Καινοτόμες προσεγγίσεις στην ανακαίνιση κατοικιών

Η ανακαίνιση μπορεί να αλλάξει ριζικά την όψη μίας κατοικίας, αλλά και να την αναβαθμίσει λειτουργικά, έχοντας πάντοτε ως στόχο την ευεξία των χρηστών.
Καθώς η βιωσιμότητα έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των κατασκευών, τα τελευταία χρόνια η ανακαίνιση βρίσκεται στο προσκήνιο του αρχιτεκτονικού κόσμου. Προγράμματα όπως το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» δίνουν κίνητρα στους ιδιώτες να αναβαθμίσουν τις κατοικίες τους και να τις κάνουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον, μειώνοντας τους παραγόμενους ρύπους και εξοικονομώντας παράλληλα πολύτιμους πόρους. Η Ελλάδα και ιδιαίτερα η Αθήνα, διαθέτει γηραιό κτιριακό απόθεμα, ενώ υπάρχει ελάχιστος χώρος για τη ανέγερση νέων οικοδομημάτων.

Συνεπώς, η ανακαίνιση αποτελεί μία «πράσινη» και άμεσα εφαρμόσιμη λύση, που μπορεί να μεταμορφώσει την εικόνα των υφιστάμενων υποδομών, αλλά και των αστικών κέντρων της χώρας μας. Στον παρόν αφιέρωμα, θα αναφερθούμε στους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν την ανακατασκευή – ανακαίνιση μίας κατοικίας, καθώς και στις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας αρχιτέκτονας επί το έργον.

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ
Κάθε κατοικία είναι μοναδική και η ανακαίνιση θα πρέπει να προσαρμόζεται στις μοναδικές ανάγκες της. Προτού ξεκινήσουν οι εργασίες, ο αρχιτέκτονας θα πρέπει να καταγράψει τις ιδιαίτερες πτυχές του εκάστοτε χώρου, ώστε να τις συμπεριλάβει στον σχεδιασμό του. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μία συνάρτηση των αντικειμενικών δυνατοτήτων που προσφέρει το εσωτερικό μίας κατοικίας, με τις επιθυμίες του πελάτη. Ιδιαίτερη πρόκληση θα λέγαμε πως αποτελούν οι μικρές κατοικίες που δεν επιτρέπουν πολλές παρεμβάσεις και περιορίζουν τη δημιουργικότητα του αρχιτέκτονα μηχανικού, αλλά και τα διατηρητέα κτίρια, τα οποία βάσει της υφιστάμενης νομοθεσίας δεν επιδέχονται ολιστικές αλλαγές στην πρόσοψη και σε κάποια τμήματα του εσωτερικού τμήματος. Βέβαια, με τη αξιοποίηση των σύγχρονων σχεδιαστικών εργαλείων είναι εφικτό να ξεπεραστεί κάθε εμπόδιο και να υλοποιηθεί ένα τελικό αποτέλεσμα που θα διακρίνεται από λειτουργικότητα και υψηλή αισθητική.

Επανάχρηση και αναβάθμιση των υφιστάμενων κατοικιών
«Η ανακαίνιση μιας κατοικίας είναι η ευκαιρία αναζωογόνησης ενός χώρου που δεν ανταποκρίνεται πλέον στις σύγχρονες απαιτήσεις κατοίκησης. Ταυτόχρονα, είναι και η ευκαιρία επανάχρησης ενός ήδη κατασκευασμένου κελύφους και η αναβάθμισή του σε μια πράσινη αρχιτεκτονική. Η επέμβαση σε μια αρχιτεκτονική γλώσσα μιας άλλης εποχής, λοιπόν, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, είτε η εποχή αυτή αναφέρεται σε μια εικοσαετία πριν, μια δεκαετία, ακόμη και μια πενταετία πριν. Βασικές αρχές της ανακαίνισης αποτελούν οι επιθυμίες και οι ανάγκες του νέου χρήστη, η προσαρμογή των χώρων στα νέα δεδομένα, και πρωτίστως η ενεργειακή αναβάθμιση του κελύφους για μια κατοίκιση με σεβασμό στο περιβάλλον» αναφέρει η Ζωή Σπηλιοπούλου, Senior Architect του γραφείου PEOPLE Think Beyond.

