«Υδάτινος Πύργος»: Συνδυάζει βιωσιμότητα και καλαισθησία

Μία πρωτότυπη μελέτη που κατετέθη σε διαγωνισμό της περιφέρειας Δωδεκανήσων είναι ο «υδάτινος πύργος». Πρόκειται για ένα μεταλλικό κατακόρυφο τρισδιάστατο χωροδικτύωμα, περιβαλλόμενο από ένα ημιδιάφανο λευκό πλέγμα, το οποίο ενοποιεί τα προγραμματικά ζητούμενα για τον εξοπλισμό των παραλιών. Η καινοτομία του «υδάτινου πύργου» είναι ότι μπορεί να συλλέγει νερό από τον ατμοσφαιρικό αέρα, προσφέροντας με φυσικό τρόπο πόσιμο νερό στις παραλίες, οι οποίες συνήθως αντιμετωπίζουν έλλειψη ή δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε αυτό.

Ο «υδάτινος πύργος» (από την ομάδα των Λίλας Δεδεμάδη, Νίκης Ζαρκάδα, Σπύρου Παπαδημητρίου, με συνεργάτη αρχιτέκτονα τον Μάριο Παπανικολάου) αποτελεί μία καινοτόμο πρόταση στην υδροδότηση των οργανωμένων παραλιών, καθώς και στην παροχή πλήθους άλλων υπηρεσιών, επιτυγχάνοντας το βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα και κερδίζοντας το 3o ΒΡΑΒΕΙΟ στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών με τίτλο: «ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΑΝΑΨΥΚΤΗΡΙΟΥ, ΑΠΟΔΥΤΗΡΙΩΝ, ΠΥΡΓΟ ΝΑΥΑΓΟΣΩΣΤΗ ΚΑΙ ΝΤΟΥΖΙΕΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ ΤΩΝ ΠΑΡΑΛΙΩΝ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ»

Του Γιώργου Κατσιμιλή

Έμπνευση και λειτουργικότητα
Έμπνευση για την υλοποίηση του έργου αποτέλεσε η ίδια η φύση και πιο συγκεκριμένα τα έντομα και τα φυτά, τα οποία έχουν αναπτύξει εντυπωσιακούς μηχανισμούς για τη συλλογή και την αποθήκευση νερού, ακόμη και στα πιο αφιλόξενα περιβάλλοντα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το σκαθάρι της ερήμου και τα παχύφυτα. Η εξωτερική εμφάνιση του πύργου, η οποία όπως προαναφέραμε ντύνεται με ένα ημιδιάφανο λευκό πέπλο, επηρεάστηκε από τα παραδοσιακά εργόχειρα της περιοχής και τις τοπικές τεχνικές πλεξίματος.
Στόχος του έργου είναι να αποτελέσει σημείο ορόσημο για την οργανωμένη παραλία, αποτελώντας πόλο έλξης των παραθεριστών. Ο εκτεταμένος του όγκος θα παρέχει σκιά, ενώ παράλληλα θα προσφέρει πλήθος απαραίτητων παροχών. Ενδεικτικά, θα διαθέτει αναψυκτήριο, αποδυτήρια και πύργο ναυαγοσώστη, όλα συγκεντρωμένα σε έναν χώρο, αποτρέποντας την ύπαρξη αυθαίρετων κατασκευών και εκτάσεων.

Συλλέκτης νερού
Η παραγωγή νερού, χρησιμοποιώντας τον ατμοσφαιρικό αέρα, είναι εφικτή να πραγματοποιηθεί σχεδόν σε όλα τα τοπικά κλίματα. Ο αέρας εμπεριέχει σημαντικές ποσότητες υδρατμών, που μπορούν να αξιοποιηθούν. Βέβαια περιοχές με μεγαλύτερα ποσοστά ομίχλης και υγρασίας κρίνονται ιδανικά για την εγκατάσταση του «υδάτινου πύργου». Η απόδοση του αναφορικά με τη συλλογή νερού, καθορίζεται από τις μετεωρολογικές συνθήκες, από την κατάλληλη επιλογή της πλέξης του υφαντού και το συνολικό εμβαδό του, το οποίο αυξάνεται όσο μεγαλώνει το ύψος της μεταλλικής κατασκευής.

