Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά πραγματοποιήθηκε το Building Materials Forum, την Πέμπτη 6/3/2025, στην αίθουσα «Callisto» του Sofitel Athens Airport. Καταξιωμένοι επαγγελματίες του χώρου μίλησαν για τον ρόλο που διαδραματίζουν τα δομικά υλικά στην ενισχυμένη ανθεκτικότητα και στον βιώσιμο χαρακτήρα των κατασκευών.

Το συνέδριο ήταν μία συνδιοργάνωση του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ) και της Boussias Events, υπό την τιμητική υποστήριξη του ΣΕΒ και της ΠΕΔΜΕΔΕ. Καταξιωμένοι επαγγελματίες του χώρου μίλησαν για τον ρόλο που διαδραματίζουν τα δομικά υλικά στην ενισχυμένη ανθεκτικότητα και στον βιώσιμο χαρακτήρα των κατασκευών. Το συνέδριο ήταν μία συνδιοργάνωση του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ) και της Boussias Events, υπό την τιμητική υποστήριξη του ΣΕΒ και της ΠΕΔΜΕΔΕ και χορηγούς την Bathify, την Isomat και τη Medusoil.

«Κλειδί για την οικονομία η χημική βιομηχανία»
Η χημική βιομηχανία έχει όλα τα εχέγγυα να συμβάλλει στην ισχυροποίηση της ελληνικής οικονομίας, όπως σχολίασε, στον χαιρετισμό του ο Αλέξανδρος Κατραούζος, Β’ Αντιπρόεδρος του ΣΕΧΒ και Διευθύνων Σύμβουλος της Neotex. Mεταξύ άλλων τόνισε: «Όραμα του ΣΕΧΒ είναι να συμβάλλει στην ευημερία της ελληνικής κοινωνίας, μέσω των προτάσεων των μελών του. Η χημική βιομηχανία έχει όλα τα εχέγγυα να συμβάλλει στην ισχυροποίηση της εθνικής οικονομίας, με περαιτέρω αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας (λ.χ. με περαιτέρω άνοδο των αμοιβών και των παροχών στο ανθρώπινο δυναμικό, στις εξαγωγές, στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας). Μετρήσιμα στοιχεία καταδεικνύουν πως ο κλάδος μας είναι σε σταθερά ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, γεγονός που μας ωθεί σε νέες επενδύσεις, οι οποίες έχουν αξία μακροοικονομική (για την κάλυψη του επενδυτικού κενού που άφησε η κρίση) και παράλληλα αποδεικνύουν πως είμαστε και επενδυτές (και όχι μόνο προμηθευτές των κατασκευών) και μαζί πελάτες του ίδιου οικοσυστήματος (μελετητές, εργολάβοι, έμποροι, κλπ)».

Βιωσιμότητα και δομικά υλικά
Σε χαιρετισμό που απηύθυνε η Υφυπουργός Ανάπτυξης, Ζωή Ράπτη, στάθηκε στον ρόλο της βιωσιμότητας στην παραγωγή των δομικών υλικών του μέλλοντος.
Μεταξύ άλλων ανέφερε πως: «Η βιωσιμότητα είναι μία από τις πιο μεγάλες τάσεις, με αυξανόμενη ζήτηση για φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, τα οποία μειώνουν το ενεργειακό αποτύπωμα των κατασκευών. Σε αυτή την κατεύθυνση έχει διαμορφωθεί και η στρατηγική του Υπουργείου Ανάπτυξης, δηλαδή στη σύνδεση της καινοτομίας και της ερευνητικής κοινότητας τόσο με τη βιώσιμη οικονομία όσο και την επιχειρηματικότητα. Έτσι, ώστε να αναπτυχθεί η οικονομία με τη διαμόρφωση ενός νέου παραγωγικού προτύπου και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών, μέσα από την μετατροπή των αποτελεσμάτων των ερευνών που πραγματοποιούνται σε καινοτόμα, βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες».