Με τη σειρά της, η Παρασκευή Παπακωνσταντίνου, μηχανικός αποκατάστασης κτιρίων, επισημαίνει πως «η επίπονη και συνάμα απολαυστική διαδικασία της δημιουργίας ενός αρχιτεκτονικού έργου, θέλοντας να προσδιορίσει ολοκληρωμένους τόπους κατοίκησης, είναι ένα πολυσύνθετο σύνολο ζητημάτων. Τα ζητήματα αυτά συνδέονται άρρηκτα με την καθημερινή ζωή και την προσωπική βούληση του χρήστη, την εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών, τις περιβαλλοντικές αλλαγές, καθώς και τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επηρεάζουν άμεσα την ατομική και συλλογική συμπεριφορά. Όλα τα παραπάνω αποσκοπούν στην δημιουργία διαγραμμάτων σχέσεων των χρήσεων, που απαντούν σε ζητήματα γεωμετρίας και χωρικής οργάνωσης, πάντα με γνώμονα τoν σχεδιασμό εύχρηστων και λειτουργικών χώρων διαβίωσης».

Ανακαίνιση που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα
«Η ανακαίνιση μιας κατοικίας είναι μια πολύ δημιουργική διαδικασία για εμάς. Έχουμε ένα κέλυφος, το οποίο μας θέτει συγκεκριμένα όρια και έχουμε και ένα καινούριο brief από τον νέο ένοικο. Συνήθως, το παλιό (κέλυφος) και το καινούργιο (brief) είναι αρκετά αντίθετα μεταξύ τους και εμείς καλούμαστε να τα ταιριάξουμε και να προτείνουμε νέες εμπειρίες στον χώρο. Μεταμορφώνουμε τον παλαιό χώρο σε έναν νέο, που προσφέρει στον κάτοικο το πεδίο για έναν σύγχρονο τρόπο ζωής. Φυσικά, εκτός από τις λειτουργίες, είναι πολύ σημαντική η αισθητική και το design αποτύπωμα της ανακαίνισης. Η αισθητική του χώρου και η καλή αρχιτεκτονική προσφέρουν και την αντίστοιχη ποιότητα διαβίωσης. Υπάρχουν περιπτώσεις όπως τα διαμερίσματα, που η μελέτη μας σταματάει στον εσωτερικό χώρο και δεν έχουμε τη δυνατότητα να επέμβουμε στο εξωτερικό του κτιρίου, υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις που η ανακαίνιση μιας κατοικίας αφορά μονοκατοικίες και εκεί αναζητούμε έναν ολικό αναπροσδιορισμό της αρχιτεκτονικής του υφιστάμενου κτιρίου» εξηγούν η Μαρίνα Καραμαλή και η Κατερίνα Καραγιάννη, συνιδρύτριες του αρχιτεκτονικού γραφείου ΚΚΜΚ.

Έπειτα, η αρχιτέκτονας Ανθή Οικονόμου, ιδρύτρια του γραφείου ao architects, υπογραμμίζει ότι «οι παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη πριν από μια ανακαίνιση και διαμόρφωση ενός χώρου, είναι τα υλικά, οι τάσεις, οι υφές, τα δομικά στοιχεία, η μορφολογία και η τοποθεσία. Για παράδειγμα, σε κτίρια με ιστορικό χαρακτήρα που γίνονται αποκαταστάσεις και αλλάζει η χρήση τους, σημαντικό είναι να διατηρηθούν τα αυθεντικά υλικά (μάρμαρο, μωσαϊκό, ξύλο κλπ.), γιατί έτσι αναβαθμίζεται η ποιότητα του χώρου και διατηρείται η διαχρονικότητά του, χωρίς να αλλοιώνεται η αυθεντικότητα των γνήσιων χαρακτηριστικών τους και διατηρείται ο χαρακτήρας τους. Επίσης, ο σχεδιασμός γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανταποκρίνεται στις συνθήκες του σήμερα. Πριν από μια ανακαίνιση, σημαντικός παράγοντας είναι να λαμβάνονται υπόψη οι χρήσεις και οι χωρικές ανάγκες που προσδιορίζουν ένα έργο. Στη συνέχεια, μέσα από τον σχεδιασμό του χώρου και της σύνθεσης, σκοπός είναι να προσφέρεται λειτουργικότητα, εργονομία και ποιότητα με υψηλή αισθητική».

