Τα οφέλη του ΒΙΜ σε αντιδιαστολή με τις δυστοκίες στην κατάρτιση και την εφαρμογή Το ΒΙΜ είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στην υπηρεσία του αρχιτέκτονα για τον σχεδιασμό και την κατασκευή έργων, υψηλών προδιαγραφών. Η χρήση της εν λόγω τεχνολογίας γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ωστόσο, προκύπτει το ερώτημα: ποια είναι τα οφέλη του ΒΙΜ και ποια τα προβλήματα, τα οποία προκύπτουν εμπράκτως, κατά τη χρήση του;
Είναι γεγονός, ότι η αρχιτεκτονική του σήμερα εξελίσσεται συνεχώς και οι επαγγελματίες του χώρου καλούνται να αποποιηθούν σταδιακά τις παραδοσιακές μεθόδους εργασίας και να εστιάσουν στις νέες τεχνολογικές τάσεις. Το λογισμικό ΒΙΜ, αναμφίβολα αποτελεί ένα πρωτοποριακό εργαλείο, το οποίο συντελεί στην μείωση των σχεδιαστικών λαθών, εκμηδενίζει τον χρόνο σχεδιασμού και εκτελεί υπολογισμούς, που περιορίζουν το κόστος και τον χρόνο κατασκευής.
Για την υλοποίηση ενός έργου με τη χρήση του ΒΙΜ, όλοι οι συντελεστές επιβάλλεται να είναι βαθύτατα γνώστες της νέας τεχνολογίας και φυσικά να υπάρχει άριστος συντονισμός μεταξύ τους, καθώς θα χρειαστεί να δουλέψουν από κοινού στο ίδιο ψηφιακό μοντέλο. Είναι συνεπώς εύλογο, ότι για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου, θα πρέπει να γίνεται διαρκής επιμόρφωση του προσωπικού, τόσο των αρχιτεκτονικών γραφείων, όσο και των κατασκευαστικών εταιρειών, με τις οποίες θα έρθουν σε συνεργασία. Το δύσκολο εγχείρημα της κατάρτισης στο ΒΙΜ, πρέπει να γίνει μεθοδευμένα από έμπειρα άτομα, τα οποία θα καθοδηγήσουν με υπευθυνότητα τους επαγγελματίες του κλάδου προς την τεχνολογία του μέλλοντος.
Ο λόγος στους αρχιτέκτονες: Τα οφέλη, η ασυμβατότητα υπεργολάβων και η κατάρτιση
Σπουδαίοι αρχιτέκτονες του χώρου, με γνώμονα τις πολύτιμες επαγγελματικές τους εμπειρίες, μας μιλούν για την τεχνολογία ΒΙΜ. Πιο συγκεκριμένα, υπογραμμίζουν τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η συγκεκριμένη τεχνολογία σε σύγκριση με τις παλαιότερες μεθόδους σχεδιασμού και τονίζουν, ότι το ΒΙΜ αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία μέσα του σύγχρονου αρχιτέκτονα. Στη συνέχεια, αναφέρονται στα προβλήματα που προκύπτουν εξαιτίας της ασυμβατότητας με τους υπεργολάβους, τους οποίους τα αρχιτεκτονικά γραφεία, συχνά καλούνται να εξοικειώσουν με το καινοτόμο λογισμικό. Εξηγούν, ότι το ΒΙΜ αν και αυτοματοποιεί δεκάδες χρονοβόρες διαδικασίες και προσφέρει μεγάλη ευελιξία κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, όπως προαναφέρθηκε, απαιτεί από τους χρήστες του εξειδικευμένες γνώσεις και άψογο συντονισμό με τους υπόλοιπους φορείς του έργου, προϋποθέσεις που δεν είναι πάντοτε εφικτές. Εν κατακλείδι, οι συνεντευξιαζόμενοι διατυπώνουν την άποψή τους, για το αν οι επιχειρήσεις με ατομικές πρωτοβουλίες ή τα αρμόδια πανεπιστημιακά τμήματα με σχετικά σεμινάρια και μεταπτυχιακά προγράμματα, πρέπει να επωμιστούν το βάρος για την εκπαίδευση των μηχανικών, που θα χρησιμοποιήσουν το ΒΙΜ.
