Ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός και οι μελέτες που βραβεύτηκαν έθεσαν κομβικά ερωτήματα για το πώς μπορεί να προσαρμοστεί η ανθρώπινη ζωή σε συνθήκες πρωτόγνωρες.
Στις 11 Μαρτίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε τον κορονοϊό ως «πανδημία» και έκανε αυτό που φάνταζε ως «μακρινό πρόβλημα των άλλων», δική μας καθημερινή πραγματικότητα. Οι συνθήκες που εργαζόμασταν, κυκλοφορούσαμε και ζούσαμε άλλαξαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, διαμορφώνοντας μια πραγματικότητα που αποτέλεσε πρόκληση για την ίδια την αρχιτεκτονική.
Ο διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών Pandemic Architecture, σε επιμέλεια της Design Ambassador για το Archisearch.gr, ξεκίνησε λοιπόν μέσα στην καραντίνα με στόχο να καταφέρει να απαντήσει σε ένα ερώτημα: «Τι μπορεί να κάνει η αρχιτεκτονική για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία;». Με λίγα λόγια, το αποτέλεσμα ήταν η συγκεκριμένη προσπάθεια να συγκεντρώσει την προσοχή της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής κοινότητας.
Σχεδιάζοντας ένα καλύτερο αύριο
Στον διαγωνισμό, ο οποίος ουσιαστικά καλούσε τη δημιουργική κοινότητα των αρχιτεκτόνων και σχεδιαστών να δώσει λύσεις για το μέλλον της κατοικίας, του χώρου εργασίας, του δημόσιου χώρου, των χώρων υγείας και της τουριστικής βιομηχανίας στη νέα αυτή, άγνωστη εποχή, ανταποκρίθηκαν περισσότεροι από 800 άνθρωποι καταθέτοντας πάνω από 450 προτάσεις από 65 διαφορετικές χώρες της υφηλίου. Μαζί με τους αριθμούς, ας ληφθούν υπόψη οι πολλές και συχνές δυσκολίες όπως, για παράδειγμα, οι συχνές διακοπές ρεύματος στην Ινδία, που εμπόδιζαν την αποστολή των προτάσεων ή τα προβλήματα που προέκυπταν στις συνεργασίες ομάδων από απόσταση, καθώς πολλές φορές κάθε μέλος της εκάστοτε ομάδας τύχαινε να είχε αποκλειστεί σε διαφορετικό σπίτι. Παρόλα αυτά, είναι αξιοσημείωτες οι πολυάριθμες συμμετοχές από την Ινδία, το Λίβανο, τη Νιγηρία, τη Νότια Αφρική, τις ΗΠΑ, τη Νότια Κορέα, την Κίνα, την Ιαπωνία, την Τουρκία και την Ευρώπη.
Το μεγαλύτερο δίδαγμα του διεθνούς διαγωνισμού Pandemic Architecture, πέραν των μελετών που βραβεύτηκαν και αυτών που απέσπασαν τους επαίνους, είναι πως παρά το κλίμα φόβου και ανασφάλειας που νιώθαμε για το αύριο, άνθρωποι από διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες ενώθηκαν για να παρουσιάσουν ένα καλύτερο αύριο. Για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανθρωπότητα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια τρομακτική απειλή, που προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί μεγάλες ανακατατάξεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, όμως, για πρώτη φορά διαφορετικοί άνθρωποι έδωσαν το μήνυμα πως, όποιο και αν είναι το μέλλον, η ζωή θα προσαρμοστεί, θα συνεχιστεί και θα ανθίσει.
