμε πάντα κάτι καινούργιο. Είμαστε βέβαια ανοιχτοί στην χρήση νέων υλικών όταν αυτά αποτελούν έμπνευση για την γέννηση μιας νέας ιδέας».

Σύμφωνα με τη Μυρτώ Θεοδωράκη (mtarchitects), «η ταυτότητα του ξενοδοχείου διαμορφώνεται από ποικίλα στοιχεία. Πέρα από την τοποθεσία και την συνολική αρχιτεκτονική προσέγγιση, κομβικό ρόλο στο interior design έχουν και οι επιμέρους λειτουργίες και χώροι, όπως η υποδοχή που σηματοδοτεί την μετάβαση από τον εξωτερικό στον εσωτερικό χώρο και αποτελεί προοίμιο της ατμόσφαιρας που θα εμβυθιστεί ο επισκέπτης. Ο χώρος είναι φιλόξενος και απόλυτα εναρμονισμένος με τις εμπειρίες που θα ακολουθήσουν. Σημαντικό στοιχείο είναι και το δωμάτιο, όπου η σωστή χωροθέτηση του κρεβατιού και του λουτρού βελτιστοποιεί την κυκλοφορία στον χώρο. Σκοπός είναι η μεγιστοποίηση της άνεσης, της χαλάρωσης και της ιδιωτικότητας του επισκέπτη. Η επιλογή ποιοτικών υλικών, όπως το μάρμαρο, τα δρύινα δάπεδα, οι επενδύσεις με διαφορετικές υφές, χρώματα και σχέδια αναδεικνύουν τη μοναδικότητα του».

Οι Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή (BaBatchas Design Studio) ξεχωρίζουν τη σημασία της θέσης του καταλύματος, των υλικών και του χρόνου ζωής και φθοράς τους. «Όπως κάθε οργανισμός έχει μια μοναδική προσωπικότητα, έτσι και ο κάθε χώρος πρέπει να έχει την δική του ταυτότητα, η οποία διαμορφώνεται από διάφορους παράγοντες. Κατά την άποψή μας, ο τόπος ως γεωγραφική/ιστορική θέση δίνει την αρχική ταυτότητα στο κατάλυμα ξεδιπλώνοντας τα κομβικά σχεδιαστικά στοιχεία που θα πρέπει να αναδειχθούν: την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, το υφιστάμενο κτίσμα (εάν προϋπάρχει) με τα όμορφα και χαρακτηριστικά στοιχεία που μπορεί να διαθέτει, την πρόθεση της επιχείρησης, την αναμενόμενη δηλαδή λειτουργία και το επίπεδο των υπηρεσιών. Αυτά τα στοιχεία δημιουργούν μια αισθητική αλφάβητο, που σε συνδυασμό με την σωστή επιλογή των υλικών προσπαθεί να δώσει ένα αποτέλεσμα αρμονικό και διαχρονικό. Επίσης, ο χρόνος ζωής καθώς και η φθορά των υλικών είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την επιλογή τους, καθώς ορίζει σε σημαντικό βαθμό, τόσο την μελλοντική εικόνα του καταλύματος όσο και το βάρος της συντήρησης και ότι αυτό συνεπάγεται για την επιχείρηση».

Τι κάνει ένα κατάλυμα μοναδικό;
Όσον αφορά το interior design, εκτός από το να είναι συμβατό με το concept του ξενοδοχείου, οφείλει να αποτελείται από στοιχεία που χαρακτηρίζονται από αισθητική και ποιοτική αρτιότητα. Και εδώ μιλάμε για τα υφάσματα και τα έπιπλα, από τα πρώτα στοιχεία που «τραβάνε» την προσοχή του επισκέπτη.
«Η σωστή επιλογή υφασμάτων και επίπλων είναι πολύ σημαντική. Η ποιότητά τους είναι εξίσου σημαντική με την αισθητική και, όταν αυτά εξυπηρετούν μία ιδέα, έχουμε ένα μοναδικό αποτέλεσμα. Τα υφάσματα και τα έπιπλα από μόνα τους δεν μπορούν να δώσουν μοναδικότητα σε ένα έργο. Συνυφαίνουν την ατμόσφαιρα ενός ξενοδοχείου με άλλα σημαντικά στοιχεία», δηλώνει χαρακτηριστικά η Κάτια Μαργαρίτογλου (Block722).

Για τη Μυρτώ Θεοδωράκη (mtarchitects), «η μοναδικότητα του ξενοδοχείου ενισχύεται από τον κινητό εξοπλισμό που, ως πρόσθετο layer, “ντύνει” τους χώρους. Τα χρώματα, οι υφές, τα υλικά, τα μοτίβα και τα σχήματα των υφασμάτων και τον επίπλων, όπως και του φωτισμού, δίνουν τις τελικές πινελιές και ολοκληρώνουν την σχεδιαστική προσέγγιση του interior design. Ανάλογα με τον τύπο -resort, urban, mountain, sea side κτλ.- και το επιθυμητό ύφος που υπαγορεύει το branding, αντίστοιχα διαμορφώνεται και η επιλογή του κινητού εξοπλισμού με σκοπό την ανάδειξη της μοναδικής ταυτότητας του ξενοδοχείου και της απόλυτης εμπειρίας που θα προσφέρει στον επισκέπτη».

Οι Νεφέλη Γκύζη και Χρυσή Μακρή (BaBatchas Design Studio) επισημαίνουν -μεταξύ άλλων- τη σημασία των υφασμάτων για το branding του ξενοδοχείου. «Η δημιουργία ενός ιδιαίτερου χώρου που θα μένει στην μνήμη όσων το επισκέφτηκαν είναι ακρογωνιαίος λίθος του σχεδιασμού και της υλοποίησης. Τα υφάσματα είναι από τα τελευταία κομμάτια του παζλ στον σχεδιασμό ενός ξενοδοχειακού χώρου και συχνά η σημασία τους υποβαθμίζεται. Αντιθέτως, ο ρόλος τους είναι ιδιαιτέρως σημαντικός για το branding της επιχείρησης, καθώς, σε συνδυασμό με τα κλινοσκεπάσματα και τον ιματισμό, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εμπειρία του πελάτη ως προς την καθαριότητα, συνεπώς διαμορφώνουν σημαντικά το rating. Τα έπιπλα είναι το ισχυρότερο σχηματικό εργαλείο κάθε εσωτερικού χώρου και πρέπει να υπηρετεί πίστα το concept. Θα λέγαμε ότι ο ιδανικός συνδυασμός που εξυπηρετεί την μοναδικότητα του χώρου είναι οι ειδικές κατασκευές, τα ολιγάριθμα προϊόντα εμπορίου και κάποιες ιδιαίτερες αντίκες».

Τέλος, η Μαρία Σφυράκη (Maria Sfyraki & Associates) τονίζει πως «η μοναδικότητα του ξενοδοχειακού προϊόντος είναι ομαδική υπόθεση και απαρτίζεται από πολλούς ισάξιους παίχτες. Ξεκινάμε με τον πελάτη, το φυσικό τοπίο στο οποίο εντάσσεται το προϊόν, το πλάσιμο της ιστορίας του (hospitality design storytelling), την αρχιτεκτονική του δομή, την διάπλαση των εξωτερικών περιβαλλόντων, ως συνέχεια της εμπειρίας των εσωτερικών χώρων, και την σκηνογραφία του έργου συνολικά. Τα ανωτέρω σμιλεύονται με συνεργατικές διεργασίες: με εικαστικούς για την γέννηση πινάκων, γλυπτών ή έτερων εγκαταστάσεων για ένα έργο, με τον σχεδιασμό ιδιοκατασκευών σε φωτιστικά σώματα, με την δημιουργία χαλιών σε αργαλειό από τοπικούς καλλιτέχνες ή πήλινων διακοσμητικών από τοπικούς κεραμιστές. Η ομαδικότητα καθιστά το έργο βιώσιμο και αειφόρο».

Ανακαίνιση τώρα

Οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη αρχιτέκτονες και designers πριν την ανακαίνιση και τη διαμόρφωση ενός χώρου,τα υλικά και οι τάσεις που ξεχωρίζουν. Όσο εξελίσσεται η τεχνολογία τόσο εξελίσσεται και η αρχιτεκτονική. Οι αρχιτέκτονες και οι designers διαθέτουν πλέον μια πληθώρα εργαλείων και πόρων για να οραματιστούν, σχεδιάσουν και χτίσουν τις πόλεις ου σήμερα και του μέλλοντος. Όμως, όσο όμορφο κι αν ακούγεται αυτό, οι νέες κατασκευές καταναλώνουν τους περιορισμένους πόρους που διαθέτουμε πιο γρήγορα από ό,τι μπορούμε να τους αναπληρώσουμε.

Τώρα εμφανίζεται μία πρόκληση (και μία ευκαιρία): η αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση του υπάρχοντος δομημένου περιβάλλοντος. Με «όχημα» τη δημιουργική σκέψη και σχεδίαση, υφιστάμενα κτίρια, είτε έχουν ιστορικό χαρακτήρα είτε όχι, μπορούν να αποκτήσουν εκ νέου ζωή, να ενσωματωθούν στο σήμερα και να ανταποκριθούν στις σύνθετες απαιτήσεις του.
Σήμερα, ο γρήγορος τρόπος ζωής και οι έκτακτες συνθήκες, όπως η πανδημία, μεταβάλλουν τις ανθρώπινες ανάγκες, άρα και τη χρήση των εσωτερικών χώρων και τις ανάγκες που αυτοί καλύπτουν. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων πρέπει να ακολουθήσει, μέσω της ανακαίνισης και της διακόσμησης που αναλαμβάνουν αρχιτέκτονες και interior designers, τις ανάγκες που δημιουργούνται.

Πριν την ανακαίνιση
Πριν όμως φτάσουμε στην ανακαίνιση και τη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, είτε αφορά κατοικία είτε επαγγελματική στέγη, ποιοι είναι οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη τους οι αρχιτέκτονες και οι designers; Για την Κατερίνα Καραγιάννη και τη Μαρίνα Καραμάλη, Co-Founders του γραφείου KKMK Architects, «το πρώτο κριτήριο που μας αφορά είναι οι χρήσεις και οι χωρικές ανάγκες που μας προσδιορίζει το brief του κάθε έργου. Στη συνέχεια, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προτείνουμε μια μοναδική χωρική εμπειρία στον χρήστη. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τον σχεδιασμό του χώρου, όπου σκοπός μας είναι να προσφέρει ποιότητα και υψηλή αισθητική».

Επίσης, εξετάζουν αν υπάρχουν στοιχεία που έχουν σημασία να συντηρηθούν και να αναδειχθούν. Όπως μας εξηγούν, «σε κάθε έργο, η πρόθεση μας είναι δημιουργούμε χώρους που αναδεικνύουν χωρικά στοιχεία, είτε αυτά είναι υλικά είτε άυλα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη σύνθεση, την διαχείριση των γεωμετριών σε συνδυασμό με την επιλογή υλικών και την διαχείριση του φωτός. Αυτό που κάνει ενδιαφέροντα και ιδιαίτερα τα έργα είναι όταν αυτοί οι παράμετροι λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα μέσα στον χώρο, επικοινωνούν και αλληλοεπιδράνε. Συγκεκριμένα, σε μια ανακαίνιση, πάντα πριν ξεκινήσουμε, κοιτάμε αν υπάρχουν στοιχεία τα οποία μας ενδιαφέρει να συντηρήσουμε και αναδείξουμε».

Οι Χριστίνα Αλεξοπούλου, Φένια Δούκα και Έλενα Σίτη, Co-Founders του γραφείου T.SQUAREARCHITECTS, στέκονται στα αρχιτεκτονικά-δομικά στοιχεία των χώρων, η διαχείριση του φωτισμού και οι ανάγκες και οι επιθυμίες των χρηστών. «Τα αρχιτεκτονικά – δομικά στοιχεία του εκάστοτε χώρου ορίζουν τις αρχικές κατευθύνσεις του σχεδιασμού. Δημιουργούν ένα πλαίσιο βάσει του οποίου γίνεται η σύνθεση των διάφορων αρχιτεκτονικών στοιχείων – επεμβάσεων. Σημαντική παράμετρος για τον σχεδιασμό είναι η διαχείριση τόσο του φυσικού όσο και του τεχνητού φωτισμού, μελετώντας τα διαθέσιμα ανοίγματα και προσθέτοντας όπου χρειάζεται τεχνητό φωτισμό. Τέλος, βασική παράμετρος που διατρέχει διαρκώς κάθε νέο concept είναι η συνεχής μετάφραση των αναγκών και επιθυμιών του χρήστη στον χώρο», δηλώνουν χαρακτηριστικά.