«Κάθε έργο ανακαίνισης είναι μια πρόκληση. Η έναρξη των εργασιών σε τροφοδοτεί με ενέργεια και αποτελεί αφορμή να θέλεις να ξεπεράσεις για άλλη μια φορά τον εαυτό σου και να εμπνευστείς τα στοιχεία που θα κάνουν το έργο ξεχωριστό. Ο νέος αρχιτεκτονικός σχεδιασμός θα πρέπει να απαντάει σε πολλά ερωτήματα: οικονομικά, κατασκευαστικά, αισθητικά, χρονικά, ακόμη και περιβαλλοντικά. Όλα θα πρέπει να αξιολογηθούν για μια επιτυχημένη τελική αφήγηση. Το σπουδαιότερο είναι να καταρτιστεί η ”oμάδα”, δηλαδή τα συνεργεία, που μαζί με τον επιβλέποντα σχεδιαστή θα υλοποιήσουν το όραμα, το οποίο πρέπει να ενστερνιστούν και οι ίδιοι, διότι η προσπάθεια θα είναι συλλογική» εξηγεί η Μαρία Καραμπάτση, Interior Designer του γραφείου Maria Karabatsi Design Studio.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, η ανακαίνιση μικρών κατοικιών αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση, διότι οι παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στο εσωτερικών είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Εκτός από το αισθητικό κομμάτι, που θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του ένας αρχιτέκτονας, θα πρέπει να φροντίσει ο χώρος να είναι λειτουργικός για τους χρήστες. Απαραίτητο σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να χρησιμοποιούνται τεχνικές, οι οποίες δημιουργούν την ψευδαίσθηση ενός μεγαλύτερου δωματίου. Η επιλογή των χρωμάτων και των δομικών υλικών, η διάχυση του φωτός, η ύπαρξη πολλών ανοιγμάτων (παράθυρα, μπαλκονόπορτες κλπ.), αλλά και η χρήση γυαλιού και καθρεπτών, μπορούν να πετύχουν τον παραπάνω σκοπό. Η υλοποίηση ενός χώρου που δεν περιορίζει «το μάτι», αλλά προκαλεί χαλάρωση και ευεξία, είναι πρωταρχικός στόχος του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

«Έξυπνοι» τρόποι εξοικονόμησης χώρου
«Για την αξιοποίηση χώρου υπάρχουν διάφοροι τρόποι διαρρύθμισης ενός σπιτιού, που βοηθούν στη λειτουργικότητα και στη διακόσμηση. Γίνεται προσπάθεια να εφαρμοστούν έξυπνες ιδέες, οι οποίες εξασφαλίζουν την λειτουργικότητα σε κάθε χώρο του σπιτιού. Τα χρώματα και ο μινιμαλισμός μπορεί να κάνουν έναν χώρο να δείχνει μεγαλύτερος και φωτεινότερος, αίσθηση που για παράδειγμα προκαλούν οι λευκές επιφάνειες. Επίσης, τα πολυλειτουργικά έπιπλα βοηθούν στην εξοικονόμηση χώρου, ενώ τα έπιπλα με ροδάκια τον καθιστούν πιο λειτουργικό.

