Οι λόγοι που έχουν καθιερώσει το αλουμίνιο ως ένα από τα πιο βασικά υλικά στην αρχιτεκτονική και ευρύτερα στον κλάδο των κατασκευών και οι εφαρμογές του στα σύγχρονα κτίρια.
Το αλουμίνιο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και διαδεδομένα υλικά στον κλάδο της αρχιτεκτονικής, καθώς ξεχωρίζει για την ευελιξία και την αντοχή του. Τα τελευταία περίπου εκατό χρόνια, εξαιτίας των σπουδαίων φυσικών ιδιοτήτων του, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πλέον σημαντικά οικοδομικά υλικά της βιομηχανίας κατασκευών. Το αλουμίνιο είναι το τρίτο πιο διαδεδομένο στοιχείο στον πλανήτη μετά το οξυγόνο και το πυρίτιο και αναμφίβολα το μέταλλο με τη μεγαλύτερη αφθονία. Η χρήση του στην αρχιτεκτονική και τις κατασκευές φαίνεται να έχει γίνει ακόμη πιο συχνή τα τελευταία χρόνια λόγω των κριτηρίων βιωσιμότητας των κτιρίων. Το αλουμίνιο, εκτός από το γεγονός ότι προσφέρει τεράστια ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, είναι ένα υλικό που διακρίνεται για την ανακυκλωσιμότητα του, ενώ παράλληλα δεν οξειδώνεται, σε αντίθεση με τον χάλυβα. Με αφορμή τα παραπάνω προκύπτει το ακόλουθο ερώτημα: Ποιες είναι οι εφαρμογές του αλουμινίου στις σύγχρονες κατασκευές και ποιες τάσεις προβλέπονται για το μέλλον;

Αισθητική και βιωσιμότητα
Το αλουμίνιο δεν έχει μόνο φυσικές ιδιότητες που συμβάλλουν στην βιωσιμότητα των οικοδομημάτων. Στα χέρια των έμπειρων μηχανικών αποτελεί ένα από τα κυριότερα μέσα αρχιτεκτονικής έκφρασης προσδίδοντας υψηλή αισθητική και μοναδικό χαρακτήρα στο ύφος των κατασκευών. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η υλοποίηση πληθώρας εμβληματικών έργων έχει βασιστεί στο αλουμίνιο.
Για τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το αλουμίνιο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, μιλά ο Λουκάς Μπομπότης, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Bobotis + Bobotis Architects. Συγκεκριμένα δηλώνει: «Οι αξιόλογες ιδιότητες του αλουμινίου όπως το μικρό του βάρος, η ευπλαστότητα, η ανακυκλωσιμότητα του ως υλικό, η ανθεκτικότητα και η τιμή του, συνδυαστικά με το ότι υπάρχει σε αφθονία στον πλανήτη, το καθιστούν ένα από τα υλικά, το οποίο ενδείκνυται για εφαρμογές στην αρχιτεκτονική, όπως και σε άλλους κλάδους. Το γεγονός, ότι ως υλικό δεν παρουσιάζει προβλήματα οξείδωσης αντίστοιχα με εκείνα του χάλυβα, εξασφαλίζει εξαιρετικές συνθήκες βιωσιμότητας των κτιρίων, όπου αυτό εφαρμόζεται. Επιπλέον η μεγάλη γκάμα των εφαρμογών του σε αισθητικό επίπεδο, παρέχει πολλές δυνατότητες αισθητικής δημιουργίας».

Εστιάζοντας σε ζητήματα που αφορούν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και τη βιωσιμότητα των κτιρίων, η Χρυσάνθη Μαυραγάνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός της ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες, επισημαίνει πως «τα σύγχρονα συστήματα αλουμινίου αποτελούν σημαντικό εκφραστικό στοιχείο για τον αρχιτέκτονα. Υπερβαίνουν πιθανούς κατασκευαστικούς περιορισμούς υλοποίησης της αρχιτεκτονικής πρόθεσης σε σχέση με τις μορφές και τις διαστάσεις των ανοιγμάτων του κτιρίου, προσφέροντας σχεδιαστική ευελιξία. Παράλληλα, οι εξελισσόμενες τεχνολογικές δυνατότητες πολλαπλών λειτουργιών ανοίγματος, παραγωγής διατομών στήριξης υαλοπινάκων με ελάχιστο ορατό τμήμα και η αφθονία επιλογών υφής και χρωματισμών, διευρύνουν την λειτουργική και αισθητική δυναμική ενός κτιριακού έργου.