Ο Κώστας Γκάγκος, CEO του γραφείου Costas Gagos Architecture & Design, σχολιάζει σχετικά πως «πριν ξεκινήσουμε τον σχεδιασμό, γίνεται ανάλυση των δεδομένων του χώρου προς διαμόρφωση (υφιστάμενη κατασκευή, μορφολογία, υλικά, τοποθεσία) και κατόπιν γίνεται καταγραφή των ζητούμενων ανάλογα με την χρήση. Ειδικά στις κατοικίες λαμβάνουμε πολύ περισσότερο υπόψη την προσωπικότητα των πελατών μας προκειμένου αυτή να αντικατοπτρίζεται στον χώρο. Αφού έχουμε κατανοήσει απόλυτα το όραμα και τις προσδοκίες του πελάτη μας, και λαμβάνοντας υπόψη το budget, προχωράμε στην ανάλυση και τον σχεδιασμό του χώρου. Αξιοποιώντας τα 7 στοιχεία του design – χώρος, γραμμή, φόρμα, φως, χρώμα, υφή και pattern -, παραδίδουμε έναν χώρο λειτουργικό, εργονομικό, υψηλής αισθητικής και με ιδιαίτερο χαρακτήρα».

Ο Παναγιώτης Ανδρώνης, Interior Designer και Ιδρυτής του γραφείου Andronis Interiors, προκρίνει 3 παραμέτρους λέγοντας πως «είναι διάφοροι και διαφορετικής φύσης οι παράμετροι που καλείται να λάβει υπόψη ένας αρχιτέκτονας ή designer κατά την ανακαίνιση και διακόσμηση ενός χώρου. Θα ξεχώριζα όμως τρεις. Πρώτον, τα «θέλω» του πελάτη, με τη «σωστή επικοινωνία» να αποτελεί τη φράση-κλειδί. Σωστή επικοινωνία ανάμεσα στον αρχιτέκτονα/designer και τον πελάτη, όπου ο πρώτος ακούει τι θέλει ο δεύτερος και «παντρεύει» την επιθυμία του πελάτη με την κατάλληλη αισθητική και αρχιτεκτονική εφαρμογή. Δεύτερον, τον χρόνο που επιλέγει ο πελάτης για την ολοκλήρωση του εκάστοτε project. Τρίτον, το budget που προτίθεται να διαθέσει ο πελάτης για μια ανακαίνιση-διακόσμηση του χώρου -όποια χρήση και να έχει».

Ο Δημήτρης Κουκούδης, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, δίνει ιδιαίτερη σημασία στη χρήση, το μέγεθος και τη θέση του χώρου, τον σκοπό της ανακαίνισης και το budget. Όπως μας εξηγεί, «αν η μελέτη- επέμβαση αφορά έναν επαγγελματικό χώρο, σημαντική παράμετρος είναι ο ίδιος ο επαγγελματίας–εταιρεία που για λογαριασμό τους γίνεται το εγχείρημα. Ο σκοπός και ο λόγος της ανακαίνισης καθορίζει την μελέτη. Ο χώρος, ως μέγεθος και θέση, είναι ένας βασικός ρυθμιστής στη συνέχεια και φυσικά το οικονομικό που θα καθορίσει την ποιότητα της εφαρμογής».

Σύμφωνα με τον Δημήτρη Βαϊμάκη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό της κατασκευαστικής εταιρείας Renovart, «όσον αφορά την ανακαίνιση, δεν υπάρχουν “όροι” ή “κανόνες”, μπορείς να κάνεις τα πάντα δίχως περιορισμούς. Η διαδικασία του εσωτερικού σχεδιασμού ξεκινάει με τον χωροταξικό σχεδιασμό, τον καθορισμό μοτίβων κυκλοφορίας και την ανάπτυξη σχεδίων για τη διάταξη των επίπλων και την τοποθέτηση εξοπλισμού, με βάση τις εκάστοτε ανάγκες του χρήστη. Διαπιστώνουμε πως οι περισσότεροι πελάτες μας έρχονται σε εμάς νομίζοντας πως χρειάζονται μεγαλύτερους χώρους, περισσότερους χώρους αποθήκευσης, περισσότερο από όλα. Βασικότερος στόχος μας είναι να τους καθοδηγήσουμε σε απλούστερες λύσεις και πιο λειτουργικές. Θα πρέπει να υπάρχει μια συνολική ισορροπία των χώρων μέσω της συνολικής σύνθεσης και όχι η δημιουργία εστιακών σημείων».

Τα υλικά που βρίσκονται ψηλά στις προτιμήσεις
Σε ό,τι αφορά τα υλικά που προτιμούν, η Κατερίνα Καραγιάννη και Μαρίνα Καραμάλη (KKMK Architects) υπογραμμίζουν πως «αγαπάμε τα original υλικά. Πιστεύουμε πως η ποιότητα σε έναν χώρο προσδιορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα υλικά του χώρου και μόνο όταν αυτά είναι αυθεντικά σε αυτό που αντιπροσωπεύουν, μπορεί και ο χώρος να είναι αυθεντικός. Μια επιφάνεια μάρμαρου, όπου το κάθε κομμάτι έχει τα μοναδικά νερά και αποχρώσεις, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με μια απομίμηση σε πλακάκι. Όπως επίσης και μια ξύλινη επιφάνεια, όταν έρχεται το σώμα σου σε επαφή μαζί της, σου προσδίδει ιδιαίτερες αισθήσεις οι οποίες καλό είναι να μην προσπαθεί κανείς να τις μιμηθεί μέσω άλλων υλικών. Θέλουμε πάντα να είμαστε πιστοί στα υλικά και στην αυθεντικότητα τους».

Από την πλευρά τους, η Χριστίνα Αλεξοπούλου, η Φένια Δούκα και η Έλενα Σίτη (T.SQUAREARCHITECTS) δηλώνουν πως «το υλικό που βρίσκεται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις μας είναι η κάθε πιθανή χρήση και εφαρμογή του ξύλου στον χώρο. Η μαγεία αυτού του υλικού είναι η διαρκής εναλλαγή του με την πάροδο του χρόνου διατηρώντας πάντα την διαχρονικότητα του ως φυσικό υλικό. Σε αντίθεση με το ζεστό και οικείο ξύλο, η χρήση του μαρμάρου κυριαρχεί σε λεπτομέρειες στον χώρο προσδίδοντας την αίσθηση της πολυτέλειας. Επιπρόσθετα, οι φυσικές τσιμεντοκονίες και οι διαφορετικές εφαρμογές τους προσδίδουν διαφορετικές υφές και ποιότητες στις επιφάνειες ενισχύοντας έτσι το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα».

Ο Κώστας Γκάγκος (Costas Gagos Architecture & Design) έχει μια πληθώρα υλικών στη “φαρέτρα” του. «Επιλέγουμε τα υλικά ανάλογα με το ζητούμενο και την τοποθεσία του κάθε project. Όμως θα μπορούσα να πω ότι μας διακρίνουν και έχουν γίνει υπογραφή μας πλέον τα εξής στοιχεία: η χρήση του μαύρου χρώματος, το φυσικό ξύλο, τα ιδιαίτερα φωτιστικά στοιχεία και τα οργανικά υλικά με luxury προσθήκες σε μέταλλο και γυαλί, προσδίδοντας στην υποβλητικότητα και τον χαρακτήρα του εκάστοτε χώρου. Επιπλέον, αξιοποιούμε υλικά επενδύσεων που δημιουργούν ματιέρες και patterns, ταμπλαδωτές επιφάνειες κλπ. και επανασυστήνουμε τη χρήση των γύψινων διακοσμητικών στοιχείων. Η εύκολα εφαρμόσιμη τεχνητή πέτρα και η τσιμεντοκονία είναι πάντα ψηλά στις προτιμήσεις μας».

Ο Παναγιώτης Ανδρώνης (Andronis Interiors) υπογραμμίζει πως «όσον αφορά τα δομικά υλικά, μπορώ να πω ότι ξεχωρίζω τα πλακάκια μεγάλων διαστάσεων (διαστάσεων <1,20×2,80) απομίμησης μαρμάρου τύπου Nero Reale (μαύρα γυαλιστερά με λευκά νερά), μαρμάρου τύπου Calacatta (λευκά γυαλιστερά με ελαφριά γκρι νερά) και μωσαϊκού, καθώς και πλακάκια απομίμησης ξύλου (μονοσάνιδα μεγάλης διάστασης <0.90×0,15). Επίσης, ιδιαίτερη επιτυχία έχουν οι επενδύσεις επιφανειών με ξύλο ή από μελαμίνη στο ύφος του ξύλου (τύπου δρυός, κατά προτίμηση). Τέλος, η επένδυση των τοίχων με ταπετσαρία «λύνει» τα χέρια αρχιτέκτονα/designer και πελάτη, καθώς υπάρχει μια ευρεία γκάμα σχεδίων ενώ αποτελεί μια οικονομική επιλογή».

Ο Δημήτρης Κουκούδης στέκεται ιδιαίτερα στα πρωτογενή δομικά υλικά. Για τον ίδιο, «τα πρωτογενή δομικά υλικά, που είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση, είναι αυτά που θα θέλαμε να χρησιμοποιούμε στις επεμβάσεις μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείονται και υλικά σύγχρονης τεχνολογίας. Τέτοια υλικά είναι, για παράδειγμα, το ξύλο, το μάρμαρο, οι πέτρες, τα τούβλα και το εμφανές μπετόν».

Ο Δημήτρης Βαϊμάκης (Renovart) επικεντρώνεται τόσο στα φυσικά υλικά όσο και στα επαναχρησιμοποιούμενα και τα “πράσινα” υλικά, αλλά και στους αυτοματισμούς και τον απομακρυσμένο έλεγχο των ΗΜ εγκαταστάσεων. Όπως ο ίδιος αναλύει, «η ποιότητα είναι το κλειδί για εμάς, καθώς τα υλικά και η κατασκευή επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βιώνει τον προσωπικό του χώρο. Τα φυσικά υλικά κυριαρχούν στις επιλογές μας. Συχνά ενσωματώνουμε στο σχεδιασμό μας φυσικά υφάσματα και προτιμούμε έπιπλα και κατασκευές από μασίφ ξύλο. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει για εμάς και η επανάχρηση υφιστάμενων υλικών και η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών. Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε αρχίσει και εντάσσουμε στις κατασκευές μας αυτοματισμούς και δυνατότητες απομακρυσμένου ελέγχου των Η/Μ εγκαταστάσεων, με στόχο την καλύτερη διαχείριση και εξοικονόμηση ενέργειας σε έναν χώρο».

«Ακούγοντας» τις τάσεις
Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μη ρωτήσουμε τους ίδιους τους αρχιτέκτονες και τους designers ποιες τάσεις ξεχωρίζουν, είτε υφιστάμενες είτε μελλοντικές. Οι Κατερίνα Καραγιάννη και Μαρίνα Καραμάλη (KKMK Architects) προκρίνουν τη νέα πραγματικότητα του “work from home”, τη χρηστικότητα, την απλότητα και την καθαρότητα μορφών και υλικών. «Αν και δεν θα τη λέγαμε τάση, η νέα πραγματικότητα που ονομάζεται “work from home” επηρεάζει πάρα πολύ τον χώρο που ζούμε αλλά και τον χώρο που εργαζόμαστε. Οπότε αυτό είναι μια παράμετρος που επηρεάζει το πως σχεδιάζουμε πια αυτούς τους χώρους. Κατά τα άλλα, με όρους design, πιστεύω ότι η γενικότερη τάση τα τελευταία χρόνια είναι η απλότητα και η καθαρότητα σε μορφές και υλικά χωρίς όμως την απολυτότητα του μινιμαλισμού που υπήρχε πιο παλιά. Η χρηστικότητα έρχεται πρώτη και το design οφείλει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της. Αυτό που προσπαθούμε εμείς να πετύχουμε στα έργα μας είναι το design ν’ αφήνει χώρο στον χρήστη να οικειοποιηθεί το περιβάλλον του και να το προσαρμόζει κατά το δοκούν», τονίζουν.

Οι Χριστίνα Αλεξοπούλου, Φένια Δούκα και Έλενα Σίτη (T.SQUAREARCHITECTS) επισημαίνουν πως «η χρήση φυσικών υλικών, σε συνδυασμό με παστέλ αποχρώσεις, αποτελεί μια νέα τάση που φέρνει φρεσκάδα και ζεστασιά στο χώρο προσδίδοντας με αμεσότητα την απαραίτητη άνεσή για το χρήστη. Ακόμα εμφανής είναι και η μετάβαση σε ένα νέο –θα μπορούσαμε να πούμε-, ίσως λιγότερο μινιμαλιστικό στιλ, εμπλουτισμένο περισσότερο με εκλεκτικιστικά – διακοσμητικά στοιχεία, το οποίο ωστόσο παραμένει πιστό στην καθαρότητα είτε διατηρώντας ηπία χρώματα και υφές είτε προωθώντας την μονοχρωμία με σκοπό την ανάδειξη της γεωμετρίας. Τέλος, βασική θέση στον σύγχρονο σχεδιασμό κατέχουν τα πολυλειτουργικά έπιπλα, καθώς εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες, συμβάλλοντας στη εξοικονόμηση χώρου και ταυτόχρονα προωθώντας μια νέα σχεδιαστική λογική, η οποία παράγει ολοένα και πιο ενδιαφέρουσες μορφές που έρχονται να αντικαταστήσουν τα συνήθη έπιπλα».