Η δημιουργία υπερυψωμένων χώρων και επίπεδων προσφέρουν ένα είδος διαχωρισμού και δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του εσωτερικού καθ’ ύψος. Επιπλέον, τον χώρο κάτω από τη σκάλα -ανάλογα με το διαθέσιμο ύψος- μπορούμε να τον εκμεταλλευτούμε, ενώ τα ελεύθερα ράφια και οι βιβλιοθήκες μπορούν να γίνουν μέσο αποθήκευσης» τονίζει η Α. Οικονόμου.
Στη συνέχεια, η Μ. Καραμαλή και η Κ. Καραγιάννη υποστηρίζουν ότι «οι μικρές κατοικίες, που συνδυάζουν αναλογικά πολλές λειτουργικές απαιτήσεις, είναι μια μεγάλη κατηγορία και αποτελούν το αποτύπωμα των κοινωνικών αλλαγών και των αναγκών της εποχής μας. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι εξοικονόμησης χώρου, που βασίζονται στον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε τις διαφορετικές λειτουργίες, στα φυσικά ή στα νοητά όρια, καθώς και στην ελαστικότητα του εκάστοτε δωματίου, προκειμένου να μπορεί να υποδεχτεί διαφορετικές ανάγκες κατά τη διάρκεια της ημέρας».

Προσπάθεια για ελάχιστες παρεμβάσεις στο υπάρχον κέλυφος
«Είναι αρκετά σύνηθες, οι ανακαινίσεις να αφορούν μικρές κατοικίες, που εύκολα μπορούν να στεγάσουν ένα single άτομο, μέχρι ένα ζευγάρι και μια μικρή οικογένεια. Στην ολοένα μεταβαλλόμενη αγορά ακινήτων, η εικόνα της κατοικίας αλλάζει, με τα μικρότερα μεγέθη αυτής να γίνονται η νέα πραγματικότητα. Αυτή η νέα τυπολογία κατοικίας, μικρότερη σε μέγεθος, που συναντάται τόσο σε ανακαινίσεις όσο και σε νεόδμητα, είναι απαραίτητο να είναι λειτουργική. Η εκλογίκευση των χώρων, με τον σχεδιασμό τους σε διαστάσεις λειτουργικές, χωρίς σπατάλη τετραγωνικών, καθώς και η χρήση αντικειμένων (επίπλων, συσκευών) προσαρμοσμένων στη νέα αυτή κλίμακα, αποτελούν τις βασικές αρχές σχεδιασμού. Οι ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις σε ήδη υπάρχον κέλυφος και εσωτερικά χωρίσματα εξασφαλίζουν μια εξοικονόμηση χρηματική, ενίοτε και χρονική, καθώς μειώνεται ο αριθμός εργασιών που προκύπτουν. Για ένα ποιοτικό αποτέλεσμα σε αυτές τις περιπτώσεις, δίνεται ιδιαίτερη σημασία στα κινητά στοιχεία (έπιπλα, διακοσμητικά στοιχεία, συσκευές, κλπ). Έξυπνες λύσεις με modular έπιπλα είναι πολύ συχνές, ενώ όσο τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας μειώνονται, οι λύσεις αυτές είναι όλο και πιο απαραίτητες» σημειώνει η Ζ. Σπηλιοπούλου.

Στοιχεία που πρέπει να λάβει υπόψη του ο αρχιτέκτονας
Η «μεταμόρφωση» μίας παλαιάς κατοικίας είναι μία απαιτητική και πολυσύνθετη διαδικασία, κατά την οποία ο αρχιτέκτονας πρέπει ξεπεράσει ποικίλες προκλήσεις. Τα σύγχρονα κτίρια απαιτούν υψηλού επιπέδου μελέτες, ώστε να επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή ενεργειακή κατανάλωση, η οποία βοηθά στην προστασία του περιβάλλοντος, ενώ συνάμα συντελεί στην εξοικονόμηση χρημάτων από την πλευρά του χρήστη. Η ενεργειακή αναβάθμιση αποτελεί τον πιο διαδεδομένο λόγο ανακαίνισης κατοικιών στις μέρες μας, γεγονός στο οποίο έχουν συμβάλλει τα οικονομικά κίνητρα που έχει δώσει η πολιτεία, μέσω των σχετικών προγραμμάτων που εξαγγέλλει κάθε χρόνο. Άλλες δυστοκίες σχετίζονται με τον ελεύθερο χώρο που διαθέτει κάθε οικοδόμημα ή και με τους οικονομικούς περιορισμούς που θέτει ο εκάστοτε πελάτης. Σε κάθε περίπτωση, μία προσεγμένη μελέτη που στηρίζεται σε σύγχρονες μεθόδους ανακατασκευής, μπορεί να δώσει αξιόπιστες λύσεις στα παραπάνω προβλήματα.