Η επίτευξη όλο και μικρότερων συντελεστών θερμοπερατότητας (Uw) στο πλαίσιο των υαλοστασίων, συμβάλλει στη βελτιωμένη θερμομονωτική ικανότητα του συνολικού κουφώματος και κατ’ επέκταση στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού κελύφους, η οποία αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την βιωσιμότητα του κτιρίου. Ταυτόχρονα, η μεγιστοποίηση του φυσικού φωτισμού των εσωτερικών χώρων και οι δυνατότητες που παρέχουν τα σύγχρονα συστήματα αλουμινίου για διευρυμένη ή ελεγχόμενη θέαση του περιβάλλοντος χώρου του κτίσματος, αλλά και η παροχή ηχομονωτικής προστασίας, προκαλούν θετικά ερεθίσματα στον χρήστη του κτιρίου και ενεργοποιούν ψυχο-φυσιολογικές διεργασίες, οι οποίες συνεισφέρουν τελικά στην ποιοτική διαβίωσή του εκεί».

Εφαρμογές σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους
Ποικίλες εφαρμογές του αλουμινίου εντοπίζουμε τόσο στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων όσο και στο εξωτερικό περίβλημα. Η Χρυσάνθη Μαυραγάνη (ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η χρήση κραμάτων αλουμινίου έχει πολλαπλές εφαρμογές  για την βιομηχανική παραγωγή στοιχείων, που συνθέτουν τόσο το κέλυφος ενός κτιρίου, όσο και τις εσωτερικές διαμορφώσεις των χώρων. Πέραν των κουφωμάτων, (πλαίσια υαλοστασίων, πόρτες, σκιάδια, ρολά) άλλα ενδεικτικά στοιχεία από αλουμίνιο που χρησιμοποιούνται στο κτιριακό κέλυφος, είναι τα συστήματα σκίασης (στέγαστρα, περσίδες, διάτρητα ή διαμορφωμένα φύλλα αλουμινίου), τα σύνθετα πάνελ αλουμινίου – πολυαιθυλενίου ως επενδύσεις, καθώς και  τα διαμορφωμένα φύλλα (κυματοειδή, τραπεζοειδή)  για επικαλύψεις και πλαγιοκαλύψεις, απλά ή σύνθετα (πολυουρεθάνης ή ορυκτοβάμβακα). Το αλουμίνιο χρησιμοποιείται όμως εκτενώς και στο εσωτερικό των κτιρίων με τη μορφή διαχωριστικών πετασμάτων μεταξύ χώρων, αλλά και λωρίδων, φύλλων και κασετών για ψευδοροφές. Τέλος, χρησιμοποιείται για την κατασκευή αεραγωγών, φωτιστικών και διακοσμητικών στοιχείων, υδρορροών, πινακίδων σήμανσης και άλλων δευτερευόντων στοιχείων».

Με τη σειρά του, ο Λουκάς Μπομπότης (Bobotis + Bobotis Architects) τονίζει τα σημαντικά οφέλη του αλουμινίου στην κατασκευή. «Οι εφαρμογές του υλικού, ποικίλουν από αισθητικές έως και τεχνικές, αξιοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους, όπως και σε εφαρμογές λεπτομερειών σε εσωτερικούς. Συχνότερα αξιοποιείται το αλουμίνιο ως υλικό επένδυσης του εξωτερικού κελύφους των κτιρίων, ως υλικό πλαισίωσης ανοιγμάτων, καθώς και ως ανακλαστικό υλικό φωτιστικών σωμάτων. Η χρήση του αλουμινίου, ειδικά στην περίπτωσή του ως υλικό επικάλυψης κτιρίου, καθώς επίσης ως εφαρμογή αλουμινοκυψέλης με τελικό επιφανειακό υλικό πέτρας ή μαρμάρου, συμβάλλει στην δραστική μείωση του συνολικού βάρος του κτιρίου και ως εκ τούτου στην μείωση των μεγεθών της θεμελίωσης με αντίστοιχα οφέλη στον χρόνο κατασκευής και στο κόστος του έργου», επισημαίνει.

Τα πλεονεκτήματα του αλουμινίου
Όπως έχουμε αναφέρει νωρίτερα, το αλουμίνιο διαθέτει ευρεία γκάμα από σπουδαίες φυσικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο οικοδομικό υλικό. Ωστόσο, ας εξετάσουμε πιο αναλυτικά τα πλεονεκτήματα αυτά από αρχιτεκτονική σκοπιά. Ο Λουκάς Μπομπότης (Bobotis + Bobotis Architects) υπογραμμίζει πως «οι ιδιότητες του αλουμινίου σε συνδυασμό με το κόστος του, είναι παράγοντες που το καθιστούν ως ένα από τα σύγχρονα υλικά, που συχνά χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητά μας, καθώς επίσης και στις κατασκευές. Όντας ένα ιδιαίτερα ελαφρύ μέταλλο, καθίσταται ιδανική επιλογή για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ως υλικό επικάλυψης και στέγασης σε κτίρια με μεγάλα spans. Είναι ένα υλικό, το οποίο χρησιμοποιούμε και στις δικές μας αρχιτεκτονικές προτάσεις, ιδιαίτερα σε ειδικά κτίρια».