Για τον Κώστα Γκάγκο (Costas Gagos Architecture & Design), «η κύρια τάση στην αρχιτεκτονική -και κατ’ επέκταση στο interior design- είναι η στροφή προς την «πράσινη» προσέγγιση και το craftsmanship. Επιβάλλεται η προσεγμένη επιλογή και διαχείριση υλικών ώστε το αποτύπωμα να είναι το δυνατόν μικρότερο. Οι τελευταίες εξελίξεις έχουν επηρεάσει τον τρόπο ζωής -και κατά συνέπεια τις τάσεις- με μεγαλύτερο χρόνο παραμονής εντός και ζητούμενο την άνεση και μια αίσθηση πολυτέλειας. Έχουμε, λοιπόν, επιστροφή του σκανδιναβικού στυλ (λιγότερο minimal, περισσότερο εκλεπτυσμένο) σε μαύρο/άσπρο και προσθήκη luxury στοιχείων. Θα συνεχίσει η τάση της βιοφιλίας μεταφρασμένη σε φυσικά ή τεχνητά φυτά, σε ταπετσαρίες και έπιπλα με οργανικά σχήματα και καμπύλες φόρμες».

Ο Παναγιώτης Ανδρώνης (Andronis Interiors) σχολιάζει σχετικά πως «μία τάση που βλέπω ότι έχει μεγάλη πέραση είναι η επιστροφή στη δεκαετία των ‘70s. Και δεν αφορά μόνο τη διαμόρφωση ενός εσωτερικού χώρου, το συναντάς ακόμα και στο styling κάποιου. Γενικά, το ρετρό έχει επιστρέψει δυναμικά. Σε ό,τι αφορά βέβαια έναν εσωτερικό χώρο, δεν μιλάμε για μια αυτούσια επιστροφή στη δεκαετία του ’70. Ο χώρος έχει στοιχεία που θυμίζουν εκείνη τη δεκαετία τα οποία παράλληλα είναι προσαρμοσμένα στο σήμερα». Εκτός αυτής της ρετρό επιστροφής, βλέπει και αυτός την «πράσινη» προσέγγιση. «Επίσης, στροφή παρατηρείται σε οτιδήποτε είναι «πράσινο», δηλαδή φιλικό προς το περιβάλλον. Εκτός της «πράσινης» αρχιτεκτονικής, και όσον αφορά την εσωτερική διακόσμηση, παρατηρείται η χρήση – τοποθέτηση φυτών εσωτερικού χώρου, είτε μεμονωμένα είτε ως επένδυση επιφανειών».

Με τη σειρά του, ο Δημήτρης Κουκούδης επίσης προκρίνει την «πράσινη» αρχιτεκτονική. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η “πράσινη” αρχιτεκτονική μπαίνει δυναμικά στα έργα που εκπονούνται και η συνεχόμενα εξελισσόμενη τεχνολογία επηρεάζει και θα επηρεάσει τις μελέτες και τις κατασκευές των κτισμάτων ολιστικά -εξωτερικά και εσωτερικά».
Στην ίδια τάση στέκεται και ο Δημήτρης Βαϊμάκης (Renovart). «Υπάρχει μια στροφή όλης της κοινωνίας σε ποιο οικολογικές – βιώσιμες λύσεις. Ήδη κατηγορούνται στη βιομηχανία της μόδας τα προϊόντα fast fashion για τη ρύπανση του πλανήτη.

Το μεγάλο αυτό ζήτημα δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστους του αρχιτέκτονες και τους designers. H τάση του μέλλοντος είναι να δημιουργούμε χώρους που θα αντέξουν στον χρόνο. Παράλληλα, μεγάλο κομμάτι των αρχιτεκτόνων στρέφεται στην επαναχρησιμοποίηση υλικών, είτε πρόκειται για δομικά υλικά είτε για έπιπλα και εξοπλισμό. Η τάση αυτή περιλαμβάνει απλές και λιτές γραμμές, σε συνδυασμό με μικρές εκρήξεις χρωμάτων, μοτίβων και υλικών», καταλήγει.

 

Πράσινα Κτίρια: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα;

Αυτό είναι το επίκαιρο ερώτημα που τέθηκε στην ομώνυμη διαδικτυακή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 18 Νοεμβρίου από το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο και την επιτροπή του Real Estate & Development.

Η κλιματική κρίση και οι νομοθετικές επιταγές σε επίπεδο ΕΕ σε σχέση -μεταξύ άλλων- με την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές CO2 έχουν αναδείξει τη σημασία, ή μάλλον την αναγκαιότητα, της ανάπτυξης ακινήτων με γνώμονα τη βιωσιμότητα. Έτσι, πρέπει να γίνονται σε δημόσιο επίπεδο σχετικές συζητήσεις και ανταλλαγές απόψεων και εμπειριών.

Όπως και έγινε με αυτή την εκδήλωση. Όπως δήλωσε ο Ηλίας Σπυρτούνιας, Γενικός Δ/ντής του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, το σκεπτικό πίσω από αυτή ήταν η συζήτηση του θέματος της ανάπτυξης των ακινήτων με μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα, η εξέταση των λόγων ύπαρξης κτιρίων εναρμονισμένων με το περιβάλλον και η παρουσίαση του παρόντος και του μέλλοντος αυτών των κτιρίων στην Ελλάδα.

Ο Νικόλαος Μπακατσέλος, Πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, στάθηκε στη βάση της βιώσιμης ανάπτυξης, τη βιώσιμη καθημερινότητα, ενώ δήλωσε χαρακτηριστικά πως «η κλιματική αλλαγή, που ταχύτατα έχει εξελιχθεί ταχύτατα σε κλιματική κρίση, επιβάλλει με επιταχυνόμενους ρυθμούς την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής και συμπεριφοράς, αλλά και μια ολοκληρωτικά νέα προσέγγιση ως προς τον τρόπο με τον οποίο δομούμε το περιβάλλον. Ο συνδυασμός κάλυψης των αναγκών των κατοίκων, ταυτόχρονα με τη διασφάλιση παραγωγής ελάχιστης ενέργειας, είναι μια συνθήκη, ή -αν θέλετε- μια ισορροπία, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως προτεραιότητα -τόσο για το βιώσιμο σήμερα όσο και για τη διαχρονική του διαχειρισιμότητα».

«Πράσινα» κτίρια: Η αναγκαιότητα, το παρόν και το μέλλον
Την αρχή έκανε ο Ευθύμιος Μπακογιάννης, ΓΓ Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, ο οποίος επεσήμανε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο τον υπερδιπλασιασμό των ποσοστών ανακαινίσεων στην επόμενη δεκαετία, διασφαλίζοντας ότι οι ανακαινίσεις αυτές θα οδηγήσουν σε υψηλότερη ενεργειακή απόδοση και ανταποδοτικότερη χρήση των πόρων. Σε ό,τι αφορά το εγχώριο κτιριακό απόθεμα, δήλωσε ότι -σε πρώτο επίπεδο- υπάρχουν περίπου 5 εκατ. κτίρια που εν δυνάμει θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν ενεργειακά και να ανακατασκευαστούν, ενώ υπάρχει ένα εθνικό σχέδιο αύξησης των κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας.

Ο Γιώργος Κορμάς, Ανώτερος Γενικός Δ/ντής, Επικεφαλής του Group Real Estate, Τράπεζα Πειραιώς και Δ/νων Σύμβουλος, Πειραιώς Real Estate, στάθηκε στο ότι η «πράσινη» ανάπτυξη και το digitalization είναι οι δύο μεγάλοι πυλώνες της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια, με την Ελλάδα να είναι πρωτοπόρος στις ΑΠΕ και νησιά όπως η Αστυπάλαια να αποτελούν παράδειγμα για την Ευρώπη.

Η Έλλη Κακκούλου, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Β. Γενική Δ/ντρια Ακίνητης Περιουσίας Τράπεζας και Ομίλου, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας, διέκρινε πως η κτιριακή κατανομή των τραπεζών ακολουθεί περίπου την κατανομή της χώρας. Τα κτίρια ανήκουν σε διάφορες ενεργειακές κλάσεις, πολλά από αυτά είναι αρκετά παλιά, ενώ οι τράπεζες επικεντρώνονται στην ανακαίνισή τους. Επίσης, επεσήμανε πως, είτε πρόκειται για ιδιόκτητα κτίρια είτε όχι, οι τράπεζες είναι προσηλωμένες στην ενεργειακή αναβάθμιση, κάτι που έχει και θετικό οικονομικό αντίκτυπο.

Ο Γιώργος Μαλτέζος, Principal Banker, Property & Tourism, EBRD, επικεντρώθηκε στις πράσινες χρηματοδοτήσεις και δήλωσε πως η βαθμολόγηση των επενδύσεων, εκτός απ’ το να δώσει ένα scoring στο πόσο «πράσινη» είναι μια επένδυση ή μια χρηματοδότηση, προσπαθεί να κάνει κι ένα monitoring. Να επιβεβαιώνει, δηλαδή, ότι επιτυγχάνονται οι εκτιμήσεις που θέτουν ως προς την εξοικονόμηση πόρων κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας ενός κτιρίου, είτε στην πρώτη φάση είτε μετά από ανακατασκευή ή ανακαίνιση.

Έπειτα, τον λόγο πήρε ο Μιχάλης Μαυρολέων, CEO, A&M Architects, ο οποίος τόνισε ότι τα «πράσινα» κτίρια ξεκίνησαν ως πολυτέλεια αλλά όσο περνάνε τα χρόνια γίνεται αντιληπτή από τους χρήστες η αναγκαιότητά τους. Συνέχισε λέγοντας ότι το να έχεις ένα «πράσινο» κτίριο δεν σημαίνει ότι, κάθε φορά, σε διαφορετικά κτίρια εφαρμόζονται ακριβώς οι ίδιοι μέθοδοι. Αυτό, υπογράμμισε, δίνει την ευκαιρία σε όσους ασχολούνται με τη μελέτη να συνδυάζουν πρακτικές, σκέψεις και μεθόδους, ώστε τελικά το κτίριο να είναι αξιοπρεπές ως προς την ενεργειακή κατανάλωση.

Τέλος, δήλωσε ότι το LEED έχει πολλά στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη από τους μελετητές και τους αρχιτέκτονες για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Ενδεικτικά, τέτοια είναι ο χειρισμός των όψεων ως προς τον προσανατολισμό, τα Η/Μ συστήματα, τα συστήματα τις αποχέτευσης αλλά και της χρήσης των ομβρίων υδάτων, οι θέσεις πάρκινγκ οι οποίες θα πρέπει να εξοπλίζονται σιγά-σιγά με συστήματα τροφοδοσίας ρεύματος για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, το νερό της άρδευσης, η φύτευση που επιλέγεται και τα φωτοβολταϊκά.

Τέλος, ο Άρης Παπαδόπουλος, Δ/νων Σύμβουλος, Zero Energy Building (ZEB), σχολιάζοντας το LEED και το πού βρισκόμαστε σήμερα, επεσήμανε ότι υπάρχουν περίπου 50 πιστοποιημένα κτίρια και άλλα περίπου 30-35 κτίρια των οποίων η πιστοποίηση βρίσκεται σε εξέλιξη ενώ διέκρινε ότι οι real estate developers έχουν κάνει πολύ μεγάλη προσπάθεια και έχουν πιστοποιήσει πολλά κτίρια, όπως και τα μεγάλα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Αυτό δείχνει ότι η πιστοποίηση βοηθάει στην αξία των ακινήτων, καθώς είναι μία πλευρά η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη -είτε πρόκειται για χρηματοδότηση είτε για κριτήρια ESG, όπου η εξοικονόμηση ενέργειας είναι σημαντική.

Ο κ. Παπαδόπουλος κατέληξε λέγοντας ότι το ενεργειακό πιστοποιητικό σε κάθε χώρα λειτουργεί με γνώμονα ένα πρότυπο κτίριο και δεν δείχνει πραγματικά τη δυνατότητα του ενεργειακού δυναμικού της εξοικονόμησης ενός κτιρίου. Αυτό, τόνισε ότι τεκμηριώνεται από το ότι για όλα τα μεγάλα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι σημαντικός ο ενεργειακός έλεγχος, ο οποίος αποτυπώνει την ενεργειακή κατανάλωση, πού ακριβώς βρίσκεται το κτίριο και ποιες προτάσεις εξοικονόμησης πρέπει να γίνουν.
Ολόκληρη τη συζήτηση υπάρχει στον παρακάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=9iPMUulzOs8.

