Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τον σχεδιασμό των προσόψεων και ποιες καινοτομίες εφαρμόζονται κατά την υλοποίησή τους;
Η πρόσοψη αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τμήματα μίας κατασκευής, καθώς αποτελεί την εξωτερική εικόνα ενός έργου, ενώ έχει καθοριστικό ρόλο στη θωράκιση και προστασία του σκελετού. Σκοπός κάθε αρχιτέκτονα είναι να υλοποιήσει ένα περίβλημα το οποίο θα είναι καλαίσθητο και θα τραβάει τα βλέμματα των θεατών, ενώ παράλληλα θα καλύπτει στο έπακρο τις λειτουργικές ανάγκες του κτιρίου. Για αυτό τον λόγο κυκλοφορούν στην αγορά υλικα ιδανικά για προσόψεις, που διακρίνονται για την ανθεκτικότητα, τη στεγανότητα, τις θερμομωνοτικές και τις ηχομονωτικές τους ιδιότητες, αλλά και για το υψηλό τους design. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, σπουδαίοι επαγγελματίες του χώρου θα μας μιλήσουν για τις σχετικές τάσεις που κυριαρχούν στην Ελλάδα, μέσα από έμπρακτα παραδείγματα έργων.
Έμφαση στο αισθητικό αποτέλεσμα
H πρόσοψη δημιουργεί την πρώτη εντύπωση που αποκομίζει κάποιος από ένα κτίριο και για αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντική τόσο για τους επαγγελματικούς χώρους, όσο και για τις κατοικίες. Η επιλογή των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να συνάδει με τις τεχνικές προδιαγραφές του έργου και συνναμα να εξυπηρετεί το design που επιδιώκει να προσδώσει ο αρχιτέκτονας. Αναγνωρίζοντας την παραπάνω ανάγκη, οι εταιρείες δομικών υλικών προσπαθούν να φέρουν στην αγορά νέα προϊόντα, που έχουν ενισχυμένες ιδιότητες και κομψότητα.
«Το γραφείο μας δίνει ιδιαίτερη σημασία στη μορφή των όψεων. Είναι το σημείο που ενώνει και ταυτόχρονα διαχωρίζει την ζωή που παίρνει μέρος στο εσωτερικό ενός κτιρίου, με την δημόσια ζωή και τη σχέση του με την γειτονιά και τον δρόμο. Στη σύγχρονη αρχιτεκτονική οι δυνατότητες σχεδιασμού είναι αέναες, ενώ παράλληλα είναι εφαρμόσιμες κατασκευαστικά, με όλα τα στοιχεία, (τεχνικά, οικονομικά κλπ) που χρειάζεται η υλοποίηση. Πέρα από το αρχιτεκτονικό όραμα, υπάρχουν και πολλά υλικά τα οποία προσφέρουν μια μεγάλη παλέτα προς αξιοποίηση από τον αρχιτέκτονα. Υλικά επενδύσεων, ποικιλία σε υφές, χωρίσματα και διάτρητα στοιχεία, κίνηση και εναλλαγή της τελικής μορφής των όψεων, δίνουν τη δυνατότητα για μοναδικά κτίρια» υπογραμμίζουν η Μαρίνα Καραμαλή και η Κατερίνα Καραγιάννη, επικεφαλής του γραφείου KKMK – Karagianni Karamali Architects.
Με τη σειρά του ο Κυριάκος Μιχαηλίδης, ιδρυτής του γραφείου MNK design studio, δηλώνει πως «σε ότι έχει να κάνει με τις προσόψεις γενικά των κτιρίων, υπάρχουν πλέον πολλές και διαφορετικές λύσεις, είτε για τη διαμόρφωση είτε για την επένδυση των όψεων. Δικιά μας φιλοσοφία είναι η πρόσοψη ενός έργου να συνδυάζει την αρμονία με το περιβάλλον του κτιρίου, να χαρακτηρίζεται από οικονομία γιατί πρόκειται για μεγάλες επιφάνειες, αλλά και από καινοτομία, δηλαδή καινούρια υλικά υψηλής αισθητικής και οικολογίας με πινελιές φωτισμού για την ανάδειξη των εν λόγω υλικών».