«Στην μετά covid εποχή που διανύουμε, καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της κατοίκησης. Ο χώρος διαβίωσής μας, εργασίας μας, ψυχαγωγίας μας, να αντιμετωπιστεί ως κάτι ενιαίο και αδιάσπαστο. Απόρροια αυτού είναι η εμφάνιση νέων αρχιτεκτονικών ζητημάτων που πρέπει να απαντούν στις εκάστοτε ανάγκες των ενοίκων, όπως μια κάτοψη με συνεχώς μεταβαλλόμενα όρια και ευέλικτους χώρους. Ο σχεδιασμός πολυλειτουργικών κατασκευών, που συγκεντρώνουν πολλές χρήσεις, συμβάλλει στην επίτευξη μιας “αρχιτεκτονικής οικονομίας” και συνδυαστικά με την ομαλή ένταξη σύνθετων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και ψηφιακών δικτύων, προκύπτει ένα φιλικό και άρτια ποιοτικό περιβάλλον για τον χρήστη. Πρόκειται για μια διαφορετική προοπτική κατοίκησης, που η θεμελιώδης σχέση ιδιωτικού – δημόσιου έχει ήδη επηρεαστεί από τις περιβαλλοντικές και πολιτισμικές συνιστώσες» υπογραμμίζει η Π. Παπακωνσταντίνου.

Διατήρηση των στοιχείων που έχουν «αξία»
Αντίστοιχα, η Μ. Καραμπάτση υποστηρίζει πως «πάντοτε θα προκύψουν πολλά εμπόδια και ολιγωρίες, που όσο πιο δεμένη είναι η “ομάδα” τόσο πιο εύκολα και άμεσα θα αντιμετωπίζονται. Είναι πολύ σημαντικό, επίσης, να επιτυγχάνεται σε κάθε έργο μια αρμονική συνύπαρξη της εντοπιότητας με το αναπόφευκτο μοντέρνο στοιχείο. Μια άλλη παράμετρος είναι η βιωσιμότητα, που αποτελεί την έννοια που απασχολεί έντονα τον χώρο του design με την ανάπτυξη υλικών και τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον. Τέλος, η αισθητική και η άνεση του εκάστοτε χρήστη-πελάτη, που δεν πρέπει να παραμερίζεται, αλλά αντίθετα να είναι πρωταρχικός στόχος. Χώροι ζεστοί και φιλόξενοι με σύγχρονη σχεδιαστική προσέγγιση, που οι χρήστες θα απολαμβάνουν καθημερινά».