Ανοίγοντας τη… βεντάλια των χειμερινών χρωματικών αποχρώσεων

Διαχρονικότητα, ουδέτερες αποχρώσεις, «ζεστά» χρώματα και φυσικά υλικά βρίσκονται ψηλά στις επιλογές αρχιτεκτόνων και designers.
Είτε είναι χειμώνας είτε καλοκαίρι, το χρώμα διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στους εσωτερικούς χώρους, καθώς δίνει χαρακτήρα στον εκάστοτε χώρο, ρυθμίζει τη διάθεση των χρηστών και δημιουργεί συναισθήματα. Ειδικά τον χειμώνα, θέλοντας και μη, είναι πιο έντονη η ανάγκη για «ζεστά» χρώματα που δημιουργούν μια αίσθηση θαλπωρής, την οποία την έχουμε κάπως παραπάνω ανάγκη. Τι πρέπει, όμως, να λαμβάνουμε υπόψη και ποιες τεχνοτροπίες και χρωματικές επιλογές ξεχωρίζουν οι αρχιτέκτονες και οι designers ως οι πλέον ειδικοί;

Dos και Don’ts
Αν και δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι για οτιδήποτε, σε ό,τι αφορά το θέμα μας υπάρχουν στοιχεία και παράγοντες που λαμβάνουμε υπόψη πριν προτιμήσουμε, ή απορρίψουμε, ένα χρώμα. Όπως τονίζει η Σοφία Τσουκαλά, Creative director των 360creative, «η επιλογή χρωμάτων είναι μία πραγματικά ιδιαίτερη διαδικασία σε κάθε project. Ως υπέρμαχος του branding-first design, προσεγγίζω αυτό το κομμάτι έχοντας κατά νου δύο βασικά ερωτήματα -ανεξάρτητα αν πρόκειται για επαγγελματικούς ή ιδιωτικούς χώρους: α) τι συμβολίζει το brand και β)τι αισθήματα θέλουμε να προκαλέσουμε. Κατά συνέπεια, στην λίστα των Dos θα έβαζα οποιαδήποτε πρόταση απαντά με ακρίβεια στα παραπάνω ερωτήματα, ενώ ως προς τα Don’ts θα πρότεινα να αποφύγει κάποιος την «παγίδα» της υπερβολής και της τάσης του “go with the flow”».

Για την Ειρήνη Φιλιπποπούλου, αρχιτέκτονα των Cadu Architects, «χειμερινό ή όχι, η επιλογή του χρώματος είναι πάντα μια υποκειμενική υπόθεση. Γι’ αυτό χρειάζεται το χρώμα που επιλέγουμε για τους χώρους μας να είναι ένα από τα αγαπημένα μας. Ένα χρώμα που να μας δημιουργεί αίσθηση ηρεμίας και θαλπωρής, πράγματα που έχουμε περισσότερο ανάγκη κατά τους χειμερινούς/γκρίζους μήνες, ή ένα χρώμα που να καλύπτει την ανάγκη μας σε φως. Όταν όμως επιλέγουμε ένα έντονο και ζωηρό χρώμα, καλό είναι να μην το χρησιμοποιούμε σε μεγάλες επιφάνειες καθώς κινδυνεύει να μας κουράσει εύκολα. Επίσης, σίγουρα όποιο χρώμα επιλέξουμε θα πρέπει να έρχεται σε αρμονία με όλα τα υπόλοιπα αντικείμενα του εκάστοτε χώρου».

Οι αρχιτέκτονες Δανάη Αθανασοπούλου και Γιώργος Μπουσές του γραφείου Archstudio, δίνουν έμφαση στη διαχρονικότητα. Όπως υπογραμμίζουν, «κατά τη μελέτη ενός εσωτερικού χώρου, από τη σκοπιά του αρχιτέκτονα πάντα, θα διαχωρίζαμε δύο ευρύτερες κατηγορίες επιλογών, όσον αφορά υλικά και αποχρώσεις. Τις βασικές και καθοριστικές πρωταρχικές επιλογές, όπως τα δάπεδα, οι επικαλύψεις τοίχων, οι custom κατασκευές, που δίνουν το γενικότερο ύφος του χώρου, και οι δευτερογενείς επιλογές που άπτονται της εσωτερικής διακόσμησης, όπως τα έπιπλα, τα χαλιά, τα σκίαστρα κλπ. Για εμάς, οι πρώτες επιλογές θα πρέπει να είναι κατά το δυνατόν διαχρονικές, ώστε να αποτελέσουν έναν ουδέτερο καμβά που θα εμπλουτιστεί βάσει του προσωπικού ύφους του ενοίκου, τα trends, την εποχικότητα κλπ., στην επιλογή των αποχρώσεων και των υλικών του interior design. Στα Dos, επομένως, οι διαχρονικές επιλογές και στα Don’t’s το να ακολουθούμε πιστά τις εκάστοτε τάσεις. Το μυστικό και η μαεστρία του αρχιτέκτονα είναι στην ισορροπία που θα καταφέρει να επιτύχει μεταξύ αυτών των δύο».

Η Χαρά Ορφανουδάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, MSc και Ιδρύτρια του γραφείου Labarch, υπογραμμίζει πως «όσον αφορά τα Dos, το βασικότερο για την επιλογή του κατάλληλου χειμερινού χρώματος είναι να εκφράζει απόλυτα την αισθητική του ενοίκου του χώρου και να εκπληρώνει τους στόχους που εξαρχής έχουν τεθεί. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη ένας έμπειρος Αρχιτέκτονας που θα ερμηνεύσει τις βαθύτερες ανάγκες του πελάτη. Σχετικά με τα Don’ts, ενσωματώνουμε τις «τάσεις» της εκάστοτε εποχής, αλλά δεν επιλέγουμε κάποια λύση που δεν μας ταιριάζει και δεν μπορούμε να φανταστούμε τον εαυτό μας να ζει σε αυτόν τον χώρο».

Τεχνοτροπίες που ξεχωρίζουν
Σε ένα ποιο πρακτικό ζήτημα, αυτό της επιλογής τεχνοτροπίας, η Σοφία Τσουκαλά (360creative) προκρίνει το two-tone, το ombre, τα graffitis και τα stencils. «Η έκπληξη είναι αρκετά συχνά κάτι το οποίο επιζητά κανείς όταν σχεδιάζει και οραματίζεται έναν χώρο. Όταν συνδυάζεται, όμως, και με την διαχρονικότητα, το αποτέλεσμα είναι πραγματικά μοναδικό. Υπάρχουν πολλά είδη τεχνοτροπιών που μπορούν να «υπηρετήσουν» αυτόν τον σκοπό, όπως ασφαλώς και στην επιλογή χρωμάτων έτσι κι εδώ κρίνονται πολλά από το brand του χώρου ή του ατόμου. Παρόλα αυτά ξεχωρίζω τις τεχνοτροπίες two-tone και ombre, την πρώτη διότι επιτρέπει την χρήση αντίθετων χρωμάτων δημιουργώντας ένα εξαιρετικό contrast ενώ η δεύτερη συνηγορεί υπέρ της αρμονικής μίξης των χρωμάτων. Ασφαλώς στηρίζω ένθερμα τα graffitis καθώς και τα stencils μιας και αποτελούν ένα εξαιρετικό “εργαλείο” στα χέρια των σχεδιαστών ώστε να επικοινωνήσουν το μήνυμα που επιθυμούν», εξηγεί.

Από την πλευρά της, η Ειρήνη Φιλιπποπούλου (Cadu Architects) δηλώνει πως «οι τεχνοτροπίες που ξεχωρίζουμε είναι πάντα αυτές που προέρχονται από φυσικά υλικά, όπως οι φυσικές βαφές και οι πατητές τσιμεντοκονίες. Οι γήινοι τόνοι τους, σε συνδυασμό με την ελαφριά ανομοιογένεια του χρώματος και της υφής τους, έχουν πάντα ένα πολύ ενδιαφέρον διαχρονικό αποτέλεσμα για την αισθητική των χώρων μας».

Οι Δανάη Αθανασοπούλου και Γιώργος Μπουσές (Archstudio), επισημαίνουν πως «όσον αφορά τις τεχνικές, μία πρακτική συμβουλή αποτελεί ο κανόνας 60-30-10 για την τριχρωμία σε έναν χώρο. Αυτό σημαίνει ότι στο 60% θα επικρατεί το βασικό χρώμα, στο 30% το υποστηρικτικό χρώμα, και σε ένα 10% μία πιο έντονη απόχρωση. Σκεφτείτε για παράδειγμα ένα μπλε μαλακό χαλί πάνω στο οποίο βρίσκεται μία πράσινη πολυθρόνα με ένα μικρό μαξιλάρι πάνω της σε έντονο κίτρινο χρώμα. Όσον αφορά τα υλικά και τις υφές που προστίθενται σε έναν χώρο ώστε να δώσει μία ζεστή, χειμερινή αίσθηση, μας αρέσουν τα μαλακά χαλιά από φυσικά υλικά, είτε στο δάπεδο είτε στον τοίχο, ένα κομμάτι από βελούδο σε ενδιαφέρουσα απόχρωση, όπως μία πολυθρόνα ή ένα ανάκλιντρο, καθώς επίσης αντικείμενα design σε χάλκινες αποχρώσεις».

Η Χαρά Ορφανουδάκη (Labarch) παρατηρεί πως «αυτόν τον χειμώνα υπάρχει η τάση για έντονα και «ζεστά» χρώματα, floral και ριγωτές ταπετσαρίες σε συνδυασμό με φυσικά υλικά ή/και αποχρώσεις φυσικών υλικών, πχ. ξύλο, φυτά εσωτερικού χώρου. Έχοντας τους περιορισμούς της πανδημίας και της τηλεργασίας, σημαντικό ρόλο παίζει να ενσωματωθούν γήινες-ζεστές αποχρώσεις όπως τερακότα, ζεστά πράσινα χρώματα και καφέ, και κάποιες φορές ταπετσαρίες με έντονο βάθος που αναπαριστούν αστικά τοπία και δάση. Αν είμαστε λάτρεις της απλότητας, οι τεχνοτροπίες που ξεχωρίζουν αυτό το χειμώνα είναι ταπετσαρίες με ανάγλυφη υφή σε μονόχρωμους ή ουδέτερους χρωματισμούς».

Επιλέγοντας το κατάλληλο χρώμα
Καθώς υπάρχει πληθώρα χρωματικών επιλογών, κάτι που διευκολύνει και δυσκολεύει την τελική επιλογή, η κουβέντα φτάνει στο τι ξεχωρίζουν οι ίδιοι οι αρχιτέκτονες και οι designers. Όπως επισημαίνει η Σοφία Τσουκαλά (360creative), «τα δεδομένα έχουν αλλάξει τα τελευταία δύο χρόνια. Ομολογουμένως η πανδημία έχει επηρεάσει βαθύτατα το interior design. H ανάγκη να είμαστε σε επαφή με τον έξω κόσμο είναι πλέον μεγαλύτερη από ποτέ. Στα πλαίσια αυτών των αλλαγών στηρίζω την λογική του “bring the outdoors in”, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα χρώματα και μάλιστα σε ιδιωτικούς χώρους, αφού πλέον μεγάλο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού εργάζεται από το σπίτι. Ασφαλώς το “έξω” είναι διαφορετικό για τον καθέναν, κατά συνέπεια οι χρωματικές επιλογές είναι άπειρες. Ένας κλασικός τρόπος για την αντιστοίχιση χώρου-χρώματος είναι να ξεκινούν οι επιλογές από το έντονο -συνήθως στον χώρο του καθιστικού-, και σταδιακά να “πέφτουν οι τόνοι” στους υπόλοιπους. Παρόλα αυτά, όμως, στηρίζω και προτείνω ανεπιφύλακτα τις χρωματικές εκπλήξεις και αντισυμβατικές επιλογές!».

Η Ειρήνη Φιλιπποπούλου (Cadu Architects) παρουσιάζει χρωματικές επιλογές ανάλογα τον χώρο. «Στον χώρο του καθιστικού όπου συνήθως έχουμε αρκετά διαφορετικά έπιπλα, υλικά και επομένως αρκετές χρωματικές διαβαθμίσεις, προτιμάμε τα ουδέτερα και απαλά χρώματα, ενώ την ανάγκη μας σε ένταση/φως μπορούμε να την βρούμε σε μικρά αντικείμενα ή υφάσματα. Στα υπνοδωμάτια, όπου η αίσθηση της ζεστασιάς και της ηρεμίας είναι σημαντική, χρησιμοποιούμε χρώματα σε γήινες αποχρώσεις, ανάλογα πάντα και με το υλικό του δαπέδου. Πιο ζωηρά χρώματα (αλλά και πιο σκούρα) μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε χώρους κίνησης όπως διάδρομοι και χωλ, όπου με τον κατάλληλο φωτισμό θα πετύχουμε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα σε χώρους που συχνά δεν δίνουμε πολλή σημασία», αναλύει.

Αντίστοιχες προτάσεις δίνουν και η Δανάη Αθανασοπούλου με τον Γιώργο Μπουσέ (Archstudio). «Σχετικά με τις χρωματικές επιλογές ανά χώρο, θα λέγαμε ότι σε γενικές γραμμές αντιμετωπίζουμε τον κάθε εσωτερικό χώρο που σχεδιάζουμε ως μία ενιαία σύνθεση και οι επιλογές μας υπηρετούν το γενικότερο ύφος που επιθυμούμε να προσδώσουμε. Αν θα επιλέγαμε να δώσουμε όμως μία πιο συγκεκριμένη αίσθηση σε κάθε επιμέρους χώρο, θα επιθυμούσαμε για το καθιστικό, που αποτελεί τον ζωτικό χώρο διημέρευσης κατά τους χειμερινούς μήνες, να φέρουμε την χρωματική παλέτα της φθινοπωρινής φύσης και τοπίου στο εσωτερικό. Πρακτικά αυτό σημαίνει ζεστοί φθινοπωρινοί τόνοι ως βασικοί χρωματισμοί, βαθύ μπλε, πράσινο, πλούσια χρυσή ώχρα.