Το ΒΙΜ προσφέρει πληροφοριακή πληρότητα
«Η σταδιακή επικράτηση του ΒΙΜ σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους σχεδιασμού, συναρτάται με βάση δύο πεδία ανάπτυξης αυτής της μεθόδου. Αφ’ ενός συνδέεται με την απεικονιστική δυνατότητα, που προσφέρει ο λεπτομερής τρισδιάστατος σχεδιασμός και αφ’ ετέρου με την πληροφοριακή πληρότητα, που εμπεριέχεται στα σχεδιαστικά αντικείμενα. Αφήνοντας λοιπόν στην άκρη, τα προφανή οφέλη από την τρισδιάστατη γεωμετρική απεικόνιση και την ταυτόχρονη ενημέρωση των επιμέρους σχεδίων, καλό θα ήταν να σταθούμε ισοβαρώς στο δεύτερο σκέλος, που έχει να κάνει με την πληροφοριακή πληρότητα. Ο παραδοσιακός τρόπος σχεδιασμού, αναπαριστά μόνο τις γεωμετρικές ιδιότητες ενός αντικειμένου και οι υπόλοιπες πληροφορίες που το αφορούν, δεν αντανακλώνται άμεσα στη σχεδιαστική διαδικασία. Το ΒΙΜ, μέσω της δομής του, έχει τη δυνατότητα να παρέχει όση ποσότητα πληροφορίας επιθυμεί να εισάγει ο εκάστοτε χρήστης ή ο εκάστοτε προμηθευτής, από απλά περιγραφικές πληροφορίες, όπως τεχνικές προδιαγραφές, μέχρι πολυπλοκότερες, όπως σύνθετες ιδιότητες των επιμέρους υλικών. Κατά αυτόν τον τρόπο, καθώς και με τη δυνατότητα, που παρέχουν οι ΒΙΜ πλατφόρμες επεξεργασίας ενός κοινού μοντέλου από τους φορείς ανάπτυξης και διαχείρισης ενός έργου, επιτυγχάνεται ένα βέλτιστο επίπεδο συνεργασίας και συντονισμού».
Πλήρης συμβατότητα με τα παραδοσιακά εργαλεία σχεδιασμού
«Η παρούσα ασυμβατότητα των υπεργολάβων, καθώς και των υπόλοιπων φορέων με το ΒΙΜ και την τεχνολογία, αποτελεί πρόβλημα στο επίπεδο, στο οποίο οι ΒΙΜ μελετητές αποφεύγουν την απαραίτητη ευελιξία, που είναι απαραίτητη για τη συνεργασία μεταξύ των μερών. Το ΒΙΜ πιθανόν στο μέλλον, να αλλάξει πλήρως πολλές από τις πεπατημένες πρακτικές του παρόντος, προς το παρόν όμως, έχει πλήρη συμβατότητα με τα παραδοσιακά εργαλεία σχεδιασμού και δεν καθιστά απαραίτητο τον πλήρη τεχνολογικό συντονισμό των υπεργολάβων σε τεχνικό επίπεδο. Οπωσδήποτε δημιουργεί ζητήματα κόστους-οφέλους με δεδομένο το βάθος επεξεργασίας ενός έργου σε ΒΙΜ. Αυτή είναι άλλωστε και η βασική πρόκληση της διαδικασίας, να προσαρμόζει την τεχνολογία στις δεδομένες προϋποθέσεις ανάπτυξης ενός έργου και όχι να προσαρμόζονται οι ανάγκες στους περιορισμούς μιας μεθόδου ή εξίσου ανώφελα να εκτείνονται ψευδώς οι ανάγκες, ανάλογα με τις δυνατότητες, που προσφέρει η κάθε τεχνολογία».
Τα πανεπιστήμια να διδάξουν τα τεχνολογικά εργαλεία
«Τα πανεπιστήμια είναι φορέας εξέλιξης των πρακτικών που αξιοποιούνται από τις εταιρείες, αφού παρέχουν τη δυνατότητα να είναι ανεξάρτητα από τους λειτουργικούς περιορισμούς μιας επιχείρησης. Επομένως, τα πανεπιστήμια είναι αυτά που οφείλουν να «διδάξουν» στις επιχειρήσεις τις αναρίθμητες δυνατότητες, που προσφέρει στον τομέα της κατασκευαστικής μελέτης, η εισαγωγή ιδιοτήτων στα σχεδιαστικά αντικείμενα, όπως και η σύζευξη όλων των μελετητικών πεδίων και των φορέων διαχείρισης ενός έργου κάτω από την ίδια στέγη, την κοινή πλατφόρμα σχεδιασμού. Η κατανόηση και η ανάπτυξη αυτής της πρόσφατης εξέλιξης στη μελέτη των κατασκευών, είναι υποχρέωση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και δε χρειάζεται να συγχέεται με την ευχέρεια χρήσης ενός συγκεκριμένου προγράμματος ή μιας συγκεκριμένης πρακτικής ή οποία μπορεί να λαμβάνει χώρα στα πλαίσια της επαγγελματικής κατάρτισης».