Ο οδικός χάρτης του μέλλοντος
Στα δεδομένα του οδικού χάρτη για το μέλλον της βιομηχανίας των δομικών υλικών αναφέρθηκαν, σε πάνελ συζήτησης ο Χρήστος Βασιλάκος, Διευθυντής τομέα βιομηχανίας, ενέργειας και πράσινης μετάβασης του ΣΕΒ, ο Στυλιανός Μπίκος, συντονιστής Εθνικού Τεχνολογικού Βάθρου για την αειφόρο χημεία-SusChem και ο Γιώργος Μαυρουλέας, Πρόεδρος και CEO της Monoscience, με συντονιστή τον Α. Κατραούζο. Αρχικά, ο κ. Κατραούζος υπενθύμισε ότι, προ ημερών, δημοσιεύθηκε το Clean Industrial Deal, τονίζοντας πως η συμφωνία αυτή πρέπει να γίνει και «πιο ξεκάθαρη». Πρόσθεσε, δε, ότι στα πλεονεκτήματα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είναι «η καινοτομία και το ανθρώπινο δυναμικό της» και πως ειδικά η ελληνική χημική βιομηχανία καταγράφει, όπως τα στοιχεία δείχνουν, «σταθερά ανοδική πορεία». Αναφερόμενος σε προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική χημική βιομηχανία, στάθηκε μεταξύ άλλων στο ότι πρέπει «να ανέβει το πλαφόν δαπανών στα κτιριακά από 45% σε 60% και η διαχείριση αποβλήτων να είναι όσο πιο ορθολογική γίνεται». Σε άλλες προκλήσεις της ελληνικής χημικής βιομηχανίας αναφέρθηκε ο κ. Βασιλάκος: «Η ελληνική βιομηχανία αντιμετωπίζει, λ.χ., το πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος (που απαιτεί δομικές παρεμβάσεις και υιοθέτηση διεθνών πρακτικών για να επιλυθεί). Πρέπει, ακόμη, να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ ενεργειακής μετάβασης και ανταγωνιστικότητας, ενώ πρόβλημα αποτελεί και το γραφειοκρατικό φορτίο. Πρέπει, ακόμη, να υπάρξει και βελτίωση του ελλείμματος των τρεχουσών συναλλαγών. Τέλος, επιχειρήσεις και βιομηχανίες της χώρας μας δεν βρίσκουν στελέχη με τις δεξιότητες που χρειάζονται». Εξάλλου, ο κ. Μπίκος χαρακτήρισε «πολύ ελπιδοφόρο» το ότι σήμερα η ελληνική χημική βιομηχανία «ασχολείται πολύ περισσότερο με την έρευνα και την καινοτομία». Επεσήμανε, ωστόσο, πως υφίσταται το «παράπονο» των εθνικών χρηματοδοτήσεων, για το οποίο υπάρχει, όπως τόνισε, λύση, το χρηματοδοτικό σχήμα.

Τέλος, ο κ. Μαυρουλέας ανέδειξε το ζήτημα της έλλειψης τεχνικής εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού: «Δεν υφίσταται δυνατότητα παραγωγής διδακτικής ύλης για τη δημιουργία πολυετών τεχνικών επαγγελματικών σχολών, λόγω της έλλειψης τεχνικής κατάρτισης και εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με τις ελλιπείς προδιαγραφές. Σήμερα, η τεχνική εκπαίδευση θεωρείται ως η χωματερή της γενικής εκπαίδευσης. Η κακοτεχνία από την έλλειψη τεχνικών με επάρκεια και υψηλή γνώση προκαλεί δυστυχώς ζήτηση στο επίπεδο του φθηνότερου και μία κατώτερη ποιότητα. Έτσι, δεν μπορούμε να αποκτήσουμε ένα ισχυρό brand name. Απαιτούνται και δράσεις από τους εμπλεκόμενους στην κατασκευή, για το απαραίτητο feedback για άρτιες κατασκευές και βελτίωση υλικών».

Καινοτόμες πρωτοβουλίες για «πράσινη» δόμηση
«Καθώς ο στόχος της Ευρώπης είναι η κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050, ο ευρωπαϊκός κλιματικός νόμος και η εθνική νομοθεσία υποχρεώνουν τις εταιρείες να συμμορφώνονται με συγκεκριμένες απαιτήσεις», τόνισε η Κατερίνα Μιχαηλίδου, Sustainability Manager της Isomat, προσθέτοντας πως η εταιρεία συμβάλλει σημαντικά στην «πράσινη» δόμηση. Δίνοντας προτεραιότητα στη βιώσιμη παραγωγή, στο εργοστάσιο του Αγίου Αθανασίου Θεσσαλονίκης έχουν εγκατασταθεί φωτοβολταϊκά, ενώ εφαρμόζονται μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης νερού και την ορθή διαχείριση των αποβλήτων.
Έπειτα, η εταιρεία διαθέτει στην αγορά πιστοποιημένα προϊόντα, φιλικά προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, με πάνω από 70 να έχουν πιστοποίηση EPD. Ακόμη, γίνονται επενδύσεις στη βιωσιμότητα, με στόχο τον εξηλεκτρισμό του εργοστασίου και την ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας. Τέλος, σε πειραματικό στάδιο βρίσκεται η παραγωγή ενέργειας από οργανικά απόβλητα, ενώ κατασκευάζεται μονάδα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων.
Τα πιστοποιημένα προϊόντα εξωτερικής θερμομόνωσης Isomat Thermosystem παίζουν σημαντικό ρόλο στη βιωσιμότητα των κατασκευών. «Μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη, περιορίζοντας τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και το ενεργειακό κόστος. Παράλληλα, βελτιώνουν την ανθεκτικότητα των κτιρίων, αυξάνοντας την αγοραστική τους αξία, ενώ προσφέρουν υψηλό επίπεδο πυραντοχής», είπε η κ. Μιχαηλίδου.