Οι τόνοι αυτοί, τόσο σε αρμονία με τη μεσογειακή φύση, τον χειμώνα βαθαίνουν και γίνονται πιο σκουρόχρωμοι, διατηρώντας ωστόσο το “φως” τους. Για το υπνοδωμάτιο, τον απόλυτο χώρο χαλάρωσης, θα προτείναμε ζεστές γήινες, σχεδόν nude κοντινές μεταξύ τους αποχρώσεις, και πλούσιες υφές, πλεκτά, μακραμέ, απαλά ριχτάρια που συμβάλλουν στην απόλυτη χαλάρωση με τη συμμετοχή της αφής όχι μόνο της όρασης. Τέλος, o χώρος εργασίας μας, εκεί σκεπτόμαστε, ενθουσιαζόμαστε, επικοινωνούμε και γενικά είναι ένας χώρος που δεν πρέπει να είναι «φορτωμένος». Ένας λευκός καμβάς με φυσικά υλικά, όπως ξύλο σε φωτεινές αποχρώσεις, πάνω στον οποίο το χρώμα το δίνουν οι μεταλλικές λεπτομέρειες στα έπιπλα και τα εξώφυλλα των βιβλίων μας», σχολιάζουν.

Τέλος, η Χαρά Ορφανουδάκη (Labarch) διαλέγει «ζεστές» αποχρώσεις που παραπέμπουν στη φύση για το υπνοδωμάτιο και ουδέτερες αποχρώσεις για το καθιστικό και τον χώρο εργασίας. «Ο εκάστοτε χώρος μιας κατοικίας πρέπει να διαμορφώνεται ανάλογα με τον ρόλο που καλείται να διαδραματίσει και τα συναισθήματα που έχει σχεδιαστεί να προκαλεί στους ενοίκους του. Τα υπνοδωμάτια είναι χώροι που αφενός πρέπει να εκφράζουν απόλυτα το «γούστο» των ενοίκων τους και αφετέρου να προκαλούν μία αίσθηση χαλάρωσης. Τα χρώματα που συνήθως συμβουλεύω τους πελάτες μου να επιλέγουν είναι «ζεστές» αποχρώσεις που παραπέμπουν σε στοιχεία της φύσης, όπως για παράδειγμα το πράσινο της ελιάς, το καφέ, το μπεζ. Στο καθιστικό και το χώρο εργασίας συνήθως επιλέγουμε πιο ουδέτερες αποχρώσεις με στόχο να μην κουράσουν τον ένοικο κατά την καθημερινή διαβίωση και δημιουργούμε «σκηνικά» και γωνιές με διαφορετικά υλικά και αποχρώσεις. Ιδανικά χρώματα για καθιστικό είναι το λευκό, το γκρι και το μπεζ με χρυσές και rose gold λεπτομέρειες», καταλήγει.

 

Τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου

Τι περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου, οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη οι αρχιτέκτονες και τα στοιχεία που δίνουν μοντέρνο τόνο σε αυτούς τους χώρους.

Η κουζίνα και το μπάνιο, οι δύο από τους τρεις πλέον κοινόχρηστους χώρους μαζί με το καθιστικό, είναι οι χώροι που συνήθως αποτελούν κύριο αντικείμενο μιας τμηματικής ανακαίνισης, ειδικά σε «γερασμένες» κατοικίες. Και δεδομένου ότι σε αυτούς τους χώρους υπάρχουν -μεταξύ άλλων- υδραυλικά και ηλεκτρολογικά συστήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή, λαμβάνοντας υπόψη φυσικά την πρακτικότητα και την αισθητική.

Να είμαστε ειλικρινείς, είναι σχεδόν αδύνατο να αναλύσουμε σε λίγες σελίδες τα πάντα γύρω από την ανακαίνιση των δύο από τους τρεις πλέον κοινόχρηστους χώρους μιας κατοικίας, της κουζίνας και του μπάνιου. Όμως, θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε τα πλέον σημαντικά ζητήματα, δίνοντας τον λόγο στους ίδιους τους αρχιτέκτονες.

Για μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση
Σε ερώτηση σχετικά με το τι περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου, οι ECUAL (Μαρία Πετεινάκη, Άνκα Αρβανιτίδη, Ειρήνη Χριστοφάκη, Μύρωνας Κορσάβας, Μαρβίνα Σινιάρη) διευκρινίζουν πως «αναλόγως με την παλαιότητα, αλλάζουμε τα υδραυλικά, τους σωλήνες των αποχετεύσεων και των παροχών, που είναι σημαντικά για να αντέξει η ανακαίνιση άλλα 30 χρόνια. Από κει και πέρα, ανάλογα και με το ύφος που θέλουμε να δώσουμε στο διαμέρισμα, βλέπουμε αν μπορούμε να κρατήσουμε κάτι από τα υφιστάμενα. Αν υπάρχουν υλικά καλής ποιότητας, όπως μάρμαρα, ξύλα, πλακάκια, είδη υγιεινής, φωτιστικά, που θα μπορούσαν να διατηρηθούν και να συντηρηθούν, τότε προσπαθούμε να τα εντάξουμε στον σχεδιασμό όλο και περισσότερο, ώστε να υπάρξει μία συνέχεια στην ταυτότητας του διαμερίσματος. Τα νέα υλικά έχουν αποδείξει μικρότερη αντοχή στον χρόνο, τόσο αισθητικά όσο και ως ποιότητα υλικών».

Η Κατερίνα Ευθυμίου, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Positive Architects δηλώνει σχετικά πως «τα στάδια ανακαίνισης της κουζίνας και του μπάνιου είναι απλά και, με την βοήθεια ενός επαγγελματία, ο ιδιοκτήτης έχει την κατάλληλη καθοδήγηση και βοήθεια. Αρχικά, θα χρειαστεί να αποφασιστεί ο διαθέσιμος προϋπολογισμός για την επερχόμενη ανακαίνιση. Είναι ένα από τα σημαντικά βήματα, που πρέπει να αξιολογηθούν εγκαίρως για να μπορέσει να προχωρήσει ομαλά η διαδικασία. Στην πορεία, ένας ειδικός, αρχιτέκτονας ή διακοσμητής, είναι σκόπιμο να μελετήσει και να προτείνει τη νέα λειτουργική και αισθητική διάταξη. Όταν ο ιδιοκτήτης εγκρίνει την τελική πρόταση, σειρά έχει η αναζήτηση και επιλογή κατάλληλων συνεργείων και τεχνητών, ανάλογα με την προσφορά που έχει δοθεί από τον κάθε κατασκευαστή».

Για τη Ρόη Γιαννοπούλου, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, «οι εργασίες ξεκινάνε με την αποξήλωση των πλακιδίων σε δάπεδα και τοίχους, ενώ ο υδραυλικός και ο ηλεκτρολόγος κάνουν τις νέες εγκαταστάσεις. Στον χώρο της ντουζιέρας απαιτείται υγρομόνωση, με τον υδραυλικό να κάνει την νέα εγκατάσταση για το εντοιχισμένο καζανάκι και τις εντοιχισμένες μπαταρίες, ενώ γύψινες εργασίες ολοκληρώνουν τη δομική μορφή του χώρου. Αγοράζονται και τοποθετούνται πλακίδια σε δάπεδα και τοίχους και γίνονται ελαιοχρωματισμοί σε οροφές και όπου αλλού απαιτείται, με την τοποθέτηση των φωτιστικών σωμάτων. Επίσης, τοποθετούνται τα είδη υγιεινής, οι μπαταρίες, τα έπιπλα του νιπτήρα και τα αξεσουάρ. Όσον αναφορά την κουζίνα, τοποθετούνται τα έπιπλα, οι πάγκοι, η γούρνα και οι μπαταρίες. Στο τέλος, ο ηλεκτρολόγος τοποθετεί τις ηλεκτρικές συσκευές (ψυγείο, φούρνος, εστίες, απορροφητήρας) και ο υδραυλικός συνδέει αποχέτευση και παροχή νερού σε μπαταρία, γούρνα και πλυντήριο πιάτων».

Ο Ιωάννης Χωματάς, Αρχιτέκτων Μηχανικός της τεχνικής εταιρείας μελετών και κατασκευών Homeatus, χωρίζει τις εργασίες σε δύο στάδια. «Η ανακαίνιση μιας κουζίνας ή ενός μπάνιου απαιτεί μια σειρά εργασιών, που χωρίζονται σε δύο στάδια : το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει τη μελέτη, τον σχεδιασμό και τη συμφωνία με τον πελάτη. Συγκεκριμένα, αρχικά γίνεται η καταγραφή των αναγκών του πελάτη, και, βάσει αυτών γίνεται ο σχεδιασμός. Όταν ο πελάτης επιβεβαιώσει το σχέδιο, είναι απαραίτητο να γίνει η μελέτη εφαρμογής στην οποία θα αποτυπώνονται όλες οι κατασκευαστικές λεπτομέρειες, τα υλικά και το χρονοδιάγραμμα των εργασιών. Με την ολοκλήρωση της μελέτης εφαρμογής ξεκινά το δεύτερο στάδιο, το κατασκευαστικό. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει τις αποξηλώσεις των επίπλων κουζίνας ή των ειδών υγιεινής, των πλακιδίων και του παλαιού συστήματος ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρολογικών. Ακολουθεί η τοποθέτηση της νέας υδραυλικής, αποχετευτικής και ηλεκτρολογικής εγκατάστασης, η τοποθέτηση των πλακιδίων, της νέας κουζίνας ή των ειδών υγιεινής και, στο τέλος, γίνονται τα βαψίματα για να ολοκληρωθεί η ανακαίνιση», αναλύει.

Ο Παναγιώτης Μαρτάκης, Αρχιτέκτων Μηχανικός και συνεργάτης της Novacon, προκρίνει -μεταξύ άλλων- τις λειτουργικές και αισθητικές ανάγκες. Όπως αναλύει, «οι υγροί χώροι μιας κατοικίας, όπως χαρακτηρίζονται η κουζίνα και το μπάνιο, αποτελούν τις βασικές επιφάνειες ανακαίνισης τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Ο λόγος οφείλεται στο γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι χώροι “δείχνουν” την ηλικία ενός διαμερίσματος ή μιας μονοκατοικίας πολύ πιο χαρακτηριστικά σε σχέση με τα υπόλοιπα τμήματα της κατοικίας. Για να επιτευχθεί η σωστή ανακαίνιση των χώρων αυτών, θα πρέπει αρχικά να γίνει ο κατάλληλος ανασχεδιασμός τους σύμφωνα με τις ανάγκες λειτουργίας και αισθητικής. Η προσεκτική επιλογή των υλικών είναι το δεύτερο σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας. Η οικοδομική εφαρμογή που περιλαμβάνει αποξηλώσεις, νέες ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις, τοποθέτηση πλακιδίων και ειδών υγιεινής, ελαιοχρωματισμούς και τοποθέτηση επίπλων και εξοπλισμού δίνει τη νέα μορφή στην κουζίνα και το μπάνιο».

Ο Δημήτριος Κέφαλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός των S+K Architects & Partners, επισημαίνει πως «η ανακαίνιση ξεκινά ήδη από την πρώτη επίσκεψη του αρχιτέκτονα στον χώρο. Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αρκούν οι αποξηλώσεις των ειδών υγιεινής, των πλακιδίων, των υδραυλικών εγκαταστάσεων και των επίπλων στο χώρο. Προχωράμε σε αλλαγές στις τοιχοποιίες ώστε να δημιουργήσουμε επιπλέον χώρους. Οι εργασίες ξεκινούν από τις οροφές, όπου ενσωματώνουμε σύγχρονες μεθόδους φωτισμού και υδραυλικών εγκαταστάσεων. Δημιουργούμε εσοχές στους τοίχους αλλά και χτιστούς πάγκους ή ράφια στα μπάνια. Επενδύουμε τους τοίχους με νέα υλικά και εγκαθιστούμε σύγχρονα είδη υγιεινής. Οι νέες κουζίνες σχεδιάζονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Εγκαθίστανται ηλεκτρικές συσκευές, τοποθετούνται πάγκοι από σύγχρονα υλικά και φωτίζουμε τα έπιπλα με γραμμικά φωτιστικά. Σε όλα τα πορτάκια και τα συρτάρια τοποθετούνται νέοι μηχανισμοί που κάνουν τη χρήση τους πιο εύκολη και απλή».

Σύμφωνα με τον Ανδρέα Μαρίνη, Αρχιτέκτων και Πολιτικό Μηχανικό, «η απόφαση για ανακαίνιση κουζίνας και μπάνιου λαμβάνεται για λόγους ανανέωσης, αισθητικής και λειτουργικότητας. Μετά την αποξήλωση των παλαιών κατασκευών,, είναι απαραίτητη η ανακατασκευή μέρους του δικτύου ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτρικών για τη σωστή και μακρόχρονη λειτουργία. Οι χρωματισμοί και οι πλακοστρώσεις ή επενδύσεις σε τοίχους και δάπεδο δίνουν τις τελικές επιφάνειες για την εγκατάσταση του σταθερού εξοπλισμού στις νέες θέσεις». Τι πρέπει να λάβω υπόψη;

Η συζήτηση στρέφεται γύρω από τα χρώματα, τα υλικά και τους αυτοματισμούς, με τους ECUAL να τονίζουν πως «τα χρώματα τα καθορίζει το συνολικότερο ύφος του διαμερίσματος και η ιδιοσυγκρασία – επιθυμία του πελάτη. Είναι όλα ήρεμα και γήινα ή έχουμε έντονα χρώματα; Είναι το μπάνιο σκοτεινό και θέλει ζωντάνια, ή είναι φωτεινό και μεγάλο οπότε μπορεί να έχει ήρεμα υλικά; Το δάπεδο στο μπάνιο πρέπει να έχει αντοχή. Από την άλλη, στους τοίχους χρησιμοποιούμε ακόμα και την βαφή ριπολίνης σε σημεία που τα πλακάκια δεν είναι απαραίτητα.