Μεγάλο πλεονέκτημα ο περιορισμός του ρίσκου
«Το μοντέλο BIM, μπορεί να αποτελέσει ένα ακριβές αντίγραφο του έργου που «κατασκευάζεται» στο ασφαλές περιβάλλον του ΗΥ και χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων για ανάλυση, διερεύνηση εναλλακτικών επιλύσεων και προσομοιώσεις, με στόχο την βελτιστοποίηση του σχεδιασμού. Συντελείται έτσι, μια αντιστροφή της διαδικασίας των «παραδοσιακών» μεθόδων σχεδιασμού, όπου τα πεπερασμένα σχέδια δύο διαστάσεων, προηγούνται του τρισδιάστατου αντικειμένου, αφού στην περίπτωση του BIM, τα σχέδια αποτελούν στην ουσία διαφορετικές απόψεις του ενός και μοναδικού μοντέλου και μπορούν να εξαχθούν από κάθε σημείο του, χωρίς περιορισμό ως προς το πλήθος τους. Το ανάλογο ισχύει και για τις πληροφορίες, που είναι ενσωματωμένες στην βάση δεδομένων και συγκεντρώνουν τις ιδιότητες όλων των αντικειμένων που το απαρτίζουν, οι οποίες μπορούν να εξαχθούν ανά πάσα στιγμή, υπό μορφή πινάκων ή να αξιοποιηθούν ως δεδομένα ανάλυσης και υπολογισμών. Ο περιορισμός του ρίσκου με την ευρεία έννοια, αλλά και ειδικότερα σε σχέση με τον χωρικό συντονισμό και τον χρονικό και οικονομικό προγραμματισμό των έργων, αποτελεί κατά την γνώμη μας, το σημαντικότερο όφελος από την εφαρμογή του BIM»..
Απέχουμε από την εποχή που οι υπεργολάβοι θα συμμετέχουν στο «ψηφιακό κτίσιμο»
«Στην Ελληνική πραγματικότητα, η συμβολή των υπεργολάβων στην διαδικασία σχεδιασμού, περιλαμβάνει κατά κανόνα την διάθεση τεχνικών προδιαγραφών και τυπικών λεπτομερειών σε μορφή CAD. Απέχουμε πολύ ακόμη από την εποχή, στην οποία οι υπεργολάβοι θα συμμετέχουν στο «ψηφιακό κτίσιμο» του έργου με άρτια και αξιόπιστα μοντέλα των προϊόντων και των επιμέρους κατασκευών που αντιπροσωπεύουν. Προφανώς και ενθαρρύνουμε σε κάθε ευκαιρία τους υπεργολάβους και προμηθευτές, με τους οποίους συνεργαζόμαστε, στην κατεύθυνση της εφαρμογής του BIM και της ανάπτυξης βιβλιοθηκών, που αφορούν τα προϊόντα και τις κατασκευές τους και ελπίζουμε, ότι καθώς η ζήτηση για εφαρμογή του ΒΙΜ στα έργα αυξάνεται, το ίδιο θα συμβαίνει και με το κίνητρο που θα βλέπουν οι εταιρείες των υπεργολάβων, την επένδυση προς την κατεύθυνση αυτή. Καθοριστική ωστόσο θεωρούμε, ότι θα είναι η επιρροή που θα ασκήσουν οι εταιρείες των κύριων εργολάβων, οι οποίες αναμένεται όλο και πιο συχνά να υποχρεωθούν στην εφαρμογή του ΒΙΜ στα πλαίσια των συμβατικών τους υποχρεώσεων».