Ο «υδάτινος πύργος» μπορεί να συλλέγει αποτελεσματικά νερό από την ατμόσφαιρα, χωρίς να απαιτείται ενέργεια για την λειτουργία του. Η συγκέντρωση του νερού γίνεται με την εκμετάλλευση φυσικών φαινομένων όπως της βαρύτητας, της συμπύκνωσης και της εξάτμισης. Πιο αναλυτικά, το νερό εξαιτίας της βαρυτικής έλξης ρέει κατακόρυφα του πλέγματος και συγκεντρώνεται σε ένα περιμετρικό εσωτερικό μικρό λούκι, το οποίο διακόπτει το πλέγμα, με σκοπό να συγκεντρώνει το νερό και να το διοχετεύει στα βυτία, μέσα από μικρούς σωλήνες υπό ελαφριά κλίση.
Ο «υδάτινος πύργος» απορροφώντας νερό κατά τη διάρκεια μετεωρολογικών φαινομένων, όπως της βροχής και της ομίχλης και μέσω της συμπύκνωσης, κυρίως τις βραδινές ώρες, που ο αέρας του περιβάλλοντος αρχίζει και παγώνει, επιτυγχάνει εξαιρετικές επιδόσεις. Υπολογίζεται, ότι κατά μέσο όρο, μπορεί να συλλέξει από 50 έως 90 λίτρα πόσιμου νερού ημερησίως. Οι ποσότητες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη λειτουργία του αναψυκτήριου, να διοχετευθούν στις ντουζιέρες ή να αποθηκευτούν για μελλοντική χρήση.

Συναρμολόγηση
Η κατασκευή του «υδάτινου πύργου» σχεδιάστηκε με γνώμονα τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών και τη αξιοποίηση απλών παραδοσιακών τεχνικών. Απώτερος σκοπός είναι το έργο να μπορεί να κατασκευάζεται εύκολα, χωρίς τη χρήση υπερεξειδικευμένων εργαλείων, ώστε να είναι εφικτή η συντήρηση από τοπικούς τεχνίτες.
Ο κύριος όγκος της κατασκευής είναι μεταλλικός με λεπτές διατομές 5εκ x 5εκ, ώστε να διατηρεί μικρό βάρος, τόσο στατικά, όσο και οπτικά. Ο φορέας υπακούει σε ένα χωροκάναβο με ελάχιστες διαστάσεις 90εκ x 100εκ x 300εκ. Μεταλλικοί γραμμικοί φορείς με ενδιάμεσες τεγίδες, συνθέτουν μια χωροδικτυωματική κατασκευή ορθογώνιων πρισμάτων, τα οποία λειτουργούν ως «modular».

Τα «modular» είναι παραλληλεπίπεδα με διαστάσεις 5.40μ μήκος x 2μ πλάτος x 3μ. ύψος και τα οποία επαναλαμβάνονται κατακόρυφα. Συναρμολογούνται και συνδέονται το ένα μετά το άλλο, από κάτω προς τα πάνω. Ο «υδάτινος πύργος» μπορεί να έχει ύψος 6μ, 9μ, 12μ ή και περισσότερο, αν επιθυμούμε να έχουμε μεγαλύτερη ποσότητα συλλογής νερού. Τα δύο πρώτα «modular» είναι απαραίτητα για να καλύψουν τις λειτουργικές ανάγκες που απαιτούνται για το αναψυκτήριο, τα αποδυτήρια, τις ντουζιέρες και τον πύργο του ναυαγοσώστη. Η αύξηση του ύψους σχετίζεται με την ένταξη του «υδάτινου πύργου» στο τοπίο της παραλίας που τοποθετείται, καθώς και με την ανάγκη για την συλλογή περισσότερου νερού. Η επιλογή αυτής της κατασκευής μετατρέπει τον «υδάτινο πύργο» σε αυτοφερόμενα δικτυώματα. Η μεταλλική κατασκευή προσφέρει τυποποίηση, προκατασκευή και συναρμολόγηση, τόσο του μεταλλικού δικτυώματος, όσο και των επιφανειών επικάλυψης.