Ενισχυμένη αντοχή και βιωσιμότητα
Η πρόσοψη αποτελεί ζωτικό τμήμα μιας κατασκευής, καθώς την προστατεύει από βλαβερούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι η υγρασία, οι απότομες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, οι βροχές και το χιόνι. Με άλλα λόγια, αποτελεί μία ασπίδα προστασίας που θωρακίζει το κτίριο, προσφέροντάς του αντοχή και μεγαλύτερη διάρκειά ζωής. Παράλληλα, αποτελεί ένα τείχος, που εξασφαλίζει στους εσωτερικούς χώρους συνθήκες θερμικής άνεσης, ενώ τους απομονώνει από τους έντονους θορύβους του αστικού περιβάλλοντος. Βάσει των παραπάνω, κατανοούμε ότι η πρόσοψη έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στον βιώσιμο χαρακτήρα μίας κατασκευής, διότι προάγει την ευεξία των χρηστών και συμβάλλει καθοριστικά στον περιορισμό των ενεργειακών δαπανών. Η ύπαρξη μίας λειτουργικής πρόσοψης, θεωρείται βασική προϋπόθεση για να ληφθούν οι ανώτερες διεθνείς ενεργειακές πιστοποιήσεις κτιρίων, οι οποίες έχουν όλο και αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά.
Οι αρχιτέκτονες αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρουν τα σύγχρονα δομικά υλικά και προσπαθούν να κατασκευάσουν κτίρια που θα έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Εφαρμόζουν ποικίλες καινοτομίες, προκειμένου να υλοποιήσουν απαιτητικά έργα, τα οποία στο πρόσφατο παρελθόν θα φάνταζαν ανέφικτα. Ειδικότερα για το θέμα των προσόψεων η Χαριτίνη Ζεγκίνογλου, Αrchitect και Co Founder του γραφείου Inscape Architects επισημαίνει πως «οι τάσεις που παρατηρούνται σήμερα στις όψεις των κτιρίων είναι τα μεγάλα θερμοδιακοπτόμενα ανοίγματα που δίνουν τη δυνατότητα πλήρους συσχέτισης του εσωτερικού με το εξωτερικό, χωρίς ωστόσο να επιβαρύνουν το κτίριο ενεργειακά. Εκτεταμένα χρησιμοποιείται το υλικό της θερμοπρόσοψης ως κελύφους για την καλύτερη ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και ανθεκτικότητα σε σχέση με τα πλαστικά χρώματα του παρελθόντος. Σε αρκετές περιπτώσεις, κάποια πρωτογενή υλικά (μάρμαρο – ξύλο) υπό τη μορφή επενδύσεων, έρχονται να εμπλουτίσουν τις όψεις και να κυριαρχήσουν σε αυτές. Τέλος, το εμφανές σκυρόδεμα στην Ελλάδα, αποτελεί διαχρονικό υλικό που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα ως τελική επιφάνεια όψης».