Μας αρέσουν τα κοντράστ ενός ήρεμου, minimal πλακακίου ή τσιμεντοκονίας με ένα έντονο πλακάκι, χρωματιστό και γυαλιστερό, που σου φτιάχνει τη διάθεση και δίνει την αίσθηση καθαριότητας. Συστήνουμε σίγουρα οποιαδήποτε αναβάθμιση θα μπορέσει να εξοικονομήσει ενέργεια, αλλά βλέπουμε και την ενσωματωμένη ενέργεια των υλικών και την αντοχή τους στον χρόνο. Βλέπουμε τους υπερβολικούς αυτοματισμούς με σκεπτικισμό».

Για την Κατερίνα Ευθυμίου (Positive Architects), «τα υλικά, δάπεδα και οι αυτοματισμοί, που θα χρησιμοποιηθούν στην κουζίνα και το μπάνιο παρουσιάζουν ειδικές απαιτήσεις, λόγω της υγρασίας και της συχνής χρήσης τους. Γενικά, στη χρήση της τεχνολογίας, καθοριστικό ρόλο έχει ο διαθέσιμος προϋπολογισμός. Στα δάπεδα παίζει ρόλο το πρακτικό κομμάτι, π.χ. να μην λερώνει και «ποτίζει». Όσον αφορά την επιλογή των χρωμάτων, αυτή είναι περισσότερο αισθητική υπόθεση. Το μέγεθος και ο φωτισμός του χώρου παίζουν ρόλο για να επιτευχθεί ένα άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, σε μικρούς χώρους δεν ενδείκνυται η χρήση σκούρων χρωμάτων, αντίθετα σκόπιμο είναι να χρησιμοποιούνται ανοικτόχρωμοι τόνοι, καθώς δίνουν την ψευδαίσθηση ενός ευρύχωρου χώρου».

Η Ρόη Γιαννοπούλου προκρίνει πως «οι παράγοντες που καθορίζουν δάπεδα και αυτοματισμούς είναι το μέγεθος της ανακαίνισης που θέλουμε να έχουμε, π.χ. αποξηλώσεις προηγούμενων δαπέδων ή εντοιχισμένες μπαταρίες και νέα καλωδίωση για ρεύματα. Αυτό ορίζει και το οικονομικό κόστος της κάθε επέμβασης. Ο καθορισμός των χρωμάτων εξαρτάται από την φυσική φωτεινότητα του κάθε χώρου αλλά και το είδος του αρχιτεκτονικού ύφους που ορίζει τους χώρους».

Ο Ιωάννης Χωματάς (Homeatus) επισημαίνει πως «υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν τα χρώματα, τα είδη των δαπέδων ή/και τους αυτοματισμούς, με κυριότερους τις ανάγκες του πελάτη, τις τάσεις της εποχής, το στυλ του σπιτιού, το γούστο κάθε πελάτη, τη χρηστικότητα και λειτουργικότητα του χώρου και, φυσικά, το κόστος».

Σύμφωνα με τον Πάνο Μαρτάκη (συνεργάτη Novacon), «η μορφή και ο τρόπος λειτουργίας που θα αποκτήσουν μια κουζίνα και ένα μπάνιο μετά την ανακαίνισή τους εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως οι ανάγκες των ιδιοκτητών, ο διαθέσιμος προϋπολογισμός των εργασιών αλλά και η συνολική αισθητική της κατοικίας. Οι χρωματισμοί μπορούν να ακολουθήσουν τους υπόλοιπους χώρους ή να είναι αυτόνομης κατεύθυνσης.

Η ποιότητα και το είδος των υλικών για τους χρωματισμούς πρέπει να επιλεγούν και να εφαρμοστούν προσεκτικά λόγω των ιδιαίτερων λειτουργικών απαιτήσεων των συγκεκριμένων χώρων. Το ίδιο ισχύει και για την επιλογή των υλικών των δαπέδων, τα οποία πρέπει να είναι ανθεκτικά σε καταπονήσεις και χημικά υγροαπωθητικά και αντιολισθητικά. Οι διάφοροι αυτοματισμοί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αφορούν στην λειτουργία επίπλων, εξοπλισμού, ειδικών κατασκευών ή και φωτισμού».

Ο Δημήτριος Κέφαλος (S+K Architects & Partners) στέκεται στον ενιαίο χαρακτήρα των χώρων. Όπως μας εξηγεί, «σε μια σύγχρονη κατοικία επιδιώκουμε να έχουμε καθαρές γραμμές και λιτό διάκοσμο. Οι χώροι αυτοί ενσωματώνονται περισσότερο σε ένα ενιαίο ύφος κατοίκησης μέσα στο σπίτι και αποκτούν αρχιτεκτονικά στοιχεία όμοια με τους υπόλοιπους χώρους του σπιτιού. Πολλές φορές εισάγουμε το ίδιο ξύλινο πάτωμα στο καθιστικό, την κουζίνα και το μπάνιο, ενισχύοντας τη συνοχή του σχεδιασμού και της διακόσμησης της κατοικίας. Μια εξοχική κατοικία ενσωματώνεται περισσότερο στο φυσικό της περιβάλλον χρησιμοποιώντας γήινες αποχρώσεις και φυσικά υλικά. Δίνουμε έμφαση στο φυσικό φως και τη σχέση της κατοικίας με τον περιβάλλοντα χώρο. Ένα αστικό διαμέρισμα σχεδιάζεται με γνώμονα την εσωστρέφεια του χρήστη. Εδώ, η εσωτερική διακόσμηση στοχεύει στην απλοποίηση των υφών και των χρωμάτων σε αντίθεση με το πολύπλοκο περιβάλλον των σύγχρονων μεγαλουπόλεων».

Ο Ανδρέας Μαρίνης συμπληρώνει πως «η επιλογή των υλικών εξαρτάται από τον διατιθέμενο προϋπολογισμό και την αισθητική. Πέρα από τη μελαμίνη, χρησιμοποιούνται υλικά όπως το MDF με ακρυλική επένδυση ή καπλαμά φυσικού ξύλου, οι χαλαζιακές και κεραμικές επιφάνειες και η τσιμεντοκονία. Τα παραπάνω υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε τοίχους, ντουλάπια και πάγκους, με διαφορετικές υφές (hi-gloss – mat) και διαφορετικές αποχρώσεις λευκού, γκρι, καφέ και μαύρου».
Μοντέρνοι καιροί

Πες ότι θέλω να ανακαινίσω έναν χώρο βάσει των τάσεων και να δώσω πιο σύγχρονες «πινελιές» στους χώρους, τι μπορώ να κάνω; Οι ECUAL υπογραμμίζουν πως «στο γραφείο μας, η έννοια του “μοντέρνου” δεν μας απασχολεί τόσο πολύ. Σημασία έχει ένας χώρος να συγκινεί εμάς και τους πελάτες μας. Μας συγκινεί η δυνατότητα της διαχρονικότητας, της ταπεινότητας και της υλικότητας: υλικά που μπορούν να συντηρηθούν και που δημιουργούν από μόνα τους ατμόσφαιρα. Σίγουρα αποφεύγουμε τις απομιμήσεις – το ξύλο να είναι ξύλο, το μάρμαρο να είναι μάρμαρο κ.ο.κ. Αν για λόγους κόστους χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε φθηνότερα υλικά, όπως βακελίτης ή πλακάκι, τα προτιμούμε μονόχρωμα -και όχι με “νερά” ξύλου ή μαρμάρου. Στο μπάνιο προσπαθούμε να έχουμε όσο γίνεται μεγαλύτερους πάγκους, ράφια και δυνατότητα ντουλαπιών.

Η προσβασιμότητα είναι επίσης σημαντική, π.χ. είναι προτιμότερο το χαμήλωμα του δαπέδου αντί του σκαλοπατιού στο ντους. Στην κουζίνα προσπαθούμε να έχουμε περισσότερο φως, άνοιγμα, πάγκους και αποθηκευτικούς χώρους. Η ανοιχτή κουζίνα δεν είναι τόσο δεδομένη πλέον μιας και προσδίδει μία μόνιμη ακαταστασία αν δεν έχει κανείς χρόνο να καθαρίζει συνέχεια».

Η Κατερίνα Ευθυμίου (Positive Architects) ξεχωρίζει την πατητή τσιμεντοκονία και το στιλ japandi. «Οι σχεδιαστικές τάσεις, όπως είναι γνωστό, αλλάζουν συνεχώς. Αυτό φυσικά επηρεάζει όλους τους χώρους μιας κατοικίας, όπως την κουζίνα και το μπάνιο. Στον χώρο του μπάνιου, η επιλογή της πατητής τσιμεντοκονίας προσδίδει σύγχρονη αισθητική, καθώς επιτυγχάνεται το minimal ύφος το οποίο αποτελεί τάση τα τελευταία χρόνια. Ο ίδιος minimal σχεδιασμός κυριαρχεί επίσης στον χώρο της κουζίνας. Φυσικά υλικά και γήινες χρωματικές παλέτες, σε συνδυασμό με απλές γεωμετρικές φόρμες, μπορούν να αναδείξουν κάθε κουζίνα και να της προσδώσουν το επιθυμητό μοντέρνο design. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το υβριδικό στυλ japandi που συνδυάζει στοιχεία της Ιαπωνικής κουλτούρας με την ζεστασιά του σκανδιναβικού στυλ», δηλώνει χαρακτηριστικά.

H Ρόη Γιαννοπούλου σχολιάζει σχετικά πως «οι σχεδιαστικές τάσεις για το μπάνιο είναι η χρήση ντουζιέρας αντί μπανιέρας. Οι μπαταρίες και το καζανάκι προτείνεται να είναι εντοιχισμού, με χρώματα λευκά ή μαύρα. Ο φωτισμός είναι σημαντικός και πρέπει να ορίζεται από διαφορετικές πηγές (κρυφός φωτισμός, απλίκες, spot). Για τον χώρο της κουζίνας προτείνεται διάταξη σε ανοιχτό χώρο, με κεντρική νησίδα για εστίες και πάγκο φαγητού με σκαμπό. Ο συνδυασμός δύο υλικών, όπως ξύλου και μετάλλου, είναι πολύ σύγχρονος. Οι σύγχρονες μελαμίνες αντέχουν στην υγρασία και έχουν μεγάλη ποικιλία με υψηλής αισθητικής αποτέλεσμα. Ο πάγκος και ο καθρέφτης της κουζίνας είναι από υλικά όπως μάρμαρα, πλακάκια μεγάλων διαστάσεων (1.20Χ3.00) ή καλής ποιότητας βακελίτη. Επίσης η τεχνική τοποθέτησης μικρών πλακιδίων, παίζει ρόλο στο αισθητικό αποτέλεσμα (ψαροκόκκαλο). Καλό είναι, αντί για πόμολα, να υπάρχουν μεταλλικές χούφτες. Τέλος, τα χρώματα σε μπάνια και κουζίνες μπορούν να είναι σκούρα».

Για τον Ιωάννη Χωματά (Homeatus), «μοντέρνα διαρρύθμιση στην κουζίνα προσδίδουν ο συνδυασμός των χρωμάτων στα έπιπλα της κουζίνας, για παράδειγμα συνδυασμός του μαύρου με αποχρώσεις φυσικού ξύλου, ή οι σκούρες αποχρώσεις με ελάχιστο λευκό, οι λιτές γραμμές των επίπλων κουζίνας και οι επίπεδες πόρτες χωρίς πόμολα. Εάν υπάρχει αρκετός διαθέσιμος χώρος, η δημιουργία νησίδας σε minimal γραμμές ή η τοποθέτηση ειδικών ψυγείων για ποτά και κρασιά συμβάλλουν στη μοντέρνα διαρρύθμιση μιας κουζίνας και την κάνουν πολυτελή. Επίσης, οι τεχνοτροπίες τοίχου με μεταλλικά στοιχεία ή σε μεταλλικές αποχρώσεις είναι ιδανικές.

Σε ένα μπάνιο, τη μοντέρνα διαρρύθμιση καθορίζουν οι λιτές γραμμές των επίπλων μπάνιου, το χρώμα των ειδών υγιεινής, για παράδειγμα το μαύρο χρώμα τονίζει το μοντέρνο ύφος, και φυσικά, τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν -με κυριότερο τα πλακάκια».

