Συντάκτης: Γιώργος Κατσιμιλής

Ποιες είναι οι τρέχουσες τάσεις που επηρεάζουν την ανακατασκευή – ανακαίνιση και ποιος είναι ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός τους αντίκτυπος; 

Η ανακαίνιση και η ανακατασκευή αποτελούν διεθνώς σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης οικοδομικής δραστηριότητας, καθώς οι μεγαλουπόλεις των περισσότερων κρατών απαρτίζονται από παλαιά κτίρια, που παρουσιάζουν εκτενείς φθορές. Παράλληλα, παρατηρείται φοβερή έλλειψη χώρου στα μεγάλα αστικά κέντρα, με συνέπεια στις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες να είναι αδύνατη η ανέγερση νέων κτιρίων. Επιπλέον η Ευρώπη, προσπαθώντας να περιορίσει τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του κατασκευαστικού κλάδου, δίνει δεκάδες επιδοτήσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, απορροφώντας σημαντικό μέρος του συνολικού κόστους. Στο παρόν αφιέρωμα, θα αναφερθούμε εκτενώς στις τάσεις που επηρεάζουν την ανακαίνιση και την ανακατασκευή, στις σχεδιαστικές προκλήσεις, καθώς και στον κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό τους αντίκτυπο.

ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Η ανακαίνιση και η ανακατασκευή δεν βελτιώνουν απλώς την αισθητική ενός χώρου, αλλά αποτελούν δύο σημαντικές παραμέτρους στον τομέα των κατασκευών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Ο κατασκευαστικός κλάδος ανήκει στους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων που προκαλούν την μεγαλύτερη παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα στον πλανήτη. Μπορεί να έχουν θεσπιστεί κανονισμοί που καθιστούν τα νεόδμητα οικοδομήματα πιο βιώσιμα, ωστόσο κάτι πρέπει να γίνει και με τα πολυάριθμα υπάρχοντα κτίρια, που είναι ιδιαίτερα ρυπογόνα. Με την κλιματική κρίση να γίνεται καθημερινά όλο και πιο έντονη με ολέθριες συνέπειες για την ανθρώπινη ζωή, ο ρόλος της ανακαίνισης και της ανακαστασκευής, αναμφίβολα, είναι πολυδιάστατος, με αναρίθμητα οφέλη για το ευ ζην των πολιτών και για την εγχώρια επιχειρηματικότητα.

Σύγχρονα συστήματα θέρμανσης και μόνωσης
Καταρχήν, η ανακαίνιση με την εγκατάσταση σύγχρονων ενεργειακών συστημάτων, όπως είναι η μόνωση και τα κουφώματα αλουμινίου, θωρακίζει το κτίριο και μπορεί να μειώσει αισθητά τις θερμικές απώλειες. Το γεγονός αυτό, συνδυαστικά με το ότι τα καινούρια συστήματα θέρμανσης είναι πολύ πιο αποδοτικά σε σύγκριση με τα παλαιότερης γενιάς, επιφέρει σπουδαίο περιορισμό του κόστους για τις ανάγκες θέρμανσης και ψύξης των εσωτερικών χώρων, ενώ ωφελείται και το περιβάλλον. Το τελευταίο διάστημα στην Ευρώπη και την Αμερική έχουν γίνει ιδιαίτερα διαδεδομένα τα «πράσινα» συστήματα θέρμανσης, που δεν βασίζουν τη λειτουργία τους στα ορυκτά καύσιμα, όπως στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. Τέτοια συστήματα είναι οι αντλίες θερμότητας και οι καυστήρες βιομάζας, ενώ σε χώρες που διακρίνονται για την ηλιοφάνειά τους ιδανική επιλογή αποτελούν τα ηλιακά πάνελ, τα οποία μπορούν να τοποθετηθούν στις ταράτσες των κτιρίων ή ακόμα και στην πρόσοψή τους. Η χρήση των ΑΠΕ και της «πράσινης» ενέργειας, συντελεί στην απεξαρτοποίηση των κτιρίων και εν γένει των υποδομών από τα συμβατικά καύσιμα και ανοίγει τον δρόμο προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Χρήση «έξυπνων» συσκευών και ψηφιακών μέσων
Αναπόσπαστο κομμάτι της ανακαίνισης – ανακατασκευής αποτελούν οι καινοτόμες τεχνολογίες και τα ψηφιακά μέσα. Πλέον, με τη χρήση «έξυπνων» αισθητήρων, που τοποθετούνται σε κατάλληλα σημεία εντός της κατοικίας, μπορούμε να λαμβάνουμε χρήσιμα δεδομένα για την ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου. Στη συνέχεια οι πληροφορίες αυτές μεταφέρονται στις «έξυπνες» συσκευές -οι οποίες μέσω διαδικτύου μπορούν και επικοινωνούν μεταξύ τους, ώστε να εφαρμοστούν αποτελεσματικά μέτρα για τον περιορισμό των αθέμητων δαπανών. Πιο αναλυτικά, οι συσκευές καταγράφουν την ρουτίνα των ενοίκων και προτείνουν δράσεις, ώστε οι καθημερινές συνήθειες να εκτελούνται στην επιθυμητή ποιότητα με το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό κόστος. Η αυτοματοποίηση των διαδικασιών αφενός μειώνει τις ενεργειακές δαπάνες των διαμερισμάτων με σημαντικό αντίκτυπο στα μηνιαία έξοδα, αφετέρου βελτιώνει την ποιότητα διαμονής.

Οικονομική άνθιση και ποιοτικότερη διαμονή
Όπως είναι επόμενο, ο περιορισμός της ενεργειακής κατανάλωσης επιφέρει μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος. Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, έχει τεράστιο κτιριακό απόθεμα, το οποίο είναι εξαιρετικά γηραιό. Τα εν λόγω οικοδομήματα πρέπει να αναβαθμιστούν ενεργειακά προκειμένου να καταστούν πιο βιώσιμα και αποδοτικά. Η ανακατασκευή τέτοιων οικοδομημάτων κρίνεται επιτακτική για την μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και για την επίτευξη της ανθρακικής ουδετερότητας που έχει θέσει η Ευρώπη έως το 2050. Η ενεργειακή αναβάθμιση δεν επιδρά μόνο στην καθαρότητα της ατμόσφαιρας, αλλά ενισχύει την ανταγωνιστικότητα των ακινήτων αυξάνοντας την αντικειμενική τους αξία. Αυτό αποτελεί σοβαρό κίνητρο για τις εταιρείες του Real Estate να ανακατασκευάσουν τα κτίριά τους, καθώς γνωρίζουν ότι η αξία ενοικίασης και μεταπώλησης θα εκτοξευθεί. Η τάση αυτή έχει θετικές επιπτώσεις στην κοινωνία, αφού οι πολίτες απολαμβάνουν ποιοτικότερες υπηρεσίες με ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αλλά και στην ευρύτερη οικονομία της χώρας μας, καθώς βρίσκουν αντικείμενο εργασίας δεκάδες ειδικότητες που σχετίζονται με την κατασκευή.