Ogee Residence – ΚΚΜΚ Architects
Η μονοκατοικία Ogee βρίσκεται στα νότια προάστια της Αθήνας, κοντά στην ακτή της Βούλας, η οποία απολαμβάνει την αύρα, τη θέα της θάλασσας αλλά και το Μεσογειακό κλίμα. Σκοπός της είναι να καλύψει τις ανάγκες μιας εξαμελούς οικογένειας, ενώ ταυτόχρονα στέκεται ως ένα μορφολογικό ορόσημο στην ευρύτερη περιοχή. Το όνομα «Ogee» προέρχεται από τις διπλές καμπύλες οι οποίες καθορίζουν τον χαρακτήρα του κτιρίου. Οι όψεις έχουν μια γλυπτική μορφή, μια κίνηση η οποία εξελίσσεται στο περίγραμμα των εξωστών και στη σύνδεσή τους με το σώμα του κτιρίου. Το κέλυφος του έργου προσφέρει στον δημόσιο χώρο ροή, με σκοπό να αναδείξει την αύρα της Αθηναϊκής Ριβιέρας, την κίνηση του αέρα και τον κυματισμό της θάλασσας. Με αυτό τον τρόπο, το κτίριο προσφέρει στο εσωτερικό του την απαραίτητη απομόνωση και ιδιωτικότητα, ενώ παράλληλα τα ανοίγματα φέρνουν το φυσικό φως και καθορίζουν την θέα προς τον ορίζοντα. Οι καμπύλες, εξελίσσονται σε πολλαπλά επίπεδα, και με διαφορετικές κατευθύνσεις, χαρακτηριστικά που συναντά κανείς και στα φυσικά στοιχεία της περιοχής. Οι χώροι που διαμορφώνονται εσωτερικά, αλλά και εξωτερικά της όψης, με τα κενά που ενίοτε είναι διπλού ύψους, αποκτούν πολύπλοκες ιδιαιτερότητες. Αυτές, προσφέρουν ένα γοητευτικό περιβάλλον διαβίωσης και ανακάλυψης.
Πολυτελή Διαμερίσματα στο Ψυχικό –Inscape Architects
«Το κτίριο αυτό είναι εκτεθειμένο σε όλους τους προσανατολισμούς, με διαμπερή ανοίγματα που διευκόλυνουν τον αερισμό και φωτισμό του. Η νότια όψη χαρακτηρίζεται από μεγάλα ενεργειακά κουφώματα αλουμινίου. Η δυνατότητα τους να μαζεύονται επάλληλα, ενισχύουν την σύνδεση του μέσα με το έξω και προσφέρουν την πλήρη εκμετάλλευση των ευεργετικών ενεργειακών οφελειών του νότου. Οι υπόλοιπες όψεις φέρουν μικρότερα ανοίγματα, με τις τυφλές επιφάνειές τους να είναι επενδεδυμένες με θερμοπρόσοψη και σπατουλαριστό θερμοσοβά κοκκομετρίας 1,5χιλ. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ανατολικής όψης έιναι η διάσπαση του όγκου του κλιμακοστασίου με την χρήση οριζόντιων σκοτίων του 1εκ. ανά 50εκ. Στην βορινή όψη, η εξασφάλιση της ιδιωτικότητας από τον δρόμο και προστασίας από τον βορρά, επιτευχθηκε με μικρότερα ανοιγμάτα και την τοποθέτηση κατακόρυφων περσίδων. Πέραν του λειτουργικού τους ρόλου ως στοιχεία διαχωρισμού, απομόνωσης και εσωστρέφειας, οι περσίδες ενοποιούν συμβολικά τις λειτουργίες του κτιρίου προσδίδοντας στην όψη ρυθμό και θεατρικότητα. Η επιλογή του ξύλου λειτουργεί συμπληρωματικά με τις ουδέτερες αποχρώσεις του θερμοσοβά. Το δώμα του κτιρίου είναι φυτεμένο με την απαιτούμενη υποδομή (αντιριζική μεμβράνη, αποστραγγιστικό σύστημα κτλ). Τα φυτά του δώματος δημιουργούν ένα μικροκλίμα που συμβάλλει θετικά τόσο στο περιβάλλον όσο και στο κτίριο, λειτουργώντας ως μία επιπλέον θερμομονωτική στρώση που ελαχιστοποιεί τις θερμοκρασιακές διακυμάνσεις.