«Μονόδρομος η αναζήτηση νέων φυσικών υλικών»
Η κατασκευαστική δραστηριότητα αναμένεται να συνεχιστεί με έντονους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τη χρήση του τσιμέντου. «Για να επιτευχθεί ο στόχος του net zero στις κατασκευές, απαιτείται βελτιστοποίηση στον σχεδιασμό. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι το 1/4 της μείωσης των εκπομπών μπορεί να προέλθει από αυτή τη διαδικασία» σημείωσε, στο Building Materials Forum, ο Δρ. Δημήτριος Τερζής, CEO της Medusoil, χορηγού του συνεδρίου.
Πρόσθεσε, δε, πως, βάσει στατιστικών, τα απόβλητα από τις κατεδαφίσεις αποτελούν σημαντικό ρύπο, καθιστώντας αναγκαία την ανακύκλωση των αδρανών υλικών. Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για τον περιορισμό του ανθρακικού αποτυπώματος θεωρείται σήμερα μονόδρομος. Η περιβαλλοντική κρίση επηρεάζει άμεσα τις κατασκευές, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και συχνότερα. «Τα προϊόντα της εταιρείας μας έχουν χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα και αποτελούν εναλλακτική λύση, σε περιπτώσεις έργων που το τσιμέντο δεν είναι βιώσιμη επιλογή. Αξιοποιούμε μικροοργανισμούς ανθεκτικούς στο νερό και το έδαφος για την παραγωγή συνθετικών υλικών υψηλής ποιότητας, που προστατεύουν τις κατασκευές από τη διάβρωση», είπε ο κ. Τερζής και συμπλήρωσε: «Για ένα βιώσιμο μέλλον, κρίνεται απαραίτητη η αναζήτηση νέων φυσικών υλικών, φιλικών προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο».

«Πλακίδια, άνθρωπος και περιβάλλον»
«Τα πλακίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στη βιωσιμότητα των κατασκευών, προσφέροντας καινοτόμες λύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την υγεία των ανθρώπων», είπε ο Βασίλης Κατσαμάκος, CEO της Katsamakos SA. Ο ίδιος τόνισε πως ορισμένα πλακάκια, περιέχοντας διοξείδιο του τιτανίου, δημιουργούν το φαινόμενο της φωτοκατάλυσης που εξουδετερώνει ρύπους και τοξικές ουσίες της ατμόσφαιρας.
«Μελέτες υπολογίζουν ότι 1000 τ.μ. πλακιδίων εξωτερικού χώρου μπορούν να καθαρίσουν την ατμόσφαιρα όσο ένα δάσος, σε μέγεθος γηπέδου ποδοσφαίρου», δήλωσε. Επιπλέον, υπάρχουν αυτοκαθαριζόμενα πλακάκια που ενεργοποιούνται με το φως. Η φωτοκατάλυση διασπά τις βρομιές και το βρόχινο νερό τις απομακρύνει. Αρκετά διαδεδομένα στην αγορά είναι και τα πλακίδια με αντιβακτηριακές ιδιότητες, που καταστρέφουν τους μικροοργανισμούς δίχως χημικά.Ο Β. Κατσαμάκος εξήγησε ακόμη: «Υπάρχουν πλακάκια που μειώνουν τη θερμοκρασία των πόλεων αντανακλώντας έως και το 80% της ηλιακής ακτινοβολίας, μειώνοντας έτσι τη θερμοκρασία του αστικού περιβάλλοντος έως 5 βαθμούς Κελσίου». Κλείνοντας, υπογράμμισε ότι «η παραγωγή των πλακιδίων γίνεται σε πολλά εργοστάσια από 100% ανακυκλώσιμα υλικά, ενώ υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε σχέδια και υφές, εξυπηρετώντας το αρχιτεκτονικό έργο».