«Η ανακαίνιση κατοικιών είτε για ιδιοκατοίκηση είτε για εκμετάλλευση, καθώς και οι ανακαινίσεις επαγγελματικών χώρων αποτέλεσαν τα πρώτα βήματα ανάκαμψης του τεχνικού κλάδου μετά την πολυετή κρίση. Οι ανακαινίσεις εξακολουθούν να αποτελούν κεντρική θεματική στην εκπόνηση αρχιτεκτονικών μελετών σε μία συγκυρία που η αγοροπωλησία ακινήτων θεωρείται ζωτικής σημασίας για την εθνική οικονομία. Τα διαδοχικά προγράμματα “Εξοικονομώ” έχουν δώσει ώθηση σε πολλούς ιδιοκτήτες να ανακαινίσουν τις κατοικίες τους αναβαθμίζοντάς τες ενεργειακά, λειτουργικά και αισθητικά. Σε μια ανακαίνιση συνυπολογίζονται οι φθορές που αντιμετωπίζει το κτίριο και η οικονομική δυνατότητα του ιδιοκτήτη, καθώς όταν αναφερόμαστε σε ιδιοκατοίκηση δεν υπάρχει άμεσο ανταποδοτικό όφελος πέραν της ποιοτικής αναβάθμισης της ζωής των χρηστών. Φυσικά η ανακαίνιση έχει αντίκτυπο και στην οικονομική αξία του ακίνητου σε περίπτωση αγοροπωλησίας» εξήγησε η Σταματία Μαμούτου, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου SMART architecture+design.

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και αειφορία
Για το ρόλο της ανακαίνισης στα σύγχρονα κτίρια, μας μιλά η Βάσια Στυλιανίδη, αρχιτέκτων του γραφείου Stylianidis Hatziyiannakis Architects, τονίζοντας πως «η ανακαίνιση εκσυγχρονίζει ένα υφιστάμενο κτίριο, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Χρησιμοποιώντας υλικά και συστήματα σύγχρονα ο χρήστης, συν το χρόνο, έχει κάποιο χρηματικό όφελος. Σίγουρα είναι ένα εγχείρημα από την πλευρά του αρχιτέκτονα να πείσει τον πελάτη ότι αξίζει αυτή η αλλαγή-ενίσχυση, γιατί πρέπει να επενδύσει περισσότερα χρήματα τώρα, ενώ τα αποτελέσματα είναι μελλοντικά. Για παράδειγμα, αν τοποθετηθεί θερμοπρόσοψη στο κέλυφος του κτιρίου ή κουφώματα με θερμοδιακοπή και ενεργειακούς υαλοπίνακες, η εξοικονόμηση της ενέργειας και του ρεύματος, έχουν ουσιαστική διαφορά στο πορτοφόλι μας αλλά και στο περιβάλλον».

 

«Τα τελευταία χρόνια εντάσσουμε όλο και περισσότερο τεχνικές που στοχεύουν στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης παράλληλα με την αισθητική και κυρίως στη μείωση κατανάλωσης των ενεργειακών πόρων. Η ενεργειακή ανακαίνιση εμπεριέχει το κομμάτι των λύσεων που αφορούν την ενεργειακή απόδοση μέσω εφαρμογών και τεχνικών, όπως τον σχεδιασμό χώρων που αξιοποιούν τον φυσικό αερισμό και φωτισμό, τη χρήση συστημάτων ανάκτησης ενέργειας, την κατάλληλη θερμομόνωση, τα ενεργειακά κουφώματα, τα φωτοβολταϊκά συστήματα κ.α. Τα ενεργοβόρα κτίρια αποτελούν παρελθόν και για τους επαγγελματίες του κλάδου μας αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα το κομμάτι της εγκαθίδρυσης των εφαρμογών των αρχών βιωσιμότητας στις οικοδομές. Ευτυχώς μέσω των συνεργασιών μας βλέπουμε μεγάλη ευαισθητοποίηση και διάθεση από τους ιδιώτες για επεμβάσεις που συμβάλλουν στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και μας χαροποιεί πολύ αυτό, καθώς μας δίνεται η ευκαιρία όχι μόνο να αποδώσουμε ένα άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα, αλλά και να μειώσουμε το ενεργειακό τους αποτύπωμα» δηλώνει η Μαρία Καλεγιώργη, Project Manager του γραφείου Morphó.

Μία άρτια αρχιτεκτονική μελέτη, η οποία λαμβάνει υπόψη τη θέση του ακινήτου και αξιοποιεί καινοτόμες τεχνολογίες, μπορεί να επιφέρει σπουδαία αποτελέσματα στο κομμάτι της αειφορίας των κατασκευών. «Η ενεργειακή αναβάθμιση αποτελεί έναν από τους στόχους κάθε ανακαίνισης. Βασικό ζητούμενο αποτελεί η ένταξη στην μελέτη νέων τεχνολογιών μεθόδων και υλικών, που θα συμβάλλουν σε αυτό. Μέσω της μελέτης ενεργειακής αναβάθμισης επιλέγονται τα υλικά με τους κατάλληλους συντελεστές θερμοδιαπερατότητας, συστήματα ψύξης/ θέρμανσης με την βέλτιστη απόδοση, στέγαστρα και αρχιτεκτονικά στοιχεία για την προστασία από τον ήλιο κ.α» αναφέρει ο Θοδωρής Νικολουδάκης, αρχιτέκτονας του ομώνυμου γραφείου.