Απαραίτητη η διαρκής βελτίωση του μηχανικού
«Το ΒΙΜ αποτελεί μία τεχνολογία-μεθοδολογία, που εξελίσσεται διαρκώς και που υποστηρίζεται από μια συνεχιζόμενη διαδικασία έρευνας. Ο επιστήμονας του κατασκευαστικού κλάδου, που θέλει να εφαρμόσει το BIM στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, θα πρέπει να υιοθετήσει την κουλτούρα της διαρκούς βελτίωσης και ενσωμάτωσης των νέων εργαλείων και εφαρμογών στις δεξιότητές του. Είναι αυτονόητο, ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει η διαδρομή του στο BIM, τόσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά θα μπορέσει να το εφαρμόσει στις πραγματικές συνθήκες της εργασίας του. Επομένως η εκπαίδευση στο BIM, θα πρέπει οπωσδήποτε να αρχίζει στα χρόνια των σπουδών, αλλά θα πρέπει και με την υποστήριξη της διεύθυνσης των τεχνικών γραφείων και εταιρειών, να συνεχίζεται καθ’ όλη την διάρκεια της επαγγελματικής διαδρομής του μηχανικού, που το εφαρμόζει».
Ελαχιστοποιούνται λάθη
«Καταρχήν είναι πολύ σημαντικό, το ότι μπορεί κανείς σε ένα πρόγραμμα και ένα αρχείο να σχεδιάζει δισδιάστατα και τρισδιάστατα ταυτόχρονα και να εμβαθύνει την πληροφορία της μελέτης στο μοντέλο, όπως εξελίσσεται στα διαφορετικά στάδια του σχεδιασμού. Πρόκειται ακόμα για ένα εργαλείο, που βοηθά να ελαχιστοποιηθούν τα λάθη και οι εκπλήξεις στη ροή της μελέτης και στην υλοποίηση της, καθώς το μοντέλο λειτουργεί ως προσομοίωση του κτιρίου και ιδανικά περιλαμβάνει τρισδιάστατες πληροφορίες για όλα τα επιμέρους τμήματα της κατασκευής και κυρίως, τις μηχανολογικές οδεύσεις. Τέλος, το ΒΙΜ ως μέθοδος σχεδιασμού, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από άποψη εξοικονόμησης χρόνου μελέτης, ειδικά, σε ότι έχει να κάνει με επεμβάσεις ή αλλαγές. Με τον δισδιάστατο σχεδιασμό, κάθε διαφοροποίηση όφειλε να εφαρμοστεί σε κάθε σχέδιο που επηρεαζόταν χωριστά, ενώ με το ΒΙΜ όλα τα σχέδια ενημερώνονται, αντικαθιστώντας τις αλλαγές στο μοντέλο. Το ίδιο ισχύει και για τις λίστες που συνοδεύουν την μελέτη».
Προβληματική η ενσωμάτωση των μηχανολογικών μελετών
«Είναι αλήθεια πως ακόμα στη χώρα μας, δεν είναι όλοι οι μηχανικοί εξοικειωμένοι με τη χρήση του ΒΙΜ. Πιστεύω όμως, ότι σύντομα θα αλλάξουν τα δεδομένα. Σε ό,τι αφορά στα στατικά, είμαστε ήδη σε καλό δρόμο, καθώς πολύ στατικοί μηχανικοί δουλεύουν εξίσου με προγράμματα ΒΙΜ και ευκολότερα ενσωματώνονται οι μελέτες τους στο κυρίως μοντέλο. Αυτό όμως που μας προβληματίζει και είναι πολύ σημαντικό, αφορά τα μηχανολογικά. Δυστυχώς στην Ελλάδα είναι λίγοι οι μελετητές που δουλεύουν σε ΒΙΜ. Έτσι στα έργα που υλοποιούμε εδώ, έχουμε το δικό μας ΒΙΜ μοντέλο και προσπαθούμε ανάλογα με την πολυπλοκότητα του κτιρίου, καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης και κυρίως στο στάδιο της μελέτης εφαρμογής, να εντάσσουμε εμείς οι ίδιοι τις μελέτες αυτές για να εξυπηρετηθεί το έργο».
Να συμβάλουν όλοι στην εκπαίδευση
«Πιστεύω, πως όλοι θα πρέπει να συμβάλλουν στην εξέλιξη της γνώσης και στην διάδοση των νέων εργαλείων, που διευκολύνουν την εργασία μας και στοχεύουν σε ένα καλύτερο αποτέλεσμα, είτε είναι δημόσιοι οι φορείς (τα πολυτεχνεία/πανεπιστήμια), είτε ιδιωτικοί . Ο στόχος είναι κοινός και εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλων. Ειδικά σε αυτή την πρώτη μεταβατική περίοδο. Φυσικά είναι σημαντικό, να δραστηριοποιηθούν και οι εταιρείες, εκπαιδεύοντας το προσωπικό τους ή αναλαμβάνοντας την εκπαίδευση των συνεργατών τους, αλλά και πολύ περισσότερο τα πανεπιστήμια, εκπαιδεύοντας τους νέους επιστήμονες».