Ο ιδιωτικός και ο δημόσιος χώρος… αλλιώς
Δύο θέματα που φαίνεται να απασχόλησαν σχεδόν όλους τους αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στον διαγωνισμό, ήταν η ένταξη των στοιχείων της φύσης –ήλιος, νερό, αέρας, γη- στον εσωτερικό χώρο, στοιχεία που έλειψαν πολύ, ειδικά στους εγκλωβισμένους κατοίκους των πόλεων, αλλά και η εξωστρέφεια ανθρώπων και κτιρίων. Στην πλειονότητα των προτάσεων βλέπουμε ιδέες που εξασφαλίζουν την ασφαλή επικοινωνία μεταξύ των ενοίκων μιας πολυκατοικίας ή των πολιτών μιας κοινωνίας. Άλλωστε, η ιδέα η φύση να εισέρχεται στο σπίτι μας και η ουσιαστική επικοινωνία να είναι εφικτή με κάθε τρόπο και κάθε στιγμή, όσο μακριά κι αν είμαστε ο ένας από τον άλλον είναι κάτι που χρειαζόμαστε ανεξαρτήτως πανδημίας…
Πώς σχεδιάζουμε μια πόλη
Σύμφωνα με το κάλεσμα του διαγωνισμού Pandemic Architecture, σε κάθε περίπτωση διαχείρισης υγειονομικής κρίσης, ο σχεδιασμός μίας πόλης πρέπει να έχει δύο γενικούς σκοπούς: 1. την αντιμετώπιση του ξαφνικού μεγάλου αριθμού ασθενών και 2. τη διατήρηση της κανονικότητας της ζωής στο μέτρο του εφικτού για όλους τους υπόλοιπους. Επίσης, ο σχεδιασμός χώρων διαβίωσης στο μέλλον φαίνεται ότι δεν πρέπει μόνο να λαμβάνει υπόψη λειτουργικούς χώρους για μεμονωμένες και συλλογικές ανάγκες, αλλά και να προστατεύει την υγεία, καθώς οι άνθρωποι ξοδεύουν ολοένα και περισσότερο τον χρόνο τους απομονωμένοι σε χτισμένους χώρους. Έτσι, οι λύσεις που κέρδισαν την προσοχή των κριτών ήταν εκείνες που ενσωμάτωσαν με επιτυχημένο τρόπο την τεχνολογία, χαρακτηρίζονταν από καινοτομία και περιελάμβαναν κοινωνικούς, πολιτικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Ακολουθούν αναλυτικά τα δύο ισότιμα βραβεία, οι δύο ισότιμες προτάσεις ειδικής μνείας, αλλά και οι οκτώ ισότιμοι έπαινοι.
ΒΡΑΒΕΙΑ (2 ισότιμα βραβεία)
Χορηγοί Χρηματικών Βραβείων αξίας 2.000 ευρώ το καθένα
Kilada Hills Orama Minimal Frames
Πρώτο βραβείο
BIG APPLE, SMALL PLUG-IN
Ομάδα Gandong Cai, Mingjie Cai Χώρα ΗΠΑ
Επιτρέπεται σε όλους η πρόσβαση στον δημόσιο χώρο ακόμα και στη νέα κανονικότητα;
Μπορούμε να ορίσουμε εκ νέου τον δημόσιο χώρο και να προτείνουμε μια νέα συμπεριφορική μέθοδο σε αυτόν;
Μπορεί το μεγάλο πρόβλημα της Νέας Υόρκης να λυθεί από μικρές παρεμβάσεις;
Η πρόταση κατασκευάζει ένα φανταστικό σενάριο για το άμεσο μέλλον, όπου ο δημόσιος χώρος της Νέας Υόρκης «ανοίγει» ξανά και μια κοινωνική πολιτική υπό τον τίτλο «Social Plug-in Plan» εφαρμόζεται σε όλη την πόλη. Πρόκειται για ένα ριζοσπαστικό και συνάμα εφικτό σενάριο για το αύριο, στο οποίο η προσωπική ελευθερία πρόσβασης στο δημόσιο χώρο και η ευθύνη τήρησης ασφαλών αποστάσεων συμβαδίζουν με την υποτιθέμενη νέα κανονικότητα.
Δωρητής Χρηματικού Βραβείου
Kilada Hills
Δεύτερο βραβείο
WALL – BEING
Ομάδα Clara Fung Ka Yee, Cherene Hui, Jennifer Yip | Χώρα Χόνγκ Κόνγκ
Πώς μπορεί να βοηθήσει ο “τοίχος” στην προστασία της υγείας μας;
Αν και δυσχερείς καταστάσεις μπορεί να απαιτούν ακραία μέτρα, όπως η καραντίνα που βιώσαμε πρόσφατα, τι μπορεί να προσφέρει η αρχιτεκτονική για τη στοιχειώδη, καθημερινή μας διαβίωση πριν το μέτρο της καραντίνας καταστεί αναγκαίο;
Στοχοποιώντας το θεμελιώδες αρχιτεκτονικό στοιχείο του τοίχου, εντός του οποίου διαβιούμε καθημερινά, η παρούσα πρόταση φιλοδοξεί να συνεισφέρει στη προστασία της δημόσιας υγείας, με αρχιτεκτονικούς όρους, απελευθερώνοντας τους πολίτες από το χώρο της οικίας και από τον περιορισμό τους εντός των τοίχων.
Δωρητής Χρηματικού Βραβείου
ORAMA MINIMAL FRAMES
ΕΙΔΙΚΗ ΜΝΕΙΑ (2 ισότιμα βραβεία)
GIFT VOUCHER (2 Prizes) για online σεμινάριο Lighting Masterclass with Creative Lighting (αξίας £500 το καθένα)
Πρώτο βραβείο
RED BALLOON PLAN
Ομάδα Ningxin Zhang, Yue Peng, Boliang Du | Χώρα Κίνα
Ένα κόκκινο μπαλόνι για κάθε απομονωμένο στο διαμέρισμά του ένοικο.
