Από την αρχή έως το τέλος του, το Experience Park είναι έτσι σχεδιασμένο από τους Doxiadis+ ώστε να παρακινεί τον άνθρωπο να επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με τη φύση, αλλά και με το ίδιο του τον εαυτό.

Λίγο πριν από τη χριστουγεννιάτικη περίοδο οι κάτοικοι της Αθήνας είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το Experience Park, το Πάρκο Εμπειριών που αποτελεί τμήμα της μεγαλύτερης αστικής ανάπλασης που συντελείται στην περιοχή του Ελληνικού. Οι επισκέπτες είχαν τη μοναδική ευκαιρία, μέσα στο εορταστικό κλίμα, να πάρουν μια πρώτη γεύση της επένδυσης που θα αλλάξει την εικόνα όχι μόνο της Αθήνας αλλά και όλης της Ελλάδας. Αυτό που έχει όμως ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι πως η έκπληξη που νιώθει ο επισκέπτης του Πάρκου δεν σταματά εκεί, σε αυτό που θα έρθει και αποτελεί μέρος του οράματος της Lamda Development.

Με την είσοδό του στο Experience Park, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με ένα τοπίο που δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως πάρκο αναψυχής ή άλσος. Ο επισκέπτης του Experience Park νιώθει ότι εισέρχεται σε έναν πνεύμονα πρασίνου που όλα είναι έτσι επιλεγμένα ώστε να «συνομιλεί» με το παρελθόν και να (ξανα)γίνεται μέρος της φύσης και της ζωής που όλοι μας έχουμε στερηθεί ζώντας σε πόλεις τσιμέντου. Για όλα αυτά που αντιπροσωπεύει το Experience Park μάς μίλησε ο Θωμάς Δοξιάδης, αρχιτέκτων και επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου Doxiadis+, που ανέλαβε τη μελέτη αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου για το συγκεκριμένο πάρκο.

Η έννοια της symbiosis
Η συζήτηση με τον Θωμά Δοξιάδη ξεκίνησε με επίκεντρο της έννοια της συμβίωσης, ή symbiosis όπως συνηθίζει να τη χρησιμοποιεί. Εδώ και 22 περίπου χρόνια, όσο διάστημα δηλαδή δραστηριοποιείται το γραφείο του, η φιλοσοφία της συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση αποτελεί τον πυρήνα της σχεδιαστικής κουλτούρας του. «Η συμβίωση για την οποία μιλάμε έχει δύο πτυχές: αφενός αφορά τη συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση, με τους συνανθρώπους του αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Πρόκειται για μια συμβιωτική σχέση που υπήρχε από πάντα αλλά με το πέρασμα του χρόνου έχει πληγωθεί. Εδώ και 22 χρόνια περίπου δουλεύουμε για να γιατρέψουμε αυτές τις σχέσεις», εξηγεί και συνεχίζει: «Από την ανθρωποκεντρική πλευρά, το Πάρκο δεν σχεδιάστηκε σαν ένα άλσος, ή σαν πάρκο περιπάτου. Έχει σχεδιαστεί ως χώρος σωματικής άσκησης και ευεξίας με στόχο να συνομιλείς με τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτό φαίνεται από τα πολλά και διαφορετικά σημεία που υπάρχουν για να κάτσει ο επισκέπτης του πάρκου. Σημεία που, είτε κάποιος είναι μόνος του ή με παρέα, ενισχύουν την κοινωνικοποίησή του, την αίσθηση ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνόλου».

Προχωρώντας στα κεντρικότερα σημεία του Πάρκου, ο επισκέπτης συναντά το σιντριβάνι και δίπλα υπάρχει η παιδική χαρά όπου κυριαρχούν οι ξύλινες κατασκευές. «Βασικό στοιχείο του Πάρκου είναι η συνύπαρξη των παιδιών με τους ενήλικες, καθώς θεωρούμε ότι η παιδική χαρά είναι η καρδιά του πάρκου, συνδυαστικά με το στοιχείο του νερού στο σιντριβάνι. Αυτά τα δύο μαζί συναποτελούν την έννοια του παιχνιδιού, όπου το μυαλό και το σώμα μας μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν με τον χώρο και τους άλλους ανθρώπους», σημειώνει ο κ. Δοξιάδης. Είναι έτσι επιλεγμένη, όμως, η διαρρύθμιση και οργάνωση του χώρου που δίνει την εντύπωση πως το σιντριβάνι μαζί την παιδική χαρά αποτελούν τον πυρήνα του τοπίου, χωρίς ωστόσο να επισκιάζουν τα υπόλοιπα τμήματά του. Μάλιστα, σε οποιοδήποτε από τα σημεία του Experience Park, ο επισκέπτης νιώθει ταυτόχρονα αυτονομία αλλά και τμήμα του συνόλου.
Από την προσοχή του επισκέπτη, ακόμη, δεν ξεφεύγει η παρουσία των υποστέγων, όπου γίνονταν οι επισκευές των αεροσκαφών. Αν και αποτελούν κομμάτι του παρελθόντος, δεν είναι παράταιρα του συνολικού τοπίου. Ή όπως περιγράφει ο κ. Δοξιάδης: «Στο Πάρκο συνυπάρχει το σήμερα με το παρελθόν, γιατί δεν πιστεύουμε ότι πρέπει να σβήνουμε ό,τι υπάρχει. Έπρεπε, σύμφωνα με τις δικές μας αρχές, να σεβαστούμε τα τμήματα του πρώην αεροδρομίου και να επαναχρησιμοποιήσουμε όσα μπορούσαμε, με αποκλειστικό γνώμονα την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών του ανθρώπου».