Για την οπτική και λειτουργική προστασία των αποδυτηρίων και του αναψυκτήριου χρησιμοποιούνται ξύλινα πανέλα, κόντρα πλακέ θαλάσσης πάχους 2εκ, τα οποία εντάσσονται και ακολουθούν τον κάναβο. Επίσης το πάτωμα, τα πατήματα της σκάλας, το κάθισμα του ναυαγοσώστη, αλλά και ο εξοπλισμός του αναψυκτήριου, κατασκευάζονται από το ίδιο κόντρα πλακέ θαλάσσης, όπου ενσωματώνουν τις υδραυλικές και Η/Μ εγκαταστάσεις.

Το ημιδιαφανές πλέγμα
Το υφαντό το οποίο περιβάλλει τον μεταλλικό πύργο, προσδίδει μία ανάλαφρη αισθητική, εναρμονισμένη με τον διάκοσμο των υπόλοιπων κατασκευών, που βρίσκονται συνήθως στις παραλίες. Αποτελεί μία καλαίσθητη και συνάμα οικονομική επιλογή, η οποία είναι εμπνευσμένη από την τοπική παράδοση. Παρατηρώντας το έργο από κοντά, το ημιδιάφανο πλέγμα προκαλεί μία εντύπωση διαφάνειας, κάνοντας τα όρια να μοιάζουν διάχυτα. Αντιθέτως εστιάζοντας μακροσκοπικά, βλέπουμε έναν οριοθετημένο όγκο, ο οποίος ευδιάκριτα ξεχωρίζει από το υπόλοιπο τοπίο.

Για την κατασκευή του υφαντού χρησιμοποιήθηκαν παραδοσιακές τεχνικές ύφανσης. Κατά τόπους η πλέξη πυκνώνει και αραιώνει, δημιουργώντας ποικίλα μοτίβα και σχήματα στις περιμετρικές όψεις του «υδάτινου πύργου». Ο τρόπος πλέξης του υφαντού σχετίζεται άμεσα με την απόδοση στη συλλογή νερού, την σκίαση και την προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Επιπλέον, σκηνές από το φυσικό περιβάλλον μεταφράζονται σε περίτεχνα σχέδια πάνω στο πλέγμα, τα οποία συνδυαστικά με την ημιδιαφάνεια, που εξαρτάται από τη θέση του ήλιου και την θέση του παρατηρητή, επιτυγχάνουν την εναρμονισμένη ένταξη του πύργου στο φυσικό τοπίο της παραλίας.
Το ημιδιαφανές πλέγμα είναι φτιαγμένο από βιο – πλαστικό πάχους 2mm και χάρις στην ειδική επίστρωση που φέρει, συμβάλει στην συγκέντρωση του νερού. Οι υδρατμοί του αέρα υγροποιούνται στην παγωμένη επιφάνεια του δικτυού, σχηματίζοντας σταγονίδια, τα οποία εξαιτίας της βαρύτητας θα κυλούν στα βυτία αποθήκευσης.

Φωτισμός
Ο «υδάτινος πύργος» διαθέτει σύστημα φωτισμού, ώστε να αναδεικνύεται τις απογευματινές ώρες, όταν ο ήλιος αρχίζει να δύει. Το σύστημα λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, την οποία δεσμεύουν μία σειρά φωτοβολταϊκών στην τελική οριζόντια επιφάνεια του πύργου. Ο φωτισμός είναι κρυφός, αφενός για λόγους ατμόσφαιρας και αφετέρου για λόγους ασφαλείας, αποτρέποντας την εκτεταμένη έκθεση των φωτιστικών στοιχείων στην υγρασία. Φωτίζοντας, την επιφάνεια του υφαντού μέσω ανάκλασης, αποφεύγονται φαινόμενα θάμπωσης, αλλά ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η οπτική αντίληψη ενός φωτισμένου ημιδιαφανή όγκου, που λειτουργεί ως φάρος στο παραλιακό μέτωπο, όπου θα τοποθετηθεί.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο «υδάτινος πύργος» είναι μία πρόταση που θα αλλάξει την εικόνα της ακρογιαλιάς, όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Όχι μόνο παρέχει δεκάδες υπηρεσίες στους λουόμενος και διοχετεύει πόσιμο νερό με φυσικό τρόπο, αλλά προσφέρει υψηλή αισθητική, χωρίς να αλλοιώνει το περιβάλλον της παραλίας.