 

Με της σειρά του, ο Πιέρος Πιερής, αρχιτέκτων του γραφείου Pieris Architects σημειώνει ότι «η σωστή ανακαίνιση μέσα από ένα καλοσχεδιασμένο αειφόρο σχεδιασμό αποτελεί μια από τις πιο ειλικρινείς και ουσιαστικές εκφάνσεις αειφόριας. Συγκρίνετε για παράδειγμα δυο έργα: μια βιώσιμη ανακατασκευή ενός παλιού ρυπογόνου κτιρίου στο κέντρο ενός αστικού ιστού και ένα βιοκλιματικό κτίριο με πάρα πολύ χαμηλές ενεργειακές καταναλώσεις στην ύπαιθρο, μέσα σε ένα εντυπωσιακό πράσινο τοπίο. Στην πρώτη περίπτωση, αντικαταστούμε ένα ρυπογόνο κτίριο με ένα παλιό στο οποίο οι επισκέπτες έχουν πρόσβαση με τα πόδια, το ποδήλατο ή τα μέσα μεταφοράς, ενώ στη δεύτερη περίπτωση συναντάμε ένα αειφόρο κτίριο, που χρειάστηκε όμως να επέμβουμε στο φυσικό τοπίο, ενώ η πρόσβαση γίνεται μόνο με αυτοκίνητα. Θεωρητικά και τα δύο έργα είναι αειφόρα, το πρώτο όμως είναι ουσιαστικά βιώσιμο γιατί το δεύτερο έχει πολύ μεγάλο ανθρακικό αποτύπωμα».

 

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Προτού προβεί ένας μηχανικός στην ανακαίνιση ή ανακατασκευή ενός κτιρίου, είναι ζωτικής σημασίας να γίνει ορθή επιλογή των δομικών υλικών που θα χρησιμοποιηθούν, καθώς επηρεάζονται τόσο η αισθητική όσο και η λειτουργικότητα του τελικού έργου. «Η επιλογή των υλικών είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς θα δώσουν την τελική υφή, το απτό αποτέλεσμα, που θα γίνει αντιληπτό από τον χρήστη. Η υφή (λεία, ανάγλυφη) η ποιότητα και η διαχρονικότητα των υλικών αποτελεί βασική επιδίωξη» υποστηρίζει η Άλκηστη Ρούσσου, αρχιτέκτων του γραφείου Alkisti Roussou Architecture & Interior Design.

Χρήση πιστοποιημένων δομικών υλικών
Για τον περιορισμό του περιβαλλοντικού αντίκτυπου είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται πιστοποιημένα υλικά που δεν έχουν υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα. Σήμερα, οι περισσότερες εταιρείες δομικών υλικών έχουν μεγάλη γκάμα «πράσινων» προϊόντων που μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες κάθε κατασκευής, ενώ δεν περιορίζουν την δημιουργική έκφραση του εκάστοτε αρχιτέκτονα. Η χρήση δομικών υλικών, που είναι φιλικά προς το φυσικό περιβάλλον και αυξάνουν τη διάρκεια ζωής των κατασκευών είναι αναγκαία προϋπόθεση για την λήψη κτιριακών πιστοποιήσεων, όπως το LEED, το BREAM και το WELL, τα οποία παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερη ζήτηση στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Άλλωστε, όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ένας από τους βασικότερους στόχους της ανακαίνισης – ανακατασκευής είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτιρίων, προκειμένου να πάψουν να επιβαρύνουν το αστικό και φυσικό περιβάλλον.
Επί του θέματος ο Π. Πιερής υπογραμμίζει ότι: «όπου είναι εφικτό, επαναχρησιμοποιούμε τα υλικά που προϋπάρχουν, δίνοντας τους νέα ζωή ή τα ανακυκλώνουμε. Η επιλογή των υλικών γίνεται βάσει αισθητικής, κόστους και αντοχής στο χρόνο και στη χρήση. Δίνουμε προτεραιότητα στα βιώσιμα υλικά όπως αυτά από ανακυκλώσιμη πρώτη ύλη, υλικά που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή τους και προέρχονται από φυσικούς πόρους, χωρίς υπερβολική επεξεργασία ή πρόσθετα χημικά, καθώς επίσης και υλικά που παράγονται από βιώσιμες πρακτικές».

Διαμόρφωση του κατάλληλου χώρου
Τα δομικά υλικά είναι τα πίξελ που συνθέτουν την τελική εικόνα ενός έργου, καθώς τα χρώματα και οι υφές μπορούν να αλλάξουν ριζικά την αίσθηση ενός χώρου. Συνήθως στις κατοικίες επιλέγονται πιο «ζεστές» αποχρώσεις και υλικά, που δεν κουράζουν το μάτι, ενώ παράλληλα προσφέρουν στους ενοίκους χαλάρωση και ευεξία. Σε αυτή την περίπτωση η επιλογή των υλικών δεν βασίζεται στην μόδα, αλλά περισσότερο στο προσωπικό γούστο του ιδιοκτήτη. Αντίθετα στους επαγγελματικούς χώρους, όπως στα συγκροτήματα γραφείων, δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αντοχή του κτιρίου και στην μέγιστη παραγωγικότητα των εργαζομένων. Αντίστοιχα, στους χώρους υποδοχής των ξενοδοχείων συχνά υπάρχει έντονη και πολύπλοκη διακόσμηση, που βασίζεται στις τρέχουσες αρχιτεκτονικές τάσεις, ώστε να αποτελούν πόλο έλξης για νέους πελάτες. Συνεπώς, ο σχεδιασμός και το design μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την εμπειρία που βιώνει ένας επισκέπτης και για αυτό θα πρέπει να ταυτίζονται απόλυτα με τη χρήση και το concept του κτιρίου.

Η Β. Στυλιανίδη επισημαίνει πως «τα υλικά είναι δυο κατηγοριών, θα μπορούσαμε να πούμε: τα υλικά της κατασκευής και τα υλικά των τελειωμάτων/της αισθητικής. Ανάλογα με τη χρήση του χώρου, αλλά και σε συνδυασμό με την παλαιότητα του κτιρίου, μπορούν να γίνουν πολλές επιλογές. Για παράδειγμα, αν έχουμε μια αποθήκη την οποία θέλουμε να την μετατρέψουμε σε γραφεία, θα κοιτάξουμε διαφορετικά στοιχεία από το αν, ας πούμε, έχουμε να τη μετατρέψουμε σε ξενοδοχείο. Δηλαδή, στην πρώτη περίπτωση θα εστιάσουμε για παράδειγμα στα μεγάλα κουφώματα, στο φυσικό ή μη φωτισμό, στα υλικά που να προδιαθέτουν ηρεμία για εργασία. Αν από την άλλη έχουμε ένα ξενοδοχείο, σίγουρα θα εστιάσουμε σε υλικά που θα ικανοποιούν την ηχομόνωση, ηχοαπορρόφηση, στην περαιτέρω ανθεκτικότητα κλπ. Ανάλογα πάλι με το αντικείμενο μας, μπορούμε να συνεργαστούμε με εξειδικευμένο σύμβουλο ή να επιλέξουμε βάσει της εμπειρίας μας. Ακόμα, λαμβάνουμε υπόψιν μας το γούστο του πελάτη και ενισχύουμε το τελικό προϊόν με βάση τα δικά μας κριτήρια, αλλά και τις τάσεις που επικρατούν. Σίγουρα, πάντως, δε θα προτείνουμε ένα υλικό λόγω της αισθητικής του όψης, να είναι όμορφο, εάν δεν μπορεί να υποστηρίξει τη σωστή χρήση».

«Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι η προσέγγιση στην ανακαίνιση μιας κατοικίας και σε έναν επαγγελματικό χώρο διαφέρουν. Φυσικά και οι δύο περιπτώσεις εξελίσσονται με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, αλλά στα workspaces επικεντρωνόμαστε περισσότερο στη λειτουργικότητα και χρηστικότητα των χώρων, ώστε να ευνοείται η απόδοση των υπαλλήλων, αλλά παράλληλα να είναι και ευχάριστη η παραμονή τους, ενώ στις κατοικίες, η ανακαίνιση συνδέεται περισσότερο με το κομμάτι των προσωπικών αναγκών, της άνεσης και των προτιμήσεων. Στους επαγγελματικούς χώρους σε θέμα υλικών τίθεται το ζήτημα της συντήρησης των επιφανειών και του κινητού εξοπλισμού, καθώς και του ποσοστού διάβρωσής τους, εφόσον μιλάμε για χώρους υψηλής προσέλευσης και χρήσης. Στις κατοικίες, λόγω της φύσεως του χώρου, οι ιδιώτες επενδύουν συνήθως παραπάνω στο κομμάτι της υλικότητας, ακόμη και με την επιλογή ευαίσθητων υλικών, που απαιτούν προσοχή και σαφώς έχουν και μεγαλύτερο κόστος, λόγω ποιότητας» σημειώνει η Μ. Καλεγιώργη.

Επιλογή υλικών βάσει του είδους των κτιρίων
Στη συνέχεια η Αγγελική Αμπελιώτη, διακοσμήτρια εσωτερικών χώρων του γραφείου Smart Interiors τονίζει πως «τα υλικά επιλέγονται με βάση το ύφος και το στυλ του έργου που έχει καθοριστεί από τα αρχικά μας σχέδια, τα οποία έχουμε ορίσει από κοινού με τον πελάτη. Οι λειτουργικές ανάγκες του χώρου αποτελούν, επίσης, σημαντικό παράγοντα για την επιλογή των υλικών, τις οποίες ο διακοσμητής οφείλει να λάβει υπόψιν. Αφού λοιπόν καθοριστούν τα προαναφερθέντα, πραγματοποιούμε έρευνα αγοράς και εξετάζουμε τις διαθέσιμες επιλογές για τα πατώματα, τους τοίχους, τα έπιπλα, τις κουζίνες, τα μπάνια και για όποιο άλλο είδος εσωτερικής διακόσμησης μπορεί να χρειάζεται ο εκάστοτε χώρος. Επιλέγουμε υλικά ανθεκτικά στον χρόνο, εύκολα στην συντήρηση, που “δένουν” αρμονικά μεταξύ τους. Συμβουλεύουμε τους πελάτες μας να επενδύουν σε υλικά υψηλής ποιότητας, χωρίς όμως να ξεφεύγουμε από το budget, προκειμένου να αντέχουν στην πάροδο του χρόνου».

 

«Η επιλογή των υλικών είναι μια σύνθετη διαδικασία» υπογραμμίζει η Κατερίνα Συρούνη, επικεφαλής αρχιτέκτονας του γραφείου K. Sirouni Architects και προσθέτει ότι «αρχικά και όπου αυτό είναι εφικτό, προσπαθούμε να διατηρήσουμε και να εντάξουμε τα υφιστάμενα στοιχεία που συναντάμε ιδιαίτερα σε κατοικίες προ του ’80, που ξεχωρίζουν για την ποιότητα και την αριστοτεχνία τους. Επίσης, η χρήση ενός έργου, καθώς και τα πιθανά σενάρια μεταβολής της χρήσης αυτής και των απαιτήσεων του έργου, στοιχεία που θα δημιουργήσουν νέες χωρικές ανάγκες, σε συνδυασμό με την έλλειψη της σωστής συντήρησης, είτε λόγω νοοτροπίας είτε λόγω οικονομικής δυστοκίας ή και συνδυασμός των δύο, μας περιορίζει αρκετά στην τελική επιλογή των νέων υλικών, που θα εντάξουμε στο έργο. Για τον λόγο αυτό, η χρήση του χρώματος στα έργα μας, αποτελεί ένα απλό, αλλά συνάμα δυναμικό εργαλείο σύνθεσης και σχεδιασμού για να αναδείξουμε ποιοτικά έναν χώρο, τόσο λειτουργικά όσο και αισθητικά».

 