Η πρόταση αφορά τον σχεδιασμό ενός ατομικού αναπνευστικού μηχανισμού που θα παρέχεται σε κάθε πάσχοντα από κορονοϊό με σκοπό την αντιμετώπιση ζητημάτων αποστασιοποίησης στον οικιακό χώρο θέτοντας ως προτεραιότητα την ελαχιστοποίηση της διασποράς νοσημάτων μεταξύ των μελών της ίδιας οικογένειας, παρέχοντας, παράλληλα, υποστήριξη σε κάθε μεμονωμένο άτομο που έχει προσβληθεί από τον Covid-19.
Δεύτερο βραβείο
ISOLINETION
Ομάδα Arseniy Bychkov, Sofya Garkusha, Valentin Garkusha | Χώρα Ρωσία
Ρεαλιστικά σενάρια διαδρομών μέσα στην πόλη την εποχή του κορονοϊού.
Η πρόταση στοχεύει να διασφαλίσει ένα ασφαλές περιβάλλον κίνησης εντός των πόλεων κατά τη διάρκεια πανδημιών, κάνοντας χρήση των επιδημιολογικών δεδομένων και ενός συγκεκριμένου αλγορίθμου για να χαρτογραφήσει τη διασπορά και κατανομή της νόσου στον αστικό ιστό, θέτοντας ως απώτερο σκοπό την εξασφάλιση της βιωσιμότητας των αστικών κέντρων σε περιόδους κρίσεων καθιστώντας τα διαπερατά και άρα λειτουργικά.
8 προτάσεις που απέσπασαν ισότιμους επαίνους
Pandemic Life Tower
Ομάδα Dalong Li, Weijun Peng, Yueling Lin | Χώρα Κίνα
Ένας πύργος για τους ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό.
Η πρόταση επικεντρώνεται στον κριτικό επανακαθορισμό του χώρου απομόνωσης για τον Ασαφή Πληθυσμό – τα άτομα που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό και η παρούσα κατάστασή τους ορίζεται ανάμεσα σε υγιή και νοσούντα άτομα – με σχεδιαστική πρόθεση τη δημιουργία ενός ενδιαφέροντος και συμπεριληπτικού χώρου διαβίωσης που θα προάγει, με προτεραιότητα την ασφάλεια, την ελευθερία και την αλληλεπίδραση των ενοίκων, χωρίς να τους «απομονώνει».
Mourning Maps
Ομάδα Gemma Jones, Malex Salamanqués | Χώρα Ηνωμένο Βασίλειο
Ένα προσωπικό “υπεραντικείμενο πένθους” για την εποχή του κορονοϊού.
Η πρόταση αποτελεί μια συγκεκριμένη θέση για το πένθος και ένα υπεραντικείμενο που διαμορφώνεται από μικρο-αρχιτεκτονικές δομές με σκοπό την αποκεντρωμένη συλλογική μνήμη.
Ένας υπερ-χάρτης που δομείται από μικρο-ναούς, λειτουργώντας ως ένα πολυσυλλεκτικό ιερό, που αποτελείται από μικρότερα συνδεδεμένα μεταξύ τους μνημεία, δίνοντάς μας, με αυτό τον τρόπο, συντεταγμένες για ένα ταξίδι μνήμης.
We Take the Roof
Ομάδα Aglaia Lampropoulou, Myrto Kozaki | Χώρα Ηνωμένο Βασίλειο
Το δώμα ως εναλλακτική λύση στην πανδημία.
Τι συμβαίνει όταν μια κρίση μάς ωθεί έξω από τους δρόμους;
Τι συμβαίνει στα πρωτόκολλα της διαβίωσης και της φροντίδας όταν αφαιρεθεί ο ιστός που συγκρατεί τις πόλεις μας;
Αντλώντας έμπνευση από την αρχιτεκτονική έκτακτης ανάγκης καθώς και από την τέχνη των εγκαταστάσεων, η πρόταση προβάλλει την οροφή/το δώμα ως εναλλακτική λύση στην υγειονομική κρίση αλλά και πέραν αυτής, ως ένα αναδυόμενο πεδίο ευκαιριών που επιτρέπει την εμφάνιση νέων μικρο-οικονομιών που αποκαθιστούν τις χαμένες συνδέσεις με την πόλη. Τα οικοδομικά τετράγωνα γίνονται μικρόκοσμοι της ζωής στην πόλη όχι πια ως ιδιωτικές, αυτόνομες φυσαλίδες αλλά ως μέρος ενός ευρύτερου δικτύου που μας συνδέει ξανά με το κοινωνικό.
Avlea
Ομάδα Nikolaos Gkrintzos, Angeliki Tziotaki, Anastasia Peslis | Χώρα Ελλάδα
Ο επανασχεδιασμός του αθηναϊκού μπαλκονιού.