Πενταόροφη οικοδομή στην Ξάνθη –MNK Design Studio
Πρόκειται για τον σχεδιασμό, την έκδοση οικοδομικής άδειας και την επίβλεψη ανέγερσης πενταόροφης οικοδομής στην οδό Σταθμού 34, στην πόλη της Ξάνθης. Ο σχεδιασμός και η επιβλεψη έγινε από το αρχιτεκτονικό γραφείο MNK Design Studio και υπεύθυνος για όλο το project ήταν ο M.SC Πολιτικός Μηχανικός Κυριάκος Ν. Μιχαηλίδης, ενώ η οικοδομή είναι ιδιοκτησία της εταιρείας ΣΙΣΚΟΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ. Αναφορικά με την πρόσοψη της οικοδομής αυτής, λόγω της θέσης της (γωνιακό οικόπεδο), η προσέγγιση στον σχεδιασμό έγινε με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να χωρίζεται με ισορροπία και αρμονία σε δύο κομμάτια, τα οποία να συμπληρώνουν το ένα το άλλο. Το χρώμα του κάθε τμήματός της επιλέχθηκε να είναι έντονα διαφορετικό -στην προκειμένη περίπτωση κυριαρχεί το άσπρο και το μαύρο- έτσι ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όσον αφορα τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην όψη είναι μόνωση από εξηλασμένη πολυστερίνη 10 cm, πάνω από την οποία έγινε πάστα από ακρυλικό σοβά υψηλής κοκκομετρίας, προκειμένου να βγει ένα πιο έντονα graffiato αποτέλεσμα. Εντός της μόνωσης και του σοβά τοποθετήθηκαν οδηγοί με γραμμικό φωτισμό σε όλο το ύψος της όψης για να δώσουν μια πιο εντυπωσιακή εικόνα στο κτίριο.
Αρχαίον Κάλλος –Maria Karabatsi Design Studio
Το Αρχαίον Κάλλος είναι ένα σύνολο λευκών και πέτρινων όγκων που ενσαρκώνει τον απόλυτο συνδυασμό της κυκλαδίτικης και φραγκικής αρχιτεκτονικής. Ένας πέτρινος οχυρός περίβολος με επάλξεις και πύλη (ενετικό στοιχείο αμυντικού χαρακτήρα), παράθυρα και πόρτες που περιβάλλονται από μαρμάρινα σκαλιστά υπέρθυρα που φέρουν παραστάδες με ανθέμια, φουρούσια, σταυροθόλια, βόλτα (τοξότες κατασκευές) και άλλα, συνθέτουν μία πλαστική και φρουριακή εικόνα, προσφέροντας στους επισκέπτες ένα μοναδικό ταξίδι στην ιστορία και στην αρχιτεκτονική της Νάξου.
Στόχος, λοιπόν, της μελέτης ήταν η κατασκευή τοιχοποιιών απόλυτα εναρμονισμένων στο ιστορικό περιβάλλον της συγκεκριμένης περιοχής, που αποτελούσε κτήμα Ενετών αρχόντων. Η λίθινη τοιχοποιία εσωτερικά και εξωτερικά επιχρίστηκε ή αρμολογήθηκε με παλαιού τύπου φυσικό κονίαμα υψηλής διαπνοής, το οποίο προσφύεται εξαιρετικά με το υπόστρωμα και καθίσταται αδιαπέραστο από το νερό της βροχής.
Είναι επίχρισμα αφυγραντικό και φιλικό προς το περιβάλλον, που ενισχύει την θερμομόνωση της τοιχοποιίας και αποτελείται από φυσικά υλικά όπως άσπρο τσιμέντο, άμμο θαλάσσης πλυμένη με γλυκό νερό, μαρμαρόσκονη και γαλάκτωμα, που προσφέρει απόλυτη στεγανότητα και ελαστικότητα, ενισχύει την προσφυτική ικανότητα στο υπόστρωμα, περιορίζει τη συρρίκνωση στην πήξη του τσιμέντου, επιτρέπει την κατασκευή πολύ λεπτών επιστρώσεων, ενισχύει την αντοχή στην τριβή και αποτρέπει τη δημιουργία σκόνης, ενώ προλαμβάνει την δημιουργία τριχοειδών ρωγμών από τις συστολοδιαστολές.