Περιορισμοί λόγω κόστους
Τέλος, βασικότατο κριτήριο για την επιλογή των δομικών υλικών είναι ο προϋπολογισμός του έργου. Σε ανακαινίσεις – ανακατασκευές μικρής κλίμακας πολλές φορές οι παρεμβάσεις είναι περιορισμένες και το έργο του μηχανικού καθορίζεται αυστηρά από το κόστος. Από την άλλη πλευρά, στα μεγάλα project δίνεται έμφαση σε συστήματα και υλικά που προσφέρουν ενεργειακή εξοικονόμηση, διακρίνονται για την αντοχή τους και έχουν μεγάλο κύκλο ζωής, παρόλο που έχουν υψηλότερο κόστος σε σχέση με τα συμβατικά προϊόντα, διότι μακροπρόθεσμα προσφέρουν τεράστια οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Αναφορικά με τις ανακαινίσεις των κατοικιών, σημαντική βοήθεια αποτελούν τα προγράμματα «Εξοικονομώ» που καλύπτουν σημαντικό ποσοστό των συνολικών δαπανών. Σχετικά η Ελευθερία Φατσέα, επικεφαλής του γραφείου So Far Studio αναφέρει πως: «Πρώτα απ’ όλα η επιλογή των υλικών γίνεται λαμβάνοντας υπόψιν τις τεχνικές τους προδιαγραφές, ώστε να ανταποκρίνονται στην χρήση του χώρου και τον προϋπολογισμό του έργου, φυσικά με γνώμονα να υλοποιηθεί η αρχική πρόταση-πρόθεση».
Το κόστος των δομικών υλικών και η προστιθέμενη αξία που προσδίδουν στο ακίνητο σε βάθος χρόνου, είναι δυο συνιστώσες που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη ο αρχιτέκτονας που αναλαμβάνει το έργο και ο ιδιοκτήτης. «Πρέπει να σεβόμαστε τον χαρακτήρα του κελύφους προκειμένου να εναρμονίζονται τα νέα με τα παλαιότερα στοιχεία. Παράλληλα, αναζητούμε έξυπνες κατασκευαστικές λύσεις και σωστή εφαρμογή υλικών προκειμένου να έχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα, βάσει των περιορισμών του budget που ενδεχομένως να υπάρχουν» αναφέρει ο Θ. Νικολουδάκης.

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ
Η ενδελεχής μελέτη πριν από την έναρξη μιας ανακαίνισης ή ανακατασκευής είναι απαραίτητη για την επιτυχία ενός project, καθώς έτσι εξασφαλίζεται ότι το τελικό αποτέλεσμα θα ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες του ιδιοκτήτη ή του χρήστη. Σε αυτή τη φάση υπάρχουν ποικίλοι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη, προκειμένου να διαμορφωθεί μια σφαιρική εικόνα των προδιαγραφών, αλλά και των περιορισμών του έργου. Ένας άρτιος σχεδιασμός μπορεί να αποτρέψει κοστοβόρα κατασκευαστικά λάθη και να περιορίσει την πιθανότητα να προκύψουν καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί.

Εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης
Αρχικά, το πρώτο πράγμα που πρέπει να ελέγχει ένας αρχιτέκτονας προτού προβεί σε κάποια παρέμβαση, είτε πρόκειται για κατοικία είτε για επαγγελματικό χώρο, είναι η υφιστάμενη κατάσταση του κτιρίου. Ανάλογα με τις φθορές που υπάρχουν, όπως υγρασία στους τοίχους, φθορές στο δάπεδο, ανεπαρκής μόνωση και άλλα, πρέπει να γίνουν κατάλληλες επισκευές και βάσει αυτών να προσαρμοστούν οι υπόλοιπες εργασίες. Το είδος του κτιρίου και η μελλοντική του χρήση καθορίζουν τις προδιαγραφές κατασκευής και την ποιότητα των υλικών που θα επιλεχθούν. Αυστηροί περιορισμοί υπάρχουν στα διατηρητέα οικοδομήματα, στα οποία ο αρχιτέκτονας υποχρεούται να διατηρήσει σχεδόν ανέπαφο το κέλυφος και να περιοριστεί σε παρεμβάσεις που αφορούν το εσωτερικό. Βάσει των αλλαγών που θα γίνουν, αλλά και τους περιορισμούς που έχουν τεθεί, διαμορφώνεται ένα προκοστολόγιο που στηρίζεται σε ρεαλιστικά δεδομένα. Όσο πιο ακριβές είναι, τόσο πιο δύσκολο είναι να υπάρξουν αποκλίσεις από τον προκαθορισμένο προϋπολογισμό.

«Οι βασικοί παράμετροι κατά την ανακαίνιση κτιρίων, όπως κατοικιών και επαγγελματικών χώρων, είναι καταρχήν το αίτημα του πελάτη για τη χρήση του χώρου και κατά πόσο αυτό υλοποιείται με τα υφιστάμενα δεδομένα. Πρέπει να εξεταστεί το τι έχουμε και το τι θέλουμε να δημιουργήσουμε. Σίγουρα τα χρήματα που θέλει και μπορεί να επενδύσει ο πελάτης πρέπει να ληφθούν υπόψιν μας κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή. Σωστό είναι να μη γίνονται αρχιτεκτονικές προτάσεις που είναι μεν όμορφες, αλλά ξεπερνούν τον προϋπολογισμό, γιατί αυτό ίσως είναι άδικο κατά μια έννοια για τον πελάτη. Πρέπει το αίτημα του πελάτη να μεταφραστεί σωστά από τον αρχιτέκτονα, ώστε να μπορέσει να δημιουργήσει προτάσεις που συμβαδίζουν. Επίσης, ο διαθέσιμος χρόνος τόσο της μελέτης όσο και των εργασιών πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν» σημειώνει η Β. Στυλιανίδη.

Από την πλευρά της η Ά. Ρούσσου σημειώνει ότι «σίγουρα μια μελέτη ανακαίνισης είναι αρκετά διαφορετική από την μελέτη ενός νέου κτιρίου. Το υφιστάμενο κέλυφος είναι αυτό που καθοδηγεί και ορίζει την βασική αρχιτεκτονική σύνθεση. Οι συνθετικές αρχές, η θέση και τα τυχόν ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά δίνουν το αρχικό έναυσμα. Σίγουρα καθοριστικό ρόλο παίζουν και οι στόχοι, οι επιθυμίες και ο οικονομικός προϋπολογισμός του ιδιοκτήτη. Λαμβάνουμε υπόψη μας την θέση, τις ιδιαιτερότητες του κάθε χώρου, αλλά και τυχόν περιορισμούς που μπορεί να υπάρχουν τόσο από κατασκευαστικής άποψης όσο και από άποψη νομοθετικού πλαισίου».

«Ο βασικότερος παράγοντας είναι για εμένα ο χαρακτήρας του κτιρίου για το οποίο γίνεται η μελέτη ανακαίνισης. Τα υπάρχοντα αρχιτεκτονικά στοιχεία και η φιλοσοφία πίσω από την αρχιτεκτονική σύνθεση θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την μελέτη ανακαίνισης. Επομένως μπορούμε να πούμε πως η ανάλυση των δεδομένων σε συνδυασμό με την μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των χώρων και την ανάδειξη τους αποτελούν τον βασικό άξονα» εξηγεί ο Θ. Νικολουδάκης.