Στη συνέχεια, η Χρυσάνθη Μαυραγάνη (ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες) δηλώνει πως «χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα του αλουμινίου είναι ότι διαμορφώνεται εύκολα (έλαση, διέλαση) και επιδέχεται επιφανειακή κατεργασία (ανοδίωση, ηλεκτροστατική βαφή, σουμπλιχρωμία) και ως εκ τούτου παρέχει μορφολογική και αισθητική ευελιξία. Είναι ένα ελαφρύ υλικό, το οποίο δεν επιβαρύνει τον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ενώ έχει καλή αντιδιαβρωτική συμπεριφορά και μεγάλο χρόνο ζωής. Επιπλέον έχει καλή θερμομονωτική συμπεριφορά, είναι ανακυκλώσιμο και μη τοξικό υλικό, οπότε συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Στην τρέχουσα Ελληνική πραγματικότητα, πέραν της ευρείας παρουσίας του στα κουφώματα, η χρήση μεγαλύτερων ορατών επιφανειών αλουμινίου (με τη μορφή επενδύσεων, σκιάσεων, ψευδοροφών, εσωτερικών διαχωριστικών) είναι πιο διαδεδομένη κυρίως σε επαγγελματικά κτίρια (βιομηχανικά, γραφείων, εμπορικά). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα προαναφερόμενα πλεονεκτήματα, εύκολα οδηγούμαστε στη διατύπωση της άποψης, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος προκατάληψης ως προς τη χρήση του αλουμινίου σε ολόκληρο το φάσμα χρήσεων των κτιρίων».

Τάσεις και προοπτικές για το μέλλον
Αναμφίβολα το αλουμίνιο είναι ένα υλικό το οποίο πρωταγωνιστεί στην βιομηχανία κατασκευών και η χρήση του είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, τόσο σε κατασκευές οι οποίες προορίζονται για κατοικίες όσο και σε επαγγελματικά ή δημόσιας χρήσης κτίρια. Εκτιμώντας την υπάρχουσα τάση της αγοράς και συνυπολογίζοντας τις αυστηρές προδιαγραφές βιωσιμότητας που ήδη έχουν τεθεί, το αλουμίνιο αναμένεται να έχει τον πρώτο λόγο τα επόμενα χρόνια.

O Παναγιώτης Κλησιάρης, Μηχανολόγος Μηχανικός, EXALCO R&D Department, υποδεικνύει τις πολλαπλές δυνατότητες των αρχιτεκτονικών συστημάτων αλουμινίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, «μοναδικό όριο αποτελεί η φαντασία της αρχιτεκτονικής! Μόνο με αυτή φράση θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τις απίστευτες και ανεξάντλητες δυνατότητες των αρχιτεκτονικών συστημάτων αλουμινίου, που συνεχώς καλύπτουν το μεγαλύτερο εύρος εφαρμογών σε κάθε κτιριακή δομή. Το αλουμίνιο υπερισχύει και θα εξακολουθεί να πρωτοστατεί έναντι των ανταγωνιστικών υλικών καθώς: ακολουθεί τις συνεχώς εναλλασσόμενες τάσεις της αγοράς, υποστηρίζει άμεσα ειδικές εφαρμογές ανά έργο, παρέχει πιστοποιημένες λύσεις αντοχής, ασφάλειας και ενεργειακών επιδόσεων, εγγυάται ποιοτική αντοχή στη διάρκεια του χρόνου και συμβάλλει στη προστασία του περιβάλλοντος ως υλικό 100% ανακυκλώσιμο. Το οικολογικό αποτύπωμα του αλουμινίου, οι συνεχείς μεγάλες επενδύσεις των ελληνικών βιομηχανιών σε τεχνολογικό εξοπλισμό, έρευνα και ανάπτυξη, οι επιδόσεις των συστημάτων αλουμινίου σε αντοχή, ασφάλεια και εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και η ελληνικότητα του προϊόντος, αποτελούν αξίες που ενισχύουν την υπεροχή του».