Ο Πάνος Μαρτάκης (συνεργάτης Novacon) υπογραμμίζει πως «οι σύγχρονες σχεδιαστικές τάσεις για την κουζίνα και το μπάνιο θέλουν τους χώρους αυτούς να αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής αισθητικής κατεύθυνσης της κατοικίας. Δεν είναι απλά βοηθητικοί χώροι αλλά ζωτικά κέντρα λειτουργιών ενός συνολικού οργανισμού. Η κουζίνα σχεδιάζεται κατά κύριο λόγο ανοιχτή και ενσωματωμένη στους χώρους διημέρευσης, με τα υλικά και την αισθητική της να ακολουθούν το σύνολο. Το μπάνιο αποκτά όλο και μεγαλύτερη πολυτέλεια στην εφαρμογή των υλικών κατασκευής του αλλά και πρόσθετες λειτουργίες, όπως jacuzzi και sauna. Και οι δυο χώροι μπορεί να είναι συνδεδεμένοι με αυτόματα συστήματα διαχείρισης ή απομακρυσμένης διαχείρισης των λειτουργιών τους».

Από την πλευρά του, ο Δημήτριος Κέφαλος (S+K Architects & Partners) επισημαίνει πως «στα μπάνια, ο σύγχρονος φωτισμός από την οροφή προσδίδει νέα δεδομένα στην αρχιτεκτονική του χώρου. Ο κρυφός φωτισμός στις οροφές, τα χτιστά ράφια στους περιμετρικούς τοίχους, αλλά και γύρω και κάτω από τα έπιπλα του μπάνιου, αναδεικνύει τις υφές, τα χρώματα και τα υλικά που έχουμε επιλέξει με τον καλύτερο τρόπο. Ελαχιστοποιούνται οι αρμοί στις τοιχοποιίες και τα δάπεδα, είτε με τη χρήση μεγάλων πλακιδίων είτε με την εφαρμογή τεχνοτροπιών όπως η πατητή τσιμεντοκονία. Η κουζίνα είναι ένας χώρος συνύπαρξης της οικογένειας, των φίλων και της παρέας. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επιτάσσει την παρασκευή γρήγορων συνταγών. Ωθούμε τους χρήστες να συμμετέχουν περισσότερο βάζοντας στο επίκεντρο την παρασκευή πάνω σε έπιπλα “island”».

Τέλος, ο Ανδρέας Μαρίνης ξεχωρίζει πως «στον χώρο της κουζίνας, ο φούρνος, ανεξάρτητα από τις εστίες, συνδυάζεται με φούρνο μικροκυμάτων σε ενιαία στήλη η οποία ενσωματώνεται μαζί με τροφοθήκη σε συστοιχία ντουλαπών. Πρόκειται για ενιαίο όγκο χωρίς πάγκο όπου μπορεί να βρει θέση και το ψυγείο. Ο νεροχύτης τοποθετείται κάτω από παράθυρο, αλλά επίσης βρίσκει θέση και σε νησίδα. Εναλλακτικά, στη νησίδα μπορεί να υπάρχουν οι εστίες και παράλληλα να υπάρχει χώρος για σκαμπό μεσαίου ύψους για καθημερινή χρήση.

Στα κουτιά της κουζίνας χρησιμοποιούνται -για ευκολία στην πρόσβαση- συρόμενοι χειροκίνητοι ή μηχανοκίνητοι μηχανισμοί, ενώ στα άνω ντουλάπια τοποθετούνται και πορτάκια με κουμπάσο. Στο λουτρό, για οικονομία χώρου, προτιμάται η ντουζιέρα η οποία πλαισιώνεται από σταθερά και κινητά κρύσταλλα. Συχνή επιλογή είναι η τοποθέτηση κρεμαστής λεκάνης με εντοιχισμένο καζανάκι, αφήνοντας το δάπεδο ελεύθερο για τη καθαριότητα του χώρου. Εντοιχισμένες μπορεί να είναι επίσης και οι μπαταρίες, ενώ κρεμαστά τοποθετούνται το ντουλάπι νιπτήρα και η θερμαντική πετσετοκρεμάστρα. Στη σύνθεση των ντουλαπιών και επιφανειών η τάση είναι να δημιουργούνται ξεκάθαροι όγκοι με κοινά χαρακτηριστικά και ενιαίες ζώνες υλικών, με ένα ή δύο είδη πλακιδίων σε μεγάλες διαστάσεις», καταλήγει.

Επαναπροσδιορίζοντας την Αθηναϊκή πολυκατοικία

Ο Παναγιώτης Παπανικολάου, Architectural Designer, καταθέτει μία ερευνητική σχεδιαστική πρόταση για το μέλλον της πολυκατοικίας της πρωτεύουσας, κλείνοντας… το μάτι στις λαϊκές κατοικίες και τις μοντέρνες πολυκατοικίες του παρελθόντος.
Ένα γεγονός που δεν χωράει αμφισβήτηση είναι πως η ραγδαία ανοικοδόμηση της Αθήνας, η οποία εκφράστηκε κυρίως μέσα από την τυπολογία της Αθηναϊκής πολυκατοικίας, συνέβη εξαιτίας των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούσαν τις περασμένες δεκαετίες. Χάρη στην τυπολογία της πολυκατοικίας, βρέθηκαν λύσεις σε αρκετά από τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της εποχής -κάτι που, προφανώς, είναι θετικό. Όμως, αυτή η τυπολογία της πολυκατοικίας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στο μεσογειακό κλίμα και τον μεσογειακό τρόπο ζωής, αγνοώντας συχνά παλαιότερες τυπολογίες που ήταν καλύτερα προσαρμοσμένες, όπως οι λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες οι οποίες αναπτύσσονταν γύρω από τον χώρο της αυλής.

Ο χώρος της αυλής αποτελούσε τον πυρήνα της αθηναϊκής κατοικίας ανά τους αιώνες. Αυτό άλλαξε κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, όποτε και επικράτησε η πολυκατοικία ως κυρίαρχη τυπολογία του αθηναϊκού αστικού τοπίου. Η αλλαγή αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι άλλαξε η κλίμακα της πόλης και μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους της κατοίκησης, με στόχο κυρίως να παρέχει ανέσεις οι οποίες ήταν «άγνωστες» στις παλαιότερες μορφές κατοικίας, ξεχνώντας τον τρόπο ζωής που αυτές μπορούσαν να προσφέρουν.
Το παρόν έργο λαμβάνει υπόψιν του την υφιστάμενη κλίμακα της πόλης και την ανάγκη για καθ’ ύψος δόμηση και επαναπροσδιορίζει την αθηναϊκή πολυκατοικία, με την αυλή και την απόλαυση του μεσογειακού κλίματος να αναδεικνύονται σε πυρήνα της κατοίκησης.

Το παρελθόν δείχνει τον δρόμο στο μέλλον
Η πολυκατοικία που προτείνει ο Παναγιώτης Παπανικολάου αναπτύσσεται σε μικρό κενό εντός του αστικού χώρου, επί της οδού Δημοφώντος στα Άνω Πετράλωνα, και έχει ως στόχο να ερμηνεύσει εκ νέου την αθηναϊκή πολυκατοικία, χωρίς να παραλείπει να αναφερθεί τόσο στις λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες όσο και στις πολυκατοικίες που ανήκουν στο μοντέρνο κίνημα. Όσον αφορά γιατί επιλέχθηκε το συγκεκριμένο αστικό κενό, δύο είναι οι λόγοι. Όπως τονίζει ο ίδιος ο εμπνευστής της πρότασης, το μικρό μέγεθος και οι έντονες υψομετρικές διαφορές των γειτονικών κτιρίων, οι οποίες καλούνται να γεφυρωθούν από την πρόταση, συνιστούν μια αρχιτεκτονική πρόκληση.

Βασική σχεδιαστική παράμετρος της πρότασης είναι η αυτονομία κάθε κατοικίας και η ανάπτυξή της γύρω από τον υπαίθριο χώρο, γεγονός που παραπέμπει στις λαϊκές αθηναϊκές κατοικίες που μπορούσε να συναντήσει κανείς κατά τους προηγούμενους αιώνες. Τέλος, τα επίπεδα εναλλάσσονται και δίνεται η αίσθηση της αιώρησης, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την οπτική αυτονομία της κάθε κατοικίας, ενώ οι μορφολογικές και χρωματικές αναφορές της πρότασης αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με το μοντέρνο παρελθόν της Αθήνας.

The Art Deco Apartment

Χωρίς αμφιβολία, μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες σχεδιαστικά εποχές είναι αυτή του Art Deco. Το αρχιτεκτονικό γραφείο TAKA+PARTNERS είχε την ευκαιρία να διερευνήσει αυτή την εποχή μέσω της ανακατασκευής ενός διαμερίσματος 90 τ.μ. σε διατηρητέο κτίριο στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η αφετηρία του σχεδιασμού
Βάση της ανακατασκευής αποτέλεσαν οι ανάγκες προσωρινής διαμονής μιας 4μελούς οικογένειας. Οι χώροι που περιλαμβάνει είναι οι εξής: χωλ εισόδου, σαλόνι, τραπεζαρία, κουζίνα, master bedroom, guestroom και μπάνιο.

Κύρια αφετηρία του σχεδιασμού αποτέλεσαν τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του εσωτερικού χώρου -και ειδικά η διατήρηση και ανάδειξή τους, όπως η ιδιαίτερη τυπολογία του διαμερίσματος, το μεγάλο εσωτερικό ύψος, τα ξύλινα εσωτερικά κουφώματα, καθώς και ο υπάρχων γύψινος διάκοσμος.

Η αρχιτεκτονική ταυτότητα του χώρου
Η προσθήκη γύψινων περιμετρικών ταμπλάδων στις τοιχοποιίες ενισχύει την αρχιτεκτονική ταυτότητα του χώρου, αποδίδοντας εσωτερικό ρυθμό και κλίμακα στους αυτόνομους χώρους. Ο νέος αυτός διάκοσμος, τα υπάρχοντα στοιχεία και οι λευκές αποχρώσεις διαμορφώνουν ένα ενιαίο γλυπτικό σύνολο που αναδεικνύεται με την πρόσπτωση του φωτός.

Η χωρική σύνθεση εμπλουτίζεται -από άποψη χρωμάτων και υφών- χάρη στις τμηματικές ξύλινες επενδύσεις και την επιλογή των επιφανειών επίπλωσης και υφασμάτων. Τέλος, ο εσωτερικός χώρος «ζωντανεύει» και χαρακτηρίζεται από μεταβαλλόμενη ατμόσφαιρα, χάρη στην πρόβλεψη εναλλακτικών σεναρίων φωτισμού μέσω της χρήσης διαφορετικών φωτιστικών σωμάτων.


Τίτλος έργου: The Art Deco Apartment
Κατηγορία: Κατοικία
Τοποθεσία: Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Πελάτης: Ιδιωτικό
Επιφάνεια: 90 τ.μ.
Χρόνος μελέτης & υλοποίησης: 2019-2021
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός & αρχιτεκτονική μελέτη εσωτερικού χώρου: TAKA+PARTNERS
Επικεφαλής αρχιτέκτων: Ασπασία Τάκα
Ομάδα μελέτης: Νατάσα Καντιδάκη, Άννα Καρατζοβάλη, Μαρία Σολιδάκη
Φωτογραφίες: Kim Powell Photography

Στ. Παλλαντζάς: Μείναμε στον… δρόμο για τον σωστό ενεργειακό σχεδιασμό κτιρίων

Ας ξεκινήσουμε με κάτι απλό: Τι είναι παθητικό κτίριο και γιατί γίνεται τόση κουβέντα γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια;

Παθητικό κτίριο είναι το κτίριο στο οποίο θα έπρεπε να ζουν όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη. Ένα κτίριο με ευχάριστη ατμόσφαιρα και απόλυτη θερμική άνεση χειμώνα καλοκαίρι, ένα κτίριο με υψηλού επιπέδου μόνωση και κορυφαίας απόδοσης κουφώματα, ένα κτίριο που δεν… μπάζει από παντού, ένα κτίριο που έχει πάντοτε στο εσωτερικό του κορυφαία ποιότητα αέρα -ακόμη και με κλειστά παράθυρα. Ένα κτίριο που απαιτεί ελάχιστη ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές για να λειτουργήσει. Ένα κτίριο που για όλους τους παραπάνω λόγους έχει πάντοτε ευτυχισμένους χρήστες.
Τώρα βέβαια θα μου πείτε «και γιατί δεν ζουν όλοι αυτονόητα σε παθητικό κτίριο;». Η ερώτηση είναι προφανής, η απάντηση καθόλου. Είναι παράξενο που η ανθρωπότητα προοδεύει με τόσο γρήγορους ρυθμούς, ο άνθρωπος πάτησε εδώ και χρόνια στο φεγγάρι και ετοιμάζεται για τον Άρη, τα αυτοκίνητα μας εξηλεκτρίζονται ραγδαία πια, και όμως στο σπίτι μας εξακολουθούμε να ζεσταινόμαστε (έμμεσα ή άμεσα) ακόμη με τον ίδιο τρόπο που το κάναμε πριν από 20.000 χρόνια! Με κάρβουνο! Και δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα αν αυτό δεν ήταν τόσο επιβλαβές (πια) για τον πλανήτη.