Σεβασμός στις ιδιαίτερες ανάγκες του χρήστη
Πέρα από τις αντικειμενικές παρεμβάσεις που χρειάζεται ένα παλαιό κτίριο, στην μελέτη πρέπει να συμπεριληφθούν οι προτιμήσεις και οι ανάγκες των χρηστών. Για παράδειγμα σε μία κατοικία, μεγαλύτερη έμφαση μπορεί να δοθεί στο σαλόνι και στην κρεβατοκάμαρα που αποτελούν τόπους ξεκούρασης και χαλάρωσης, ενώ σε μία επιχείρηση η ανακατασκευή να εστιάζει στους χώρους εργασίας και υποδοχής πελατών. Η αισθητική αναβάθμιση ενός κτιρίου είναι σημαντική για την ευεξία των χρηστών, αλλά προτεραιότητα θα πρέπει να δίδεται στην λειτουργικότητα του εκάστοτε χώρου. «Ένα έργο ξεκινάει πρώτα απ’ όλα με το αίτημα του πελάτη, τη χρήση του χώρου και τις ανάγκες τις οποίες θα εξυπηρετήσει. Στη συνέχεια, μελετάται το πώς μπορεί να λειτουργήσει το εκάστοτε σενάριο χρήσης στο συγκεκριμένο χώρο, με τις ιδιαιτερότητες που αυτός έχει. Προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ, πέραν της λειτουργικότητας, η κάθε σχεδιαστική πρόταση να έχει μια μοναδικότητα, ίσως και καινοτομία ως προς το αισθητικό, αλλά και το αισθητηριακό αποτέλεσμα και να προσφέρει μια ιδιαίτερη εμπειρία-αφήγηση στο χρήστη. Όλα αυτά λαμβάνοντας υπόψιν το χρονοδιάγραμμα και τον προϋπολογισμό του έργου, που συνήθως αποτελούν τη μεγαλύτερη πρόκληση σε μια μελέτη» δηλώνει η Ε. Φατσέα.

Σχετικά η Κ. Συρούνη αναφέρει πως «καθοριστικό στοιχείο στο στάδιο της μελέτης μιας ανακαίνισης, είναι η συλλογή πληροφοριών από τον χρήστη ως προς τις νέες ανάγκες και συνθήκες του έργου, δεδομένα που καλούμαστε να αναλύσουμε και να συσχετίσουμε με την μορφολογία του κελύφους ως προς τον προσανατολισμό και το μέγεθος του έργου, ώστε να επαναπροσδιορίσουμε και να αναδιαμορφώσουμε τους χώρους του, τόσο λειτουργικά όσο και χωρικά. Σημαντικοί παράγοντες, επίσης, που επηρεάζουν συχνά και το σχεδιαστικό αποτέλεσμα, ειδικά αν πρόκειται για έργο επενδυτικού χαρακτήρα, είναι ο προϋπολογισμός, που διατίθεται συνδυαστικά με το επιθυμητό ύφος που επιθυμεί ο πελάτης. Τέλος, η καλή χημεία και η εμπιστοσύνη που θεμελιώνεται μεταξύ του πελάτη και του μελετητή, από την πρώτη κιόλας συνάντηση, είναι καταλυτικοί παράμετροι για την πορεία του έργου, προκειμένου να αποτυπωθεί αυτό που οραματίζεται».

«Οι περιπτώσεις των μελετών που αφορούν σε ανακαινίσεις κατοικιών για ιδιοκατοίκηση αποτελούν από μόνες τους ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, καθώς η σχέση με τον πελάτη γίνεται πιο “προσωπική” και αναπτύσσονται διαφορετικές δυναμικές. Ο μελετητής καλείται να εντρυφήσει στα ενδότερα της προσωπικής ζωής του ιδιοκτήτη, ώστε να οργανώσει ένα περιβάλλον ικανό να ικανοποιήσει τις ανάγκες του λειτουργικά και αισθητικά. Υπάρχουν πολλές παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη και αφορούν συνολικά την κατοικία ξεκινώντας από τη θέση, τη μορφολογία και τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά. Βασική παράμετρος σε σχέση με τη θέση είναι η επαφή της κατοικίας με τον αστικό ιστό, αν έχει πρόσβαση στο φυσικό τοπίο και με ποιο τρόπο, και πώς αυτό συνδέεται ή όχι με τις ανάγκες των χρηστών. Επίσης, αν η κατοικία ανήκει σε πολυκατοικία, λαμβάνοντας υπόψη και την παλαιότητα του κτιρίου, δημιουργείται εκ των πραγμάτων ένα πιο “συγκεκριμένο” πλαίσιο μέσα στο οποίο εκπονείται η μελέτη» δηλώνει η Σ. Μαμούτου και προσθέτει ότι «τις κατοικίες προς εκμετάλλευση προσωπικά θα τις ενέτασσα στην κατηγορία του επαγγελματικού χώρου. Σε αυτές τις περιπτώσεις μελετών, συνήθως ο ιδιοκτήτης, μη όντας κύριος χρήστης, διατηρεί μια πιο αποστασιοποιημένη σχέση με την κατοικία και οι απαιτήσεις-ανάγκες του είναι πιο επικεντρωμένες στο να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένους στόχους. Πέραν της λειτουργικότητας, λαμβάνεται επιπλέον υπόψη και ο παράγοντας ‘‘χρήστης-πελάτης’’. Αναλόγως την στόχευση, είτε της κατοικίας που έχει πλέον χαρακτήρα επιχείρησης, είτε της επιχείρησης εφόσον αναφερόμαστε σε επαγγελματικό χώρο, εισάγονται στη μελέτη αισθητικά χαρακτηριστικά, φόρμες και ποιότητες τέτοιες, που να εξυπηρετούν τις προθέσεις της επιχείρησης. Φυσικά, μια επιτυχημένη ανακαίνιση μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα και παραγωγικότητα των εργαζομένων που είναι επίσης ζητούμενο. Παράγοντες όπως ο προσεγμένος φωτισμός και ο επαρκής φυσικός αερισμός συμβάλλουν δραστικά σε αυτό».