«Πρόκληση είναι κάθε φορά να αναλύσουμε και να κρατήσουμε από το υφιστάμενο χώρο τα στοιχεία τα οποία έχουν αξία. Ύστερα πρέπει να “ξεχάσουμε” ό,τι υπήρχε και να προτείνουμε μια νέα σύνθεση, η οποία όμως θα δένει με όλους τους περιορισμούς που έχουμε από το υφιστάμενο σκελετό και περίγραμμα. Εκεί έρχεται η δημιουργική διαδικασία και ενώ δεν είναι καθόλου αυτονόητο το αποτέλεσμα, θέλουμε να πιστεύουμε πως στο τέλος η αλλαγή είναι τέτοιου επιπέδου, που θα ενθουσιάσει και εμάς και τον πελάτη μας. Βασικό είναι να μην συμβιβαζόμαστε με μέτριες λύσεις. Θέλουμε σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα να μας ικανοποιεί πλήρως» σημειώνουν η Μ. Καραμαλή και η Κ. Καραγιάννη.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΠΛΩΣΗΣ
Η επίπλωση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του design και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την άνεση που βιώνουν οι χρήστες εντός της κατοικίας. Το χρώμα, το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα και φυσικά ο σχεδιασμός τους, μπορούν να αλλάξουν εντελώς το ύφος κάθε χώρου. Σημαντική συνιστώσα αποτελεί το μέγεθος των επίπλων, τα οποία θα πρέπει να συνάδουν με τη συνολική διακόσμηση του εσωτερικού και συνάμα να μην εμποδίζουν την ελεύθερη διέλευση των ενοίκων. Σήμερα στην αγορά υπάρχει διαθέσιμη τεράστια γκάμα επιλογών, που ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες κάθε κατοικίας, ενώ συχνά οι αρχιτέκτονες, θέλοντας να προσδώσουν μία ξεχωριστή νότα στο έργο τους, καταφεύγουν σε κατά παραγγελία κομμάτια. Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα διαδεδομένα είναι τα πολύλειτουργικά έπιπλα, τα οποία ενδείκνυνται για μικρές κατοικίες, καθώς συντελούν στην εξοικονόμηση πολύτιμου χώρου.

Τα έπιπλα αποτελούν κύριο κομμάτι της προσωπικότητας κάθε κατοικίας
Το design και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός είναι άρρηκτα συνυφασμένες έννοιες, που συμβάλλουν στην υλοποίηση ενός άρτιου αποτελέσματος. Επί του θέματος, η Μ. Καραμαλή και η Κ. Καραγιάννη αναφέρουν ότι «σε πολλές περιπτώσεις η επίπλωση είναι μέρος της αρχιτεκτονικής μελέτης μας και προτείνουμε build-in αντικείμενα. Επειδή αντιμετωπίζουμε τα intreriors με αρχιτεκτονική ματιά, και λιγότερο με διακοσμητική, πάντα προτείνουμε η επίπλωση να ακολουθεί την αρχιτεκτονική γραμμή του χώρου. Μέσω των υλικών που επιθυμούμε να είναι κοινά με την συνολική μελέτη του χώρου, προσδοκούμε σε ένα ενιαίο και δεμένο συνθετικά αποτέλεσμα».

Τα έπιπλα δεν είναι απλώς «εργαλεία» που επιτελούν χρηστικές λειτουργίες, αλλά αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού, τα οποία προσδίδουν τον δικό τους μοναδικό χαρακτήρα στην τελική αναδιαμόρφωση μίας κατοικίας. Σχετικά, η Ζ. Σπηλιοπούλου δηλώνει πως «στην ανακαίνιση κατοικιών, με τους δεδομένους χώρους και τα δεδομένα χωρίσματα, τα έπιπλα γίνονται αρχιτεκτονικά στοιχεία. Η θέση τους δημιουργεί γωνιές – φωλιές χρήσεων απαραίτητων στην κατοικία. Τα ίδια τα έπιπλα ως στοιχεία αποτελούν μέρος της προσωπικότητας της κατοικίας, και κατ’ επέκταση ένα καθρέφτισμα της προσωπικότητας του χρήστη. Ένα στοιχείο που προκύπτει πολύ άμεσα από το όραμα του κάθε ιδιοκτήτη, αυτά τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης ολοκληρώνουν την αρχιτεκτονική ιδέα και την λειτουργεία του νέου σπιτιού».