Αυτό το γεγονός και ακόμη το ότι ζούμε σχεδόν το 80% της ζωής μας μέσα στα κτίρια, άνοιξε δραματικά την κουβέντα για τα παθητικά κτίρια. Τα κτίρια αυτά είναι γνωστά στην Ευρώπη εδώ και τριάντα χρόνια, την τελευταία δεκαετία όμως η εξάπλωση τους είναι εκρηκτική σε όλο τον κόσμο και στην χώρα μας. Τα παθητικά κτίρια, μέσα από μια πλήρη πλατφόρμα ενημέρωσης, κατάρτισης, σχεδιασμού και πιστοποίησης είναι ο ασφαλής οδικός χάρτης προς την αειφορία στον κτιριακό τομέα.

Ενέργειες και προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, όπως το Εξοικονομώ – Αυτονομώ, «ανοίγουν» τον δρόμο για τα παθητικά κτίρια;

Υπό προϋποθέσεις, ναι! Π.χ. με αφορμή το περυσινό πρόγραμμα κάναμε αρκετές δεκάδες παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια με λογικές και σε επίπεδα παθητικού κτιρίου. Μας βοήθησαν σε αυτό το ύψος του επιλέξιμου προϋπολογισμού, τα κίνητρα για μεγαλύτερη εξοικονόμηση, το ότι έγινε με δική μας πρωτοβουλία επιλέξιμη δαπάνη ο μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας. Από την άλλη δυστυχώς πολεοδομικά και νομικά εμπόδια σε συνδυασμό με την πολυιδιοκτησία δεν βοήθησαν στο να μπουν στο πρόγραμμα ικανός αριθμός πολυκατοικιών, αν και ο επιλέξιμος προϋπολογισμός και το ύψος της επιδότησης ήταν εξαιρετικά ευνοϊκά.

Φέτος εκτιμώ πως δεν θα γίνει το ίδιο. Ο ανελέητος κόφτης των 200 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο αποκλείει κάθε πιθανότητα ολοκληρωμένης παρέμβασης σε ένα κτίριο. Έτσι, θεωρώ πως φέτος λίγοι θα επωφεληθούν πραγματικά από το πρόγραμμα και κανείς δεν θα μπορέσει να κάνει σοβαρές ενεργειακές παρεμβάσεις, πόσο μάλλον σε επίπεδο παθητικού κτιρίου, παρά μόνο αν διαθέσει σημαντικά ίδια κεφάλαια.

Θα πρέπει βέβαια να θυμίσουμε πως το πρόγραμμα δεν μπορεί να καλύψει το σύνολο του κτιριακού αποθέματος και αποτελεί απλά ένα πρόγραμμα ευαισθητοποίησης, με κάλυψη μόλις του 10% του κτιριακού αποθέματος μέχρι το 2030. Υπό αυτό το πρίσμα θα έπρεπε να το βλέπει και το Υπουργείο, ώστε να δίνει τη δυνατότητα για καλά παραδείγματα ανά την Ελλάδα. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας του παθητικού κτιρίου στην ανακαίνιση εγγυάται το βέλτιστο αποτέλεσμα και την κατά 10 φορές τουλάχιστον μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.

Τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί και το concept του nZEB, το οποίο πολύς κόσμος, ακόμα και μηχανικοί, το συνδέουν αυτόματα με το παθητικό κτίριο. Είναι δικαιολογημένη αυτή η σύνδεση ή υπάρχουν κάποιες διαφορές;

Παθητικό κτίριο (πολυκατοικία) στο Μόναχο

Το κτίριο nΖΕΒ είναι ο ορισμός στην ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία για το πώς σχεδιάζουμε ενεργειακά και υλοποιούμε νέα κτίρια, αλλά και το πώς ανακαινίζουμε ριζικά υφιστάμενα κτίρια από εδώ και πέρα. Είναι κάτι που η ΕΕ το δημοσιοποίησε από το 2008 και από το 2010 ζήτησε από τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για εφαρμογή από το 2021. Σήμερα δεν βγάζεις άδεια οικοδομής αν δεν προτείνεις nΖΕΒ κτίριο.

Το παθητικό κτίριο είναι ο ασφαλής και αξιόπιστος δρόμος υπολογιστικά για να φτάσεις στο κτίριο nΖΕΒ. Σήμερα, οι ελάχιστες απαιτήσεις nΖΕΒ στη χώρα μας είναι το κτίριο Α κατά ΚΕΝΑΚ. Το παθητικό κτίριο είναι ενεργειακά 2-4 φορές καλύτερο από ένα κτίριο Α κατά ΚΕΝΑΚ, με όλη την αβεβαιότητα του μυστήριου «κτιρίου αναφοράς». Αυτό σημαίνει ότι μπορεί με ασφάλεια και αξιοπιστία να εγγυηθεί και το πολεοδομικό κίνητρο του 10% που δίνει ο ΝΟΚ σε κτίρια κατοικίας υψηλής ενεργειακής απόδοσης.

Όλα αυτά έχουν ανεβάσει κατακόρυφα το ενδιαφέρον για τα παθητικά κτίρια και στη χώρα μας. Σε αυτό φυσικά συνετέλεσε καθοριστικά και η παρουσία για πάνω από δέκα χρόνια πια του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου και ενός δικτύου άριστα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων μηχανικών σε όλη την Ελλάδα. Και πλέον το ενδιαφέρον δεν περιορίζεται σε κτίρια κατοικίας, αλλά σύντομα θα δούμε και κτίρια του τριτογενή τομέα και εκπαιδευτικά δημόσια κτίρια.

Από την εμπειρία σας, πώς κρίνετε το επίπεδο εφαρμογής των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού στην ελληνική αρχιτεκτονική; Οι αρχιτέκτονες τις λαμβάνουν υπόψη, ή…ο δρόμος μακρύς;

Θα μου επιτρέψετε κατ’ αρχήν να πω, με όλο τον σεβασμό προς τους συναδέλφους αρχιτέκτονες μηχανικούς, πως δεν είμαι οπαδός του όρου «βιοκλιματικός σχεδιασμός». Θεωρώ πως ο όρος αυτός, που συναντάται περιέργως κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα, δεν προσφέρει τίποτα περισσότερο στην αρχιτεκτονική από το να χωρίζει τους αρχιτέκτονες σε… καλούς και κακούς. Είναι δηλαδή ένα έξυπνο branding και τίποτα παραπάνω. Αλήθεια, ποιος αρχιτέκτονας δεν γνωρίζει να προσανατολίζει σωστά ένα κτίριο; Ποιος αρχιτέκτονας δεν ξέρει τη σωστή αναλογία διαφανών και μη διαφανών στοιχείων στο κέλυφος ενός κτιρίου; Ποιος αρχιτέκτονας δεν διδάχτηκε ότι ένα κτίριο πρέπει να αερίζεται πλήρως τουλάχιστον μια φορά κάθε τρεις ώρες; Όλοι φυσικά! Επομένως τι νόημα έχει να λέμε ότι κάποιος αρχιτέκτονας ξέρει βιοκλιματικό σχεδιασμό, ενώ κάποιος άλλος εξ ορισμού δεν ξέρει; Δεν έχει. Όλοι οι μηχανικοί και ιδιαίτερα οι αρχιτέκτονες έχουν διδαχθεί και γνωρίζουν την φυσική του κτιρίου και την φυσική των υλικών και οφείλουν να σχεδιάζουν ενεργειακά σωστά κτίρια. Προσωπικά, σέβομαι απόλυτα τον κυρίαρχο ρόλο του αρχιτέκτονα στον ολιστικό και επομένως και ενεργειακά ορθό σχεδιασμό ενός κτιρίου.

Θα επανέλθω όμως στο ερώτημα σας για το αν ο δρόμος είναι τελικά μακρύς. Δυστυχώς στην Ελλάδα μείναμε πίσω στα χρόνια της κρίσης. Και ενώ οι μηχανικοί είχαν τον άπλετο χρόνο, αφού ο οικοδομικός κλάδος κατέρρευσε ολοσχερώς, να επενδύσουν στη γνώση για τον ενεργειακό σχεδιασμό, δεν το έκαναν. Το ΤΕΕ εγκατέλειψε το ρόλο της κατάρτισης που όφειλε να παίζει στην κοινότητα των μηχανικών, ενώ παράλληλα δεν ανανέωσε τον ΚΕΝΑΚ ως όφειλε. Τα πανεπιστήμια, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν έχουν σοβαρά μαθήματα ενεργειακού σχεδιασμού κτιρίων στα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών τους και έτσι ούτε νέοι επιστήμονες με καλή γνώση ενεργειακού σχεδιασμού βγαίνουν στην αγορά.

Όλα αυτά μας έφεραν στο 2021 να είμαστε παντελώς ανέτοιμοι στο να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των κτιρίων nΖΕΒ -τόσο στα νέα όσο και στα υφιστάμενα κτίρια. Επομένως, ο δρόμος δεν είναι απλά μακρύς αλλά πρέπει να τρέξουμε και γρήγορα για να προλάβουμε το τρένο της κλιματικής αλλαγής.

Τέλος, πιστεύετε πως ο βιοκλιματικός σχεδιασμός και η ενεργειακή αναβάθμιση θέτουν νέες προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες; Αποτελούν ευκαιρία για νa ανανεωθεί η αρχιτεκτονική;

Παθητικό κτίριο στο Βελανίδι (Κέρκυρα)

Πιστεύω πως η πρόκληση για καλύτερα ενεργειακά και πιο αειφόρα κτίρια είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να γυρίσει ο κάθε κατεργάρης στον πάγκο του. Να πάψουμε εμείς όλοι οι μηχανικοί να κάνουμε «απ’ όλα», να ειδικευθεί ο καθένας στο αντικείμενο του και να αρχίσουμε πάλι να δουλεύουμε ομαδικά και παραγωγικά όπως σωστά διδαχτήκαμε στο Πολυτεχνείο. Και φυσικά ο αρχιτέκτονας Μηχανικός (δεν το γράφω τυχαία με κεφαλαίο Μ) να επανέλθει στον ρόλο που του ανήκει και στον ενεργειακό σχεδιασμό, αυτόν του επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού.

Ξέρετε, στο ΕΙΠΑΚ διοργανώσαμε τα δύο τελευταία χρόνια δύο αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς φοιτητών για τον σχεδιασμό παθητικών κτιρίων σε δήμους της χώρας. Την πρώτη φορά 250 παιδιά χωρισμένα σε 30 ομάδες των 4-8 ατόμων με υποχρεωτικά όλες τις ειδικότητες μηχανικού σε κάθε ομάδα, σχεδίασαν ένα παθητικό νηπιαγωγείο στο Μοσχάτο. Τώρα, άλλα 150 παιδιά μάς παρέδωσαν προτάσεις για την ανακαίνιση μιας παλιάς αγροτικής αποθήκης στα Τρίκαλα. Μέσα από την διαγωνιστική διαδικασία προσφέραμε στους φοιτητές πάνω από 200 ώρες εντατικής εκπαίδευσης στον ενεργειακό σχεδιασμό που περιελάμβαναν διαλέξεις κορυφαίων αρχιτεκτόνων που ασχολούνται με παθητικά κτίρια σε όλο τον κόσμο. Τα παιδιά διδάχτηκαν πράγματα που δεν θα είχαν καμιά τύχη αλλιώς να τα διδαχτούν. Είμαστε ευτυχείς που αυτοί οι 400 νέοι θα μπουν με νέα εφόδια και διαφορετική νοοτροπία στην αγορά εργασίας.

Ναι, λοιπόν, υπάρχουν πολλές νέες προκλήσεις για την αρχιτεκτονική και τους αρχιτέκτονες, αλλά θεωρώ πως μπορούν μεθοδικά και αποτελεσματικά να αντεπεξέλθουν, αν βοηθήσουμε όλοι και μοιραστούμε γνώσεις και εμπειρία. Φυσικά, οι αρχιτέκτονες πρωτίστως πρέπει να κατανοήσουν πως πρέπει να βάλουν στην ατζέντα τους το γεγονός ότι ή ενέργεια δεν είναι πλέον φθηνή, δεν θα ξαναείναι ποτέ, και γι’ αυτό δεν θα πρέπει πλέον να καταναλώνεται ανεξέλεγκτα στα κτίρια.

Αυτό κατά τη γνώμη μου δεν θα το χαρακτήριζα «ανανέωση» της αρχιτεκτονικής αλλά απλά ένα reset, ώστε να κοπούν «κακές συνήθειες» και να γίνει ξανά αντιληπτό το προφανές: ότι «σχεδιάζω ένα κτίριο για να κάνω ευτυχισμένο τον χρήστη του, χωρίς ταυτόχρονα να επιβαρύνω το περιβάλλον». Σήμερα, αυτή είναι η μεγάλη πρόκληση για όλους όσους ασχολούμαστε με το κτίριο, -και θυμίζω πως τα κτίρια ευθύνονται παγκοσμίως για το 40% της ζημιάς στο περιβάλλον-, αν δεν θέλουμε να γίνουμε η πρώτη γενιά που θα αφήσει στην επόμενη ένα χειρότερο μέρος να ζει.

Περισσότερες πληροφορίες για το παθητικό κτίριο και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου θα βρείτε στο www.eipak.org και στα social media.