Νέες τεχνολογίες και αειφόρος σχεδιασμός
Ο τρίτος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την μελέτη σε πρώιμο στάδιο είναι η βιωσιμότητα. Σκοπός της σύγχρονης αρχιτεκτονικής είναι να καταστήσει τα έργα της πιο αποδοτικά και φιλικά προς το περιβάλλον, υιοθετώντας σύγχρονες μεθόδους κατασκευής. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να εκμεταλλεύεται τον προσανατολισμό του κτιρίου, τις φυσικές σκιάσεις και το κλίμα της περιοχής, ενώ παράλληλα θα πρέπει να αξιοποιεί τις καινοτόμες τεχνολογίες και τα προηγμένα δομικά υλικά που είναι σε θέση να μειώσουν την ενεργειακή κατανάλωση των οικοδομημάτων.
«Στη φάση των μελετών, ξεκινάμε με τον σκοπό που διέπει την εκάστοτε ανακαίνιση, σκιαγραφούμε τις ανάγκες των πελατών, αλλά και των υποδομών, διαμορφώνουμε το πλάνο μας και αρχίζουμε να θέτουμε παραμέτρους. Κάπου εδώ οφείλεται να πραγματοποιείται ο απαραίτητος πολεοδομικός έλεγχος, καθώς ανάλογα με τις παρεμβάσεις που προβλέπουμε να κάνουμε πρέπει να ελέγξουμε και το κομμάτι των αδειών. Φυσικά, συζητάμε και τον προϋπολογισμό του έργου, αφού ο εκ νέου σχεδιασμός θα πρέπει να είναι βιώσιμος, ώστε να είναι εφικτός. Έπειτα, έρχεται η δημιουργική φάση, όπου σχεδιάζουμε, βλέπουμε υλικότητες, γίνεται όλη αυτή η αλληλεπίδραση με τον πελάτη και την ομάδα, όπου οι προτάσεις παίρνουν μια πιο ‘’απτή’’ μορφή. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί και το κομμάτι του οικολογικού αποτυπώματος που αποτελεί εξίσου σημαντικό παράγοντα τόσο στις επερχόμενες εργασίες όσο και στον σχεδιασμό μας, καθώς και τα χρονοδιαγράμματα που θα κληθούμε να ακολουθήσουμε» υποστηρίζει η Μ. Καλεγιώργη.

«Τα έργα ανακαίνισης που αναλαμβάνουμε, στη πλειοψηφία τους, τα ανακαινίζουμε τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, οπότε βασική παράμετρος είναι η σχέση του μέσα και του έξω και πώς μπορούμε να τους δώσουμε μια νέα ζωή. Σε περιπτώσεις ειδικών κτιρίων, όπως για παράδειγμα το Institute of Life, τη μονάδα εξωσωματικής του ΙΑΣΩ, δουλεύουμε στενά με τους πελάτες και τους ειδικούς τους συμβούλους, ώστε είτε να δημιουργήσουμε ένα concept από την αρχή είτε να ενδυναμώνουμε την υφιστάμενη εταιρική ταυτότητα» τονίζει ο Π. Πιερής και συμπληρώνει πως «αντίστοιχα στις ανακαινίσεις γραφείων δίνουμε έμφαση πέρα από το αισθητικό αποτέλεσμα στην εργονομία, την ευεξία και την ποιότητα του αέρα. Στα κεντρικά γραφεία της Viva Wallet, για παράδειγμα, δώσαμε έμφαση στον βιοφιλικό σχεδιασμό και ήδη θεωρείται ένας από τους πιο πρωτοποριακούς και μοντέρνους εργασιακούς χώρους στην Ευρώπη. Αυτή τη στιγμή έχουμε έργα σε Λονδίνο, Βρυξέλλες, Αυστρία, Γερμανία. Δανία και Κύπρο. Κάθε χώρα έχει διαφορετική κουλτούρα και επικρατούν διαφορετικές κλιματικές συνθήκες, οπότε ο προσανατολισμός, η τοποθεσία και το μοντέλο λειτουργείας μιας εταιρείας ή ενός οργανισμού παίζουν καθοριστικό ρόλο στον σχεδιασμό».

ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ
Η ανακαίνιση και η ανακατασκευή, ανά περιόδους ακολουθούν κάποιες συγκεκριμένες τάσεις, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις ανάγκες της εκάστοτε εποχής. Τα κτίρια είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και θα πρέπει να έχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές που κάνουν τη ζωή μας πιο άνετη και ποιοτική. Με βάση αυτό το κριτήριο, στην σύγχρονη αρχιτεκτονική φαίνεται να κυριαρχούν ο ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός, η χρήση ψηφιακών μέσων και οι πρακτικές που προάγουν την προστασία του περιβάλλοντος.

Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός και λειτουργικότητα
Το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μας το περνούμε σε εσωτερικούς χώρους και για αυτό τα κτίρια θα πρέπει να είναι κατάλληλα σχεδιασμένα, ώστε να διευκολύνουν τις δραστηριότητές μας και να είναι συνάμα φιλόξενα. Ανάλογα με το είδος του κτιρίου, ο αρχιτέκτονας καλείται να δώσει ζωντάνια και προσωπικότητα στην κατασκευή, κάνοντας την πιο θελκτική στους χρήστες. Η τάση αυτή έγινε πιο έντονη την περίοδο της πανδημίας, που υπήρξε πολύμηνος περιορισμός των μετακινήσεων και διάδοση της τηλεργασίας. Οι πελάτες, πλέον, επιζητούν εξατομικευμένες λύσεις που ανταποκρίνονται πλήρως στην καθημερινότητά τους, αλλά και στο προσωπικό τους γούστο. Η αρχιτεκτονική φαίνεται πως έχει φύγει από το μοτίβο των καλουπιών και έχει μεταβεί σε ένα πιο ανθρωποκεντρικό σύστημα σχεδιασμού, στο οποίο προτεραιότητα έχει η λειτουργικότητα και το ευ ζην των χρηστών. «Για εμάς δεν υπάρχουν τάσεις. Κάθε πελάτης και έργο είναι μοναδικό και έχει τις δικές του απαιτήσεις και προδιαγραφές» υπογραμμίζει ο Π. Πιερής.

Όπως αναφέρει η Α. Ρούσσου «το βασικότερο στοιχείο μιας μελέτης είναι η αρχιτεκτονική σύνθεση, που προέχει οποιονδήποτε τάσεων και αφορά την καλή λειτουργία των χώρων. Οι τάσεις που κυριαρχούν ανά εποχή, αφορούν κυρίως υλικά ή διακοσμητικά στοιχεία. Σίγουρα βλέπουμε ότι η τάση κινείται προς πιο απλές λιτές γραμμές, υλικά με έντονες υφές, φυσικά ξύλα και πετρώματα, με στόχο την μέγιστη ανθεκτικότητα και την διαχρονικότητα, ειδικά όσον αφορά την ανακαίνιση κατοικιών. Στα καταστήματα και τις επιχειρήσεις εστίασης οι διακοσμητικές τάσεις είναι πάντα πιο έντονες και πιο τολμηρές με κυρίαρχο το στοιχείο του εντυπωσιασμού».