Το οργανικό στοιχείο της βλάστησης
Σε αυτήν τη συσχέτιση που λαμβάνει χώρα στο Experience Park εισέρχεται και το κομμάτι της της βλάστησης. Δεν θα μπορούσε άλλωστε το Experience Park να επιτελέσει τον σκοπό του, εάν δεν στηριζόταν στην ίδια τη ζωή, στην έμβια φύση. Πώς έγινε όμως η διαχείριση της βλάστησης; «Το μεγαλύτερο τμήμα της βλάστησης που υπήρχε στον χώρο του Πάρκου διατηρήθηκε, εκτός φυσικά από κάποια μικρότερα φυτά-εισβολείς, όπως η ακακία. Συνολικά, έχουμε περίπου 500 δέντρα (όπως κουτσουπιά, χαρουπιά, ελιά) και σχεδόν 45.000 μικρότερα φυτά (όπως θυμάρι, δεντρολίβανο, λεβάντα). Όλα είναι ιθαγενή και ζωντανά», εξηγεί ο κ. Δοξιάδης.
Αυτό είναι λοιπόν που κάνει το Πάρκο όμορφο και καλό και πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτές τις έννοιες; «Η φύση όπως είναι από μόνη της και τα φυτά που έχουν ριζώσει σε έναν τόπο έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις δικές μας προκαταλήψεις για το πώς πρέπει να είναι ένα πάρκο», επισημαίνει συμπληρώνοντας: «Προσπαθούμε δηλαδή να πείσουμε τον επισκέπτη ότι καλό και όμορφο είναι αυτό που έχει δημιουργήσει η φύση.

Ακόμη και τα φυτά που έχουν επιβιώσει σε έναν σκληρό χώρο όπως αυτός του πρώην αεροδρομίου – αυτό είναι το περιβάλλον, χωρίς καλλωπισμούς». Δεν θα μπορούσε όμως κάποιος να πει ότι αυτή η προσέγγιση δίνει την αίσθηση της υποβάθμισης; «Όχι, σε καμία περίπτωση δεν ισχύει αυτό», τονίζει ο ίδιος. «Δεν είναι υποβαθμισμένο, είναι το πραγματικό. Αφήσαμε ορισμένα τραχιά στοιχεία και δημιουργήσαμε κάποιες περιοχές, όπως ο κήπος της γαλήνης, για να υπάρχουν πολλές διαφορετικές αισθήσεις, δημιουργώντας μικρογραφίες των οικοσυστημάτων της Αττικής. Ο ευκάλυπτος, οι ελιές, ο κήπος των αρωματικών, δημιουργούν μια ιστορία από το τραχύ φυσικό τοπίο, που βρήκαμε και αφήσαμε, έως το σήμερα».

Η ανακύκλωση γίνεται μάθημα
Για τον Θωμά Δοξιάδη, προστασία και διατήρηση του φυσικού τοπίου χωρίς ανακύκλωση (upcycling) και επανάχρηση υλικών δεν μπορεί να υπάρξει. «Όταν σκεφτόμαστε ‘‘οικολογία’’, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τον τεράστιο αντίκτυπο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, γι’ αυτό και ως γραφείο ακολουθούμε την επανάχρηση των υλικών, όπως και την ανακύκλωση. Ο σκοπός είναι να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα και να διδάξουμε την αξία της επαναχρησιμοποίησης των ρυπογόνων υλικών».

Αυτό πώς έγινε πράξη στο Πάρκο; «Αντί να σπάσουμε τα μπετά του πρώην αεροδρομίου επιβαρύνοντας το περιβάλλον, τα επαναχρησιμοποιήσαμε, με αποτέλεσμα να φτιάξουμε καινούργια δάπεδα, παγκάκια, πεζούλια, καλντερίμια από το μπετόν που υπήρχε στα παλαιά δάπεδα του αεροδρομίου». Εκτός όμως από το μπετόν, όπως εξηγεί ο κ. Δοξιάδης, επαναχρησιμοποιήθηκε και η άσφαλτος, κάτι που αποτελεί παγκόσμια πρωτοπορία. «Σε άλλα σημεία, επιπλέον, διατηρήσαμε την παλιά άσφαλτο και όπου προσθέσαμε καινούργια τη φρεζάραμε για να ανοίξει το χρώμα της και να μη δεσμεύει τόση ηλιακή ακτινοβολία (που προκαλεί το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας). Χρησιμοποιήσαμε δηλαδή το παλιό υλικό για να είναι ωραίο αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον».

Με αυτόν τον τρόπο, το γραφείο Δοξιάδη θέλει να περάσει ένα απλό αλλά σημαντικό μήνυμα στον κόσμο που θα επισκεφτεί το Πάρκο. «Δεν χρειάζεται κάτι να είναι καινούργιο για να είναι ωραίο, αλλά μπορεί να είναι παλιό και εφόσον διατηρηθεί σωστά να αποβεί ωφέλιμο για τη φύση και βέβαια τον άνθρωπο».
Φεύγοντας από το Πάρκο, ο επισκέπτης αισθάνεται ανανεωμένος, ότι ήρθε σε επαφή με έναν τόπο διαφορετικό αλλά και τόσο γνώριμο ταυτόχρονα. Ίσως είναι τα βιώματα που όλοι μας, λίγο πολύ, κουβαλάμε μέσα μας, οι εικόνες που έχουμε για την ελληνική ύπαιθρο. Ίσως μια διαφυγή από την καθημερινότητα. Αναμφισβήτητα, το Experience Park, ακόμη και σε αυτήν την πρωτόλεια μορφή, εντυπωσιάζει.