Ο νέος κανονισμός CPR
Τα «φώτα» του για τον νέο κανονισμό CPR για τα δομικά υλικά έδωσε ο Παναγιώτης Λυκούδης, EHS & Management Systems Team Leader της SustChem Consulting. Όπως είπε, ο νέος κανονισμός προβλέπει μεταξύ άλλων εναρμονισμένους κανόνες για τη διάθεση και τη διαθεσιμότητα στην αγορά δομικών προϊόντων, καθορίζει τον τρόπο έκφρασης των περιβαλλοντικών επιδόσεων και των επιδόσεων ασφάλειας των δομικών προϊόντων, σε σχέση με τα ουσιώδη χαρακτηριστικά τους και ενσωματώνει περιβαλλοντικές απαιτήσεις, καθώς και απαιτήσεις για τη λειτουργία και την ασφάλεια των δομικών προϊόντων. Για τα ουσιώδη περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, ο νέος CPR θεσπίζει εξ ορισμού υποχρεωτική δήλωση σε τρία στάδια συνολικά 16 βασικών χαρακτηριστικών, μεταξύ των οποίων οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η καταστροφή του όζοντος, η χρήση νερού, η τοξικότητα για τον άνθρωπο, η οικοτοξικότητα και οι επιπτώσεις που σχετίζονται με τη χρήση γης. Επιπλέον, οι κατασκευαστές θα πρέπει να παρέχουν λεπτομερέστερες πληροφορίες για το προϊόν, συμπεριλαμβανομένων γενικών πληροφοριών, οδηγιών χρήσης, καθώς και δεδομένων σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις, την ασφάλεια και την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων. Οι διευρυμένες πληροφορίες για τα προϊόντα αποσκοπούν επίσης στην υποστήριξη των εργολάβων και των αρχιτεκτόνων στη λήψη πιο τεκμηριωμένων αποφάσεων αγοράς.

Τι περιλαμβάνει το ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος
Ο κ. Λυκούδης μίλησε και για το ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος (DPP), που θα περιλαμβάνει: τη δήλωση επιδόσεων και συμμόρφωσης, γενικές πληροφορίες για το προϊόν, πληροφορίες επιδόσεων και ασφάλειας, λεπτομερή δεδομένα περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως αποτύπωμα άνθρακα και δυνατότητα ανακύκλωσης, οδηγίες χρήσης και πληροφορίες για την ασφάλεια, τεχνική τεκμηρίωση, ετικέτες (κατά περίπτωση) και μοναδικούς αναγνωριστικούς κωδικούς για προϊόντα, φορείς εκμετάλλευσης και εγκαταστάσεις. Το DPP θα πρέπει να μεταφορτωθεί σε ένα σύστημα DPP, το οποίο θα καθοριστεί και θα δημιουργηθεί από την Ευρ. Επιτροπή σε μεταγενέστερο στάδιο μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξης. Έξι μήνες μετά την έναρξη ισχύος της κατ’ εξουσιοδότηση πράξης, το σύστημα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό και να εκπληρώνει τους επιδιωκόμενους στόχους του. Η υποχρέωση των κατασκευαστών να έχουν διαθέσιμο DPP του δομικού προϊόντος θα ισχύει 18 μήνες μετά την έναρξη ισχύος της κατ’ εξουσιοδότηση πράξης, όμως το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους κατασκευαστές οικειοθελώς κατά τη μεταβατική περίοδο.

Το δίλημμα «ανακαίνιση ή κατεδάφιση»
Το δίλημμα «ανακαίνιση ή κατεδάφιση» ανέλυσε, μέσα από την παρουσίασή του ο Δημήτρης Παλλαντζάς, Φυσικός Κτιρίων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και υπεύθυνος εκπαίδευσης του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), εξηγώντας πώς το πρότυπο του παθητικού κτιρίου εξασφαλίζει μετρήσιμα αποτελέσματα. Όπως ανέφερε ο κ. Παλλαντζάς, αναλύοντας διάφορα δεδομένα, δεν είμαστε σίγουροι για το αν συμφέρει, με βάση τις συμβατικές ανακαινίσεις τύπου «Εξοικονομώ», να γίνει ανακαίνιση ή να γίνει κατεδάφιση. Αν πάντως η ανακαίνιση είναι soft και η νέα κατασκευή είναι Passivhaus με έμφαση στα υλικά, τότε στον κύκλο ζωής του κτιρίου θα συμφέρει η κατεδάφιση (για ένα κτίριο ίδιων τετραγωνικών). Για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα «ανακαίνιση ή κατεδάφιση», βρίσκει μπροστά του ορισμένα «εμπόδια», σύμφωνα με τον κ. Παλλαντζά, όπως η αοριστολογία γύρω από το τι είναι «πράσινο», τα ανεπαρκή συστήματα πιστοποιήσεων και η παντελής έλλειψη μετρήσεων που προκαλούν σύγχυση, η δυσκολία στατικής επάρκειας και συντήρησης των εγκαταλελειμμένων κτιρίων και η έλλειψη γνώσης, κανόνων και κουλτούρας, με κατασκευές νέων ενεργοβόρων κτιρίων, με κατάχρηση υλικών και με μηχανικούς που σχεδόν ποτέ δεν επιβλέπουν τη μελέτη τους.