Το ΒΙΜ μεγιστοποιεί τον συντονισμό της ομάδας
«Τα οφέλη είναι πολλαπλά τόσο για το γραφείο μας, όσο και για το ίδιο το έργο, από το στάδιο του σχεδιασμού, μέχρι και το στάδιο της κατασκευής. Όλες οι πληροφορίες και τα δεδομένα, αποθηκεύονται σε ένα ψηφιακό τόπο (Cloud), όπου μαζί με τους πελάτες μας, τους συνεργάτες μηχανικούς και τους εργολάβους, έχουμε κοινή πρόσβαση, με αποτέλεσμα τον καλύτερο συντονισμό και τον έγκαιρο εντοπισμό θεμάτων και πιθανών προβλημάτων. Ταυτόχρονα, αξιοποιούμε προς όφελος του έργου μια σειρά από εργαλεία που μας προσφέρει το BIM, όπως είναι ο παραμετρικός σχεδιασμός, η ανάλυση του φωτισμού, οι επιλογές υλικών, οι εκτιμήσεις κόστους κ.α. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου, η ικανότητα συντονισμού με όλη την ομάδα μεγιστοποιείται. Για το γραφείο μας, όλα αυτά τα εργαλεία είναι απαραίτητα, όχι μόνο για τη σύνθεση, τον συντονισμό και την εξοικονόμηση χρόνου, αλλά και για τη μελέτη και εφαρμογή στρατηγικών αειφορίας, ώστε το κτίριο που σχεδιάζουμε να είναι αισθητικά όμορφο, λειτουργικό και να έχει χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση και χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα».
Περιορισμένη η χρήση του ΒΙΜ στην Ελλάδα
«Για τα έργα μας στο εξωτερικό, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου είναι εξοικειωμένοι με το ΒΙΜ, δεν έχουμε κανένα θέμα. Στην Ελλάδα, η χρήση του είναι περιορισμένη λόγω κόστους, αλλά και πολλών άλλων παραγόντων, οπότε είτε επιλέγουμε συνεργάτες με εμπειρία, είτε παροτρύνουμε συνεργάτες μας να εξοικειωθούν μαζί του, ξεκινώντας με ένα έργο μικρής κλίμακας, που είναι πιο διαχειρίσιμο για αυτούς. Υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές, αλλά αυτοσκοπός δεν είναι να έχουμε το τελικό μοντέλο, άλλα όλοι οι συνεργάτες να σκέφτονται και να λειτουργούν σε ένα περιβάλλον ΒΙΜ».
Η αρχιτεκτονική εκπαίδευση είναι πεδίο πειραματισμού
«Προς το παρόν, αναπόφευκτα η εκπαίδευση των μηχανικών γίνεται στο γραφείο μας, είτε με in house σεμινάρια, είτε στην πράξη με in house training. Δεν θεωρώ, ότι είναι απαραίτητο τα πανεπιστήμια να το διδάσκουν μέσα από ειδικά σεμινάρια και μαθήματα. Για μένα είναι σημαντικό, η αρχιτεκτονική εκπαίδευση να είναι ένα πεδίο πειραματισμού και να συμβαδίζει με τις τεχνολογικές εξελίξεις της εποχής που ζούμε. Εάν στα προγράμματα σπουδών ενσωματώνονται η ρομποτική, το ΑΙ , ο παραμετρικός σχεδιασμός και άλλες τεχνολογικές εφαρμογές, που εφαρμόζονται ευρέως πλέον στην αρχιτεκτονική πρακτική, τότε αναπόφευκτα και οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με το ΒΙΜ .Είμαι σίγουρος ότι στο άμεσο μέλλον, θα δούμε, ότι για κάθε νέο κτίριο μεσαίας και μεγάλης κλίμακας, ακόμα και για μια ολόκληρη πόλη, θα δημιουργείται ένας ψηφιακός κλώνος, όπου θα παραδίδεται στον εκάστοτε φορέα διαχείρισης (Faculty Manager) και θα χρησιμοποιείται για να γίνονται προσομοιώσεις και για να παρακολουθείται η πορεία του κτιρίου, ώστε να βελτιώνονται οι αποδόσεις του σε τομείς, όπως είναι η κατανάλωση ενέργειας, η θερμική άνεση κά.»