Τι συμβαίνει όταν είναι απαραίτητο να περιοριστούν οι άνθρωποι στον ιδιωτικό τους χώρο;
Τελικά θα καταφύγουν στο μόνο μέρος του διαμερίσματος που προσφέρει την αίσθηση της εξόδου και της διαφυγής, διατηρώντας παράλληλα την ιδιωτικότητα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το μπαλκόνι. Η πρόταση παρουσιάζει τον μηχανισμό τύπου κέλυφος Avlea, που τοποθετείται στον εξώστη και αποτελείται από εναλλάξιμα στοιχεία, ενισχύοντας, με αυτό τον τρόπο, την απομόνωση και επιτυγχάνοντας μια κατάσταση απορρήτου και εσωστρέφειας σε έναν κατά τα άλλα εξωστρεφή χώρο.
Novus
Ομάδα Franz Christopher Berania Diaz, Camille Francesca Villar Pe | Χώρα Φιλιππίνες
Ένα νέο σύστημα εργασίας και διαβίωσης για το μέλλον.
Η πρόταση επικεντρώνεται στον σχεδιασμό ενός νέου συστήματος διαβίωσης αποτελούμενου από χώρους που ικανοποιούν τις διάφορες ανάγκες και επιθυμίες του τρόπου ζωής των ανθρώπων μέσω αρθρωτών-σπονδυλωτών συστημάτων υπό την πεποίθηση ότι η αρχιτεκτονική και ο σχεδιασμός πρέπει να διαθέτουν ισχυρή ικανότητα προσαρμογής ώστε να επιτρέπουν και να διευκολύνουν την ευελιξία στο μέλλον. Πρόκειται για έναν σχεδιασμό που ανταποκρίνεται σε απαιτήσεις έκτακτης ανάγκης ανακουφίζοντας, έτσι, τη ζωή των ανθρώπων, καταπολεμώντας τις κοινωνικές αδικίες και διατηρώντας την οικονομία σε περιόδους πανδημίας.
Cannibalism City
Ομάδα Yafei Li | Χώρα ΗΠΑ
Μια «φανταστική» πόλη δέχεται επίθεση από τον COVID-19
Η πρόταση αποτελεί μια σειρά σχεδίων με γραφίτη, υπό τον τίτλο Cannibalism City και απεικονίζει μια «φανταστική» πόλη υπό την επίθεση του COVID-19 από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Πρόκειται για έναν μετα-έργο με αντισυμβατική άποψη, όπως σχολιάζει η κριτική επιτροπή των βραβείων, που στόχο έχει μεταξύ άλλων, να αναδείξει την ανατροπή των ισορροπιών και της ανθρώπινης φύσης.
Gender Violence in Covid Times
Ομάδα Adrián Zavala Moreno, Irlanda Gatica López, Edgar Adrián González Pérez | Χώρα Μεξικό
Ένα καταφύγιο για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας στην πανδημία.
Η πρόταση αφορά τον σχεδιασμό ενός καταφυγίου για γυναίκες που έχουν υποστεί ενδοοικογενειακή βία σε περιόδους πανδημικών κρίσεων, ώστε όταν ωθούνται εκτός της κατοικίας τους να μην είναι εκτεθειμένες στον ιό. Η βασική μονάδα έχει μέγεθος 2.4 x 3.6 μέτρα και έχει τη δυνατότητα να επεκτείνεται προσθέτοντας περισσότερες περιμετρικά της ενώ η ευελιξία του συστήματος, του επιτρέπει να συναρμολογηθεί με πολλούς τρόπους και σε διαφορετικές τοποθεσίες. Η στρατηγική επιλογή του σημείου τοποθέτησης του καταφυγίου δύναται ν’ αποτελέσει μια δήλωση για το πώς η αρχιτεκτονική μπορεί να διαμεσολαβήσει μια διαμαρτυρία λειτουργώντας ως τρόπος προβολής ενός ζητήματος.
Self-Help
Ομάδα Yau Kai Shing | Χώρα Χόνγκ Κόνγκ
DIY συστήματα επέκτασης του χώρου κατοίκησης από μπαμπού.
Η πρόταση παρουσιάζει τον σχεδιασμό μιας γρήγορα και εύκολα κατασκευάσιμης υποδομής από μπαμπού για τα οικιστικά κτίρια στο Χονγκ Κονγκ, που μπορεί να συναρμολογηθεί από ανθρώπους χωρίς επαγγελματική κατάρτιση σε περιόδους πανδημικών κρίσεων.
Σκοπός της κατασκευής είναι η άμβλυνση της αίσθησης εγκλεισμού που προκύπτει από ακραία μέτρα όπως η καραντίνα μέσω της διάνοιξης του περιορισμένου χώρου κατοίκησης προς τον δημόσιο χώρο της πόλης και της εισαγωγής νέων λειτουργιών όπως η εργασία και η ψυχαγωγία, συμπληρωματικά του οικείν.