«Μια τάση που ήδη κυριαρχεί στις ανακαινίσεις και θα συνεχίσει να είναι δημοφιλής, καθώς είναι πιο συμβατή με το σύγχρονο τρόπο ζωής είναι η δημιουργία ανοιχτής κάτοψης. Έτσι, ιδιαίτερα στις ανακαινίσεις διαμερισμάτων προ του ΄60 -όπου συναντούμε μεγάλους χώρους υποδοχής, διαχωρισμένα με συρόμενες πόρτες, καθιστικά – τραπεζαρίες και κλειστές κουζίνες- δημιουργείται μια ανάγκη κατάργησης των διαχωριστικών τοίχων και ενοποίησης των χώρων προς καλύτερη αξιοποίησή τους» υποστηρίζει η Ε. Φατσέα.

«Πράσινη» προσέγγιση στην ανακαίνιση – ανακατασκευή
Ένας ακόμη πυλώνας στον οποίο στηρίζεται η ανακαίνιση – ανακατασκευή είναι η αειφορία. Όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες επιθυμούν να αναβαθμίσουν ενεργειακά τα ακίνητά τους, θέλοντας να μειώσουν το κόστος θέρμανσης και ψύξης, να λάβουν διεθνείς κτιριακές πιστοποιήσεις και να αυξήσουν την αντικειμενική αξία των περιουσιών τους. Έτσι, προβαίνουν στη χρήση δομικών υλικών που έχουν μικρό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, ενσωματώνουν «έξυπνα» συστήματα που ελέγχουν την ενεργειακή κατανάλωση και επενδύουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η τάση αυτή φαίνεται να γίνεται όλο και πιο έντονη εξαιτίας των επιδοτήσεων που δίνει το κράτος και η Ευρωπαϊκή Ένωση για την πράσινη αναβάθμιση των υφιστάμενων κτιρίων, προγράμματα που θα συνεχίσουν να τρέχουν όλο και πιο συχνά τα επόμενα χρόνια. Εν όψη των σφοδρών φυσικών καταστροφών, που παρουσιάζονται όλο και πιο συχνά παγκοσμίως, η ανακαίνιση – ανακατασκευή φαίνεται να στρέφεται στην ανθεκτικότητα των υποδομών, ώστε να προστατεύεται η ανθρώπινη ζωή και να περιορίζονται οι υλικές ζημιές.

«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση ενδιαφέροντος στην βιωσιμότητα και στην χρήση οικολογικών υλικών. Όλο και περισσότερο διαπιστώνουμε ότι επικρατεί μία γενικότερη ευαισθητοποίηση και προσπάθεια μείωσης της οικολογικής επιβάρυνσης που πραγματοποιείται κατά την διάρκεια μιας ανακαίνισης. Επίσης, αξίζει να αναφερθούμε στις καμπύλες σε προσόψεις κτιρίων και σε έπιπλα, καθώς και στα μεγάλα ανοίγματα για φυσικό φωτισμό. Τέλος έχουμε ‘‘έξυπνες’’ συσκευές (smart devices), καθώς και συστήματα αυτοματισμού που κάνουν την καθημερινότητά μας περισσότερο άνετη, καθώς και ενεργειακά πιο αποδοτική» σημειώνει η Α. Αμπελιώτη.

«Η στροφή στην αειφόρο και βιώσιμη αρχιτεκτονική σε συνδυασμό με την εμπορευματοποίηση του γκρι και την απενοχοποίηση του “fast furniture” μαζικής παραγωγής που έχει κουράσει αρκετά, μας οδηγεί σε λύσεις επαναχρησιμοποίησης των αυθεντικών και ποιοτικών στοιχείων ενός έργου. Μωσαϊκά και μαρμάρινα δάπεδα που συντηρούνται, ξύλινα έπιπλα που αναμορφώνονται με περιορισμένες μετατροπές ή και με χρωματικές επεμβάσεις, συνυπάρχουν αρμονικά στον χώρο, που εμπλουτίζεται με αντικείμενα συναισθηματικής και νοσταλγικής αξίας, αποτυπώνοντας την αισθητική και την προσωπικότητα του χρήστη» τονίζει η Κ. Συρούνη και προσθέτει πως «λόγω της πανδημίας, που η τηλεργασία πρωταγωνιστεί συχνά στους πιο δημόσιους χώρους μιας κατοικίας, στον οποίο συνυπάρχουν χρήστες διαφορετικών δραστηριοτήτων σε περιορισμένα τετραγωνικά, αναζητάμε ευέλικτες λύσεις στην επίλυση μιας νέας κάτοψης, ώστε να δημιουργηθούν επιμέρους ιδιωτικοί χώροι είτε, για παράδειγμα, με πολυμορφικά έπιπλα, είτε ακόμα και μια απλή κουρτίνα, αποφεύγοντας πιο ριζικές επεμβάσεις σε δομικά στοιχεία, μη φιλικές προς το περιβάλλον».

«Μια από τις τάσεις που παρατηρούνται στις πρόσφατες ανακαινίσεις και που έχει προκύψει από τις συνθήκες και τους προβληματισμούς σε σχέση με το περιβάλλον και την οικολογία, είναι η ανακαίνιση-επανάχρηση εξαιρετικά μικρών χώρων ή διαμερισμάτων σε αστικά κέντρα, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και πανευρωπαϊκά. Μικροί χώροι και διαμερίσματα αποκτούν ξανά ζωή, αφού προηγουμένως έχουν μελετηθεί μέχρι κυριολεκτικά το τελευταίο τετραγωνικό, ώστε να είναι απόλυτα χρηστικοί, με την μεγαλύτερη δυνατή εργονομία και το βέλτιστο δυνατό ηλιασμό και αερισμό. Η οικονομία και η αειφορία αποτελούν ζητούμενο σε ότι αφορά τα υλικά κατασκευής και πολύ συχνά γίνεται εκτεταμένη επανάχρηση οικοδομικών υλικών ή χρήση ανακυκλωμένων, ώστε να συνάδει με την ευρύτερη φιλοσοφία αυτής της προσέγγισης» αναφέρει η Σ. Μαμούτου.