Τα χρώματα ως συντακτικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής σύνθεσης
Με τη σειρά τους, τα χρώματα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται κάποιος έναν χώρο, αλλά και στην ψυχική διάθεση των χρηστών. Οι φωτεινές αποχρώσεις συνήθως προκαλούν έντονα αισθήματα ζωντάνιας και ενέργειας και για αυτό επιλέγονται περισσότερο σε δωμάτια που επιτελούμε πιο κοπιαστικές εργασίες, ενώ αντίθετα στα υπνοδωμάτια, χρησιμοποιούνται πιο ήπιες αποχρώσεις, που προκαλούν ηρεμία και χαλάρωση. Φυσικά, οι χρωματικές επιλογές έγκειται σε μεγάλο βαθμό στο προσωπικό γούστο του εκάστοτε ιδιοκτήτη, αλλά και στο ευρύτερο ύφος της διακόσμησης. Ο καλομελετημένος συνδυασμός τους με τις αποχρώσεις των επίπλων, μπορεί να προσδώσει στην ανακαίνιση ένα άρτιο αποτέλεσμα, που θα μεταμορφώσει ριζικά μία κατοικία.

«Το χρώμα αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην εσωτερική διακόσμηση και η σωστή εφαρμογή του δημιουργεί εντυπωσιακά αποτελέσματα, μεταμορφώνοντας ακόμη και έναν αδιάφορο χώρο σε έργο τέχνης. Το χρώμα, αναμφίβολα, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντίληψη της αρχιτεκτονικής στο σύνολό της. Χρησιμοποιείται ως βασικό εργαλείο σχεδιασμού, προκειμένου να τονίσει τα επιμέρους στοιχεία, την πορεία και την χάραξη, αλλά και να καλύψει τις αυξημένες απαιτήσεις στον τομέα της αισθητικής και της ψυχολογίας, που ένας συγκεκριμένος χώρος υπαγορεύει. Η επιλογή των χρωμάτων που εφαρμόζονται σε ένα χώρο δεν πρέπει να γίνεται τυχαία. Η προσωπικότητα και τα αισθητικά κριτήρια του χρήστη, καθώς και το είδος του χώρου, πρέπει να καθορίζουν την τελική επιλογή. Τα χρώματα χωρίζονται σε “ψυχρά” (πράσινο, μπλε, μωβ) και “θερμά” (κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο). Τα δεύτερα είναι αυτά που κατά κανόνα «εμπνέουν» συναισθήματα όπως άνεση και ζεστασιά ή θυμό, ενώ τα ψυχρά χρώματα συνδέονται με ηρεμία ή και θλίψη. Με αυτόν τον διαχωρισμό ως μπούσουλα μπορούμε να αποφασίσουμε πιο εύκολα για το κατάλληλο χρώμα σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού» τονίζει η Α. Οικονόμου.

Έπειτα η Π. Παπακωνσταντίνου αναφέρει ότι «τα χρώματα αποτελούν συντακτικά στοιχεία στην επιμέρους επεξεργασία της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Ως μέσο μη λεκτικής επικοινωνίας, μεταφέρουν έννοιες και διεγείρουν μια πληθώρα συναισθημάτων, όπως της ηρεμίας, της χαράς ή του άγχους, συμβάλλοντας δραστικά στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε τον χώρο. Για παράδειγμα, η επιλογή γήινων ή παστέλ αποχρώσεων μπορούν να δώσουν μια πνοή χαλάρωσης και ευεξίας σε μια κατοικία και να την μετατρέψουν σε ένα γαλήνιο καταφύγιο, μέσα στους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας».

Ακολούθως, η Μ. Καραμαλή και η Κ. Καραγιάννη δηλώνουν: «Το γραφείο μας χρησιμοποιεί τα χρώματα, τα υλικά και τις επενδύσεις ως μια συνολική μελέτη του χώρου. Αυτά επεκτείνονται από το δάπεδο, στους τοίχους, στην οροφή και στα έπιπλα, ώστε να πετύχουν μια συνοχή και συνέπεια. Μας αρέσουν οι καθαρές γραμμές, οι οποίες δίνουν στον επισκέπτη να αντιληφθεί το χώρο συλλογικά. Αυτό ταυτόχρονα αναβαθμίζει και την ποιότητά του».