Ακολούθως, ο Γιώργος Τσιμπίκος, CEO της Orama Minimal Frames, δηλώνει σχετικά με τις επερχόμενες εξελίξεις στην βιομηχανία του αλουμινίου πως «από εδώ και στο εξής, νέες τάσεις αναδύονται στα συστήματα αλουμινίου, γεγονός το οποίο ακολουθεί, σέβεται και «ακούει» τις επιταγές αρχιτεκτόνων και developers. Ο μινιμαλισμός, η πλήρης επικράτηση του γυαλιού και η λιγότερη δυνατή εμφάνιση περιμετρικών, οριζόντιων και κάθετων διατομών, μας «βγάζει» στον εξωτερικό θαυμάσιο χώρο και δημιουργείται μια ενότητα με τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου. Συνεπώς, τα minimal frames είναι τα πλέον κατάλληλα συστήματα για να ενοποιηθούν οι δύο χώροι. Η ανακύκλωση και η sustainable ανάπτυξη είναι ακόμη μια απαίτηση -δεν θα την ονομάσω τάση- αναγκαία για την προστασία του περιβάλλοντος. Το αλουμίνιο ως υλικό είναι πλήρως ανακυκλώσιμο και με τις νέες απαιτήσεις θα πρέπει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής του να προέρχεται από ανακύκλωση.

Τέλος, οι δομικές κατασκευές από αλουμίνιο έχουν πιστοποιηθεί από τις περισσότερες εταιρείες ως προς την θερμομόνωση των κτιρίων, καθώς οι επιφάνειες με ανοίγματα είναι πλέον μεγάλες και αποτελούν το δεύτερο πιο μεγάλο αριθμό εξωτερικών τετραγωνικών μέτρων, μετά την τοιχοποιία».
«Ο minimal σχεδιασμός των κουφωμάτων από αλουμίνιο είναι κάτι που συζητιέται και θεωρείται τάση στον κλάδο μας. Αυτό όμως, είναι κάτι που ήδη υπάρχει τώρα που μιλάμε, οπότε δεν είναι και πολύ δόκιμο να το χαρακτηρίσουμε ως εξέλιξη που τώρα αναδύεται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλα concepts, που θα τα δούμε να εμφανίζονται» αναφέρει από την πλευρά του ο Ιωάννης Χατζηιωάννου, Πολιτικός Μηχανικός και Επικεφαλής της Δ/νσης Έργων της Aluminco.

Συμπληρώνει λέγοντας ότι «κάτι που πιστεύω ότι θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό χρόνο είναι η λύση που θα δοθεί στην ανάγκη για έναν διαφορετικό τρόπο κίνησης/κύλισης του βάρους των κουφωμάτων, ανοιγόμενων και συρόμενων, όχι από τη σκοπιά της ηλεκτροκίνησης. Η ανάγκη για τέτοια λύση προκύπτει από το γεγονός, ότι τα κουφώματα χαρακτηρίζονται πλέον από μεγαλύτερη επιφάνεια και συνεπακόλουθα, ολοένα και μεγαλύτερο βάρος. Ένα breakthrough, λοιπόν, για διαφορετικό τρόπο κίνησης/κύλισης και αποτελεσματικής μεταφοράς του αυξανόμενου βάρους των κουφωμάτων: αυτή είναι η τάση που θα θέσει νέες προκλήσεις». Συμπερασματικά το αλουμίνιο διαθέτει αρκετά πλεονεκτήματα, τα οποία το καθιστούν ένα αξιόπιστο οικοδομικό υλικό, που θα συνεχίσει για αρκετό ακόμα χρονικό διάστημα να βρίσκεται στο επίκεντρο των οικοδομικών δραστηριοτήτων.

Επί του θέματος ο Χρίστος Δίπλας, Αρχιτέκτων Μηχανικός της εταιρείας Τεκτόναρχος, υποστηρίζει πως «το αλουμίνιο έχει καταχωρηθεί στην συνείδηση των μελετητών, κατασκευαστών, επιχειρηματιών της δόμησης, αλλά και του ευρύτερου κοινού ως συνώνυμο της σύγχρονης κατασκευής και όχι άδικα. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα, ως τεχνική κοινότητα της χώρας, αλλά και ως μελλοντικοί χρήστες μιας κατασκευής, είναι κυρίως η ενδυνάμωση της συνεργασίας και της αλληλεπίδρασης αρχιτεκτόνων και ερευνητών-στελεχών της βιομηχανίας του αλουμινίου, προσβλέποντας στην βέλτιστη δυνατή κάλυψη των αναγκών και στόχων της εποχής, ιδιαίτερα της πράσινης μετάβασης και της κυκλικής οικονομίας. Ας σώζουμε τον πλανήτη διακονώντας την υψηλότερη αισθητική και λειτουργικότητα».