Η ΠΑΙΔΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ
Η Μαρίλη Βουλτσάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ., με εξειδίκευση στην παιδοψυχολογία βρεφικής – προσχολικής ηλικίας και στην εφηβική ιατρική, του γραφείου Baby Eco Design, μας μιλά για το πώς πρέπει να επιτελείται η ανακαίνιση μίας κατοικίας, ώστε να είναι πλήρως προσαρμοσμένη στις ανάγκες των παιδιών.
«Αν θέλουμε συνοπτικά να ορίσουμε την ιδανική κατοικία για παιδιά, θα λέγαμε ότι ο κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος για αυτά, είναι αυτός που προσφέρεται και ενισχύει τις ανάγκες τους για κίνηση, έκφραση, δημιουργία, αυτονομία, μάθηση και περιλαμβάνει τα κατάλληλα ερεθίσματα, ώστε να αναπτύσσονται μέσα σε αυτόν με υγεία. Μέσα στο πλαίσιο μιας γενικής φιλοσοφίας αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, η αρχιτεκτονική θα έπρεπε να στηρίζει σε κάθε χώρο τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να υποστηρίζει τη διαμονή ανθρώπων σε μικρή ηλικία μέσα σε αυτόν, χωρίς συγκεκριμένη τυποποίηση. Μέχρι να υιοθετηθεί η παραπάνω προσέγγιση ως η μόνη λύση στο σχεδιασμό μιας κατοικίας, τα στοιχεία αυτά που είναι απαραίτητα σε ένα φιλικό σπίτι προς τα παιδιά είναι: η διαμόρφωση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος, η κατάλληλη διάταξη των λειτουργιών των χώρων και του σταθερού εξοπλισμού, η επιλογή οικολογικών χρωμάτων και υφασμάτων, η κατάλληλη μελέτη φωτισμού (ισορροπία φυσικού-τεχνητού φωτισμού), καθώς και η δημιουργία γωνιών για τα παιδιά αντίστοιχα με την ηλικία τους, σε όλη τη κατοικία, έτσι ώστε αυτά να βιώνουν και να νιώθουν όλο τον χώρο σαν σπίτι τους και όχι μόνο το δωμάτιο τους.

Η παιδοκεντρική προσέγγιση ενός παιδικού δωματίου, περιλαμβάνει τον ορθό σχεδιασμό του χώρου, αξιοποιώντας φυσικούς και μη παράγοντες: κατάλληλες λειτουργιές στον σωστό προσανατολισμό, αξιοποίηση φυσικού φωτός, λειτουργική διάταξη των επίπλων, επιλογή κατάλληλων ερεθισμάτων, έξυπνοι αποθηκευτικοί χώροι, πολυχρηστικα έπιπλα κ.α.

Ο παιδοκεντρικός σχεδιασμός παρέχει λύσεις διαχρονικές: σχεδιάζοντας ένα παιδικό δωμάτιο μόνο στα 4 μεταβατικά στάδια (βρεφική-προσχολική-σχολική-εφηβική ηλικία) η βάση του παραμένει σταθερή στο χρόνο, μέχρι την μετάβαση του παιδιού στο επόμενο αναπτυξιακό στάδιο. Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής του, είναι μόνο σε επίπεδο διακόσμησης – αξεσουάρ, σύμφωνα με τις αλλαγές των ενδιαφερόντων του και των αναγκών του.

Εν κατακλείδι, η σύνδεση των γονιών με τα παιδιά, η ενημέρωσή τους για τις αναπτυξιακές ανάγκες και δυνατότητες κάθε ηλικίας, η παρατήρηση της καθημερινότητας των παιδιών και σε μεγαλύτερες ηλικίες, η συμμετοχή τους στη διαμόρφωση του συνόλου της κατοικίας και ακόμα περισσότερο του προσωπικού τους χώρου, μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην δημιουργία ενός αρμονικού, διαχρονικού αποτελέσματος, σε κατοικίες φιλικές προς όλη την οικογένεια».